TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU FAAL YET RAPORU

FAAL‹YET RAPORU

2005

2005

FAAL‹YET RAPORU

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Kurumu 2006

Yay›ma Haz›rlayan: Bilim Kurulu Sekreteryas›

Grafik Tasar›m: Aytaç Kaya

TÜB‹TAK

Atatürk Bulvar› No:221 Kavakl›dere 06100 Ankara Tel: (312) 468 53 00 Fax: (312) 427 74 89

web: www.tubitak.gov.tr

2005

FAAL‹YET RAPORU

1. GENEL . . . . 4

1.1. TÜB‹TAK'›n Kurulufl Amac› ve Görevleri 1.2. TÜB‹TAK'›n Örgütlenme Düzeni

2. B‹L‹M KURULU ÇALIfiMALARI . . . . 7

3. BAfiKANLIK ÇALIfiMALARI . . . . 9

3.1. Bilim ve Teknoloji Politika Çal›flmalar›

3.1.1. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Çal›flmalar›

3.1.2. Bilim ve Teknoloji Politika ve Stratejileri ile ‹lgili Çal›flmalar

3.2.Akademik AR-GE Destek Çal›flmalar›

3.2.1. Proje Destekleri

3.2.2. Bilimsel Toplant› Destekleri

3.2.3. Uluslararas› Bilimsel Yay›nlar› Teflvik Program›

3.3. Endüstriyel Araflt›rma ve Teknoloji Gelifltirme Destek Programlar›

3.3.1. Sanayi AR-GE Yard›m› Uygulamas›

3.3.2. Üniversite-Sanayi Ortak Araflt›rma Merkezleri Program›

3.3.3. AR-GE Proje Pazar› Platformu Destekleme Program›

3.4. Bilim Adam› Yetifltirme Çal›flmalar›

3.4.1. ‹lkö¤retim ve Lise Ö¤rencilerine Yönelik Programlar 3.4.2. Üniversite Ö¤rencilerine Yönelik Programlar

3.4.3. Lisansüstü E¤itim Destek Programlar›

3.4.4. Doktora Sonras› Araflt›rma Destek Programlar›

3.4.5. Bilimsel Toplant›lara Kat›l›m Destek Programlar›

3.5. Uluslararas› ‹flbirli¤i Çal›flmalar›

3.5.1. OECD-‹ktisadi ‹flbirli¤i ve Kalk›nma Teflkilat›

3.5.2. NATO-Kuzey Atlantik Pakt› Teflkilat›

3.5.3. COST-Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Alan›nda Avrupa ‹flbirli¤i 3.5.4. EUREKA-Avrupa Pazar Odakl› AR-GE ‹flbirli¤i A¤›

3.5.5. Avrupa Birli¤i ile Bilimsel ve Teknolojik ‹flbirli¤i 3.5.6. ESF-Avrupa Bilim Vakf›

3.5.7. Uluslararas› Kurulufllarla ‹flbirli¤i 3.5.8. Bölgesel ‹flbirli¤i

3.5.9. ‹kili ‹flbirli¤i 3.5.10. Di¤er Faaliyetler

3.6. Ödüllerle ‹lgili Çal›flmalar

3.6.1. TÜB‹TAK Bilim, Hizmet, Teflvik Ödülleri ve TÜB‹TAK-TWAS Teflvik Ödülü 3.6.2. TÜB‹TAK-TTGV-TÜS‹AD Teknoloji Ödülü

3.7. Yay›n Çal›flmalar›

3.7.1. Popüler Bilim Dergileri 3.7.2. Popüler Bilim Kitaplar›

3.7.3. Bilimsel Dergiler

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R

4. AR-GE B‹R‹MLER‹ ÇALIfiMALARI . . . . 41

4.1. Marmara Araflt›rma Merkezi (MAM)

4.2. Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araflt›rma Enstitüsü (B‹LTEN) 4.3. Savunma Sanayii Araflt›rma ve Gelifltirme Enstitüsü (SAGE) 4.4. Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araflt›rma Enstitüsü (UEKAE)

4.5. Temel Bilimler Araflt›rma Enstitüsü-Bo¤aziçi Üniversitesi (TÜB‹TAK-TBAE-BÜ) 4.6. Gen Mühendisli¤i ve Biyoteknoloji Araflt›rma Enstitüsü (GMBAE)

4.7. Çukurova ‹leri Tar›m Teknolojileri Araflt›rma Enstitüsü (Ç‹TTAGE)

5. AR-GE KOLAYLIK B‹R‹MLER‹ ÇALIfiMALARI . . . . 61

5.1. Ulusal Akademik A¤ ve Bilgi Merkezi (ULAKB‹M) 5.2. Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME)

5.3. Ulusal Gözlemevi (TUG)

5.4. MEB-TÜB‹TAK Türkiye Sanayi Sevk ve ‹dare Enstitüsü (TÜSS‹DE) 5.5. Ankara Test ve Analiz Laboratuvar› (ATAL)

5.6. Bursa Test ve Analiz Laboratuvar› (BUTAL)

5.7. DNA/Doku Bankas› ve Gen Araflt›rmalar› Laboratuvar›

6. PERSONEL DURUMU VE BÜTÇE UYGULAMASI . . . . . . . . 70

6.1. Personel Durumu

6.2. Bütçe Uygulamas› ve Bilanço

6.2.1. 2005 Mali Y›l› Bütçe Gerçekleflmesi 6.2.2. Gelir-Gider Analizi

6.2.3. 2005 Mali Y›l› Bilançosu

EKLER . . . . 75

EK 1. Bilim Kurulu, Baflkan ve Baflkan Yard›mc›lar›, Genel Sekreter

EK 2. Araflt›rma Merkezi Baflkan›, Enstitü Müdürleri ve Araflt›rma Gruplar›

Yürütme Komiteleri Sekreter ve Üyeleri

EK 3. Önerilen ve Desteklenmesine Karar Verilen Projelerin Öneren Kurulufllara Göre Say›sal Da¤›l›m›

EK 4. Desteklenen Bilimsel Toplant›lar EK 5. T‹DEB Alan Komite Üyeleri EK 6. ÜSAMP Durum Özeti

EK 7. COST ve EUREKA Araflt›rma Projeleri EK 8. Popüler Bilim Kitaplar›

EK 9. TÜB‹TAK AR-GE ve AR-GE Kolayl›k Birimleri 2005 y›l› Performans Ölçütleri

EK 10. Bütçe Uygulamas› ve Bilanço (Tablolar)

1. GENEL

1.1. TÜB‹TAK'›n Kurulufl Amac›

ve Görevleri

Amac›

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Kurumu (TÜB‹TAK), 24 Temmuz 1963 tarih ve 11462 say›l›

Resmi Gazete'de yay›mlanarak yü- rürlü¤e giren 278 say›l› Kanun ile kurulmufltur. 7 Temmuz 2005 tarih ve 25868 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanarak yürürlü¤e giren 5376 say›l› “Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Kurumu Kurulmas› Hak- k›nda Kanunda De¤ifliklik Yap›lma- s›na Dair Kanun”la Kurumun ad›

“Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Kurumu olarak de¤iflti- rilmifltir. An›lan Kanunun 1. madde- sine göre kurulufl amac›; "Türki- ye'nin rekabet gücü ve refah›n› ar- t›rmak ve sürekli k›lmak için; toplu- mun her kesimi ve ilgili kurumlarla iflbirli¤i içinde, ulusal öncelikler do¤rultusunda bilim ve teknoloji politikalar› gelifltirmek, bunlar› ger- çeklefltirecek alt yap›n›n ve araçla- r›n oluflturulmas›na katk› sa¤la- mak, araflt›rma ve gelifltirme faali- yetlerini özendirmek, desteklemek, koordine etmek, yürütmek; bilim ve teknoloji kültürünün gelifltiril- mesinde öncülük yapmak" olarak yeniden düzenlenmifltir. Kurumun

"tüzel kiflili¤i, idari ve mali özerkli-

¤i" vard›r. Baflbakan'a ba¤l› olan Kurum, kendi Kanununda belirtil- meyen hallerde özel hukuk hüküm- lerine tabidir.

