WASHINGTON CAMII
Mimar Joseph HOWARİstanbul'daki Amerikan Haberler Servisi (USIS) bu makaleyi, münhasıran istimalini taleb eden Arkitekt
mecmuası için hazırlamıştır.
Joseph Howar'm birçok senedenberi beslediği dinî arzusu, Washington'da inşa edilmekte olan güzel ca-mide ilk ibadetini yaptığı zaman tahakkuk edecektir.
1885 senesinde dünyaya geldiği Kudüse nazır Mount Olives'in sokaklarında bir çocuk olarak oyna-dığı zamanlar Howar böyle bir imkânı tahayyül dahi etmemişti. Ne de 13 yaşında bir gençken ana
vatanı-nı büyük ümitlerle ve büyük bir ihtimamla ceketine iliştirdiği 2 dolarla terkederken aklına böyle bir şey gelmişti
Joseph Howar'ın macera yolunda attığı ilk adım biraz da tuhaf bir mahiyet arzeder. Port Said'den İn-giltereye gitmek üzere vapura bindiği zaman gençlik hayatının ilk hatâsını işlemişti. Ya Howar süvariye
sormayı veya kaptan Howar'a söylemesini unutmuş olacak ki gemi Bombay'a vasıl oldu.
Howar bir müddet garson ve uşak olarak Bom-bay'da çalıştıktan sonra Bombay'a geldiği gemi ile İngiltereye gitti. Kısa bir müddet sonra maaşından biriktirdiği 65 dolarla Birleşik Amerikaya mütevecci-hen hareket etti.
Howar, New York'ta fazla kalmadı. Bir gün arka-daşlarından birine Birleşik Amerika Cumhurbaşka-nının nerede ikamet ettiğini sorarak Beyaz Sarayın Washington'da olduğunu öğrendi.
Howar şimdi o zamanki intibaını şöyle hulâsa mektedir: «Cumhurbaşkanı Washington'da ikamet et-tikten sonra ben de oturabilirim.» diye düşünmüştüm.
Howar Washington'a yerleşerek 50 sene zarfında insan asaletine inancı olan herkesin takdirini kazana-cak muvaffakiyetler elde etti. Bugün, Beyaz Saray'-dan bir kaç yüz metre mesafede bulunan modern ya-zıhanesinde arkadaşlarını ve ziyaretçilerini kabul et-mektedir. Kendisini tanıyan herkesin hürmet ve sev-gisini kazanmıştır. Howar'm servet ve muvaffakiyeti ondaki insaniyet hissini değiştirmemiştir.
Howar ilk mücadele senelerini unutmadığı için mütemayiz bir Amerikan vatandaşı olmuştur. Kapıdan kapıya giderek giyim eşyası ve çarşaf satmakla Birle-şik Amerikada hayata atıldığını hatırlamakla müfte-hirdir. Gündüzleri seyyar satıcı ve geceleri de küçük bir dükkâncı olarak geçen çetin mesai senelerini
unut-mamaktadır.
Resmî hic bir tahsil görmemesine rağmen Howar, bugün Washington'da temayüz eden inşaat müteahhit-lerinden biridir. Yazıhanesinin duvarlarında inşa et-miş olduğu 75 apartımandan bazılarının resimleri gö-rülmektedir.
Şehrin en muteber ikamet bölgelerinden birinde inşa etmiş olduğu geniş bir evde ikamet eden Hower beş çocuğuna ve eşine rahat bir hayat temin etmekte-dir. Garajda dört otomobili bulunmaktadır. Howar
şo-förünün kullandığı otomobille işine giderek diğer otomobili de ailesinin emrine terkeder.
Şoför kullanarak etrafa nümayiş yaptığı yolun Howar'a takıldığım zaman tebessüm ederek şöyle < di: «Bundan birkaç sene evvel bir gün otomobili sürerken işe ait düşüncelere dalmış ve otomobili kaldırıma çıkartmıştım. O zamandanberi artık soi kullanmağa karar verdim, şimdi otomobilde gideri
istediğim şeyi düşünebiliyorum.»
Dünyanın her tarafında bulunan iş adamları { Howar da işlerinin ters gittiği anları müşahede etn tir. 1930 senesinde vukua gelen buhran (^snasmda t riben 1 milyon dolar kaybetmişti. Howar ancak 18 ;
dolarını kurtararak tekrar memleketine dönmeye rar vermişti.
Karısının hayata yeniden başlaması için kendiı teşvik etmesi üzerine Amerika'da kaldı. Eşinin k dişine olan inancını hatırlarken Howar'ın sesinde rikkat belirmektedir.
Howar yeniden hayatmı tanzime başladı. Eşini çocuklarını geçindirmek için açtığı küçücük lokaıı da günde 18 saat çalışmak hiç te kolay bir iş değı Fakat Howar kendini toparlıyarak eskisine nazaı daha büyük başarı elde ederek ortaya çıktı. Howaı hayatında karşılaştığı felâketten dolayı kimseye kuruş bile borçlu olmadığı için müftehirdir.
Mamafih, Howar senelerden beri hayatında i him bir eksikliğin yer aldığını müdrikti: ibadet ede mahallî bir cami yoktu. Bundan sekiz sene evvel 1 kiyenin Washington Büyük Elçisi Mehmet Münir tegün vefat ettiği zaman bu ihtiyaç şiddetle kent hissettirdi. Howar ve Washington'da bulunan di müslümanlar hakkın rahmetine kavuşan din kardeş! için dinî merasim yapacak merkezî bir ibadet yeri lunmadığmdan dolayı büyük teessür duymuşlardı.
Howar cami inşaatı fonuna dolgun teberrüle bulunduğu gibi hizmetlerini de esirgemedi. Bugün zıhanesine giden ziyaretçiler Howar'ı cami inşaat ait plânlar üzerinde çalışırken görmektedirler.
