Viral Hepatit Oerg 2002; 8(3): 502-504
BATI KARADENIZ BOLGESI KAN DONORLERINDE HBsAg ve Anti-HCV SIKLIGI
Oguz KARABAY*, Irian $ENCAN**, Derya KAYA$***, ldris $AHIN****
OZET
Kan ve kan Ori.inleri transfOzyonu medikal ve cerrahi bir ~ok hastallgm tedavisinde kullandmasma ragmen transfOzyonla bula-
~an infeksiyOz ajanlar nedeniyle Onemli bir morbidite ve mortalite nedeni olabilmektedir.
Bu ~al1~mada DGzce'de kurulu bulunan ve Bat1 Karadeniz BO!gesi'ne hizmet veren K1zday Kan Merkezi'nin 1999-2001 ydlan kay1tlar1 retrospektif olarak taranarak HBsAg ve anti-HCV pozitifligi belirlenmi~tir.
Degerlendirmeye alman 13365 donOrGn, ortalama HBsAg pozitifligi %3.99, anti-HCV pozitifligi %0.76 olarak bulundu. HBsAg pozitifliginde ydlar i~inde azalma saptanm1~, 1999, 2000 ve 2001 ydlannda HBsAg pozitifligi s1ras1yle %4.80, 3.88 ve 3.48 olarak bulunmu~tur. Bu azalmada Hepatit B (HB) infeksiyonundaki gen;;ek bir azalma yanmda toplum genelinde artan bilinc;- lenme ve HB taramalannm artmas1yla HB ta~1yanlann donOr olarak ba~vurmamasm1n etkili olabilecegini dU~Unmekteyiz. Bu
~ali~ma bOigeye ait en kapsamli ve ilk veriler olmas1 ve y1llar ic;indeki degi~imi izlemeye imkan vermesi nedeniyle Onemlidir.
Anahtar kelimeler: HBV, HCV, Kan donOrleri.
SUMMARY
FREQUENCIES OF HBsAg AND Anti-HCV MARKERS OF BlOOD DONORS FROM WEST BLACK SEA REGION Frequencies of HBsAg and Anti-HCV Markers of Blood Donors From West Black Sea Region
Blood and blood product transfusions have been used for many medical and surgical treatments. high morbidity and mortality rates are the most important problem of the transfusions.
In the present study, 1999-2001 records of K1zday blood bank of DOzce which serves to West Black Sea region were investiga- ted retrospectively. 13365 blood donors were taken to study. HBsAg and anti-HCV seroprevelance were found 3.99% and 0.76% respectively. Decrease of HBsAg seropositivity rates according to years were observed. HBsAg was positive 4.80%, 3.88%
and 3.48% in 1999, 2000 and 2001 respectively.
We suggest that the decrease of HBsAg seroprevelance according to years may be because of reduced HBV infection rates, cons- cious of the society to hepatitis the increase of HBV screening, and have no recourse of Hepatitis B carriers because of the inc~
rease of HBV screening and been informed about his carriage. The present study is important, because of first and the most sco- ped study of West black sea region and showing the variation of the HBsAg and Anti-HCV markers according to years.
Key Words: HBV, HCV, Blood donors
Giri~ mektedir. Viral hepatitlerin tam, tedavi ve korunma programm1n
belirlenmesinden Once bu enfeksiyonun toplumdaki yaygmlig1nm belirlenmesi gerekmektedir.
Kan ve kan UrOnleri bir ~ok medikal ve cerrahi hastaligm teda- visinde kullan1lmaktad1r. Ancak transfUzyonla bula~an infeksiyOz ajanlar nedeniyle birc;ok insan, sagl1g101 hatta ya~amm1 yitirebil- mektedir.
TransfUzyon ili~kili infeksiyonlar s1k kan ve kan UrOnleri trans- fUzyonu yap1lanlar i~in Onemli bir risk olu~turmaktad1r. Transfoz- yon ili~kili Hepatit B virUs (HBV) infeksiyonu s1klig1 transfUzyon ya- pilan ki~i ba~1na % 0,002'dir. TransfOzyon sonras1 hepatitlerin bil- yUk bir k1smmdan sorumlu alan Hepatit C virUs (HCV) ge~i~i ise ta- rama testlerinin rutin kullamma girmesi ve parali donOrlerin yeri- ne gOnOIIO donOrlerin tercih edilmesi ile transfOzyon yapdan her 10,000 Unitede 3 vakaya kadar inmi~tir(l ).
