8. SERMAYE PİYASASI KANUNU'NA TABİ ORTAKLIK VE KURULUŞLARIN KAMUYU AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE KAMUYU AYDINLATMA SİSTEMİ
8.1. Sermaye Piyasası ve Borsa Mevzuatı’nda Kamuyu Aydınlatma Düzenlemeleri:
Sermaye piyasalarında sağlıklı fiyat oluşumu şirket ile ilgili bilgilerin tam, tarafsız, anlaşılır, doğru olarak zamanında, tasarruf sahipleri, ortaklar ve diğer ilgililerin mümkün olduğunca eş zamanlı olarak erişebileceği yöntemle duyurulması ile mümkündür.
Sermaye piyasalarımızda yapılan tüm düzenlemelerin temelinde -pay sahiplerinin korunması
-kamunun aydınlatılması
-sermaye piyasalarımızın güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasının sağlanması ilkeleri yer almaktadır.
Bu bağlamda, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 1. Maddesinde Kanun’un konusu, tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacıyla; sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek olarak düzenlenmiştir.
Bu bağlamda kamuyu aydınlatma ile ilgili uygulama esaslarının oluşturulması ve düzenlenmesi SPKn’nun 22. Maddesinde Kurul’un görev ve yetkileri arasında sayılmış olup, söz konusu maddenin (e) ve (u) bentleri;
“.... e) Kamunun zamanında, yeterli ve doğru olarak aydınlatılmasını sağlamak amacıyla, genel ve özel nitelikte kararlar almak ve her türlü mali tablo ve raporlar ile bunların bağımsız denetimlerinin, sermaye piyasası araçlarının halka arzında yayımlanacak izahname ve sirkülerin ve araçların değerini etkileyebilecek önemli bilgilerin kapsamını, standartlarını ve ilan esaslarını tespit ve bu konularda tebliğler yayımlamak”
“...u) ...genel hükümler çerçevesinde bu Kanun kapsamına giren işlemlerde elektronik imza kullanım esaslarını düzenlemek ve denetlemek”
şeklinde düzenlenmiştir.
Kamunun aydınlatılmasına ilişkin düzenlemelere aykırı uygulamalara ilişkin yaptırımları da düzenleyen SPKn’nun “Cezai sorumluluk” başlıklı 47. Maddesi ise;
“Diğer kanunlara göre daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde;
A) 1. Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde mameleki yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmek, içerden öğrenenlerin ticaretidir. Bu fiili işleyen 11 inci madde kapsamındaki ihraççılarla, sermaye piyasası kurumlarının veya bunlara bağlı veya bunlara hâkim işletmelerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri, yöneticileri, denetçileri, diğer personeli ve bunların dışında meslekleri veya görevlerini ifa etmeleri sırasında bilgi sahibi olabilecek durumda olanlarla, bunlarla temasları nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olabilecek durumdaki kişiler
3. Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi veren, haber yayan, yorum yapan ya da açıklamakla yükümlü oldukları bilgileri açıklamayan gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri ve bunlarla birlikte hareket edenler,
her bir alt bent kapsamına giren fiillerden dolayı iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
B) ....Gerçeğe aykırı defter ve kayıt tutan, hesap açan veya bunlarda her türlü muhasebe hilesi yapan ya da gerçeğe aykırı bağımsız denetleme raporu düzenleyenler ile düzenlenmesini sağlayanlar, Türk Ceza Kanununun belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.”
şeklindedir.
Borsa mevzuatında da kamuyu aydınlatma konusunda detaylı düzenlemeler yer almaktadır.
06.10.1984 tarih ve 18537 sayılı RG’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik”in “Bilgi Verme Yükümlülüğü” başlıklı 46.
