Laboratuar
Hayvanları Dersi
Prof.Dr.Önder ORHAN
Laboratuar Hayvanları Bilim Dalı
• “Laboratuar Hayvanları Bilimi; biyomedikal araştırmalarda hayvanların insani kullanımı ve verileri aydınlatıcı, ön yargısız yeniden üretilebilir şekilde toplanmasının öğretildiği multidisipliner bir bilim dalıdır.
• Laboratuar hayvanları biyolojisini, yetiştirilmesini, çevresel gereksinimleri, genetik ve mikrobiyolojik standartlaştırma işlemlerini, hastalıklardan korunma ve tedaviyi, deneysel tekniklerin iyileştirilmesini, anestezi, analjezi ve sakrifikasyon yöntemlerini içermektedir.
Deney Hayvanı Modelleri
• Hayvanların büyük bir kısmı , temel tıp alanları (örneğin, insan vücudunun genel fizyolojisi, biyokimyası ve endokrinolojisi gibi bilgilerin büyük bir kısmı, bulguları insanlara uyarlanabilen hayvan deneylerinden türetilmiştir) ile ilaçların insanlar için faydalı olup olmadığının
araştırılmasında ve güvenli olan dozajlarının belirlenmesinde insan modeli olarak
kullanılmaktadır. Bu deneylerde kullanılan hayvanlar, bir anlamda insanın yerine konulmuş bir model olarak kullanılmışlardır.
• “Deney hayvan modeli”: Normal biyolojik ve fizyolojik mekanizmaların ya da davranışların çalışılabileceği, kendiliğinden veya indüklenmiş bir patolojinin araştırılabileceği ve bir biyolojik işlev yönünden insan veya diğer hayvan türlerine benzerlik gösteren hayvanlar olarak
tanımlanabilir.
• Bu tanım, normal biyoloji ve davranış çalışmalarını da kapsadığı halde, çoğu hayvan modeli insan hastalıklarının nedenini, patolojisini, özelliklerini veya tedavisini araştırmak amacıyla geliştirilmiştir.
Komparatif (karşılaştırmalı) anatomi: Hayvan türleri arasında ve insan ile karşılaştırmalı çalışmalar yaparak farklılıkları ve benzer özellikleri açıklayan anatomi bilimidir.
Deneylerde kullanılacak hayvanların anatomik özelliklerinin ve türler arası anatomik farklılıkların bilinmesi; deney hayvanı seçimi ve çalışmaya uygunluğunu belirler.
Yapısal özelliklerini bilmek, hayvanlar üzerinde yapılacak uygulamaların doğruluk ve başarısını da direkt etkiler.
organ ve dokuların normal yapısını, konum ve komşuluklarını ortaya koyar. Anatomia terimi Grekçe olup; ana:boylu boyunca, tome:kesmek, kelimelerinden oluşur.
Şirurjikal anatomi: Operasyon yönünden önem taşıyan bölgeleri inceleyen bilim dalı anatomidir.
• Anatomi
İnsanda Anterior Posterior Superior Inferior Hayvanda Ventral Dorsal Cranial Caudal
Anatomi dersinin bilim dili Latince ve Grekçe’dir.
• Hayvanlarda duruş şeklinin farklı olması vücudun doğrultu ve yönlerinin de farklı ifade edilmesine neden olmaktadır. Hayvanlarda yönler dört ayağı üzerine durması nedeniyle baş kuyruk (cranial caudal) olarak tanımlanmaktadır. Hayvan anatomisinde üst-sırt-dorsal, alt-karın-ventral olarak tanımlanmaktadır. Avuç içi karşılığı olarak palmar, ayak tabanı için plantar kelimeleri kullanılır.
1- Axial skeleton (Eksensel iskelet). Bölümleri:
Baş (Cranium),
Omur sütunu (Columna vertebralis), Kaburga (Costae ),
Gögüs kemiği (Sternum)
2- Appendicular skleton (Takısal iskelet). Ossa membri thoracici et pelvini (Ön ve arka bacak kemikleri.
Omur sütunu (columna vertebralis) beş bölümde incelenir.
Boyun (Cervical-C), Sırt (Thoracal-T), Bel (Lumbal-L), Sakral (Sacral-S), Kuyruk (Caudal-C).
• Vücudun temelini oluşturan iskelet iki ana bölüme ayrılır.
Genel anatomik özellikleri bakımından bir deney hayvanını incelerken bölgelere
(Region) ayırarak inceleyeceğiz.
Baş - Regiones capitis (Regiones cranii, Regiones faciei) Boyun- Regiones colli
Göğüs- Regiones pectoris Karın- Regiones abdominis Sırt- Regiones dorsi
Kalça- Regiones pelvis
Ön bacak- Regiones membri thoracici Arka bacak- Regiones membri pelvini
Deney Hayvanı Olarak Sık Kullanılan Türler
1. Tavşan (Oryctolagus cuniculus) 2. Sıçan (Rattus norvegicus)
3. Fare (Mus musculus) 4. Kobay (Cavia porcellus)
5. Hamster (Mesocricetus auratus) 6. Domuz (Sus scrofa demesticus) 7. Koyun (Ovis aries)
8. Köpek (Canis lupus familiaris) ve kedi ( Felis silvestris)
Canlı ağırlık, yaşam süresi
Canlı Ağırlık (Gr) Yaşam süresi Puberte Üremede kul. yaşı
Tavşan
Oryctolagus cuniculus
Dişi: 2000-5000
Erkek: 2000-6000 5-6 yıl 90-120 gün 4-10 ay
Kobay
Cavia porcellus
Dişi: 700-1000
Erkek: 800- 1200 7-8 yıl 6-8 hafta 12-16 hafta
Sıçan
Rattus norvegicus
Dişi: 250-300
Erkek: 300-500 2-3 yıl 6-8 hafta 12-16 hafta
Hamster
Mesocricetus auratus
Dişi: 150 Erkek: 200
1-1,5 yıl 6-8 hafta 12-16 hafta
Fare
Mus musculus
Dişi: 25-40 Erkek: 20-40
1-2 yıl 5 hafta 8-10 hafta
