İş Sağlığı ve Güvenliği – 2
Prof. Dr. Mehmet Burçin PİŞKİN 2021-2022 GÜZ
3
YÖNETİM SİSTEMİ OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
KAVRAMLAR
BELGELENDİRME
Laboratuvar hizmetinin, muayenenin, ürün, sistem veya personelin belirli bir standart veya teknik düzenlemeye uygun olduğunun yazılı olarak üçüncü taraf (bağımsız) akredite bir kurum veya kuruluş tarafından belirlenmesi faaliyetidir.
Akreditasyon ise bir uygunluk değerlendirme kuruluşu ile ilgili olarak, belirli uygunluk değerlendirme işlerini yapmaya yeterli olduğunu resmi olarak ifade ederek gösteren, üçüncü taraf doğruluk beyanıdır.
Akreditasyon, ulusal veya uluslar arası kuruluşlar tarafından; Laboratuvarların, muayene ve belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslar arası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması ve düzenli aralıklarla denetlenmesidir.
BELGELENDİRME
Bu amaçla ülkeler tarafından tanımlanan ve ikili anlaşmalar çerçevesinde karşılıklı tanınan akreditasyon teşkilatları bulunmaktadır.
Örneğin; Almanya'da DAR (TGA), İngiltere'de UKAS, Hollanda da RVA, Türkiye'de TÜRKAK vb. kuruluşların asli amacı kendisine müracaat eden kuruluşları talep ettikleri kapsamda denetleyerek ilgili uluslar arası standarda uygun olarak bu hizmeti verip vermediğini denetlemektedirler.
Bu denetimlerin sonucunun uygun olması halinde söz konusu hizmeti veren şirketin uluslar arası kurallara uygun olarak bu hizmeti verdiği tescillenmektedir.
BELGELENDİRME AMACI
Bir yönetim sisteminin belgelendirilmesi, belgeli kuruluşun yönetim sisteminin ;
Daha önceden belirlenen şartlara uyduğunun,
Belirlenen politika ve hedefleri sürekli bir şekilde gerçekleştirebilme kapasitesinin bulunduğunun,
Etkin olarak uygulandığının,
Bağımsız bir göstergesidir.
Böylece yönetim sisteminin belgelendirilmiş olması kuruluşlara, onların müşterilerine ve diğer ilgili taraflara değer yaratmaktadır.
Belgelendirmenin temel amacı belgelendirilen yönetim sisteminin belirlenmiş şartlara uyduğu güvencesini ilgili tüm taraflara vermektir.
BELGELENDİRME
Belgelendirme (Sertifikasyon), ürün veya hizmetinizin müşterilerin beklentilerini karşıladığını göstererek güvenilirlik katmak için yararlı bir araç olabilir.
Bazı endüstriler için sertifikasyon yasal veya sözleşmeye dayalı bir gerekliliktir.
ISO sertifika vermez. Bununla birlikte, ISO'nun Uygunluk Değerlendirme Komitesi (CASCO), sertifikasyon kuruluşları tarafından kullanılan sertifikasyon süreciyle ilgili bir dizi standart üretmiştir.
BELGELENDİRME
Belgelendirme başvurusu yapmak için bir belgelendirme kuruluşu seçerken şunlara dikkat edilmelidir:
Birkaç sertifika kuruluşunu değerlendirilmesi ve karşılaştırılmaları.
Sertifikasyon kuruluşunun ilgili CASCO standardını kullanıp kullanmadığının kontrolü
Akredite olup olmadığının kontrolü.
Akreditasyon zorunlu değildir ve akreditasyon olmaması saygın olmadığı anlamına gelmez, ancak bağımsız yeterlilik onayı sağlar.
BELGELENDİRME
Uluslararası Akreditasyon Forumu (IAF)
IAF, akreditasyon kuruluşları ve yönetim sistemleri, ürünler, hizmetler, personel ve diğer benzer uygunluk değerlendirme programları alanlarında uygunluk değerlendirmesiyle ilgilenen diğer kurumların dünya birliğidir.
Birincil işlevi, akredite sertifikalara güvenilebileceğini garanti ederek iş ve müşterileri için riski azaltan tek bir dünya çapında uygunluk değerlendirme programı geliştirmektir.