HBV kronik hepatit, siroz ve hepatoseiUier kanser gibi kompli- kasyonlara yol ac;maktad1r. HCV ise, infeksiyonun ~ogunlukla be- lirtisiz gec;mesi ve kar~da~anlann yakla~1k %80'inde kronikle~me
si ve HBV gibi siroz ve hepatoseiiUier kansere neden olabilmesi nedeniyle Onemli bir saglik sorunudur(2). HBV ve HCV nin yay- gmligl k1talar, Olkeler ve bO!geler aras1nda farkldtklar gOsterebil-
502
Olkemizde K1zl!ay Kan Merkezlerinde yapdan c;ali~malarda be? milyon Unite kanm seroprevelans degerlendirilmesi sonucun- da HBsAg oram %5.1 bulunmu~tur(3). Olkemizde yap1lan c;e~itli
~al1~malarda saglikli ki~iler ve kan donOrlerinde anti-HCV S1kl1g1
%0.3-1.8 aras1nda degi~mektedir{4-8). C::all~manm amac1; bOige- mizde HBsAg ve anti-HCV s1kligmm retrospektif olarak saptanma- Sidlr.
Gerec; ve YOntem
DUzce'de kurulu bOigesel nitelik ta~1yan K1z1lay Kan Merkezi- nin 1999-2001 ydlanna ait Uc; ylllik kay1tlan geriye dOnUk incele- nerek 13365 donOre ait test sonuc;lan retrospektif olarak incelen-
•Duzce SSK Hastanesi infeksiyon Hastahklan ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi ve K1z1lay Kan Merkezi sorum!usu uAiBO DUzce T1p FakU!tesi infeksiyon Hastahk!ar1 ve K!inik Mikrobiyoloji AD. *"*DUzce SSK Hastanesi ic; Hastahklan Servisi.
****AiBO Diizce T1p Fakiiltesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD.
di. HBsAg Monolisa marka mikro elisa kiti, anti-HCV O~OncO ku-
~ak Biokit {S.A Spain.) marka mikro elisa kiti ile firma tarafmdan Qnerilen prosedOre uygun ~ekilde ~ali?•lmJ?tlr. Cut-off degerinin Ozerindeki degerler pozitif olarak kabul edilmi?tir.
lstatistiksel degerlendirme ic:;:in Ki-kare testi kullanilm•~t1r.
Bulgular
<;all~maya alman 13365 kan donOrUnUn HBs Ag ve anti-HCV belirleyicilerinin 0~ ydllk ortalama prevalans1 s1ras• ile %3.99 ve
%0?6 olarak belirlenmi?tir. HBsAg belirleyi~ilerinin ydlara gOre dag•llmt incelendiginde HbsAg pozitiflik oranmda azalma saptan- ml~tlr. 1999 ve 2001 y1llan arasmdaki dO~O? oran1 istatistiksel an- lamb bulunmu?tur '(p=0.0007). Anti-HCV"oranlannm y1llara gOre dagd1mmm incelenmesinde 2000 yd1 oranlannm (%1.79), 1999 ve
Tablo. Kan donOrlerinde HBsAg ve anti-HCV prevelanstnm ydlara gOre dagd1m1.
DonOr say1s1 H8sAg Anti-HCV
Yd N n % n %
1999 4368 210 4.80 15 0.34
2000 2731 106 3.88 49 1.79
2001 6266 218 3.48 38 0.76
Toplam 13365 534 3.99 102 0.76
2001 y1llarma gOre (%0.34, 0.60) belirgin ?ekilde yOksek oldugu g6zlenmi?tir. Bulgular tabloda Ozetlenmi?tir.