Maddesi;
“Menkul kıymetleri borsa kotuna alınan kuruluşlar, aşağıdaki bilgileri borsa yönetim kurulunca tespit edilen sürelerde ve belirlenecek formlara uygun olarak borsaya vermekle yükümlüdürler.
a) Ortaklığın, SPK’nın ilgili tebliğlerine göre hazırlanan onaylanmış yıllık faaliyet ve denetim raporları ve mali tabloları ile, genel kurul tutanaklarının örneği,
b) Ortaklığın borsa yönetim kurulunun uygun göreceği dönemler itibariyle düzenlediği mizanlardan çıkarılan hesap özetleri
c) Bilgisi olduğu takdirde, ortaklık sermayesinin %10 veya daha fazlasına sahip bulunan pay sahiplerindeki ve sermayesinin %10 veya daha fazlasına sahip bulunduğu iştiraklerindeki paylarının oranındaki değişiklikleri,
ca) Ortaklığın durumu öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde, ortaklığın yöneticilerinin, personelinin ve bunlarla doğrudan veya dolaylı ilgili olan kişilerin, bu kuruluşun borsa kotuna alınan menkul kıymetlerinden sahip oldukları miktarlardaki değişiklikleri,
cb) Söz konusu olayların meydana geldiği tarihten itibaren yedi gün içinde, yatırımcının, yatırım kararını almasında etkisi olacak ve menkul kıymetin piyasa değerinde değişiklik yapabilecek önemli olayları.”
şeklindedir.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliği’nin “Bir menkul kıymete ait işlemlerin geçici olarak durdurulması” başlıklı 25. Maddesinde, Borsa Başkanı’nın bir menkul kıymete yada menkul kıymeti ihraç eden kuruluşa ilişkin, yatırımcıların kararlarını etkileyecek önemde bilgiler olduğunun ve/veya açıklama yapılacağının öğrenilmesi ve Borsa yönetiminin bu bilgilerden Borsa üyelerinin ve yatırımcıların seans içinde haberdar edilmesini gerekli görmesi halinde ilgili menkul kıymetin seansını geçici olarak durdurabileceği düzenlenmiştir.
8.2. Sermaye Piyasası Araçları İMKB’de İşlem Gören Ortaklıkların ve Katılma Payları İMKB’de İşlem Gören Borsa Yatırım Fonlarının Kamuyu Aydınlatma Yükümlülükleri:
Kamuyu aydınlatma uygulamalarını iki grupta sınıflandırmak mümkündür.
a) Zorunlu Kamuyu Aydınlatma Uygulamaları: Sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı çerçevesinde yapılması gereken kamuyu aydınlatma uygulamalarıdır. Özel durumların, finansal raporların veya SPK, İMKB düzenlemeleri çerçevesinde talep edilen diğer bilgilerin kamuya açıklanması (aylık bildirimler, portföy değer tabloları vb) zorunlu kamuyu aydınlatma uygulamaları örnekleridir.
b) Gönüllü Kamuyu Aydınlatma Uygulamaları: Yasal düzenlemeler ile kamuya açıklanması gereken hususlara ek olarak, şirketlerin gönüllü olarak yaptıkları kamuyu aydınlatma uygulamalarıdır.
Sürdürülebilirlik raporlamaları gönüllü kamuya aydınlatma uygulamasına örnek olarak verilebilir.
Sermaye piyasası mevzuatından kaynaklanan zorunlu kamuyu aydınlatma yükümlülükleri kapsamında sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören ortaklıklar;
· SPK’nın Seri:XI, No:29 sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliğ”i kapsamında finansal raporlarını,
· SPK’nın Seri:VIII, No:54 Sayılı “Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”i kapsamında özel durum açıklamalarını,
· SPK ve İMKB düzenlemeleri kapsamında kamuya açıklanması gereken diğer hususları, kamuya açıklamakla yükümlüdürler.
8.2.1 Finansal Raporların Kamuya Açıklanması:
Kamunun zamanında, yeterli ve doğru bir şekilde aydınlatılmasını teminen, finansal raporların işletmeler tarafından hazırlanması ve kamuya duyurulmasına ilişkin ilke, usul ve esaslar Kurul’un Seri:XI, No:29 sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” ile düzenlenmiştir.
