Bilgi Okuryazarlığı Projesi

(1)

Bilgi Okuryazarlığı Projesi

ILIPG (Yaratıcı Kütüphane Girişimleri Tanıtım Grubu)

ILIPG (Innovative Library Initiatives Promotion Group) 31 Mart 2009, İTÜ Süleyman Demirel Kültür Merkezi

(2)

Projenin Amacı

 Bilginin, toplumların gelişip kalkınmasındaki yeri ve

önemini vurgulamak,

 Gelişen teknolojinin de katkısıyla çok hızlı biçimde artan

bilgi ve bu arışa paralel olarak formatları değişen bilgi taşıyıcıları konusunda farkındalık yaratmak,

 Güncel, güvenilir ve amaca uygun bilgiye erişim için bilgi

okuryazarlığı yetenekleri kazanmanın zorunluluğunu vurgulamak,

 Bu yeteneklerin insanlara ilköğretimden başlayarak

kazandırılması için bilgi okuryazarlığının müfredatın bir parçası haline getirilmesine katkı sağlamak.

(3)

Proje Kapsamında Yapılanlar

 Okulların bilgiye erişim olanakları saptandı,

 15 okuldan 2728 öğrenciye bilgi okuryazarlığı konusundaki bilgi

düzeylerini ve davranış biçimlerini ölçmek amacıyla anket uygulandı,

 Yerli ve yabancı uzmanlar ile ilgili tarafları buluşturan toplantılar düzenlendi,

 Projeye katılan okulların yönetici ve öğretmenleriyle toplantılar

yapıldı,

 Projeye aktif olarak katılan öğrencilerin kütüphaneleri ziyareti

sağlandı ve bu öğrencilere seminerler verildi,

 Çağrı yapan okullara gidilerek burada öğrencilere seminerler verildi,  PLUS modelinin seçilen öğrencilere uygulanması için okullarla

işbirliği yapıldı,

 15 okuldan 13’ünün 179 öğrencisi tarafından PLUS modeline göre hazırlanan 119 proje değerlendirildi,

 Proje hazırlayan öğrencilere değerlendirme ve etki anketleri

uygulandı,

(4)

Projenin Zorlukları

 Çok yoğun bir müfredat programı içerisinde bulunan

öğretmen ve öğrencilerden ek taleplerde bulunmanın yarattığı zorluklar,

 Okul kütüphanelerinin yetersizliği, evde ve çevrede bilgiye

erişim sorunları,

 Öğretmen eğitimi ve öğretmenlerin konuya yaklaşımı,

 Bilgi konusundaki farkındalığın yeterli olmaması,

 Başlangıçta daha geniş gruplara uygulanması düşünülen

çalışmaların bu etkenlerle daha küçük gruplara uygulanması.

(5)

Sonuçlar



Sonuçları 3 başlık altında inceleyeceğiz;

 Okulların bilgiye erişim altyapıları,

 Bilgi okuryazarlığı anket sonuçları

(6)

(7)

Kurum Anketi Formunu Dolduran 12 Okul

 İnternet Bağlantısı 12  Bilgisayar Sınıfı 12  Web Sayfası 12  BO Dersi 2  Kütüphane 12

 Kütüphanecisi olan 8 (kütüphanede 9 kütüphaneci, 1 yrd. pers.)

(8)

İnternet Bilgisayar Bilgisayar Sınıfı Web Sayfası BO

Dersi Kim veriyor Kütüphane Kütüphaneci

Diğer Pers. Basılı Yayın sayısı Dergi Aboneliği DVD, VCD, Video Sayısı Veritabanı sayısı OPAC 1 E 94 E E H E H H 7000 H H H 1 2 3 E 200 E E H E 2 H 15766 18 368 4 E 41 E E H E H H 500 H 35 H H 5 E 50 E E H E H 1 5000 H H H 15 6 E 30 E E H E H H 4037 H H H 11 7 E 59 E E E Bilgisayar öğretmeni E 1 H 2800 12 25 H 4 8 E 50 E E H E 1 H 7500 9 H H 2 9 E 50 E E H E 1 H 9789 46 674 1 4 10 E 25 E E H E 1 H 9000 96 150 1 2 11 12 E ? E E E Yönetici Kütüphaneci E 3 1 36700 58 1300 1 20 13 14 15

