Bu nedenle tıp kütüphanelerinde kullanılacak olan sınıflama sistemi özenle seçilmelidir

(1)

12. HAFTA

• TIPTA KULLANILAN SINIFLAMA SİSTEMLERİ

(2)

SINIFLAMA SİSTEMLERİ

Sınıflama, bilgiye erişimi kolaylaştırmak için bilgi kaynaklarının sistematik olarak düzenlenmesidir. Sınıflamada amaç;

• Bir araya getirme: Birbiriyle ilişkili kaynakları genelden özele doğru derleme

• Yer gösterme: Aranan materyale rafta erişim sağlama

(3)

Günümüzde bilimin gelişmesiyle birlikte bilimsel bilgi sürekli çeşitlenmekte ve artmaktadır. Artan yayınların kütüphane dermelerini de etkilemektedir. Kütüphane koleksiyonlarında hangi konudaki kaynakların nerede bulunduğunu göstermek ve kullanıcıların konu aracılığıyla kütüphane kaynaklarına erişimini sağlamak amacıyla sınıflama sistemleri oluşturulmuştur. Sınıflama sistemi, kütüphanenin ihtiyaçlarına ve koleksiyonun büyüklüğüne göre farklılık gösterebilir.

(4)

Günümüzde tıpla ilgili bilimsel literatür dolayısıyla bilgi kaynakları da çeşitlenmekte ve artmaktadır. Yeni hastalıkların ortaya çıkması ya da yeni tedavi yöntemlerinin bulunması bu hızlı gelişmenin sonucu olarak yayın sayısı diğer bilim dallarına oranla daha fazla olmaktadır.

Bu nedenle tıp kütüphanelerinde kullanılacak olan sınıflama sistemi özenle seçilmelidir.

(5)

Tıp ve sağlık bilimleri alanında birçok sınıflandırma sistemleri vardır.

Bunlar;

National Library of Medicine Classification (NLM) Library of Congress Classification (LC)

Dewey Decimal Classification (DDC) Universal Decimal Classification (UDC) BLISS Classification

(6)

NLM SINIFLAMA SİSTEMİ

Bu sınıflandırma sistemi, 1951 yılında NLM tarafından oluşturulmuştur. LC (Library of Congress)’nin kullanılmayan harfleri üzerinde durularak yeni bir sınıflama sistemi oluşturuluyor. LC’de kullanılan QM (insan anatomisi), QR (Mikrobiyoloji), R (tıp) harfleri NLMC’de kullanılmamaktadır. Q ve W harfleri üzerinde çalışılarak NLM sınıflama yöntemi geliştiriliyor. Sınıflama Sistemi harf ve rakamlarla belirtilmektedir.

(7)

1958 yılında “NLM Classification” adı altında ve 2.ed. olarak yayımlandı.

1968 yılında 3. baskısı, 1978 yılında 4. baskısı ve 1994 yılında ise 5.

baskısı yapılmıştır.

NLM, 1999 yılında revize edildi.

2002 yılında elektronik ortamda yayınlanmaya başladı.

Bu sistem, yıllık olarak gözden geçirilmektedir.

(8)

Örneğin;

Tek harfler esas konuları (örneğin W tıp mesleği)

çift harfler ikinci derecedeki konuları (örnegin WA halk sağlığı) belirtmektedir.

AIt bölümler ise rakamlarla belirtilmiştir.

WU 240

Ağız Hastalıkları

(9)

NLM sınıflama sistemi özellikleri

Sınıflandırma sistemi alfanumerik olarak hazırlanmıştır. Konu başlıkları harf, alt bölümler için numaralar kullanılır. Cutter numaraları için “Cutter- Sanborn 3” kullanılmaktadır.

Basılı olmayan materyal için Cutter tablosu yerine materyali belirten semboller kullanılır. Örneğin;

SL slayt,

VC video gibi.

(10)

Sistem, MeSH terminolojisi ile uyumludur. Konu sınıflamasında MeSH ağaç yapısı kullanılmaktadır. LC (Library of Congress) sınıflama sistemine uyumludur. LC sınıflama sisteminde kullanılmamış olan QS-QZ ve W-WZ kodları kullanılmıştır.

(11)

Bu yöntem iki ana bölümden oluşmaktadır:

QS-QZ Klinik öncesi bilimler (Temel bilimler) W-WZ Klinik bilimler

W Tıp

WU Diş Hekimliği

WY 156 Hemşirelik sınıflama tablosunun yanı sıra bazı çizelgelerde vardır.

