6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
KANUNU’NUN BASIM SEKTÖRÜNDE UYGULAMALI İNCELENMESİ
AN APPLIED INVESTIGATION IN PRINTING INDUSTRY OF LAW 6331 ON OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY LAW
Arif ÖZCAN
1Gülşah ŞEN KÖSE
2ABSTRACT
In glowing societies with the industrial revolution, it has become a necessity to make various regulations in order to be able to maintain good conditions in people’s working environment. In the historical period of the business life, it has been compulsory to regulate the developments, occupational health and safety procedures or any activities required to be done by the government. In this way; the most comprehensive regulations in Turkey entered into force on 20.06.2012 No. 6331 Occupational Health and Safety Act. The law regulates health and safety processes related to business life on the basis of a proactive approach. Since the implementation of the Law, many regulations and communiqués have been published.
The study was prepared for the printing enterprises in the hazardous class (high hazardous in some sections) on the List of Workplace Hazards which is published in the official journal dated 27.02.2017 and numbered 29992, in order to reveal the Law on Occupational Health and Safety No. 6331 and the implementation of the related legislation. In this way, 19 hypotheses have been developed to present the issue of the occupational health and safety legislation of the printing employees. A questionnaire was applied to the print management employees to evaluate the hypotheses. The obtained data were analyzed by using statistical programs. As a result, 9 hypotheses were not confirmed and 10 hypotheses were accepted.
It has been found that the level of knowledge about occupational health and safety of print management employees is relatively good.
Keywords: Occupational Health and Safety, Printing Industry, Occupational Accidents
ÖZET
Sanayi devrimi ile birlikte gelişen toplumlarda insanların çalıştıkları ortamlarda iyi olma hallerini koruyabilmek adına çeşitli düzenlemelerin yapılması zorunluluk haline gelmiştir.
Tarihsel süreç içinde iş yaşantısında ortaya çıkan gelişmeler iş sağlığı ve güvenliği ile
1 * Sorumlu Yazar - Doç. Dr., Marmara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Basım Teknolojileri Bölümü, arifozcan@marmara.edu.tr
2 İş Güvenliği Uzmanı, Jeoloji Müh., gsahsen@hotmail.com
ilgili prosedürlerin ya da yapılması gerekli olan her türlü faaliyetin devlet erki tarafından düzenlenmesini zorunlu kılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’deki en geniş kapsamlı düzenleme 20.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu olmuştur.
Kanun, proaktif bir yaklaşım temelinde iş yaşantısı ile ilgili sağlık ve güvenlik süreçlerini düzenlemektedir. Kanun’un uygulanmasına başlamasından bu yana pek çok yönetmelik ve tebliğ yayımlanmıştır.
Çalışma, 27.02.2017 tarih ve 29992 Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan İşyeri Tehlike Sınıflaması Listesinde Tehlikeli (bazı bölümlerinde çok tehlikeli) sınıfta yer alan matbaa işletmelerindeki 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’un ve ilgili mevzuatın uygulanma durumu ortaya koymak üzerine hazırlanmıştır. Bu bağlamda basım işletmesi çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği mevzuatıyla ilgili durumunu ortaya koymak üzere 19 hipotez geliştirilmiştir. Oluşturulan hipotezleri sınamak üzere basım işletmesi çalışanlarına hazırlanan anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler istatistik paket programları kullanılarak analizleri yapılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak oluşturulan 9 hipotez doğrulanmazken, 10 hipotez ise kabul edilmiştir. Basım işletmesi çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bilgi durumunun göreceli olarak iyi olduğu ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Basım Sektörü, İş Kazaları
1. GİRİŞ
İnsanlığın hayatta kalma mücadelesiyle başlayan çalışma hayatı, yaşadığı sorunlar, kullandığı üretim araçlarında ve üretim yöntemlerindeki değişimler, toplumda sağlık, güvenlik sorunlarını artırmış, ele alınması gereken bir konu haline gelmiştir (Özal ve Öcal, 2016).