(9)

Ankete Katılan Okullar ve Öğrenci Sayıları

Okul Öğrenci Sayısı Yüzde

1 Beyazıt Ford Otosan İlköğretim Okulu 117 4,29 2 Cağaloğlu Anadolu Lisesi 196 7,18

3 Cibali Lisesi 198 7,26

4 Çapa Atatürk İlköğretim Okulu 179 6,56 5 Darüşşafaka Lisesi 148 5,43 6 Darrüşşafaka İlköğretim Okulu 181 6,63 7 Eyüboğlu İlköğretim Okulu 148 5,43

8 Eyüboğlu Lisesi 38 1,39

9 Işık Ayazağa Lisesi 260 9,53 10 Işık İlköğretim Okulu 553 20,27 11 İstanbul Lisesi 163 5,98 12 İTÜ Dr. Natuk Birkan İlköğretim Okulu 107 3,92 13 İTÜ Ekrem Elginkan Lisesi 142 5,21 14 Sultanahmet Meslek Lisesi 206 7,55 15 Şehremini Anadolu Lisesi 92 3,37

(10)

Ankete Katılan Okullar ve Öğrenci Sayıları

0 100 200 300 400 500 600 D ar ü şş af ak a L . S u lt an ah m et M .L . İs ta n b u l L . B ey azı t F o rd O to sa n İ.Ö .O . E yü b o ğ lu L . Ö ze l D ar rü şş af ak a K o le ji C ağ al o ğ lu A .L . Iş ık L . Iş ık İ. Ö .O . Ş eh re m in i A .L . Ç ap a A ta tü rk İ. Ö .O . C ib al i L . İT Ü D r. N at u k B ir ka n İ.Ö .O . İT Ü E kr em E lg in ka n L . E yü b o ğ lu İ. Ö .O .

(11)

Öğrencilerin Okul Türüne Göre Dağılımı

47%

53%

İlköğretim Lise

(12)

Sahipliğe Göre Dağılım

(öğrenci sayısı)

48%

52%

Devlet(7) Özel(8)

(13)

Ankete Katılanların Cinsiyete Göre Dağılımı

44%

56%

Kız Erkek

(14)

1. İnternet erişiminiz var mı?

%93’ünün internet erişimi var

188 %6.9 614 %22.5 176 %6.5 1750 %64.1 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800

(15)

2. Günde kaç saat bilgisayar karşısında

geçiriyorsunuz?

%62’si günde bir saatten fazla bilgisayar kullanıyor

275 %10.1 769 %28.2 1024 %37.5 660 %24.2 0 200 400 600 800 1000 1200

(16)

3. Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?

%65’i günde bir saatten fazla televizyon izliyor

7% 28% 45% 20% Hiç 1 saatten az 1-2 saat 2 saatten fazla

(17)

4. Okul, ödev ve dershane dışında düzenli

olarak yaptığınız etkinlik var mı?

%15’inin okul dışında hiçbir etkinliği yok

15% 27% 3% 34% 14% 7% Yok Sinemaya giderim Tiyatroya giderim Spor yaparım Müzik dinlerim Kitap okurum

(18)

5. Aradığınız bilgiye ulaşmak için en çok

aşağıdakilerden hangi yolu kullanıyorsunuz?

aradığı bilgiye erişmek için %6’sı kütüphaneyi, %90’ı interneti kullanıyor

6% 90% 2% 2% Kütüphane Internet Öğretmenler Arkadaşlar

(19)

6. Düzenli biçimde okul veya halk

kütüphanesine gider misiniz?

sadece %21’i düzenli biçimde kütüphaneye gidiyor

21% 69% 10% Evet Hayır Diğer

(20)

7. Bilgiye ihtiyaç duyduğunuzda

kütüphanecinizden yardım alabiliyor musunuz?

%63’ü kütüphaneciden yardım alabiliyor

63% 29% 8% Evet Hayır Diğer

(21)

8. Kütüphanede en çok hangi kaynağı

kullanıyorsunuz?

Kütüphanede en çok kitaplardan yararlanılıyor

52% 5% 34% 9% Kitaplar Dergiler Internet Diğer

(22)

9. Aşağıdaki kaynaklardan hangileri

evinizde de var?