Görevleri

Ulusal kalk›nma hedefleri do¤rultusun- da, kurulufl amaçlar›n› gerçeklefltirmek üzere Kanun'un 2. maddesi ile Kuru- ma afla¤›daki görevler verilmifltir.

n Bilimsel ve teknolojik alanlarda, araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerini desteklemek, koordine etmek, izle- mek, yapmay› özendirmek ve yap- mak; bu amaçla program ve projeler gelifltirmek;

n Türkiye'nin bilim ve teknoloji politika- lar›n›n saptanmas›nda Hükümete yar- d›mc› olmak; "Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu"na sekreterya görevi yapmak;

n Ülkemizin bilim ve teknolojiye, bu- lufl ve yenili¤e dayal› rekabet gücü- nün yükseltilmesine, ekonomik ve sosyal geliflmesine, ülke güvenli¤ine, insan ve çevre sa¤l›¤›na katk› sa¤la- maya dönük stratejik alanlarda arafl- t›rmalar yapmak ve yapt›rmak, tekno- loji alt yap›s›n› güçlendirmek amac›y- la merkezler ve enstitüler kurmak;

n Kurum bünyesinde araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerini yapan mer- kezlerde, enstitülerde ve birimlerde gelifltirilen teknolojilerin üretimde ve ihtiyaç duyulan alanlarda kullan›lma- s›n›, tan›t›lmas›n› veya bunlardan da- ha kolay yararlan›lmas›n› sa¤lamak için gerekli ortamlar› ve yönetim yön- temlerini haz›rlamak ve bu teknoloji- lerin ülke ekonomisine ve sosyal ge- liflmeye katk›da bulunacak ticari de-

¤erlere dönüflmesini sa¤lamak;

n Kamu ve özel sektörün teknolojik araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerine

etkin ve a¤›rl›kl› olarak kat›l›m›n› sa¤- layacak teflvik ve destek sistemlerini gelifltirmek ve uygulamak; sanayinin üniversite ve araflt›rma kurum ve ku- rulufllar› ile ifl birli¤i yapmas›n› sa¤la- yacak programlar gelifltirmek, bu ifl birli¤inin somut hale dönüflebilece¤i ortamlar oluflturmak; bu alanlarda gi- riflimcili¤i desteklemek;

n Türkiye'nin taraf olaca¤› bilimsel ve teknolojik yard›m ve iflbirli¤i anlaflmala- r›n›n haz›rlanmas› ve müzakeresinde Hükümete yard›mc› olmak ve bu anlafl- malar›n izlenme ve uygulanmas›nda 244 ve 1173 say›l› kanunlar çerçevesin- de görev almak;

n Görev alan›na giren faaliyetlerle il- gili yerli ve yabanc› araflt›rma kurum- lar› ve araflt›rmac›larla her türlü bilim- sel ve teknik iflbirli¤i yapmak ve bu kurumlara, gerekirse üye olmak; ulus- lararas› bilimsel ve teknik anlaflmala- ra Türkiye ad›na taraf olmak;

n Görev alan›na giren konularda ulu- sal ve uluslararas› kongre, seminer, kollokyum gibi bilimsel toplant›lar›

desteklemek, düzenlemek ve bunlara kat›lmak;

n Ülkemiz genelinde bilim ve tekno- loji kültürünün gelifltirilmesinde öncü- lük yapmak; bu amaçla Kurumun ilgi ve faaliyet alanlar›nda Türkçe ve ya- banc› dillerde süreli ve süresiz yay›n- lar yapmak, çoklu ortamlarda dokü- man ve belge oluflturmak ve bu tür yay›nlar› ve etkinlikleri desteklemek;

n Dokümantasyon, bilgi sistemleri, bilgi bankalar›, veri tabanlar›, kütüp-

hane ve arfliv gibi bilimsel ve tekno- lojik destek birimleri kurmak, mev- cut ulusal ve uluslararas› yap› ve sis- temlerle ifl birli¤i yapmak; araflt›rma ve e¤itim kurulufllar› aras›nda arafl- t›rma ve e¤itim amaçl› elektronik ha- berleflme hizmeti verecek a¤lar kur- mak, iflletmek ve bu a¤lar›n yurt içi ve yurt d›fl›ndaki a¤larla ba¤lant›s›n›

sa¤lamak;

n Bilim insanlar›n›n, araflt›rmac›lar›n ye- tifltirilmeleri ve gelifltirilmeleri için ola- naklar sa¤lamak; bu amaçla ödüller vermek, ö¤renim ve sonras›nda üstün baflar›s›yla kendini gösteren gençleri izleyerek onlar›n yetiflme ve geliflmele- rine yard›m etmek ve bu amaçla burs- lar vermek, yar›flmalar düzenlemek ve yay›nlar yapmak;

n Bilimsel ve teknolojik geliflmeleri aktarmak, bu alanlardaki yönetsel bil- gi ve becerilerin art›r›lmas›na yönelik dan›flmanl›k hizmeti vermek, e¤itim- ler yapmak ve yapt›rmak;

n Yukar›da belirtilen amaçlar›n ger- çeklefltirilmesi ve görevlerin yerine getirilebilmesi ile ilgili her türlü faali- yetlerde bulunmak ve gerekli parasal deste¤i sa¤lamak.

1.2. TÜB‹TAK'›n Örgütlenme Düzeni

278 say›l› Kurulufl Kanunu'nun 4.

maddesine göre Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Kurumu'nun en yüksek seviyede yönetim ve karar or- gan› olan Bilim Kurulu Baflkan ve 14 üyeden oluflur; TÜB‹TAK Baflkan› Bi- lim Kurulu'nun da baflkan›d›r. Bilim Kurulu ve Baflkan, TÜB‹TAK Kurulufl Kanunu'nda gösterilen görevleri yeri- ne getirirler.

TÜB‹TAK'›n Bilim Kurulu’nda 5 Mart 2005 tarihinde kabul edilen son orga- nizasyon flemas›, fiekil 1'de gösteril- mifltir. Kurum Baflkanl›¤›nda üç Bafl- kan Yard›mc›s›, Genel Sekreter, Genel Sekreter Yard›mc›s›, Araflt›rma Grup- lar›, Teknoloji ‹zleme ve De¤erlendir-

me Baflkanl›¤› (T‹DEB), Daire Bafl- kanl›klar› ile Müdürlükler bulunmakta- d›r. Ayr›ca bir Araflt›rma Merkezi, do- kuz Enstitü, Ulusal Akademik A¤ ve Bilgi Merkezi, Ankara Test ve Analiz Laboratuvar›, Bursa Test ve Analiz Laboratuvar› ve DNA/Doku Bankas›

ve Gen Araflt›rmalar› Laboratuvar› da baflkanl›¤a do¤rudan ba¤l› olarak fa- aliyetlerini sürdürmektedir. Bilim Ku- rulu, Baflkan, Baflkan Yard›mc›lar›, Ge- nel Sekreter ile ilgili olarak EK 1'de, MAM Baflkan›, Enstitü Müdürleri, Araflt›rma Gruplar› Yürütme Komitesi Sekreter ve Üyeleri ile ilgili olarak EK 2'de bilgi verilmifltir.

TÜB‹TAK Organizasyon fiemas›'nda Baflkanl›k birimleri ayr›nt›l› olarak gösterilmekte olup Araflt›rma Mer- kez ve Enstitüleri ile ilgili ise ayr›nt›lar ise raporun ilgili bölümlerinde veril- mektedir.

2. B‹L‹M KURULU ÇALIfiMALARI

TÜB‹TAK Bilim Kurulu, 2005 y›l›nda 15 kez toplanm›fl ve Kurulufl Kanu- nu’nda belirtilen görevler do¤rultu- sunda çal›flm›flt›r.

TÜB‹TAK Bilim Kurulu’nun 2005 y›- l›ndaki toplant›lar›nda;

n ‹nflaat ve Çevre Teknolojileri Arafl- t›rma Grubu’nun (‹ÇTAG) çevre tek- nolojileri alan› ile Yer, Deniz, Atmos- fer Bilimleri Araflt›rma Grubu (YDA- BAG) birlefltirilerek Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araflt›rma Grubu’nun (ÇAYDAG) oluflturulmas›,

n ‹nflaat ve Çevre Teknolojileri Arafl- t›rma Grubu’nun inflaat teknolojileri alan› ile Makine, Kimyasal Teknoloji- ler, Malzeme ve ‹malat Sistemleri Araflt›rma Grubu (M‹SAG) birlefltiri- lerek Mühendislik Araflt›rma Gru- bu’nun (MAG) oluflturulmas›,

n Tar›m ve G›da Teknolojileri Arafl- t›rma Grubu (TOGTAG) ile Veteriner ve Hayvanc›l›k Araflt›rma Grubu (VHAG) birlefltirilerek Tar›m, Or- manc›l›k ve Veterinerlik Araflt›rma Grubu’nun (TOVAG) oluflturulmas›,

n Savunma konusunda çal›flma yap- mak üzere Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araflt›rma Grubu’nun (SAVTAG) kurulmas›,

n Uzay konusunda çal›flma yapmak üzere Uzay Teknolojileri Araflt›rma

Grubu’nun (UZTAG) kurulmas›,

n 2005 y›l›nda kabul edilecek Arafl- t›rma ve Kariyer Projelerinde Uygu- lanacak Mali ‹lkelerin kabulü,

n Kurum Taraf›ndan Düzenlenen ve- ya Düzenlenmesine Katk›da Bulunan Bilimsel Toplant› Destekleme Esasla- r›’nda de¤ifliklik yap›lmas›,

n TÜB‹TAK Bilim Adam› Yetifltirme Grubu Burs, Destek ve Yar›flma Programlar› Genel Uygulama Esasla- r›’nda de¤ifliklik yap›lmas›,

n TÜB‹TAK AR-GE Proje Pazar›

Platformu Destekleme Program› Uy- gulama Esaslar›’nda de¤ifliklik yap›l- mas›,

n “Avrupa Birli¤i Alt›nc› Çerçeve Programlar› Proje Gelifltirme Amaçl›

Seyahat Deste¤i Program› Esaslar›”

bafll›¤›n›n de¤ifltirilmesi ve bu esas- lar›n “Avrupa Birli¤i Çerçeve Prog- ramlar› için Proje Gelifltirme Amaçl›