BELGELENDİRME
Akreditasyon kuruluşları, birçok ülkede, uygunluk değerlendirme kuruluşlarının yetkili bir kuruluş tarafından denetime tabi olmasını sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Yetkin olarak değerlendirilen akreditasyon kuruluşları, ürün ve hizmetlerin ulusal sınırlar ötesinde kabulünü artıran düzenlemeler imzalar ve böylece teknik engellerin kaldırılması yoluyla uluslararası ticareti desteklemek için bir çerçeve oluşturur.
Bu düzenlemeler, yönetim sistemleri, ürünler, hizmetler, personel ve diğer benzer uygunluk değerlendirme programları alanlarında Uluslararası Akreditasyon Forumu (IAF) ve laboratuvar ve denetim alanında Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon İşbirliği (ILAC) tarafından yönetilmektedir.
BELGELENDİRME
IAF‘nin Rolü
IAF‘nin temel amacı iki yönlüdür:
Birincisi, akreditasyon organının sadece üstlendikleri işi yapmaya yetkili ve çıkar çatışmasına konu olmayan kuruluşları akredite etmesini sağlamak.
İkincisi ise, akreditasyon organı üyeleri arasında, akredite bir sertifikaya dünyanın herhangi bir yerinde güvenilmesini sağlayarak iş ve müşterileri için riski azaltan, Çok Taraflı Tanıma Düzenlemeleri (MLA) olarak bilinen karşılıklı tanıma düzenlemeleri oluşturmaktır.
MLA, ticaretteki teknik engelleri ortadan kaldırarak dünya ticaretinin özgürlüğüne katkıda bulunur.
BELGELENDİRME
IAF, dünyanın bir yerinde akredite bir uygunluk değerlendirme sertifikasına sahip şirketlerin bu sertifikayı dünyanın başka yerlerinde de tanınmasını sağlayacak tek bir sisteme ulaşmanın en etkili yolunu bulmak için çalışmaktadır.
“Accredited once, accepted everywhere!”
«Bir kez onaylandı - her yerde kabul edildi.»
BELGELENDİRME
IAF'ın Organizasyon Yapısı
Üyelerin, Yönetim Kurulunun ve Sekreterin görev, görev ve görevleri İç Tüzük ve Mutabakat Zaptı (MoU) tarafından tanımlanmıştır.
IAF'taki en yüksek yetki seviyesi, Genel Kurul'daki Üyelerdir.
Genel Toplantılar, üyeler adına kararlar alır ve politika belirler. Kurul, üyeler adına yürütülecek yasal işlemlerden, IAF için geniş politika yönlendirmelerinin geliştirilmesinden ve IAF'ın günlük çalışmalarının üyeler tarafından onaylanan politikalara uygun olarak yürütülmesini sağlamaktan sorumludur.
İcra Komitesi, Üyeler tarafından alınan kararlar ve Yönetim Kurulu'nun talimatları doğrultusunda IAF'ın günlük çalışmalarından Yönetim Kuruluna karşı sorumludur.
Yürütme Komitesi de dahil olmak üzere tüm IAF Komitelerinin ve Alt Gruplarının operasyonları IAF Genel Prosedürlerine tabidir.
IAF organizasyon şeması
BELGELENDİRME
IAF Üyeliği
IAF'ın akreditasyon kuruluşu üyeliği, kalite sistemlerinin, ürünlerinin, hizmetlerinin, personelinin, çevre yönetim sistemlerinin veya benzer uygunluk değerlendirme programlarının belgelendirilmesi / tescili için kuruluşları akredite ettikleri programları yürüten ve yöneten kuruluşlara açıktır.
Bu kuruluşlar, diğer üyelerin akreditasyonlarının kendi akreditasyonlarıyla eşdeğerliğini tanıyan IAF Çok Taraflı Tanıma Anlaşmasına (MLA) katılma niyetlerini beyan etmelidir.
BELGELENDİRME
Bölgesel Akreditasyon Grubu Üyeleri, bir emsal değerlendirme sistemine dayalı çok taraflı bir tanıma anlaşması oluşturmak ve sürdürmek için belirlenmiş bir coğrafi bölgede işbirliği yapan ve akredite kuruluşların, endüstrinin, kullanıcıların çıkarlarını temsil eden Akreditasyon Kuruluşlarının derneklerinden ve muhtemelen diğer kuruluşlardan oluşur.
IAF Dernek Üyeleri, uluslararası olarak veya bir ekonomi veya bölgede benzer bir kuruluş grubunu temsil eden kuruluşlar veya derneklerdir. Bu kuruluşlar, IAF Akreditasyon Kuruluşu Üyelerinin IAF hedeflerini destekleyen programlarıyla ilişkilendirilir.
