İnce Mercekler
Mercekler
Mercekler birçok optik aygıtta kullanılmaktadır. Örneğin, Kamera, mikroskop, teleskop ve dürdbün gibi. Çalışma prensibi tamamen Snell yasalarına dayanmaktadır. Mercekler esas olarak görüntü oluşturmak için kullanılmaktadırlar.
Mercekler, geçirgen kırıcı bir ortam maddesinden yapılır. Genelde bazı cam türleri kullanılır. Bu cam yüzeyin her iki tarafı da küresel bir yüzeydir.
Birinci yüzeye gelen bir ışın kırılır ve ikinci yüzeyde tekrar kırıldıktan
sonra bir görüntü oluşturur.
Mercek Türleri
Lensler genelde havanın kırma ölçeğinden daha büyük kırıcı indisine sahip cam veya plastik malzemeden yapılmaktadır.
Merceğin her iki yüzeyi küresel olduğundan bu yüzeyler konveks veya konkav olabilirler. Eğer merceğin kenarları merkezinden daha kalın ise bunlara pozitif veya yakınsak mercek denir. Eğer kalın ise bunlara ıraksak veya negatif mercek denir.
Merceğin odak noktası
Aynalarda olduğu gibi merceklerinde odak notası vardır. Bu nokta asal eksene paralel gelen ışınların kırıldıktan sonra kendisi veya uzantısı bu noktadan geçer. Yakınsak merceklerde ışık sağ taraftaki odak noktasında gerçek görüntüsü oluşur. Iraksak merceklerde ise görüntü odak noktasından uzaklaşacak şekilde sanal bir görüntü oluşur.
Merceğin odak noktası
Merceklerde iki odak notası vardır. Bu noktalar birbirlerine göre simetriktir, yani merceğe göre eşit uzaklıklarda bulunur.
Görüntü Oluşumu
Hesapla Bulma
Görüntü Oluşumu: Örnek-1
Odaktan çok uzakta bulunan bir cisim.
Görüntü gerçek, ters ve cisimden daha küçük
Görüntü Oluşumu: Örnek-2
Odağa yaklaşan bir cisim.
Görüntü gerçek, ters ve cisimden daha büyük
Görüntü Oluşumu: Örnek-3
Odaktan daha yakın noktada bulunan bir cisim.
Görüntü sanal, düz ve cisimden daha büyük
Görüntü Oluşumu: Örnek-4
Odaktan çok uzakta bulunan bir cisim.
Görüntü Oluşumu: Örnek-5
Odaktan daha yakında bulunan bir cisim.
Görüntü Oluşumu: Örnek-6
İki mercek sisteminde görüntü oluşumu.
Farklı Ortamlardaki Mercekler
Su içinde bulunan merceğin odak uzaklığı hava ortamında bulunandan daha büyük olur. Çünkü suyun kırılma ölçeği hava ortamından daha
büyüktür. Ortamın kırılma ölçeğinin değişmesi ışık hızını etkilediğinden odak uzaklığı büyür.
Cam ve hava'nın birbirlerine göre kırılma ölçeği farkı cam-su ortamına göre daha büyüktür.
Sonuçta su içinde ışık daha az kırılır.
Su
Cam cam
Hava
Mercek Yapıcıların Formülü
Kırılma ölçeği n olan ve odak uzaklığı f olan bir mercek tasarlamak için aşağıdaki formül kullanılır.
Buna mercek yapıcıların formülü denir.
Tekrar: Çizimle Görüntü Bulma
Farklı uzaklıklarda bulunan cisimlerin
oluşturduğu görüntüler