Seyahat ve Toplant› Deste¤i Esasla- r›” olarak kabulü,

n “TÜB‹TAK Araflt›rma Altyap›s›n›

Destekleme Program› Esaslar›”n›n yürürlükten kald›r›lmas› ve “TÜB‹- TAK H›zl› Destek Program› Esasla- r›”n›n kabulü,

n ‹ç Denetim Birimi Baflkanl›¤› Yö- netmeli¤i’nin kabulü,

n “Uzay Teknolojileri Araflt›rma Grubu”nun (UZTAG) ad›n›n, “Uzay Araflt›rma Grubu” (UZAG) olarak de¤ifltirilmesi,

n Biyomühendislik Ünitesi’nin kapa- t›lmas› ve TÜB‹TAK Araflt›rma Ünite- si Destekleme Esaslar›na ‹liflkin Yö- netmelik’in yürürlükten kald›r›lmas›,

n TÜB‹TAK Kaynaklar›ndan Genel ve Katma Bütçeli ‹darelere Proje Karfl›l›¤› Aktar›lacak Tutarlar›n Har- canmas›na ‹liflkin Esaslar›n kabulü,

n TÜB‹TAK Organizasyon fiemas›n- da de¤ifliklik yap›lmas›,

n “TÜB‹TAK ‹fl Plan› Yar›flmas›”

program›n›n, “TÜB‹TAK Teknogiri- flim Yar›flmas›” ad›yla kabulü,

n TÜB‹TAK Taraf›ndan Vak›f Üniver- siteleri ile Sivil Toplum Kurulufllar›na Proje Karfl›l›¤› Aktar›lacak Tutarlar›n Transferi, Harcanmas›, Muhasebelefl- tirilmesi ve Denetimine Ait Esaslar›n kabulü,

n TÜB‹TAK Proje Teflvik ve Destek- leme Esaslar›na ‹liflkin Yönetmelik’in ad›n›n “Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Kurumu’nca Desteklenen ve Yürütülen Projelere ‹liflkin Yönet- melik” olarak de¤ifltirilmesi

n TÜB‹TAK Avrupa Birli¤i Çerçeve Programlar› Proje Önerisi Özendir- me Ödülü Esaslar›’n›n kabulü,

n Sosyal ve Befleri Bilimler Araflt›r- ma Grubu (SOBAG) kurulmas›,

n TÜB‹TAK Arfliv Hizmetleri Yönet- meli¤i’nin yürürlükten kald›r›lmas›

ve Devlet Arfliv Hizmetleri Hakk›nda Yönetmelik hükümlerine tabi olun- mas›,

n TÜB‹TAK Bilim, Hizmet ve Teflvik Ödülleri Esaslar›’nda de¤ifliklik ya- p›lmas›,

n Kamu Kurum/Kurulufllar› Araflt›r- ma ve Gelifltirme Projeleri Destekle- me Program›na iliflkin yönetmeli¤in kabulü,

n Tamamlanm›fl Projelerin TÜB‹TAK Mal› Teçhizat›n›n Kurulufla Hibe Edil- mesi Usulleri’nin kabulü,

n AR-GE Yetene¤i De¤erlendirme Esaslar›’n›n kabulü,

n TÜB‹TAK Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Program›na ‹liflkin Yö-

netmelik kabulü,

n Genel ve Katma Bütçeli Daireler D›fl›ndaki Kamu Kurum ve Kuruluflla- r›na TÜB‹TAK Kaynaklar›ndan Proje Karfl›l›¤› Aktar›lacak Tutarlar›n Har- canmas›na ‹liflkin Esaslar

n MAM Organizasyon fiemas›nda de¤ifliklik yap›lmas›,

n UEKAE Organizasyon fiemas›nda de¤ifliklik yap›lmas›,

n BUTAL Organizasyon fiemas›nda de¤ifliklik yap›lmas›,

n TÜB‹TAK Hizmet Gruplar› ve De-

receler Tablosunda de¤ifliklik yap›l- mas›,

n “TÜB‹TAK Personel Yönetmeli-

¤i”nin ad›n›n “TÜB‹TAK ‹nsan Kay- naklar› Yönetmeli¤i” olarak de¤iflti- rilmesi,

n TÜB‹TAK Sanayi Kat›l›ml› Ulusla- raras› AR-GE Projeleri (USKA) Des- tekleme Esaslar›’n›n kabulü,

konular›nda kararlar al›nm›flt›r. Ayr›ca rapor döneminde Merkez ve Enstitü- lerin 2005 y›l› Çal›flma Programlar› ve Faaliyet Raporlar› çeflitli toplant›larda görüflülerek kabul edilmifltir.

3. BAfiKANLIK ÇALIfiMALARI

3.1. Bilim ve Teknoloji Politika Çal›flmalar›

TÜB‹TAK'›n bir görevi de, ülkemizin rekabet gücünü ve refah›n› art›rmak ve sürekli k›lmak için gösterilen ulusal çabada, ülkemizdeki geliflmeleri ve dünyada bilim ve teknoloji alan›ndaki politikalar› yak›ndan izleyerek ve de-

¤erlendirerek, çeflitli politika olufltur- ma yöntemleriyle, ilgili araflt›rmalar›

yaparak/yapt›rarak, ulusal bilim ve teknoloji politikalar› önerileri olufltur- mak ve mevcut politikalar›n gerçek- lefltirilmesine yönelik araçlar›n belirle- me ve önerme çal›flmalar›n› yürüt- mektir. Bilim ve Teknoloji Politikalar›

Daire Baflkanl›¤›’n›n (BTPDB) faaliyet alan› bu görevlerin yerine getirilmesi- ne yönelik çal›flmalar› kapsamaktad›r.

3.1.1. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Çal›flmalar›

1

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun onbirinci toplant›s›, 10 Mart 2005 tari- hinde Baflbakan’›n baflkanl›¤›nda ya- p›lm›flt›r. Toplant›da, daha önce al›n- m›fl kararlarla ilgili geliflmeler gözden geçirilmifl ve yeni kararlar al›nm›flt›r:

1ⁿ TÜB‹TAK bünyesinde Sosyal ve Befleri Bilimler Araflt›rma Grubu (SO- BAG) kurularak, sosyal ve befleri bi-

limler alanlar›ndaki bilimsel proje des- teklerinin SOBAG taraf›ndan sa¤lan- mas›na karar verilmifltir.

2ⁿ Türkiye’nin bilim ve teknolojiye iliflkin vizyonunun: ‘’Toplumda bilim ve teknoloji kültürünün benimsenme- sini sa¤layan, bilim ve teknolojiyi ürü- ne dönüfltürerek ulusal yaflam düze- yini yükselten ve sürdürülebilir k›lan, lider bir Türkiye’’ olmas›na karar veril- mifltir.

3ⁿ Ülkemizin bilim ve teknoloji per- formans›n›n, stratejik bir de¤erlendir- me yap›labilmesi amac›yla daha az say›da, yönetilebilir ve performans›

en do¤ru flekilde yans›tacak göster- geler baflta olmak üzere çeflitli ulusal ve uluslararas› kabul görmüfl göster- geler baz›nda izlenmesine, de¤erlen- dirilmesine ve tüm ilgili kurulufllar›n, sorumlu kurulufllar›n veri toplama, tasnif ve analiz çal›flmalar›nda azami iflbirli¤ini sa¤lamalar›na karar veril- mifltir.