BELGELENDİRME
IAF Programları
IAF'ın aşağıda belirtilmiş maddeleri gerçekleştirmek için programları ve çalışmaları bulunmaktadır:
Akreditasyon, sertifikasyon / tescil ve karşılıklı tanıma programlarının işletilmesi için kılavuz, kural ve prosedürler geliştirerek "Bir kez onaylandı, her yerde kabul edildi"
yapısının sağlanması
Tüm akreditasyon organı üyelerinin en yüksek yeterlilik ve dürüstlük standartlarında faaliyet göstermesini ve yalnızca yetkin ve tarafsız olduklarını kanıtlayan akreditasyon kuruluşlarının sağlanması
Akreditasyon prosedürlerini ve uygulamalarını uluslararası standartlara ve
kılavuzlara ve uygulamalarıyla ilgili IAF rehberliğine göre uyumlu hale getirmek
BELGELENDİRME
Spesifik endüstrilerin ihtiyaçlarını karşılamak için spesifik sektör uygunluk değerlendirme şemalarının işletilmesine yönelik rehber, kurallar ve prosedürler geliştirmek
Mevzuat veya hükümet gerekliliklerini karşılamak için uyum programlarının çalıştırılmasına yönelik rehber, kurallar ve prosedürler geliştirmek
Akreditasyon kuruluşları arasında bilgi alışverişi sağlamak
BELGELENDİRME
Değerlendiricilerin ve diğer personelin eğitiminde işbirliği yapmak, katkı sağlamak
ISO ve diğer ilgili uluslararası kuruluşların çalışmalarına katkıda bulunmak
Bölgesel akreditasyon kuruluşları gruplarıyla irtibat kurmak
ILAC, ISO ve endüstri grupları gibi diğer ilgili kuruluşlarla irtibat kurmak
Düşük ve orta gelirli ekonomilerde yükselen akreditasyon kuruluşlarına yardımcı
olmak
TÜRKİYE’DE DURUM - TSE
Türk Standartları Enstitüsü; her türlü madde ve mamuller ile usul ve hizmet standartlarını yapmak amacıyla 18.11.1960 tarih ve 132 sayılı kanunla kurulmuştur.
Enstitünün ilgili olduğu bakanlık Sanayi ve Teknoloji Bakanlığıdır.
Enstitü, tüzel kişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine göre yönetilen bir kamu kurumu olup, kısa adı ve markası TSE'dir.
TÜRKİYE’DE DURUM - TSE
Bu marka çeşitli şekillerde gösterilir. Türk Standartları Enstitüsü'nün izni olmadan bu marka hiçbir şekil ve şart altında kullanılamaz.
Yalnız Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen standartlar Türk Standardı adını alır.
Bu standartlar ihtiyari olup, standardın ilgili olduğu bakanlığın onayı ile mecburi kılınabilir.
Bir standardın mecburi kılınabilmesi için Türk Standardı olması şarttır. Mecburi kılınan standartlar Resmi Gazete'de yayımlanır.
TSE GÖREVLERİ
Her türlü standardı hazırlamak ve hazırlatmak.
Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standartları tetkik etmek ve uygun bulduğu takdirde Türk Standartları olarak kabul etmek.
Kabul edilen standartları yayımlamak ve ihtiyari olarak uygulanmalarını teşvik etmek, mecburi olarak yürürlüğe konmalarında fayda görülenleri ilgili bakanlığın onayına sunmak.
Kamu sektörü ve özel sektörün talebi üzerine standartları veya projelerini hazırlamak ve görüş bildirmek.
TSE GÖREVLERİ
Standartlar konusunda her türlü bilimsel teknik incelemelerle araştırmalarda bulunmak, yabancı ülkelerdeki benzer çalışmaları takip etmek, uluslararası ve yabancı standart kurumları ile ilişkiler kurmak ve bunlarla işbirliği yapmak.
Üniversiteler ve diğer bilimsel ve teknik kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak, standardizasyon konularında yayım yapmak, ulusal ve uluslararası standartlardan arşivler oluşturmak ve ilgililerin faydalanmalarına sunmak.
Standartlarla ilgili araştırma yapmak ve ihtiyari standartların uygulanmasını kontrol etmek için laboratuvarlar kurmak, kamu sektörü veya özel sektörün isteyeceği teknik çalışmaları yapmak ve rapor vermek.