İhraç ettiği sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören ortaklıklar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri söz konusu Tebliğ kapsamında finansal rapor düzenlemek ve kamuya duyurmakla yükümlüdürler.
Finansal raporlar, finansal tablolar, yönetim kurulu faaliyet raporları ve sorumluluk beyanlarından oluşan raporlardır. Finansal tablolar ise, dipnotlarıyla birlikte bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu ve özsermaye değişim tablosunu içermektedir.
Tebliğ kapsamında, işletmeler (sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören ortaklıklar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri), Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama standartlarını (UMS/UFRS) uygulamak zorundadırlar. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan TMSK’ca yayımlanan TMS/TFRS esas alınır.
Yıllık ve ara dönem finansal raporların, finansal raporlama standartlarına ve Tebliğ hükümlerine uygun olarak hazırlanmasından, sunulmasından ve gerçeğe uygunluğu ile doğruluğundan işletmelerin yönetim kurulu sorumludur. Yönetim kurulu, hazırlanacak finansal tablo ve faaliyet raporlarının kabulüne dair ayrı bir karar almak zorundadır.
İşletmelerin yıllık ve ara dönem finansal tablo ve faaliyet raporlarının ilanı ve bildirimi sırasında, söz konusu tablo ve raporların, işletme genel müdürü, finansal tablo ve raporların hazırlanmasında sorumlu bölüm başkanı veya bu sorumluluğu üstlenmiş görevli ile yönetim kurulunca iş bölümü yapılmış ise, finansal tablo ve faaliyet raporlarının hazırlanmasından sorumlu yönetim kurulu üyesi tarafından aşağıdaki açıklamalarla birlikte imzalanması ve kamuya yapılacak açıklamalarda;
a) Finansal tablo ve faaliyet raporunun kendileri tarafından incelendiği,
b) İşletmedeki görev ve sorumluluk alanında sahip olduğu bilgiler çerçevesinde finansal tablo ve faaliyet raporunun önemli konularda gerçeğe aykırı bir açıklama veya açıklamanın yapıldığı tarih itibariyle yanıltıcı olması sonucunu doğurabilecek herhangi bir eksiklik içermediği,
c) İşletmedeki görev ve sorumluluk alanında sahip olduğu bilgiler çerçevesinde yürürlükteki finansal raporlama standartlarına göre hazırlanmış finansal tabloların –varsa konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte- işletmenin aktifleri, pasifleri, finansal durumu ve kar ve zararı ile ilgili gerçeği dürüst bir biçimde yansıttığı ve faaliyet raporunun işin gelişimi ve performansını ve –varsa konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte- işletmenin finansal durumunu, karşı karşıya olduğu önemli riskler ve belirsizliklerle birlikte, dürüstçe yansıttığı
hususlarına yer verilmesi zorunludur.
8.2.1.1. Finansal Raporların İlgililere Sunulması:
İşletmeler, finansal raporları yıllık ve 3’er aylık dönemler itibariyle hazırlamakla yükümlü olup, finansal raporların KAP’a son gönderim süreleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tebliğ kapsamında finansal raporların yukarıdaki süreler çerçevesinde, Finansal
Tabloların Tipi
Yıllık Finansal Tablolar
3’er aylık Ara Dönem Finansal Tablolar Bağımsız
Denetimden Geçmemiş
Bağımsız Denetimden Geçmiş
Konsolide
olmayan 10 hafta 4 hafta 6 hafta
Konsolide 14 hafta 6 hafta 8 hafta
- Bağımsız denetimden geçmiş finansal tabloların, bağımsız denetim şirketinden bağımsız denetim raporuyla birlikte bir yazı ekinde işletmeye ulaştığı, aynı gün içerisinde işletmece finansal tabloların SPK’ya ve İMKB’ye gönderimine ilişkin yönetim kurulu kararına bağlandığı,
- Bağımsız denetimden geçmemiş finansal tabloların ise en geç işletme yönetim kurulu tarafından finansal tabloların kabulüne dair kararın alındığı
-
tarihi izleyen ilk işgünü KAP’a gönderilmesi gerekir.