4ⁿTürkiye Araflt›rma Alan› (TARAL) içinde yer alan tüm kamu kuruluflla- r›nda AR-GE için ayr›lacak kamu fi- nansman kaynaklar›n›n kullan›lmas›n- da önceli¤in programlar çerçevesin- de öngörülen öncelikli alanlara ve bu alanlar› destekleyecek araflt›rma alanlar›na verilmesi; kamuya ait arafl- t›rma kurumlar›n›n da bu alanlarda araflt›rma yapmaya özendirilmeleri ve bu ba¤lamda üniversite ve sanayi ile iflbirli¤i yapmalar›n›n teflvik edilmesi;

beyin gücümüzün gelifltirilmesine ilifl- kin planlaman›n, özellikle de, üniversi- telerdeki ö¤retim ve araflt›rma prog- ramlar› ile doktora ve doktora sonra-

s› burs programlar›n›n ulusal öncelikli teknoloji alanlar› gözetilerek yap›l- mas›na karar verilmifltir.

Öncelikli Teknoloji Alanlar› :

n Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri

n Biyoteknoloji ve Gen Teknolojileri

n Malzeme Teknolojileri

n Nanoteknoloji

n Tasar›m Teknolojileri

n Mekatronik

n Üretim Süreç ve Teknolojileri

n Enerji ve Çevre Teknolojileri

5ⁿ Kamu kurulufllar›m›z›n AR-GE’ye dayal› ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› ve toplumsal düzeyde AR-GE talebi olufl- turmak için, ihtiyaçlara ba¤l› araflt›rma programlar›n› oluflturmalar›na; bu programlar›n zaman, maliyet ve içerik- lerini detayland›rarak en geç 30 May›s 2005 tarihine kadar TÜB‹TAK’a gön- dermelerine karar verilmifltir.

6ⁿTÜB‹TAK’›n 2005 y›l› AR-GE öde- ne¤inin proje ve programlara da¤›t›- m›nda izlenecek politikalarda kullan›- lacak esaslara karar verilmifltir.

7ⁿ Frascati, Oslo ve Canberra K›la- vuzlar›’n›n tüm kamu kurum ve kuru- lufllar›nda AR-GE istatistiklerinin toplanmas›, AR-GE ve AR-GE deste-

¤i kapsam›na giren konular›n belir- lenmesi ve ilgili di¤er hususlarda re- ferans olarak kullan›lmas›na ve k›la- vuzlar›n toplumun ilgili kesimleri ta- raf›ndan benimsenmesi için yayg›n- laflt›rma çal›flmalar› yapmak üzere TÜB‹TAK’›n görevlendirilmesine ka- rar verilmifltir.

8ⁿYeterli ve gerekli kaynak ay›rmak suretiyle savunma alan›nda AR-GE projeleri oluflturularak, savunma sa- nayi AR-GE projelerine ayr›lan kayna-

¤›n süreklili¤inin sa¤lanmas›, bu tür AR-GE projelerinin yürütülmesine ilifl- kin usul ve esaslar›n ilgili kurum, kuru- lufllar aras›nda esasa ba¤lanmas›, k›sa dönemde sistem, alt sistem gelifltir- me projeleri ele al›nmakla birlikte or- ta ve uzun vadede öncelikle teknoloji üretmeye yönelik projelerin gerçek- lefltirilmesi kararlaflt›r›lm›flt›r.

9ⁿUlusal Uzay Araflt›rmalar› Progra- m›n›n uzun vadeli ve sürdürülebilir yap›da bir devlet politikas› olarak bütçesi ve yol haritas› ile birlikte ger- çeklefltirilmesi için gereken tüm ted- birlerin al›nmas›na, Ulusal Uzay Arafl- t›rmalar› Program› koordinasyonunun ulusal kurum ve kurulufllarla birlikte tam bir eflgüdüm içinde TÜB‹TAK ta- raf›ndan yap›lmas›na, Türkiye’nin Av- rupa Uzay Ajans›na üyeli¤ini gerçek- lefltirecek çal›flmalar›n TÜB‹TAK’›n koordinasyonunda zaman geçirilme- den bafllat›lmas›na karar verilmifltir.

10ⁿBTYK'n›n 2004/1 no.lu karar› gere-

¤ince TÜB‹TAK taraf›ndan haz›rlanan Bilim ve Teknoloji Politikalar› Uygulama Plan›'n›n (BTP-UP) onaylanmas›na, TÜ- B‹TAK'a Uygulama Plan›'n›n uygulan- mas›n› izleme ve koordinasyon görevi- nin verilmesine, Uygulama Plan›'nda öngörülen eylem alanlar›nda görevli tüm kurulufllar›n TÜB‹TAK ile yak›n ifl- birli¤i içinde çal›flmalar› planlamalar› ve yürütmelerine karar verilmifltir.

11ⁿBay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›’n›n, üniversiteler, Kandilli Rasathanesi ve

Deprem Araflt›rma Merkezi ve TÜB‹- TAK ile iflbirli¤i içinde depremle ilgi- li araflt›rma çal›flmalar›n›n koordinas- yonunu yapmas›na ve “Ulusal Dep- rem Araflt›rmalar› Program›”n› haz›r- layarak Eylül 2005’te yap›lacak BTYK toplant›s›na sunmas›na karar verilmifltir.

2

(8 Eylül 2005)

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun onikinci toplant›s›, 8 Eylül 2005 tari- hinde Baflbakan’›n baflkanl›¤›nda ya- p›lm›flt›r. Toplant›da, daha önce al›n- m›fl kararlarla ilgili geliflmeler gözden geçirilmifl ve yeni kararlar al›nm›flt›r:

1ⁿ BTYK kararlar›n›n ve Ulusal Bilim ve Teknoloji Sisteminin performans›- n›n ölçümünde izlenecek göstergele- re iliflkin afla¤›daki ilkelerin uygulan- mas› karar› al›nm›flt›r:

nYüksekö¤retim kesimi AR-GE ista- tistiklerinin üretilmesinde kullan›lan Tam Zaman Eflde¤er Araflt›rmac› sa- y›lar›n›n ve Teknisyen ve Di¤er Des- tek Personeli Tam Zaman Eflde¤er say›lar›n›n anket yöntemi kullan›larak en geç 3 y›lda bir, ihtiyaç duyuldu-

¤unda daha k›sa sürede D‹E taraf›n- dan ölçülmesi.

nYüksekö¤retim Kesimi Personel D›- fl› Di¤er Cari ve Yat›r›m AR-GE Harca- malar›n›n belirlenmesine yönelik ha- z›rlanacak formun üniversite fakülte dekanl›klar›na gönderilerek verilerin toplanmas›.

nTeknoloji Ödemeler Dengesine ilifl-

kin verilerin TÜB‹TAK, D‹E ve TARAL kapsam›ndaki ilgili kurulufllar›n iflbirli-

¤iyle anket yoluyla toplanmas›.

2ⁿ OECD Temel Bilim ve Teknoloji Göstergeleri (OECD Main Science and Technology Indicators), Avrupa Birli¤i Yenilik S›ralama Tablosu (EU Trendchart in Innovation Indicators), Dünya Geliflmifllik Endeksi (World Development Index) ve Dünya Reka- betçilik Raporu (World Competitive- ness Report) gibi kaynaklarda yer alan söz konusu göstergelerdeki ge- liflmifl ülkelere ait veriler göz önünde bulundurularak, Ulusal Bilim ve Tek- noloji Sistemi için 2010 y›l› hedefleri- ne karar verilmifltir.

3ⁿ2006-2008 y›llar› aras›nda 2005 y›l›nda ayr›lan ek AR-GE kayna¤›n›n Türkiye Araflt›rma Alan›n›n gelifltiril- mesinde kullan›lmak üzere her y›l ar- t›r›larak TÜB‹TAK bütçesine eklen- mesine devam edilmesine karar ve- rilmifltir.

4ⁿAB 7. Çerçeve Program›’na Türki- ye’nin kat›l›m konusunun karara ba¤lanmas› sürecinde, muhtemel kat›l›m pay›n›n belirlenmesi ve ilgili di¤er hususlarda, TÜB‹TAK’›n D›flifl- leri Bakanl›¤›, AB Genel Sekreterli¤i ve Devlet Planlama Teflkilat› ile iflbir- li¤i içinde Avrupa Komisyonu ile mü- zakereleri yürütmekle görevli so- rumlu kurulufl olarak belirlenmesine karar verilmifltir.