TransfOzyonla bula~an infeksiyon olgusu ilk olarak 1818 de ra- por edilmi?tir. GUnUmUzde ise kan ve kan UrUnleriyle 25 farkh in- feksiyOz ajantn bula?abilecegi bildirilmektedir. bnceleri kan trans- fOzyonu yap1lanlann Oc:;:te birinde ~e?itli viral hepatit belirtileri gO- rOIUrken, gOnOml.izde donOrlerin viral infeksiyon belirleyicileri yO- nOnden taranmasmdaki geli?melerle transfOzyon ili~kili infeksiyon- lar olduk~a azalml?tlr(1). Viral hepatitler Olkemiz i~in Onemli bir saghk problemi olup bu etkenlerin prevalans1 bOigeler arasmda Onemli farklillklar gOstermektedir. Kan donOrlerinde Anti-HCV s•k- hg• Adana'da %0.5, Bursa'da% 1.0, Diyarbak1r'da % 0.5-3.2, Ga- ziantep'te
%
1.2, Kayseri'de 0/o 1.4, Trabzon'da % 0.7, Van'da%1.1 olarak bulunmu?tur(3). Bayat ve ark (9) 1874 kan dOnorOn- de anti HCV s1khgm1 istanbul'da % 0,72 olarak bulmu~lard1r.
Olke genelinde anti-HCV seroprevelans1 ortalama % 0.6 ola- rak bildirilmi?tir(3). K1zday'm 22 kan merkezinde 1996-1999 yd- lann• i~eren top lam 4.596.313 donOrden elde ettigi veriler, ytllara ve bolgelere gOre degi?iklikler gOstermekle beraber ortalama anti- HCV pozitifligi %0.59 olarak bulunmu~tur(1 0). Bu ara?t•rmada bu- lunan ortalama% 0.76 oram Olkemizde yap dan diger ~al1~malar ile uyumludur.
Olkemizde kan donOrleri arasmda yap1la·n HBsAg pozitiflik oranlan bOigeler ve ~a:li?malar arasmda bOyOk farklar gOstermek- tedir. brnegi~ An~ara'da GOz ve ark(ll) HBsAg pozitifligini% 3.8 olarak bildirmi?ken Adana'da Kth~ ve ark (12) %7.9, Kayseri'de Pat1roglu ve ark {13) %1 0.8, Gaziantep'te GUngOr ve ark.(14)
%6.3, istanbul'da Badur ve ark(15) %4.4 ve Seber ve ark (16)
%10.1 gibi farkh veriler bildirmi?lerdir. Afyon ilinde yeti?kin ya~
grubunda HBsAg s1klig• %8.7, Anti HCV s1khg1 ise% 0.9 olarak bu- lunmu?tur(17). K1z1lay kan merkezlerinin ortalama %5.1 HBsAg pozitifligi olmasma ragmen ydlar i~inde bu ·oranda ki azalma dik- kati ~ekmektedir(3). Bu ~ah~mada saptanan %3.99 degeri istanbul ve Ankara' dan bildirilen seropozitiflik oranlan ile uyumlu bulun- mu?tur.
Bu ~aiJ?mada kan donOrlerinde HBsAg pozitiflik oranJnda KIZI- Iay kan merkezlerinin degerlerinde oldugu gibi azalma dikkati
~ekmektedir. 1999-2001 y1llan pozitiflik oranlan s1ras•yla% 4.80,
% 3.88 ve% 3.48 olarak saptanm•?; 1999 ve 2001 y1llan pozitiflik oranlannda anlamh azalma tesbit edilmi?tir (p=0.0007). Bu azal- mada Olke genelinde HBV infeksiyonunda azalma yamnda son yll- larda hepatit i~in olu~an duyarhhk ve toplum genelinde artan bil- gilenme sonucu taramalann daha fazla yap1lmas1 ve HBsAg pozi- tiflerin belirlenerek kan bagl?tndan uzak kalmalannm etkili olabi- lecegi dO?OnOimO?tOr.
Bu ar?t•rmada bulunan HBsAg ve anti-HCV seroprevalans de- gerleri K1zday kan merkezine ba?vuran donOrlerde tam bir rando- mizasyon saglanamad•gmdan bOlgenin ger~ek prevalans1 temsil etmeyebilecegi dO~Onl.ilmO?tor. Ancak yine de bOigedeki dokO- mante edilmi? ve ger~ek prevalansa en yakm degerlerdir. Bu ~all?
manm verileri bOigedeki hepatit B ve C seroprevalansm1 ve y1llar i~indeki degi?imi aydmlatabilecek ilk veriler 'ormasl nedeniyle Onemlidir. Ancak daha fazla olgu say1s1yla ve daha random.ize edil- mi~ ~ah?malara ihtiya~ oldugunu dU?OnOyoruz.