SPK tarafından kabul edilecek makul gerekçelerin varlığı halinde ara dönem ve yıllık finansal raporların kamuya açıklanmasına ilişkin olarak işletmelere ek süre verilebilir.
İşletmeler ayrıca, yıllık finansal tablolarını her yıl olağan genel kurul toplantılarını izleyen 30 gün içinde TTSG’nde yayımlatmak zorundadırlar. Genel kurul yapılmasına bağlı olmaksızın, bu ilan en geç yıllık hesap döneminin bitimini izleyen 6. ayın sonuna kadar yapılır.
Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporları, genel kurul toplantılarından en az 15 gün önce ortakların incelemesine sunulur. Yıllık finansal tablolarını, olağan genel kurul öncesinde kamuya açıklayan işletmeler, bu tablolar ile genel kurulda görüşülen finansal tablolar arasında fark bulunması halinde, ilanlarında bu farklılıklara ilişkin gerekli açıklamaları yaparlar.
İşletmeler, yıllık ve ara dönem finansal raporlarını, KAP’ta kamuya duyurulduktan sonra kendilerine ait internet sitesinde 5 yıl süreyle yayımlamak zorundadırlar.
8.2.1.2. Bağımsız Denetleme:
Bağımsız denetlemenin amacı, kamunun yeterli ve doğru aydınlatılması yoluyla, sermaye piyasasında güven, açıklık ve kararlılığın sağlanması; böylelikle tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasıdır.
Denetleme raporunun özeti, ilgili bulunduğu yıla ilişkin mali tablo ve raporların görüşüleceği genel kurul toplantısından en az 15 gün önce pay sahiplerinin emrine hazır bulundurulur ve genel kurulda okunur.
Kurulun ilgili tebliğleri uyarınca ve süresi içinde ilanı gereken mali tablo ve raporlarla birlikte yayımlanarak kamuya duyurulur.
- Sınırlı Bağımsız Denetime Tabi İşletmeler:
Mevzuat ve genel kabul görmüş muhasebe esas ve ilkelerine uygunluk yönünden, defter, kayıt ve belgelerin her yıl denetlenmesidir.
Aşağıdaki işletmelerin Kurul düzenlemeleri çerçevesinde hazırlanması ve kamuya açıklanması zorunlu yıllık finansal tabloları bağımsız denetime tabidir.
a) Aracılık faaliyetlerine münhasır olmak üzere bankalar, b) Aracı kurumlar,
c) Portföy yönetim şirketleri, ç) Yatırım fonları,
d) Emeklilik yatırım fonları, e) Yatırım ortaklıkları, f) Konut finansmanı fonları, g) Varlık finansmanı fonları, ğ) İpotek finansmanı kuruluşları,
h) Hisse senetleri menkul kıymet borsalarında ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim ortaklıklar,
ı) Hisse senetleri halka arz edilmiş olan ve arz edilmiş sayılan ortaklıklar,
i) Kanun’da düzenlenmiş ve anonim şirket olarak faaliyette bulunan borsalar, teşkilatlanmış diğer piyasalar ve takas ve saklama kuruluşları ve
j) Kurul tarafından finansal tablolarının bağımsız denetimi gerekli görülen diğer işletmeler.
Yukarıda (b), (c), (ç), (d), (e), (f), (g), (ğ), (h) ve (j) bentlerinde belirtilen işletmelerin, Kurul tarafından yayımlanan finansal raporlama standartlarına ilişkin düzenlemelerdeki özel hükümler saklı kalmak
kaydıyla, altı aylık ara dönem finansal tabloları inceleme (sınırlı bağımsız denetim) kapsamındadır. (d) bendinde belirtilen emeklilik yatırım fonlarının, üç ve dokuz aylık finansal tabloları da sınırlı bağımsız denetime tabidir.