3.1.2. Bilim ve Teknoloji Politika ve Stratejileri ile ‹lgili Çal›flmalar

BTPD’nin faaliyetlerinde bilim ve tek- noloji politikalar›, stratejileri, uygulama

araçlar› ve temel kavramlar›na iliflkin çal›flmalar önemli bir yer tutmaktad›r.

1

Göstergelerine iliflkin Türkiye

‹statistik Kurumu (TÜ‹K) ile ortak yürütülen çal›flmalar Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu on- birinci Toplant›s›nda (10 Mart 2005) belirlenen “Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri” nin do¤ru ve güvenilir olarak izlenmesi için Türkiye ‹statistik Kurumu ve TÜ- B‹TAK iflbirli¤i ile üretilmekte olan is- tatistiklerin güncellenmesi çal›flmalar›

devam etmektedir. Avrupa Birli¤i üye ülkeleri taraf›ndan gerçeklefltirilen 2002-2004 dönemini kapsayan “Sa- nayi/Hizmet Sektöründe Teknolojik Yenilikler Araflt›rmas›” ülkemizde de bu konuda standart metodoloji olan Oslo K›lavuzuna uygun olarak ger- çeklefltirilmifltir.

Sanayi/Hizmet Kesimi ve Kamu Kesimi Araflt›rma-Gelifltirme Araflt›rmas›n›n alan uygulamas› son aflamas›ndad›r.

Yüksekö¤retim Kesimi Araflt›rma-Ge- lifltirme Araflt›rmas› alan çal›flmas› de- vam etmektedir. Bu çal›flma ile yük- sekö¤retim kesiminde AR-GE perso- nel d›fl› di¤er cari harcamalar ile AR- GE yat›r›m harcamalar› hesaplanabi- lecektir.

Yüksekö¤retim kesimindeki araflt›r- mac›lar›n zaman›n›n AR-GE’ye ayr›lan k›sm›n› belirlemeye yönelik Tam Za- man Eflde¤eri (TZE) hesaplamak için web tabanl› soru formu gelifltirilmifltir.

Yüksekö¤retim Kurumundan temin edilen tüm akademik personelin kim-

lik ve okul adres bilgilerinin bulundu-

¤u çerçeveden bölüm baz›nda tahmin vermeye imkân sa¤layacak örnek se- çimi yap›lm›flt›r. Örne¤e ç›kan akade- mik personele web tabanl› soru for- muna ulafl›labilecek Internet adres bil- gisi ve flahsa özel girifl kodu gönderil- mifltir. Çal›flma devam etmektedir.

Üniversite kesimi Teknisyen ve Di¤er Destek Personeli Tam Zaman Eflde-

¤er (TZE) hesaplanmas›na yönelik çal›flmalar›n 2006 y›l› içinde yap›lma- s› planlanmaktad›r.

2

10 Mart 2005 tarihinde yap›lan Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 11. toplan- t›s›nda al›nan 2005/7 No’lu kararda

“Frascati, Oslo ve Canberra K›lavuzla- r›’n›n tüm kamu kurum ve kuruluflla- r›nda AR-GE istatistiklerinin toplan- mas›, AR-GE ve AR-GE deste¤i kap- sam›na giren konular›n belirlenmesi ve ilgili di¤er hususlarda referans ola- rak kullan›lmas›na ve k›lavuzlar›n top- lumun ilgili kesimleri taraf›ndan be- nimsenmesi için yayg›nlaflt›rma çal›fl- malar› yapmak üzere TÜB‹TAK’›n gö- revlendirilmesine karar verilmifltir”

denilmektedir.

Bu kararda TÜB‹TAK’a verilen görev çerçevesince, OECD taraf›ndan haz›r- lanan Frascati K›lavuzu Türkçe’ye çevrilmifl ve 2000 adet bast›r›larak, May›s 2005’te ilgili tüm paydafllara gönderilmifltir. Yine bu görev gere-

¤ince, Kas›m 2005’te OECD taraf›n- dan yay›mlanan Oslo K›lavuzu 3. Bas- k›s› da Türkçe’ye çevrilerek 3500 adet bast›r›lm›fl ve BTYK’n›n 13. top-

lant›s› öncesinde tüm ilgili paydafllara gönderilmifltir. Ayr›ca, kararda ismi geçen tüm k›lavuzlar›n ‹ngilizce ve Türkçe elektronik sürümleri de http://www.tubitak.gov.tradresli TÜ- B‹TAK internet sitesi yoluyla ilgililerin hizmetine sunulmufltur.

Bunun yan› s›ra, proje yürütücüleri- nin karfl›laflabilece¤i sorular›n yan›t›

olabilecek, çal›flmalar›n› kolaylaflt›- rabilecek yol ve yöntemlerin anlat›l- mas› ve tart›fl›lmas›na yönelik olarak TÜB‹TAK – TÜSS‹DE Gebze tesisle- rinde May›s 2005’ten bu yana 32 kez gerçeklefltirilen 4 günlük TÜB‹- TAK Proje Yürütücüleri Proje Yöne- timi Çal›fltay›’nda Frascati ve Oslo K›lavuzlar› e¤itimi verilmifltir. Bu e¤itimlere toplam 476 proje yürütü- cüsü kat›lm›flt›r. Ayr›ca, yine TÜB‹- TAK – TÜSS‹DE Gebze tesislerinde TOBB çal›flanlar›na yönelik e¤itimin yan› s›ra, “Ulusal Adalet ve Hukuk Araflt›rma Program›” ve “Ulusal Em- niyet Araflt›rma Program›” çal›fltay- lar›nda ilgili k›lavuzlar ile ilgili bilgi verilmifltir.

3

Politikalar› Uygulama Plan›’n›n Uygulanmas›n›n ‹zlenmesi ve Koordinasyonu Projesi

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 11. toplant›s›nda al›nan 2005/10 no’lu karar gere¤ince Bilim ve Teknoloji Politikalar› Uygulama Plan›’n›n Uygu- lanmas›n›n ‹zlenmesi ve Koordinasyo- nu Projesi bafllat›lm›flt›r. Projenin ilk aflamas› olarak BTP-UP 2005 Y›l› An- keti 19 Aral›k 2005 tarihinden baflla- yarak 40 TÜB‹TAK çal›flan›n›n 126 ku- ruma yapt›¤› ziyaretlerle yüz yüze

görüflme yöntemiyle gerçeklefltiril- mifltir. Anket kapsam›nda, TARAL üyesi kurulufllar›n 2005 y›l›nda neler yapt›¤› ve 2006 y›l› için neler yapma- y› planlad›¤› ve bu faaliyetleri için duyduklar› temel gereksinimler hak- k›nda projenin di¤er aflamalar›na gir- di teflkil etmek üzere bilgi derlenmifl- tir. Bunun yan› s›ra, anket çal›flmas›y- la plan hakk›nda fark›ndal›¤›n art›r›l- mas› ve plan›n benimsenmesinin sa¤- lanmas› yönünde bir geliflme kayde- dilmifltir.

4

ARB‹S, Türkiye’deki araflt›rmac› ve- ritaban›n›n oluflturulup sürekli gün- cellenmesini sa¤lamak amac›yla ta- sarlanm›fl ve 2003 y›l› sonu itibariy- le faaliyete geçmifl bir sistemdir.

ARB‹S, amac› ve kapsam› gere¤i yaln›zca araflt›rmac› envanteri ol- maktan öte Türkiye’nin yurt içi ve yurt d›fl›ndaki araflt›rmac›lar›n›n ni- telikleri, bilim dallar›, araflt›rma ko- nular›, katk›da bulunabilecekleri po- tansiyel araflt›rma dallar› ve kurum- lar›yla ilgili ayr›nt›l› bilgi de sa¤la- maktad›r. Bunun yan›nda TÜB‹- TAK’a proje önerisi sunan araflt›r- mac›lar›n proje baflvuru formlar›na ARB‹S’ten alacaklar› özgeçmifl ç›k- t›lar›n› eklemeleri gerekmektedir.

Bu sayede 2004 y›l› Ocak ay›nda 1500 civar› olan onayl› kay›t say›s›

2005 y›l› sonunda 20000’in üzerine ç›km›flt›r ve bu rakam›n h›zla art- mas› beklenmektedir. Yo¤un talep do¤rultusunda ihtiyaçlara daha iyi cevap verebilmek için 2005 y›l› içe- risinde ARB‹S’in içerik iyilefltirme çal›flmalar›na öncelik verilmifltir.