(12)

Klinik olmayan alanlar için QS-QZ kodları 8 alt alan içinde kullanılmaktadır. Bu alt alan başlıkları;

QS anatomi, QT fizyoloji, QU biyokimya, QV ilaç,

QW mikrobiyoloji, QX parazitoloji, QY klinik pataloji, QZ patolojidir.

(13)

Klinik tıpla ilgili olarak diğer alanlar için W-WZ kodları 33 alt tablo içinde kullanılmaktadır. Bu alt alan başlıkları

W tıp mesleği, WA halk sağlığı,

WB tıp uygulamaları, WC bulaşıcı hastalıklar,

WD metabolik hastalıklar, zehirlenmeler, allerji,

(14)

WE kas ve iskelet sistemi, WF solunum sistemi,

WG kalp ve damar hastalıkları, WH kan ve lenfatik sistem,

WI mide ve bağırsak sistemi, WJ üreme sistemi,

WK iç salgıdır.

(15)

WL sinir sistemi, WM psikiyatri, WN radyoloji, WO cerrahi, WP jinekoloji,

WQ gebelik ve doğum, WR cildiye,

WS pediatri,

(16)

WT geriatri,

WU diş hekimliği,

WV kulak, burun, boğaz, WW göz,

WX hastaneler/sağlık kurumları, WY hemşirelik,

WZ tıp tarihi

https://www.nlm.nih.gov/class/index.html

(17)

LC (LİBRARY OF CONGRESS) SINIFLAMA SİSTEMİ

LC (Library of Congress) sınıflandırma sistemi, LC sınıflama şeması harf rakamlardan oluşur:

Q klinik olmayan bilim dallarına, R klinik tıp bilimlerine ayrılmıştır.

Tıpla ilgili detaylı sınıflama için yetersizdir. Belli bir organla ilgili farklı uygulamalar için farklı numaralar verilmesine neden olması dezavantajıdır. Ör.

Kalbin anatomisi QM, Kalp cerrahisi RD gibi. NLM sınıflandırma sistemi ile uyumlu olarak W ve QS-QZ tabloları boş bırakılmış olması bu sistemle uyumlu kullanımını sağlar.

(18)

LC (LİBRARY OF CONGRESS) SINIFLAMA SİSTEMİ

H Sosyal bilimler HA İstatistik

HB Ekonomik teori

…….

HM Sosyoloji

https://www.loc.gov/aba/cataloging/classification/lcco/lcco_r.pdf

(19)

DEWEY ONLU SINIFLAMA SİSTEMİ (DDC)

1872 yılında Melwil Dewey tarafından oluşturulan bu sınıflama sistemi tamamen rakamlardan oluşmaktadır. Onlu sınıflamada konular 0’dan 9’a ana bölümlere ayrılmıştır. Ana bölümler üç rakamla simgelenmiştir. Ana bölümlerde kendi içerisinde 10 bölüme ayrılmaktadır.

Numerik bir sınıflama şemasıdır. Genel bir sınıflama şemasıdır, ayrıntılı sınıflamaya uygun değildir. Bir organla ilgili farklı sınıflama numaralarının verilmesine neden olabilir.

http://kisi.deu.edu.tr//erkin.baser/dewey.pdf

(20)

Tıp konusu, 600 “Technology and Applied Science” altında”, 610

“Medical Sciences” başlığı altında yer alır. Tıp konusunda yetersizdir.

(21)

Örnek:

610 Tıp Bilimleri

612 İnsan fizyolojisi 612.3 Sindirim sistemi

(22)

Evrensel Onlu Sınıflandırma Sistemi (UDC)

Dewey onlu sınıflandırma sistemine benzer. Numerik bir sınıflama şemasıdır. Genel ancak ayrıntılı sınıflama için uygundur.

Dokümantasyon alanında belgenin sınıflamasında kullanılır.

6 “Technology” altında, 61 “Medical Science” başlığı kullanılır.

Dewey sınıflandırma sistemi için geçerli olan tüm sakıncalar bu sistem için de geçerlidir. Tıp alanında yetersiz kalabilir.

(23)

BLISS Sınıflandırma Sistemi (UDC)

BLISS sınıflandırma sistemi ise çok detaylı genel bir sınıflama şemasıdır. Notasyon alfabetiktir.

H “Physical Anthropology, Human Biology, Health Science”a ayrılmıştır.

H altında yine harflerle alt alanlar oluşturulmuştur. “H” altında yer alan harfler (HWG gibi) tıp konusuyla ilgilidir.