TE$EKK0R: K1zllay Kan Merkezi ·doktorlanndan Dr. Hasan Er- gen ve Dr. ilker Uygur'a katkdarmdan dolay1 te~ekkOr ederiz.
KAYNAKLAR
1. Dobbeling BN, Wenzel RP. Nosocomial viral hepatitis and infecti ons transmitted by blood and blood products. (Eds) Mandell GL, Benett JE, Dolin R. Princeples and Practice of Infectious Diseases.
Fourth ed. New York: Churchill Livinstone, 1995: 2617-2632.
2. Okten A. Hepatit C giri~. K1l1c;turgay K, Badur S, (ed). Viral Hepatit'2001, 1. Bask1 kitab1 s 193-209, 2001, Viral hepatitle
Sava~1m Dernegi, Ankara.
3. M1st1k R, Balik i. TOrkiye'de Viral hepatitlerin epidemiyolojik analizi. K1hc;turgay K, Badur S, (ed). Viral Hepatit'2001, 1. BaskJ kitabJ s 9-57, 2001, Viral hepatitle Sava~1mn Dernegi, Ankara.
4. Badur S. Hepatitis C virusu infeksiyonunun serolojik tams1. Klimik derg, 1990; 3: 58-62.
5. Bahk
i,
Onul M, Kandilci S, Tekeli E, Tum;:bilek S. <;e~itli gruplarda hepatit C virUs antikorlannm prevelans1. T. Klin.Gastroenterohepatoloji. 1990; 1: 55-58.
503
6. Venice N, <;olakoglu E, GUI K, Canoruc; F, Diyarbak•r'da Kan d6n6rlerinde Hepatit B virUs antikor prevelans1. Gastroenteroloji 1993; 4:42-52.
7. GGrbUz AK, Dogalp K, GUI~en M ve ark. Hepatit C virUs infeksiyon larmda aile ic;i gec;i~. Gastroenteroloji 1993; 4:405-8.
B. Akk1z H. HCV epidemiyoloji ve Korunma. Kd1c;turgay K Badur S, ed. Viral Hepatit 2001 'de Ankara: Viral hepatitle sava~1m dernegi.
2001; 193-209.
9. Bayat N, Dine; E, Akdik !, Agac; E, <;etmeli G, .';iim~ek F, Ozdemir A.
Kan donOrlerinde anti-HCV pozitifligi. Viral hepatit derg 1999; 1: 54-55.
10. Oneal 0, Emekda~ G, <;avu~lu $, Artuk
<;.
K1z1lay KandonOrlerinde Anti-HCV seropozitifligi. 1. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfazyon T1bb1 Kongresi 2000 Kapadokya. Kongre ve Kurs Kitab1. 2000: 372.
11. GOz M, Kerman T. Kan donOrlerinde HBsAg'nin ELiSA ile ara~tmlmas•.T•p ve Sagbk Derg 1997; 1: 27-29.
504
12. Kd1«; NB, DOndar iH. <;ukurova BOigesindeki Kan donOrlerinde HBsAg ve Anti-HCV testlerinin sonuc;lan. Viral Hepatit Derg. 1996;
2:119-122.
13. Pat1roglu T, Kumanda~ S. Kan vericilerinde anti-HIV, sifiliz ve HBsAg ara~t1rmas1. infeksiyon Oerg. 1991; 5:155-57 14. GUngOr S, Balc1 I, S1rmatel F, Baydar S, TOrker C. Risk altmdaki
saghk personelinde ve sagl1kh kan donOrlerinde HBV belirleyicile rinin ara~tmlmas1. Gaziantep Oniversitesi Tip Fak Derg. 1992; 3:
185-190.
15. Badur S. HBV'nan yap•s• ve infeksiyonlannm seroepidemiyolojisi.' 'Viral hepatit B'nin toplumdaki yeri ve korunma" simpozyumu, Haydarpa~a Numune Hastanesi Bilimsel Toplantilan Simpozyum Kitab1, Yayh G(Ed.) istanbul, 1990.
16. Seber E. Kan donOrlerinde HBsAg taramas1. infeksiyon Derg.
1987; 1: 185-186.
1 7. Altmdi~ M. Afyon bOigesinde baz1 gruplarda hepatit B ve hepatit C virUs infeksiyonu Sikllgl. infeksiyon Oerg. 2001; 15(3): 277-81.