TSE GÖREVLERİ
Yurtta standart işlerini yerleştirmek ve geliştirmek için elemanlar yetiştirmek ve bu amaçla kurslar açmak ve seminerler düzenlemek.
Standartlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek çalışmalar yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek.
Metroloji ve kalibrasyon ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak ve gerekli laboratuvarları kurmak.
Türk Standartları Enstitüsü'nün bu görevlerinin öncelik esasına göre tanzimi Genel Kurul'ca kararlaştırılır ve ilgililere duyurulur.
Standart arama sayfası:
https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/StandardAra.aspx
TSE/ISO STANDART ÖRNEKLERİ
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
Türk Akreditasyon Kurumu kısa adıyla TÜRKAK, merkezi Ankara’da olmak üzere 27.10.1999 tarihinde kurulmuştur.
Uygunluk değerlendirme kuruluşlarını akredite etmeyi, bu kuruluşların ulusal ve uluslararası standartlara göre faaliyette bulunmalarını ve bu suretle uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca düzenlenen belgelerin ulusal ve uluslararası alanda kabulünü temin etmeyi amaçlar.
Dışişleri Bakanlığı ile ilgili, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliği haiz, kâr amacı gütmeyen, idari ve mali özerkliğe sahip ve özel bütçeli bir kamu kurumudur.
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
Tarafsızlık Politikası
TÜRKAK’ın yönetim organları ve bütün çalışanları tarafsızlığın öneminin bilincindedir.
Akreditasyon faaliyetlerini ISO/IEC 17011 standardının tarafsızlık şartlarına ve yasal düzenlemelere uygun yürütmek TÜRKAK üst yönetimi dahil tüm çalışanlarının öncelikli sorumluluğudur.
TÜRKAK akreditasyon faaliyetlerini; bağımsızlığını, tarafsızlığını ve objektifliğini zedeleyecek her türlü ticari, mali, siyasi, idari vb. etkilerden arınmış şekilde ve faaliyetlerinde kâr amacı gütmeksizin yürütmektedir.
TÜRKAK; tüm yönetim organlarının, komitelerinin, personelinin, denetçi ve teknik uzmanlarının tarafsızlığını etkileyebilecek tüm çıkar çatışması risklerini analiz etmekte ve gerekli tüm tedbirleri almaktadır.
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
TÜRKAK, uygunluk değerlendirme hizmeti sunmamakta, uygunluk değerlendirme kuruluşlarına yönelik danışmalık veya tarafsızlığı zedeleyebilecek herhangi benzeri bir faaliyette bulunmamaktadır.
TÜRKAK, eğitim hizmetlerini yalnızca genel katılıma açık gruplara ve genel içerik ile sunmaktadır.
TÜRKAK diğer akreditasyon kurumları ile rekabet içerisine girmeden, yakın coğrafyamızdaki ülkelerin akreditasyon kurumları ile iş birliğini ve gelişmelerine destek olmayı ilke edinmiştir.
TÜRKAK, tarafsızlığın korunmasında ilgili taraflara etkin katılım fırsatı vererek faaliyetlerini hiçbir tarafa ayrımcılık yapmadan sürdürmeyi vazgeçilmez bir ilke olarak benimsemiştir.
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
TÜRKAK’ın Görevleri
Uygunluk değerlendirme faaliyetleri gerçekleştiren kurumları akredite etmek
Test yapan laboratuvarların muayene raporlarını incelemek
Uygunluk değerlendirmesi hizmeti yapan firmaların kalibrasyon sertifikalarını ve yönetim sistemi belgelerini denetlemek
Ürün ve personel belgelerinin standartlara uygun olup olmadığını belirlemek
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
Dünya genelinde kabul gören standartları yurt içinde ve yurt dışında uygulamak
Ulusal ve uluslararası ticaretteki teknik engellerin kaldırılmasını sağlamak
Akreditasyon uygulamalarında akıllardaki soru işaretlerini kaldırmak
Küresel ölçekte Türkiye’nin gelişimine katkı sağlamak
Akreditasyon ile ilgili konularda bir güven mekanizması oluşturmak
TÜRKİYE’DE DURUM - TÜRKAK
Yurt içi ve yurt dışındaki tüketiciyi daha sağlıklı ürün ve hizmetler ile buluşturmak
Çevre ülkelerdeki akreditasyon kuruluşları ile işbirliği yapmak
Siyasi ve idari bir baskı altında kalmadan objektif, tarafsız ve bağımsız bir şekilde faaliyet göstermek
Toplum refahını yükseltmek
ULUSLARARASI GEÇERLİ İLK TÜRK STANDART
COVID-19 pandemisi sebebiyle tüm dünyanın felç olduğu, işleyişin aksadığı ve endişenin pik yaptığı dönemde «İstanbul Sanayi Odası», «2DR Grubu», «IIC Kalite ve Belgelendirme şirketi» ve «YTÜ» ortaklığında bir çalışma başlatıldı.