Uzun süren mevzuat çalışmaları nihayetinde gerek mevzuattaki eksiklikler gerek Avrupa Birliği adaylığımız, uluslararası taahhütlerimiz ve ülkemizin saygın toplumlar arasına girme isteği doğrultusunda kamuoyunun görüşlerinde alınarak hazırlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunda büyük ölçüde caydırıcı cezalar bulunsa da proaktif anlayışı genel itibarı ile benimsemiştir
6331 sayılı kanun uygulanmasına yönelik çalışmalar devam etmekte, etkinliğinin artması için bazı maddelerinde değişiklikler yapılarak düzenlenmiştir (csgb.gov.tr). İşverenlerin uygulaması gereken hükümler aşağıda belirtilmiştir.
6331 Sayılı Kanun’un Uygulanması Gereken Hükümleri 1. İş Sağlığı ve güvenliği Hizmetleri
2. İşyeri Hekimi ve Uzman hizmeti 3. Risk değerlendirmesi
4. Acil durum planları 5. Çalışmaktan kaçınma hakkı
6. İş kazası ve meslek hastalığı bildirimi 7. Sağlık gözetimi
8. Çalışanların eğitimi
9. Çalışanların görüş ve katılımı 10. Çalışan temsilcileri
11. İş sağlığı ve güvenliği kurulu
12. İdari Para Cezaları ve Hukuki Yaptırımlar
Basım Sektörü
Basım sektörünün iş kolları içindeki yerine bakıldığında, bağlayıcı bir rolü olduğu görülmektedir. Günümüzdeki tüm işletmelerinin türlerine (hizmet, üretim, ticaret) bakılmaksızın, basım işletmeleri ile iletişim halinde olduğu görülmektedir. Faaliyette bulunan bütün işletmelerin zamanı geldiğinde ya da gerektiğinde basım sektörünün sunduğu baskı hizmetlerinden faydalanabilir
Tehlikeli kimyasalların, gürültülü, titreşimli, hareketli ve kesici makinelerin kullanıldığı basım sektörü kimyasal, fiziksel, ergonomik ve psikososyal tehlikeleri barındıran iş sağlığı ve güvenliği bakımından oldukça kritik bir sektördür (Oral ve Sarıoğlu, 2017).
Basım sektörü çalışanları yüksek sese maruziyet sonucu işitme kaybı, yoğun titreşimli makinelerle çalışmaları neticesinde Raynaud Sendromu (beyaz parmak hastalığı), kimyasallarla çalışma ile cilt hastalıkları, solunum yolu hastalıkları, ağır yük kaldırma, tekrarlanan hareketlerden dolayı kas iskelet hastalıkları gibi risklerle iç içe çalışmaktadır.
Basım sektöründe iş kazaları parmakların kesilmesi, mekanik tehlikelerden kaynaklı ezilmeler, kesilmeler, göze cisim kaçması, kimyasalların elleri tahriş etmesi, elektrik çarpması olarak sayılabilir (Erdim ve Türkman, 2010)
2. MATERYAL VE YÖNTEM
2.1. Yöntem
Gerçekleştirilen çalışma kapsamında yöntem olarak tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modeli ile öncelikle alanla ilgili literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda çalışmanın mevcut ana çerçevesi belirlenmiştir. Literatür verileri doğrultusunda hipotezler ve anket formu oluşturulmuştur.
2.2. Evren ve Örneklem
Gerçekleştirilen anket çalışması için evren, Türkiye basım işletmesi çalışanları olarak belirlenmiştir. Örneklem ise rastgele eleman örnekleme yöntemi ile seçilen 250 kişi olmuştur.
Literatür taraması kapsamında elde edilen veriler doğrultusuna problemi çözüm bulmak adına 19 adet hipotez geliştirilmiştir. Çalışma kapsamında geliştirilen hipotezler aşağıda yer almaktadır.
1. Basım işletmelerinde verilmesi zorunlu iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süreleri mevzuata uygundur.
2. Basım işletme sahipleri, çalışanların iş ortamında rahat çalışabilmeleri için İSG kapsamında gerekli tedbirleri alır.
3. Basım işletmesi çalışanlarının, İSG profesyonelleri hakkındaki görüşleri olumludur.
4. Basım işletmesi çalışanları, işletmelerine yönelik risk analizleri doğrultusunda yapılan çalışmalar hakkında bilgi sahibidir.