14% 1% 6% 79% Kitaplar Dergiler Internet Hepsi

(23)

10. 336.561 ATA A 813

aşağıdakilerden hangisini temsil eder?

%48’i konu ve yer numarasını bilmiyor

1% 1% 52% 46% Konu ve yer no Sayfa no Yayın yılı Bilmiyorum

(24)

11. En güncel bilgiyi aşağıdaki kaynaklardan

hangisinden bulabilirsiniz?

11% 52% 17% 7% 11% 2% Kitap Dergi makalesi Ansiklopedi maddesi Bibliyografya/kaynakça Bilmiyorum Diğer..(internet)

(25)

12. Aşağıdaki kaynaklardan hangisinde bir

konu hakkında genel bilgi bulabilirsiniz?

8% 10% 69% 4% 9% Rehber Dergi Ansiklopedi Almanak Bilmiyorum

(26)

13. Aşağıdakilerden hangisi ile yapılan

tarama sonucunda en çok kayda ulaşılır?

%17’sinin boolean operatörleri konusunda kafaları net

66% 17%

2%

15%

Yıldızlar and gezegenler Yıldızlar or gezegenler Yıldızlar not gezegenler Bilmiyorum

(27)

Aşağıdakilerden hangisi ile yapılan tarama

sonucunda en çok kayda ulaşılır?

İlköğretim Lise

73% 9%

2% 16%

60% 24%

2% 14%

(28)

14. Bir araştırma yazısında başka birinin

fikirlerini kullanmak etik midir?

Alıntı yapmak konusunda kafaları net değil

26%

41% 5%

11%

15% 2%

Evet, eğer izin aldıysanız Evet, eğer fikrin kime ait olduğunu belirttiyseniz Evet, eğer tam olarak onların cümleleriyle verdiyseniz Evet, eğer onların cümlelerini aynen kullanmadıysanız Hayır, etik değildir Diğer

(29)

15. Eğer araştırma yaptığınız konu ile ilgili çok iyi bir makale bulduysanız, ilgili başka makaleler

bulmak için en uygun kaynak nedir?

23%

9% 10% 50%

8%

Aynı makalenin bibliyografyası/kaynakçası Kütüphane kataloğunda tarama Derginin diğer ciltleri Web taraması

(30)

16. Aşağıdaki bilgiler ne tür bir kaynağa aittir?

Başlık : Programlama sanatı algoritmalar Yazar : Çölkesen, Rıfat

Yayıncı : Papatya Yayıncılık Yayın Tarihi : 2004

ISBN : 975 6797 53 3

%65’i bibliyografik kimlikten bir yayının türünü ayırabiliyor

65% 13% 7% 9% 3% 3% Kitap Kitabın bir bölümü Resmi belge Dergi makalesi Gazete yazısı Bilmiyorum

(31)

17. Aşağıdakilerden hangisi bir başkasının

çalışmasını izinsiz olarak çoğaltmanın yasal

olarak yanlış olduğu ile ilgilidir?

%68’i telif hakkı konusunda net bir fikre sahip

68% 8%

4%2%

13%

5%

Telif hakkı (copyright) Adil kullanım kuralı (fair use) Bilgiye erişim özgürlüğü Düşünce özgürlüğü Gizlilik hakkı Bilmiyorum

(32)

18. İki gün önce meydana gelen bir olay

hakkında bilgi almak için hangi kaynağa

bakarsınız?

1% _9% 85% 2% 3% Kitap Dergi Gazete Ansiklopedi Diğer

(33)

19. Internet, World Wide Web ile aynı şeydir

%65’i www’in internet olduğunu düşünüyor

65% 31% 4% Doğru Yanlış Bilmiyorum

(34)

Internet, World Wide Web ile aynı şeydir

İlköğretim

Lise

62% 33% 5% Doğru Yanlış Bilmiyorum 69% 28% 3% Doğru Yanlış Bilmiyorum

(35)

20. Kütüphanede aradığınız kitabı bulmanın

en hızlı yolu aşağıdakilerden hangisidir?

%42’si kütüphanede bir yayının nasıl bulunacağını bilmiyor

17%

17% 58%

4% 4%

Dergi indeksini taramak Rafları araştırmak Kataloğu kullanmak Sözlük kullanmak Bilmiyorum

(36)



Projelerin PLUS Modeline Göre

(37)

(38)

1. Proje konusunu belirleyin

Proje başlığı net ve anlaşılır mı?