5

Bilgi Sistemi (TARAB‹S) TARAB‹S, ülkemizde araflt›rma, de- neysel gelifltirme, test/analiz ve tan›

çal›flmalar›na yönelik kullan›lan maki- ne/sistem/cihaz sto¤u ile AR-GE pro- je birikiminin veritaban›n› oluflturmak amac›yla tasarlanm›fl ve 2005 y›l› bafl›

itibariyle faaliyete geçmifl bir sistem- dir. TARAB‹S’e girilen makine/sis- tem/cihaz bilgilerinin izin verildi¤i öl- çüde gereksinim sahiplerince sorgu- lanmas› mümkündür. Bu sayede, ihti- yaç sahipleri arad›klar› sistem/maki- ne/cihaz› içeren laboratuvarlara ko- layca ulaflabilecek, böylece ortak ça- l›flma ve projelerin artmas› sa¤lana- cakt›r. TARAB‹S, ürün ve teknoloji ge- lifltirme çal›flmalar›nda, laboratuvarlar ile endüstri aras›nda iflbirli¤i ve iletiflim ortam› sa¤layacak biçimde tasarlan- m›flt›r. 2005 y›l› sonunda 600 civar›

laboratuvar›n kay›t oldu¤u sistemin içerik iyilefltirme ve yayg›nlaflt›rma ça- l›flmalar› devam etmektedir.

6

ForSociety ERA-NET projesi AB. 6.

Çerçeve Araflt›rma Program› kapsa- m›nda yürütülmekte olup bilim, tek- noloji ve yenilik destekleri veren ka- musal kurumlar›n öngörü çal›flmala- r›nda iflbirli¤i yapmas›n› hedeflemek- tedir. 2005 y›l› içerisinde bu çerçeve kapsam›nda çeflitli görevler yerine getirilmifltir.

Bu görevler aras›nda, Ulusal Öngörü Pratikleri Benchmarking fiablonu için Vizyon 2023 Teknoloji Öngörüsü program›n›n ‹ngilizce olarak doldurul-

mas› yer almaktad›r. Bu flablon tekno- loji öngörüsünün ba¤lam›, kullan›lan yöntemler gibi çeflitli bafll›klar alt›nda doldurulmufltur. Böylece projede yer alan 18 orta¤›n gerçeklefltirmifl oldu¤u öngörü çal›flmalar› çeflitli aç›lardan karfl›laflt›r›labilecek ve ortaklar di¤er öngörülere iliflkin yöntemsel bilgilere ulaflabileceklerdir. Bunun d›fl›nda, ön- görü çal›flmalar›n›n de¤erlendirilme- sinde kullan›lan yöntemlere iliflkin bir rapor haz›rlanmaktad›r. Ayr›ca, proje kapsam›nda gerçekleflecek pilot ço- kuluslu Delfi uygulamas› aflamas› için projenin teknik eki incelenmifl, bu tek- nik ekteki eksiklikler ve yap›lmas› ge- reken düzeltmelere iliflkin bir baflka çal›flma belgesinin oluflturulmas› çal›fl- malar› da sürdürülmüfltür.

Öte yandan AB. 6. Çerçeve Program›

kapsam›nda yürütülmekte olan bir baflka öngörü projesi de imalat sek- törüne iliflkindir. ManVis kod adl› bu proje 2006 Ocak ay›nda tamamlana- cakt›r. Bu proje kapsam›nda Türki- ye’den kat›l›mc›lara yönelik olarak iki turlu Delfi uygulamas› tamamlanm›fl- t›r. Avrupa Birli¤i’nin imalat sektörüne yönelik sanayi ve bilim/teknoloji poli- tikalar›na yön vermesi beklenen Man- Vis öngörüsünün ç›kt›lar›na iliflkin so- nuç raporlar da 2006 y›l›nda yay›m- lanmaya haz›rlanmaktad›r.

7

Birleflmifl Milletler S›nai Kalk›nma Tefl- kilat› (United Nations Industrial Deve- lopment Organization-UNIDO)’nun koordinatörlü¤ünde Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› ile T‹KA (Türk ‹flbirli¤i ve Kalk›nma ‹daresi Baflkanl›¤›)’n›n iflbir-

li¤iyle 21-25 Kas›m 2005 tarihlerinde TÜSS‹DE Gebze Tesislerinde, “Tech- nology Foresight for Organizers-Or- ganizatörler ‹çin Teknoloji Öngörüsü”

konulu e¤itim çal›flmas› düzenlen- mifltir. Vizyon 2023 çal›flmalar› kap- sam›nda edinilen bilgi ve tecrübeler

›fl›¤›ndaki bu e¤itim, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Türkiye ve Slovakya’da Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›, UNIDO, Macaristan Ekonomi ve Ulaflt›rma Bakanl›¤›, Çek Cumhuriyeti E¤itim Gençlik ve Spor Bakanl›¤› ve Bilimler Akademisi Teknoloji Merkezi, TÜB‹- TAK ile T‹KA iflbirli¤iyle Merkezi ve Do¤u Avrupa ülkeleri, yeni ba¤›ms›z- l›¤›n› kazanm›fl ülkeler ile bölgeye co¤rafi veya kültürel anlamda yak›n di¤er ülkelere yönelik olarak düzen- lenen “Teknoloji Öngörüsü” konulu uluslararas› e¤itim seminerlerinin üçüncüsüdür. Seminer 27 ülkeden 39 kursiyerin kat›l›m› ile gerçeklefltiril- mifltir. Teknoloji öngörüsü teknikleri- nin tan›t›laca¤› e¤itimde kat›l›mc›lara, ülkelerinin teknolojik geleceklerini oluflturmak için gerekli donan›mlar›n kazand›r›lmas› hedeflenmifltir.

Teknoloji öngörüsü e¤itim çal›flma- lar›n›n 2006/2007 çal›flma program›

ulusal ç›karlar gözönüne al›narak saptanm›flt›r. 2007 y›l›n›n ikinci yar›- s›nda ‹zmir’de gerçeklefltirilmesine karar verilen Uluslararas› Gelece¤in Teknolojileri Fuar› düzenleme komi- tesi çal›flmalar›na kat›l›nm›flt›r.

8

Bilim ve Teknoloji Politikalar› Komi- tesi (CSTP), OECD bünyesinde bilim, teknoloji ve yenilik politikalar› konu-

sunda çal›flan en üst düzey organd›r.

OECD etkinliklerine kat›l›narak, ulu- sal bilim teknoloji ve yenilik politika tasar›m›nda, uygulanmas›nda ve de-

¤erlendirme çal›flmalar›nda uluslara- ras› düzeyde iflbirlikleri yap›lmakta- d›r. Eylül 2005 Berlin’de yap›lan Ka- mu Araflt›rma Fonlar›n›n De¤erlen- dirmesi konulu OECD toplant›s›na kat›l›narak ulusal de¤erlendirme sis- temi sunulmufltur. CSTP’in Ekim 2005’te Paris’te yap›lan 85. toplant›- s›na kat›l›narak TARAL çerçevesin- deki etkinlikler ve yeni at›l›mlar kat›- l›mc› delegelere sunulmufltur.

TÜB‹TAK Merkez ve Enstitülerince kat›l›m sa¤lanan OECD çal›flmalar›- n›n mevcut durumunun saptanmas›

ve OECD ile yap›lan ortak çal›flmala- r›n geniflletilmesi ve derinlefltirilmesi- ne yönelik politikalar›n oluflturulmas›

amac›yla envanter çal›flmas› yap›l- m›flt›r.

9

Bilim, teknoloji ve yenilik politikas›

ba¤lam›nda verilen devlet destek- lerinin de¤erlendirilmesinin, hem destek mekanizmas›n›n amac›na uygun, etkin ve etkili bir flekilde ifl- letilmesinden emin olmak hem de bilim, teknoloji ve yenilik politika- s›nda gerekli düzenlemeleri yapa- bilmek amac›yla gerçeklefltirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda, BTPD taraf›ndan tüm TÜB‹TAK destekle- rinin (akademik AR-GE, sanayi AR- GE, bilim insan› ve enstitüler tara- f›ndan sa¤lanan AR-GE altyap›s›

destekleri) de¤erlendirilece¤i bir

proje tasar›m aflamas›nda olup, bu projenin ilk aflamas› olarak T‹DEB desteklerinin de¤erlendirilmesi ön- görülmektedir. Bu proje için 2005 y›l›n›n 3. ve 4. çeyre¤inde gerçek- lefltirilen haz›rl›k çal›flmalar›n›n so- nucu olarak, sanayi kurulufllar› AR- GE faaliyetlerine T‹DEB eliyle fi- nansman sa¤lamak yoluyla yürütü- len politikan›n ard›l sosyoekonomik etki de¤erlendirilmesi gerçeklefltiri- lecektir. 1995 – 2004 y›llar›n› kap- samas› planlanan bu de¤erlendirme çal›flmas›n›n 2006 y›l›n›n 2. çeyre-

¤inde bafllamas›ndan 12 ay sonra tamamlanmas› beklenmektedir.