5. Çalışanlar, basım işletmelerindeki ilk yardım ve acil müdahale ile ilgili süreçlerin farkındadır.
6. Basım işletmelerinde çalışanlar, kanunun kendilerine vermiş olduğu çalışmaktan kaçınma hakkının farkındadır.
7. Basım işletmesinde çalışanlar, kanun gereği işverence çalışanların, iş kazası geçirme ya da meslek hastalığına yakalanma durumlarının SGK‟ya bildirilmesi konusunda bilgi sahibidir.
8. Basım işletmesinde çalışacakların, işe girerken ya da çalışma süresince sağlık tetkikleri mevzuata uygun yapılır.
9. Basım işletmesinde çalışacakların, belirli periyotlarla sağlık tetkikleri mevzuata uygun yapılır.
10. Basım işletmesi çalışanlarına yönelik verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri mevzuata uygun verilir.
11. Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri alan uzmanlarınca verilir.
12. Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin çalıştıkları alanla bağlantısı azdır.
13. Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin sağlıkla ilgili bölümleri işyeri hekimince verilmektedir.
14. Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimi makinenin değişmesi durumunda yeniden verilir.
15. Basım işletmesi sahipleri iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemelerde çalışanların fikrini alır.
16. Basım işletmesi çalışanları, çalışan temsilcisiyle iletişim halindedir.
17. Basım işletmesi çalışanları, iş yerlerinde var olan iş sağlığı ve güvenliği kurulunun farkındadır.
18. Basım işletmesi çalışanları, iş sağlığı ve güvenliği açısından müfettişlerce denetim yapıldığının farkındadır.
19. Basım işletmelerinde çalışanlara göre, iş sağlığı ve güvenliği açısından denetimler yerinde (üretim alanında) yapılır.
2.3. Verilerin Toplanması ve Analizi 2.3.1. Anket Formu
Literatür taraması ve araştırmanın iş sağlığı ve güvenliği uzmanlığı süreçlerinde elde etmiş olduğu bilgiler doğrultusunda, basım işletmesi çalışanlarına uygulanmak üzere anket formu geliştirilmiştir (Ek1: Anket Formu). Oluşturulan anket formu ile ilgili ikisi akademisyen3 ve bir A sınıf4 iş sağlığı ve güvenliği uzmanı olmak üzere üç kişiden görüş alınmıştır.
Oluşturulan anket çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm çalışanların
3 Dr. Öğretim Üyesi Orhan SEVİNDİK, Öğr. Gör. Emrah DUMAN, 4 Öğr. Gör. Cem AKPOLAT
demografik ve çalışma durumları ile ilgili 11 soru hazırlanmıştır. Oluşturulan hipotezleri değerlendirmek üzere ise likert tipi 33 soru hazırlanmıştır. Likert tipi sorular 5‟li likert tipi olarak kurgulanmıştır. Likert tipi sorularda 1 kesinlikle katılmıyorum, 2 katılmıyorum, 3 kararsızım, 4 katılıyorum ve 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir.
Sektör çalışanlarına anket formları, e-posta, sosyal paylaşım siteleri, e-posta grupları ve elden ulaştırılmıştır. Anket ile ilgili olarak basım sektörü çalışanları arasından seçilen 250 kişiye anket formu gönderilmiştir. Oluşturulan anketlerin basım sektörü çalışanlarına ilk gönderimi ve duyurusu 12.11.2017 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İkinci gönderim ve duyuru ise ilk gönderim tarihinden üç hafta sonra gerçekleştirilmiştir.Çalışma kapsamında geri dönüş oranı 193 kişi ile %77 olmuştur.
Elde edilen anket verilerinin analizi ve çözümlenmesi SPSS paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada frekans ve yüzdelik değerleri kullanılmıştır.
2.3.2. Anket verilerinin güvenilirlik değerlendirmesi
Çalışması kapsamında hazırlanmış olan anket formunda yer alan likert tipi sorular, güvenilirlik testinden geçirilmiştir. Güvenilirlik hesaplamasında Cronbach’s Alpha ölçüsü kullanılmıştır.