Bu çalışma; özellikle iş yerlerinin ve üretim tesislerinin yaşadığı sorunları azaltmak, çalışmaya elverişli koşulları oluşturmak, iş sağlığı ve güvenliği açısından risk oluşturmayacak şekilde sürdürülebilirlik sağlamak ve en önemlisi de sistemli bir yapı kurmayı hedeflemektedir.
Çalışmalar sonucunda ise “İSO COVID-19 Özelinde Salgın Hastalıklarla Mücadele El Kitabı (Kılavuz)” adı altında piyasanın hizmetine sunulmuştur.
https://www.iso.org.tr/covid-19-standardi/
ULUSLARARASI GEÇERLİ İLK TÜRK STANDART
Yapılan çalışmalar sonucunda; eğitim faaliyetleri, saha denetimleri ve uluslararası geçerli belgelendirme hizmeti ve reklam ve tanınırlık faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
Bu yapının önemi ise ilk kez Türkiye’de hazırlanan bir standart yapısının uluslararası geçerliliğe sahip olmasıdır.
SAYILARLA DÜNYA- ISO 9001 ÜLKE VERİLERİ (2019)
280.386
95.812
47.868
34.397 33.330 30.801 25.292 21.696 20.956 12.439 7.455 7.290
China Italy Germany India Japan Spain United
Kingdom France United States
of America Czech
Republic Netherlands Turkey
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 9001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
107564
80320 77329 71051 64774
47465 44048 43593
35932
27700
Sertifika Sayıları
SAYILARLA TÜRKİYE- ISO 9001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
1269
700
512 495 450 388
282 269 265 239 167 130 107
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 14001 ÜLKE VERİLERİ (2019)
134.926
18.026 17.386 12.871 11.420 8.486 8.465 6.402 5.698 3.766 3.671 3.071 2.989 2.360
China Japan Italy Spain United Kingdom India Germany FranceKorea (Republic of)PolandUnited States of AmericaColombia Sweden Turkey
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 14001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
61162
34870 32662 31162
21683 20387 19855
15886 12632 12255
Construction Wholesale &
retail trade, repairs of motor
vehicles, motorcycles &
personal &
household goods
Basic metal &
fabricated metal products
Electrical and optical equipment
Engineering
services Other Services Machinery and
equipment Rubber and plastic products
Chemicals, chemical products &
fibres
Information technology
Sertifika Sayıları
SAYILARLA TÜRKİYE- ISO 14001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
382
191 177 152
122 115 112 106 104 66 65 45 40
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 45001 ÜLKE VERİLERİ (2019)
3.518
2.954 2.812
1.184
883 712 676 614 599 587 540 524 388
Italy United
Kingdom India Spain Germany United Arab
Emirates Taiwan, Province of
China
Korea (Republic
of)
United States of America
Bulgaria Japan France Turkey
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 45001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
4956
2318 1832 1557 1486 1350 1274 1108 896 791
Sertifika Sayıları
SAYILARLA TÜRKİYE- ISO 45001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
52
20 19 18 17 14 14 13 7 7 6
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 27001 ülke VERİLERİ (2019)
8.356
5.245
2.818
2.309
1.390 1.175 938 938 757 729 654 462
China Japan United
Kingdom India Italy Germany Netherlands Spain United States
of America Turkey Romania Czech Republic
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 27001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
8562
1435 989 560 499 410 408 369 368 366
Sertifika Sayıları
SAYILARLA TÜRKİYE- ISO 27001 SEKTÖR VERİLERİ (2019)
243
64 28 23 21 20 18 12 12 11 10 6 4
Sertifika Sayıları
SAYILARLA DÜNYA- ISO 22000 ülke VERİLERİ (2019)
12144
2050 2042
1360 1008 639 635 608 532 503 450 436 399
China India Greece Japan Italy Romania Turkey Spain Poland France Russian
Federation Germany Netherlands
Sertifika Sayıları