3.2. Akademik AR-GE Destek Çal›flmalar›

3.2.1. Proje Destekleri

Araflt›rma Gruplar›, Türkiye’nin, ge- nel bilim ve teknoloji politikas›, he- def, ilke ve yöntemlerine uygun ola- rak Bilim Kurulu’nca onaylanm›fl y›l- l›k programlar veya uzun vadeli he- defler do¤rultusunda, alanlar›ndaki AR-GE faaliyetlerini programlamak, de¤erlendirmek, yönlendirmek, ko- ordine etmek, desteklemek ve yö- netmek amac›yla, TÜB‹TAK Kurulufl Kanunu uyar›nca TÜB‹TAK bünye- sinde kurulan birimlerdir.

2005 y›l›nda; üç yeni Araflt›rma Gru- bu kurulmufl, baz› Araflt›rma Grupla- r› birlefltirilmifltir. ‹nflaat ve Çevre Teknolojileri Araflt›rma Grubu (‹Ç- TAG)’nun çevre teknolojileri alan› ile Yer, Deniz ve Atmosfer Bilimleri Araflt›rma Grubu(YDABAG) birleflti- rilerek Çevre, Atmosfer, Yer ve De-

niz Bilimleri Araflt›rma Grubu (ÇAY- DAG), ‹nflaat ve Çevre Teknolojileri Araflt›rma Grubu’nun inflaat teknolo- jileri alan› ile Makine, Kimyasal Tek- nolojiler, Malzeme ve ‹malat Sistem- leri Araflt›rma Grubu (M‹SAG) birlefl- tirilerek Mühendislik Araflt›rma Gru- bu (MAG), Tar›m, Orman ve G›da Teknolojileri Araflt›rma Grubu (TOG- TAG) ile Veteriner ve Hayvanc›l›k Araflt›rma Grubu (VHAG) birlefltirile- rek Tar›m, Ormanc›l›k ve Veterinerlik Araflt›rma Grubu (TOVAG) olufltu- rulmufltur. 31 Aral›k 2005 tarihi itiba- riyle Kurum bünyesinde bulunan do- kuz Araflt›rma Grubunun isimleri afla¤›da verilmifltir.

n Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araflt›rma Grubu (ÇAYDAG)

n Elektrik, Elektronik ve Enformatik Araflt›rma Grubu (EEEAG) n Mühendislik Araflt›rma Grubu

(MAG)

n Sa¤l›k Bilimleri Araflt›rma Grubu (SBAG)

n Temel Bilimler Araflt›rma Grubu (TBAG)

n Tar›m, Ormanc›l›k ve Veterinerlik Araflt›rma Grubu (TOVAG) n Sosyal ve Befleri Bilimler Araflt›rma

Grubu (SOBAG)*

n Savunma ve Güvenlik Teknolojileri Araflt›rma Grubu (SAVTAG)*

n Uzay Araflt›rma Grubu (UZAG)*

TÜB‹TAK'›n temel ve uygulamal›

araflt›rma yapt›rma ifllevinin yürütü- cüsü durumunda olan Araflt›rma Gruplar›, bunu esas olarak Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Projelerini Destekleme Program›, Ulusal Genç Araflt›rmac› Kariyer Gelifltirme Prog- ram› (KAR‹YER PROGRAMI), Kamu Kurumlar› Araflt›rma Projelerini Des- tekleme Program› ve H›zl› Destek Program› (**) arac›l›¤› ile gerçeklefl- tirmektedir.

10 Mart 2005 tarihli Bilim ve Tekno- loji Yüksek Kurulu karar› ile bu y›l uy- gulamaya sokulan “Kamu Kurumlar›

Araflt›rma Projelerini Destekleme Program›”n›n temel amac›, Kamu Kurumlar›n›n AR-GE çal›flmalar› ile çözümlenebilecek sorunlar›n› ele alan projelerin desteklenmesidir.

2005 y›l›nda ayr›ca; TÜB‹TAK, Sanayi Bakanl›¤›, Orta Do¤u Teknik Üniver- sitesi ve Ankara Sanayi Odas› iflbirli¤i ile Sanayi Tezleri (SAN-TEZ) Projele- ri, TÜB‹TAK ve Ulusal Bor Araflt›rma Enstitüsü iflbirli¤iyle BOREN Projeleri ad› alt›nda iki yeni proje destek program› bafllat›lm›flt›r. SAN-TEZ projelerinin amac›; KOB‹’lerin AR-GE ve ileri teknolojilere dayal› sorunlar›- n›n ve taleplerinin üniversitelerde Yüksek Lisans ve Doktora Tezi olarak

yürütülmesi ve bu araflt›rma sonuçla- r›n›n üniversite-sanayi iflbirli¤i ile ileri teknolojik ürün haline getirilmesi, BOREN projelerinin amac› ise; bor ile ilgili tüm araflt›rma konular›na önce- likle de, k›sa sürede endüstriye akta- r›lmas› hedeflenen bor katk›l› poli- merler, bor katk›l› yap› ve yal›t›m malzemeleri, bor katk›l› ve alev ge- ciktirici nitelikteki boya ve tekstil, bor katk›l› antibakteriyel malzemeler gibi konu bafll›klar› ile bor ve insan sa¤l›¤›

konusundaki araflt›rma projelerine destek vermektir.

2005 y›l›nda Kurumumuza 3288’i Araflt›rma Projesi, 281’i Kariyer Program› Projesi, 173’ü Kamu Proje- si, 501’i H›zl› Destek Program› Pro- jesi olmak üzere toplam 4243 proje önerisi gelmifltir. Önerilen 3288 Araflt›rma Projesinden 3001’i TÜB‹- TAK Araflt›rma (Dönemli projeler), 10’u sektör, 162’si uluslararas›, 79’u Sanayi Tezleri (SAN-TEZ), 36’s› Bor projesi olup, bu say›lar Dönemli Araflt›rma Projeleri için üç, Kariyer, SAN-TEZ, Boren projeleri için bir proje ça¤r› dönemini, di¤er projeler için ise y›l boyunca yap›lan baflvu- rular›n toplam›n› kapsamaktad›r.

Sözkonusu projelerin Araflt›rma Gruplar›na göre da¤›l›m› Tablo 1'de, öneren kurulufllara göre da¤›l›m› ise EK 3'de verilmifltir.

* Yeni kurulan araflt›rma gruplar›

** Araflt›rma Altyap›s›n› Destekleme Program›’n›n ad›, 27 Ocak 2005 tarih ve 2005/1 say›l› Ola¤anüstü Bilim Kurulu toplant›s›nda al›nan karar ile “H›zl› Destek Program› “ olarak de¤ifltirilmifltir.

Önerilen 3001 TÜB‹TAK Araflt›rma projesinin (Dönemli projeler) 1216’s›

2005 y›l› 1.döneminde, 966’s› 2.dö- nemde, geriye kalan 819’u da 3.dö- nemde gelmifltir. 31 Aral›k 2005 tari- hine kadar bu 3001 projeden 2182’si- nin de¤erlendirme sonucu belli olmufl, 618 projenin desteklenmesine karar verilmifltir. Buna; 2004 y›l›nda önerilip 2005 y›l›nda desteklenmesine karar verilen 238 proje eklendi¤inde 2005 y›l›nda desteklenmesine karar verilen TÜB‹TAK Araflt›rma projesi say›s› 856 olmufltur. 2005 y›l›nda desteklenme- sine karar verilen toplam 942 Araflt›r- ma projesinin 856’s›n› TÜB‹TAK Arafl- t›rma projeleri, 11’ini sektör projeleri,

75’ini uluslararas› projeler oluflturmak- tad›r. 11 sektör projesinden 1’i, 75 ulus- lararas› projeden 49’u 2004 y›l›nda önerilip 2005 y›l›nda desteklenmifltir.

Y›l sonu itibariyle 111 uluslararas› proje incelemededir. Önerilen 79 SAN- TEZ projesi ve 36 BOREN projesinin de¤erlendirme ifllemleri tamamlanm›fl ancak desteklenmesine karar verilen projeler, sözleflmelerinin 31.12.2005 tarihi itibariyle imzalanmam›fl olmas›

nedeniyle desteklenen 942 Araflt›r- ma projesi aras›nda gösterilmemifltir.