Cronbach’s Alpha güvenilirlik ölçeğine göre; 0,00 ile 0,40 arası bir değer ölçeğin güvenilir olmadığını gösterirken, 0,40 ile 0,60 arası bir değer ölçeğin düşük güvenilirlikte olduğunu, 0,60 ile 0,80 arası bir değer ölçeğin oldukça güvenilir olduğunu ve 0,80 ile 1,00 arası bir değer ise ölçeğin yüksek bir güvenilirlik değerine salip olduğunu göstermektedir (Kalaycı, 2008). Güvenilirlikle ilgili değerler Tablo 1’de yer almaktadır.
Tablo 1. Likert Tipi Soruların Cronbach’s Alpha Değeri Cronbach’s Alpha N of Items
.941 33
Anket kapsamında sorulan 33 likert tipi sorunun güvenilirlik değerinin (.941) yüksek derecede güvenilirlik değerine sahip olduğu görülmektedir.
3.1. Anket Katılımcılarını Tanımlayan Bulgular
Çalışma kapsamında hazırlanmış olan anketi cevaplandıran katılımcıların çalıştıkları işletmelerin büyüklerine göre dağılımları gösterir veriler Tablo 2’de yer almaktadır.
Tablo 2. Ankete Katılan Çalışanların, Çalıştıkları İşletmelerin Büyüklükleri
İşletme Çalışan Sayısı N %
50 Kişi Altı 57 29.5
51 – 200 Kişi arası 94 48.7 201 – 400 Kişi arası 28 14.5
400 Kişi üstü 14 7.3
Toplam 193 100.0
Anketi cevaplandıran katılımcıların işletme büyüklüklerine bakıldığında, işletme büyüklüğünün 51-200 kişi çalışanı olan işletmelerde yoğunlaştığı (%48,7) görülmektedir.
İkinci sırada ise %29,5‟lık oranla 50 kişi altı çalışanı bulunan işletmeler yer alırken üçüncü sırada %14,5 ile 201-400 kişi arası çalışanı bulunan işletmeler gelmektedir.
Ankete katılan basım sektörü çalışanların cinsiyet açısından dağılımını gösteren veriler Tablo 3’de yer almaktadır.
Tablo 3. Ankete Katılanların Cinsiyet Dağılımı
N %
Kadın 11 5.7
Erkek 182 94.3
Toplam 193 100.0
Ankete katılan basım işletmesi çalışanlarının neredeyse tamamının (%94,3) erkek katılımcılardan oluştuğu görülmektedir. Ankete katılan kadın çalışanların oranı ise %5,7 düzeyinde kalmıştır.
Ankete katılan çalışanların yaş dağılımlarına ilişkin veriler Tablo 4’de verilmiştir.
Tablo 4. Ankete Katılanların Yaş Dağılımı
Yaş N %
18 Yaş altı 1 .5
19 – 24 Yaş arası 5 2.6
25 – 29 Yaş arası 35 18.1
30 – 34 Yaş arası 43 22.3
35 – 39 Yaş arası 24 12.4
40 – 44 Yaş arası 49 25.4
45 – 49 Yaş arası 26 13.5
50 – 54 Yaş arası 9 4.7
55 Yaş üstü 1 .5
Toplam 193 100.0
Tablo 4 incelendiğinde; anketi cevaplandıran basın işletmesi çalışanlarının %25,4’ü 40- 44 yaş aralığında olduğu görülmektedir. İkinci sırada ise %22,3 ile 30-34 yaş arası çalışanlar yer almaktadır. En düşük paya ise aynı orana (.5) sahip olan 18 yaş altı çalışanlar ile 55 yaş üstü çalışanlar olmuştur.
Anket kapsamında çalışanlara çalıştıkları basım işletmelerindeki görevlerinin ne olduğu sorulmuştur. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar Tablo 5’de verilmiştir.