 Projelerin konularını ve adlarını, öğrenciler, öğretmenleri

ya da ikisi birlikte belirlemişler.

 Projelerin adları büyük çoğunlukla anlaşılır durumda ve

kapsamı sınırlanmış.

 Bazı projelerde çok genel adlar kullanılmış (Gök Bilimi,

Genel Beslenme, Kuvvet ve Hareket, Coğrafi keşifler ve sonuçları, Doğal afetler ve korunma yolları…)

 Bazı projelerde projenin adı ve projeyi hazırlayanın ismi

(39)

2. Konu ile ilgili beyin fırtınası yapın ve anahtar

sözcükler belirleyin

Projenin incelenmesi sonucunda bir ön çalışma yapıldığı tarama için anahtar sözcükler oluşturulduğu anlaşılıyor mu?



Projenin ilk ve önemli adımlarından birisi

olmasına karşın ödevlerin önemli bir kısmında

anahtar sözcüklerin oluşturulmadığı ve

taramaların bu anahtar sözcüklerle yapılmadığı

anlaşılmaktadır.

(40)

3. Tespit ettiğiniz anahtar sözcükleri kullanarak

yayın taraması yapın

Yayın taraması birden fazla kaynaktan yapılmış mı, farklı formatlardaki yayınlardan yararlanılmış mı?



119 projenin yarısından fazlasında

 sadece internetten yararlanılmış ya da

 sadece basılı kaynaklar kullanılmış veya

(41)

4. Bulduğunuz kaynakları ve internet sitelerini değerlendirin

Yararlanılan internet sitelerinin değerlendirilerek seçildiği anlaşılıyor mu? gov, edu, org uzantılı sitelere de yer verilmiş mi?



Projelerin sadece %15’inde kaynak seçiminin dikkatle

(42)

5. Seçtiğiniz kaynakların basit bir

bibliyografyasını/ kaynakçasını hazırlayın

Kullanılan kaynakların bibliyografyası/kaynakçası verilmiş mi?



Projelerdeki en sorunlu konulardan biri

kaynakça hazırlanması,

 Daha çok web kaynaklarından yararlanılmış ve bu

(43)

(44)

(45)

6. Kaynaklarınızı hızlı biçimde gözden

geçirin

Metin içinden seçilen kaynaklara ya da kaynakların belli bölümlerine atıflar var mı?

 Birkaç ödev dışında ödevlerin hiçbirinde metin içinden

(46)

(47)

7. Okuyun ve notlar alın



Bu maddeyi ödevler üzerinden değerlendirme

(48)

8. Projenizi yazın/sunum hazırlayın

Ödevlerin yazımında aşağıdaki kurallar kısmen ya da tamamen dikkate alınmış mı?

 Çoğunlukla internetten görsel malzemler kullanıldığı için

ödevlerin yazımı PLUS modelinin bütün kurallarına bütünüyle uymasa da en yüksek puan alan

(49)

9. Projenizi okuyup değerlendirin

Proje üzerinde çok fazla yazım ve anlam hatası var mı? Eğer öyle ise projenin yazıldıktan sonra incelenmediği ya da farklı kaynaklardan kes/yapıştır yöntemi kullandığı anlaşılabilir mi?

 Ödevlerde ciddi bir kes yapıştır sorunu bulunmaktadır.

Öğrenciler topladığı kaynaklardan aldıkları notları kendi cümleleri ile yeniden yazmadıkları için hatalar çoğunlukla öğrenci tarafından görülmemiş.

(50)

(51)

10. Projenizi sunun

Proje okulda sunulmuş mu?

 Koşullar uygun olmadığı için bu madde değerlendirmeye

(52)



Değerlendirme ve Etki Anketi

(53)

(54)

(55)

(56)

 Öğrenciler değerlendirme anketlerini genellikle proje çalışmasında yaptıklarını dikkate almadan doldurmuşlar,

 Birden fazla öğrencinin hazırladığı projelerde bütün

öğrenciler cevaplarını aynı cümlelerle yazmışlardır.

 Öğrencilerin çoğunluğu bilgi yetenekleri kontrol listesini

oluşturan 17 sorunun tamamına olumlu yanıt vermişlerdir.