Y›l içinde Kuruma önerilen 501 H›zl›

Destek Program› projesinden 388’inin de¤erlendirme sonucu belli

olmufl, 256 projenin desteklenmesine karar verilmifltir. Buna; 2004 y›l›nda önerilip, 2005 y›l›nda desteklenme- sine karar verilen 48 proje de ek- lendi¤inde, 2005 y›l›nda desteklenen proje say›s› 304 olmufltur.

2005 y›l›nda önerilen 281 KAR‹YER Program› projesinin de¤erlendirme çal›flmalar› tamamlanm›fl ancak desteklenmesine karar verilen pro- jeler, sözleflmelerinin y›l sonu itiba- riyle imzalanmam›fl olmas› nedeniy- le desteklenen projeler aras›nda ve- rilmemifltir. 2005 y›l›nda destekle- nen 228 proje, 2004 y›l›nda öneri- len 529 Kariyer projesinin de¤er-

Tablo 1. 2005 Y›l›nda Önerilen ve Desteklenmesine Karar Verilen Projelerin Araflt›rma Gruplar›na Göre Say›sal Da¤›l›m›

(*) TÜB‹TAK Araflt›rma (Dönemli projeler), Sektör, Uluslararas›, Sanayi Tezleri(SAN-TEZ) ve BOREN projelerini kapsamaktad›r.

(**) Kamu Araflt›rmalar› Grubu (KAMAG) 2005 y›l›nda resmen kurulamam›fl, KAMU AR-GE Koordinatörlü¤ü ad› alt›nda görevini sürdürmüfltür.

(***) Önerilen 4243 projeden 2747’sinin de¤erlendirme sonucu belli olmufltur. Desteklenen 1493 projenin ise 543’ü 2004 y›l›nda önerilip 2005 y›l›nda desteklenmifltir.

Grup Ad›

ÇAYDAG

Araflt›rma Projeleri(*)

KAR‹YER Program›

Projeleri

H›zl› Destek Program› Projeleri

Kamu Projeleri TOPLAM(***)

Önerilen Proje Say›s›

Desteklenen Proje Say›s›

Önerilen Proje Say›s›

Desteklenen Proje Say›s›

Önerilen Proje Say›s›

Desteklenen Proje Say›s›

Önerilen Proje Say›s›

Desteklenen Proje Say›s›

Önerilen Proje Say›s›

Desteklenen Proje Say›s›

400 156 28 17 32 32 - - 460 205

EEEAG

TOPLAM

MAG

SBAG

SOBAG

TBAG

TOVAG

KAMAG(**)

lendirme sonucudur. 228 projeden 105’i, program›n baflvuru koflullar›na uymamas› nedeniyle “Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Projelerini Des- tekleme Program›” na kayd›r›lm›flt›r.

Önerilen 173 Kamu projesinden ise

116’s› de¤erlendirilmifl, 19 projenin desteklenmesine karar verilmifltir.

2005 y›l›nda desteklenmesine karar verilen projelerin Araflt›rma Gruplar›- na göre say›sal ve bütçesel da¤›l›mla-

r› Tablo 2'de verilmifltir. Tablodan da görülece¤i üzere, desteklenmesine karar verilen toplam 1493 projenin toplam bütçesi 142.972.627 YTL'dir.

1 Ocak 2005-31 Aral›k 2005 tarihleri aras›nda sonuçlanan, yürürlükten kald›r›lan, dondurulan, iptal edilen,

kesin raporu reddedilen,yürürlü¤e giren ve y›l sonu itibariyle yürürlük- te olan projelerin Araflt›rma Grupla-

r›na göre say›sal da¤›l›mlar› Tablo 3'te verilmifltir.

Tablo 2. 2005 Y›l›nda Desteklenmesine Karar Verilen Projelerin Araflt›rma Gruplar›na Göre Say›sal ve Bütçesel Da¤›l›m›

Grup Ad›

ÇAYDAG

Araflt›rma Projeleri(*)

KAR‹YER Program›

Projeleri

H›zl› Destek Program› Projeleri

Kamu Projeleri TOPLAM(***)

Proje Say›s› Bütçe (YTL) Proje Say›s› Bütçe (YTL) Proje Say›s› Bütçe (YTL) Proje Say›s› Bütçe (YTL) Proje Say›s› Bütçe (YTL)

156 14.544.551 17 2.331.243 32 322.352 - - 205 17.198.146

EEEAG

TOPLAM

MAG

SBAG

SOBAG

TBAG

TOVAG

KAMAG(**)

(*) TÜB‹TAK Araflt›rma (Dönemli projeler), Sektör ve Uluslararas› projeleri kapsamaktad›r.

(**) Kamu Araflt›rmalar› Grubu (KAMAG) 2005 y›l›nda resmen kurulamam›fl, KAMU AR-GE Koordinatörlü¤ü ad› alt›nda görevini sürdürmüfltür.

(***) Desteklenen 1493 projenin 543’ü 2004 y›l›nda önerilip 2005 y›l›nda desteklenmifltir.

Buradan da görülece¤i üzere, 2005 y›l›nda yürürlü¤e giren 1447 projeyle birlikte 31 Aral›k 2005 tarihi itibariyle yürürlükte olan proje say›s› 2371 ol- mufltur. Yürürlükte olan 2371 projenin toplam bütçesi 166.710.592 YTL’dir.

Ayr›ca, Dünya Bankas› taraf›ndan toplam 39.050 YTL bütçe ile destek- lenen 6’s› Tar›msal Araflt›rma projesi (TARP), 2’si ünite projesi olmak üzere toplam 8 proje TOVAG taraf›ndan iz- lenmifltir.

Y›l içinde toplam bütçesi yaklafl›k 7.948.687 YTL olan 426 proje sonuç- lanm›fl olup, bu projelerin 360’› Arafl- t›rma, 66’s› H›zl› Destek projesidir.

Sonuçlanan 360 Araflt›rma projesin- den sonuç raporlar› da dahil olmak üzere, projelerin bafllang›çlar›ndan iti-

baren 741 yay›n yap›lm›flt›r. Sonuçla- nan 66 H›zl› Destek Program› proje- sinden ç›kan yay›n say›s› ise 83’dür.

Sonuçlanan 426 proje d›fl›nda; Dünya Bankas› taraf›ndan desteklenip TO- VAG taraf›ndan izlenmifl olan yaklafl›k 13.660 YTL bütçeli 1 adet TARP proje- si, 1 ünite projesi olmak üzere toplam 2 proje sonuçlanm›flt›r.

12 fiubat 2005 tarihli Bilim Kurulu toplant›s›nda; Araflt›rma Gruplar›na ba¤l› olarak faaliyet gösteren Araflt›r- ma Üniteleri ve Çal›flma Gruplar›n›n süreleri doluncaya kadar faaliyetlerini devam ettirmelerine, yeni çal›flma grubu ve ünite kurulmamas›na karar verilmifltir. 31 Aral›k 2005 tarihi itiba- riyle yürürlükte olan Çal›flma Gruplar›

ve Araflt›rma Ünitelerinin isimleri afla-

¤›da verilmifltir.

Çal›flma Gruplar› :

z Beyin Dinami¤i Multi-Disipliner Çal›flma Grubu (SBAG) z Yüksek Enerji Fizi¤i Etkinlikleri

Çal›flma Grubu (TBAG)

Araflt›rma Üniteleri :

z Global Tektonik Araflt›rma Ünitesi (ÇAYDAG)

z Yap› Mühendisli¤i Araflt›rma Ünitesi (MAG)

z Biyoçeflitlilik Enformasyon Araflt›rma Ünitesi (TBAG)

DPT Müsteflarl›¤› ve TÜB‹TAK Bafl- kanl›¤› aras›nda 10 Mart 1999 tarihin-

Tablo 3. Araflt›rma Gruplar›nda ‹fllem Gören Projelerin 1 Ocak 2005 – 31 Aral›k 2005 Tarihleri Aras›ndaki Durumlar› (*)

(*) Araflt›rma Projeleri (Dönemli Araflt›rma projeleri, Sektör, Ünite ve Uluslararas› Projeler) + Kariyer Program› Projeleri + H›zl› Destek Program› Projeleri + Kamu Projeleri

Grup Ad›

ÇAYDAG

Sonuçlanan Projeleri

Yürürlükten Kald›r›lan Projeler

‹ptal Edilen Projeler

Dondurulan Projeler

Kesin Raporu Reddedilen Projeler

Yürürlü¤e Giren Projeler

105 6 - - - 196

EEEAG

TOPLAM

KAMAG

MAG

SBAG

SOBAG

TBAG

TOVAG

31.12.2005 Tarihi

‹tibar›yla Yürürlükte Olan Projeler

459 120

2371 19 374 241 129 507 522