Tablo 5. Çalışanların İş Yerlerindeki Görevleri
Görev N %
Baskı Ustası/Makine Ustası 85 44
Baskı Öncesi (Grafik Dahil) 22 11
Yönetim/İşletme Sahibi 18 9
Baskı Sonrası (Mücellit) 18 9
Şef/Baskı Sorumlusu 15 8
Üretim Planlama 15 8
Kalfa/Operatör Yardımcısı 12 6
Satınalma 8 5
Toplam 193 100.0
Tablo 5’e göre, ankete katılan basım işletmesi çalışanların %44 gibi büyük bir oranı baskı ustası olarak çalışmaktadır. İkinci sırada %11 ile baskı öncesi yer alırken, üçüncü sırada aynı orana sahip (%18) Yönetim ve Baskı sonrası çalışanları gelmektedir. Dördüncü sırada ise aynı orana (%15) Şef ile üretim planlama çalışanları gelmektedir.
Anket kapsamında basım işletmesi çalışanlarına sektördeki deneyim süreleri sorulmuştur.
Ankete katılan çalışanların vermiş oldukları cevaplar Tablo 6’da yer almaktadır.
Tablo 6. Ankete Katılanların Basım Sektöründeki Deneyim Süreleri
N %
1 Yıldan az 4 2.1
1 – 6 Yıl arası 15 7.8
7 – 12 Yıl arası 57 29.5
13 – 18 Yıl arası 35 18.1
18 Yıl üstü 82 42.5
Toplam 193 100.0
Tablo 6 incelendiğinde; ankete katılan çalışanlar içinde en yüksek deneyimi %42 ile 18 yıl üstü çalışanlar oluşturmaktadır. İkinci sırada %29,5 ile 7-12 yıl arası çalışanlar gelirken, üçüncü sırada %18,1 ile 13-18 yıl arası çalışanlar gelmektedir. Öte yandan en düşük katılım oranı ise %2,1 ile 1 yıldan az çalışanlara aittir.
Anket çalışması kapsamında çalışanları, çalıştıkları basım işletmelerindeki çalışma statülerinin durumu sorgulanmıştır. Soruya verilen cevaplar Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7. Ankete Katılan Çalışanların İş Yerlerindeki Çalışma Statüleri
N %
Taşeron Firmanın Elemanı 8 4.1
İşletmenin Elemanı 185 95.9
Toplam 193 100.0
Tablo 7’ye göre, katılıcıların neredeyse tamamı (%95,9) basım işletmesinin elemanı olarak çalışmaktadır. Taşeron firmasının elamanı olarak basım işletmesinde çalışanların oranı ise
%4,1 gibi oldukça düşük bir orana sahiptir.
3. SONUÇLAR VE DEĞERLENDİRMELER
“Basım işletmelerinde verilmesi zorunlu iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süreleri mevzuata uygundur.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin reddedildiği/doğrulanmadığı görülmektedir. Basım işletmelerinde kanunca zorunlu tutulan iş sağlığı ve güvenliği eğitim süreleri mevzuatta belirtilen saat aralıklarında verilmemektedir. Dolayısıyla yapılan denetim ve kontrollerde eğitimlerin belirlenen saatlerde yapılıp yapılmadığı özellikle dikkat edilmelidir. Aynı zamanda basım işletmelerinde bulunan sivil toplum kuruluşlarının sektör çalışanlarının bilgilendirilmesi konusunda çalışmalar yürütmesi yerinde olacaktır.
“Basım işletme sahipleri, çalışanların iş ortamında rahat çalışabilmeleri için İSG kapsamında gerekli tedbirleri alır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Basım işletmeleri, çalışanların iş ortamında rahat etmeleri ile ilgili gerekli tedbirleri almak konusunda gerekli çalışmaları yürütmektedir.
“Basım işletmesi çalışanlarının ISG profesyonelleri hakkındaki görüşleri olumludur.”
hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin reddedildiği/doğrulanmadığı görülmektedir. Basım işletmeleri çalışanlarının ISG profesyonelleri hakkındaki görüşleri olumlu değildir. Bu noktada basım sektöründe görev alacak İSG uzmanlarının sektörle ilişkili bir yapıda olması için gerekli çalışmalar yürütülmelidir. Ayrıca, basım sektörü içinde görev yapan İSG uzmanlarına yönelik sektörü tanıtıcı eğitimler verilerek eksikleri giderilmesi sağlanması mümkündür.
“Basım işletmesi çalışanları, işletmelerine yönelik risk analizleri doğrultusunda yapılan çalışmalar hakkında bilgi sahibidir.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı görülmektedir.
Buna göre, basım işletmeleri gerçekleştirdikleri risk analizleri ile ilgili ortaya çıkan verileri çalışanlarıyla paylaşmamaktadır. Basım işletmelerinin yaptığı risk analizlerinin çalışanlarına paylaşılması konusunda teşvik edici önlemler alınmalıdır.
“Çalışanlar, basım işletmelerindeki ilk yardım ve acil müdahale ile ilgili süreçlerin farkındadır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen
sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmelerinde ilkyardım ve acil müdahale ile ilgili süreçlerin çalışanlar farkındadır.
“Basım işletmelerinde çalışanlar, kanunun kendilerine vermiş olduğu çalışmaktan kaçınma hakkının farkındadır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmesi çalışanları İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının kendisine vermiş olduğu yasal hakların farkındadır.
“Basım işletmesinde çalışanlar, kanun gereği işverence çalışanların, iş kazası geçirme ya da meslek hastalığına yakalanma durumlarının SGK’ya bildirilmesi konusunda bilgi sahibidir.”
hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Basım işletmelerinin iş kazası ya da meslek hastalıkları ile ilgili bir durum meydana geldiğinde SGK‟ya bildirimi yapılmaktadır.
“Basım işletmesinde çalışacakların, işe girerken ya da çalışma süresince sağlık tetkikleri mevzuata uygun yapılır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmeleri çalışanlarının işe alırken gerekli sağlık prosedürlerini uygulamaktadır.
“Basım işletmesinde çalışacakların, belirli periyotlarla sağlık tetkikleri mevzuata uygun yapılır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı/reddedildiği görülmektedir. Buna göre basım İşletmelerinde çalışanların mevzuat gereği yapılması gerekli olan periyodik tetkikleri yapılmamaktadır. Bu konuda İSG müfettişleri denetimlerinde çok daha ayrıntılı değerlendirmeler yapması gerekmektedir. Ayrıca çalışanların periyodik sağlık kontrollerinin takibi konusunda bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmelidir.
“Basım işletmesi çalışanlarına yönelik verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri mevzuata uygun verilir.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı/reddedildiği görülmektedir. Buna göre basım işletmelerinde mevzuat gereği verilen eğitimlerde gerekli uygulamaların yapılmadığı görülmektedir. Bu bağlamda işletmelerin İSG eğitimlerine yönelik uygulamalardan mevzuata uygun hareket etmeleri konusunda yönlendirilmeleri gerekmektedir. Ayrıca konuyla ilgili çalışanların bilgilendirilmesi sağlanarak haklarını aramaları da sağlanması mümkündür.
“Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri alan uzmanlarınca verilir.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre basım işletmesi çalışanları iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarınca verildiği görüşündedir.
“Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin çalıştıkları alanla bağlantısı azdır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre çalışanlar, işletmelerinde verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin içeriklerinin, çalıştıkları alanla bağlantısının az olduğu görüşündedir. Bu bağlamda, basım sektörü içinde
yer alan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına, sektöre yönelik eğitimlerin verilerek bilgilerinin arttırılması yararlı olacaktır.
“Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin sağlıkla ilgili bölümleri işyeri hekimince verilmektedir.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı/
reddedildiği görülmektedir. Buna göre iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin sağlıkla ilgili bölümlerinin işyeri hekimlerince verilmediği görüşündedir. Bu bağlamda çalışanlara verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin sağlık bölümlerinin işletmelerdeki işyeri hekimlerince verilmesi teşvik edilmelidir.
“Basım işletmesi çalışanlarına göre, işletmede verilen iş sağlığı ve güvenliği eğitimi makinenin değişmesi durumunda yeniden verilir.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir.
Basım işletmesi çalışanları kullandıkları makine ve ekipmanların değişimi durumundan yeniden eğitim almaktadırlar.
“Basım işletmesi sahipleri iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemelerde çalışanların fikrini alır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı/reddedildiği görülmektedir. Basım işletmesi sahipleri güvenlik ile ilgili konularda çalışanlarını bilgilendirmemektedir. Bu bağlamda çalışanların güvenlikle ilgili bilgilendirilmesi konusunda işverenleri teşvik edici önlemler alınmalıdır. Ayrıca çalışanların güvenlikle ilgili düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olmaları konusunda talepte bulunabilecekleri yönünde bilgilendirici faaliyetlerde bulunması yararlı olacaktır.
“Basım işletmesi çalışanları, çalışan temsilcisiyle iletişim halindedir.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulanmadığı/reddedildiği görülmektedir. Buna göre basım işletmesi çalışanları çalışan temsilcisi ile iletişimleri oldukça zayıftır. Bu bağlamda çalışanların, işletmedeki çalışan temsilcisi ile iletişim halinde olacak önlemler alınması sağlanması mümkündür. Çalışanlar ile çalışan temsilcisinin bir araya geleceği toplantılar organize etmek iletişimin gelişmesine olumlu katkı sağlayacaktır.
“Basım işletmesi çalışanları, iş yerlerinde var olan iş sağlığı ve güvenliği kurulunun farkındadır.” hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmesi çalışanları iş sağlığı güvenliği kurulunun farkındadır. Ancak iş güvenliği kurulu belirli aralıklarla toplanmamaktadır.
“Basım işletmesi çalışanları, iş sağlığı ve güvenliği açısından müfettişlerce denetim yapıldığının farkındadır.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir.
“Basım işletmelerinde çalışanlara göre, iş sağlığı ve güvenliği açısından denetimler yerinde (üretim alanında) yapılır.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin reddedildiği/doğrulanmadığı görülmektedir. Buna göre İş
Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili denetim yapan müfettişler üretim sahasına inmemektedirler.
Bu bağlamda müfettişlerin üretim sahasında denetimler yapılması konusunda ilgili otoriteler tarafından teşvik edilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
4. KAYNAKLAR
Erdim H, Türkman A, Atalar C. (2010), Matbaalarda İş Sağlığı Ve Güvenliği El Kitabı. Nisan 2010
İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu, (2012), Resmi Gazete Sayısı: 28339, T.C. Resmi Gazete, Ankara, (Erişim Tarihi:24/07/2017)
Basın Kanunu, (2004), Resmi Gazete Sayısı: 25504, T.C. Resmi Gazete, Ankara, (Erişim Tarihi:24/07/2017)
İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği, (2012), Resmi Gazete Tarihi:
26.12.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28509, Erişim Tarihi:25.07.2017
İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, (2012), Resmi Gazete Sayısı:
28512, Ankara, (Erişim Tarihi: 29/08/2017).
İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, (2013), Resmi Gazete Tarihi: 18.06.2013, Resmi Gazete Sayısı:28681, Erişim Tarihi: 29.08.2017
İşyeri Hekimi Ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, (2013), Resmi Gazete Tarihi: 20.07.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28713, Erişim Tarihi: 30.08.2017
İş Sağlığı Ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri Ve Seçilme Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ, (2013), Resmi Gazete Tarihi: 29.08.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28750, Erişiim Tarihi: 04.09.2017
İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, (2013), Resmi Gazete Tarihi:
18.01.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28532, Erişim Tarihi: 05.09.2017
Matbaalar Kanunu, (1950), Resmi Gazete Sayısı: 7564, T.C. Resmi Gazete, Ankara, (Erişim Tarihi:24/07/2017)
Oral, B. Yurtsever, Ö. Sarıoğlu Altın, P. (2017), 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Sonrasında Matbaacılık Sektöründeki İş Kazaları Ve Meslek Hastalıklarının Değerlendirilmesi, 2. Uluslararası Basım Teknolojileri Sempozyumu, İstanbul Özal, Ç. Öçal, M. (2016), Dünyada Ve Türkiye’de İş Sağlığı Ve İş Güvenliğinin Tarihsel
Gelişimi, Emek Ve Toplum Dergisi, Cilt:5, Yıl:5, Sayı:11, Sayfa:108, Erişim Tarihi 29.09.2017