Yukarıda (ı) bendinde belirtilen ortaklıkların sermaye piyasası araçlarının halka arzında veya mevcut paylarının hissedarları tarafından halka arzında, Kurulun sermaye piyasası araçlarının kayda alınmasına ilişkin düzenlemelerinde öngörülen ara dönem finansal tabloları sınırlı bağımsız denetime tabidir.
- Özel bağımsız denetime tabi işletmeler:
Özel bağımsız denetim, sermaye piyasası araçlarının halka arzı için Kurula başvuru sırasında veya birleşme, bölünme, devir ve tasfiye durumunda bulunan işletmelerce, bu amaçlarla herhangi bir tarih itibariyle düzenlenmiş finansal tabloların bağımsız denetime tabi tutulmasını ifade eder.
Özel bağımsız denetim gerektiren haller, Kurulun sermaye piyasası araçlarının kayda alınmasına ilişkin düzenlemeleri ile diğer ilgili düzenlemeleri çerçevesinde belirlenir.
Özel bağımsız denetimde, bağımsız denetime tabi tutulacak finansal tabloların bağımsız denetim çalışmasının başladığı ay sonu veya daha sonraki bir tarih itibariyle hazırlanmış olması zorunludur. Özel bağımsız denetim çalışmasının, bağımsız denetim sözleşmesinin imzalandığı tarihte başladığı kabul edilir.
8.2.2. Özel Durumların Kamuya Açıklanması:
Kamunun sürekli aydınlatılması temelinde sermaye piyasasının açıklık ve dürüstlük içinde işleyişini sağlamak, tasarruf sahipleri, ortaklar ve diğer ilgililerin zamanında bilgilendirilmesini temin etmek amacıyla, sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatırım kararlarını etkileyebilecek önemli olay ve gelişmelerde kamuya açıklanacak özel durumlar ve bunların açıklanma esasları SPK'nın Seri:VIII No:54 sayılı “Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”i ile düzenlenmiştir.
Genel tanımı ile özel durumlar, içsel bilgileri ve sürekli bilgileri doğuran olaylardır. İçsel bilgi, sermaye piyasası aracının değerini ve yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek henüz kamuya açıklanmamış bilgilerdir. Sürekli bilgi ise içsel bilgi tanımı dışında kalan ve Seri:VIII, No:54 sayılı Tebliğ uyarınca açıklanması gerekli tüm bilgilerdir.
Özel durumlar veya özel duruma konu bilgilerdeki değişiklikler ortaya çıktığı veya öğrenildiği anda kamuya açıklanması gerekmektedir. Ancak Tebliğ’de bazı sürekli bilgi tipleri için belirli gönderim süreleri tanımlanmış olup, Tebliğ’de belirtilen sürelerde kamuya açıklanması gerekmektedir.
Özel durum açıklamaları;
1) Türkçe olmak zorundadır.
2) Bilgiye hızlı erişimi sağlayacak ve yatırımcılar arasında eşit işlem ilkesine aykırılık teşkil etmeyecek şekilde kamuya duyurulmalıdır.
3) Açıklamadan yararlanacak kişi ve kuruluşların karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde, zamanında, doğru, tam, dolaysız, anlaşılabilir ve yeterli olmalıdır. Özel durum açıklamalarının doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi için gerekliyse bu durumun ilgili olduğu karşı taraf belirtilir, değişikliklerin veya etkilerinin miktar veya tutar olarak ifade edilebilmesi halinde, yapılacak açıklamalarda miktar ve tutara yer verilir.
4) Henüz kesinleşmemiş bir olay veya koşullar nedeniyle hala belirsiz olan özel durumlar bu belirsizlik belirtilmek suretiyle kamuya açıklanır. Bu açıklamada belirsizliklerin çözüme kavuşacağı tahmini tarih ve çözüme kavuşması için gereken koşullara da yer verilir.
5) Yanlış, yanıltıcı, temelsiz, abartılı veya eksik olmamalı ve ortaklığın mevcut koşullarına ilişkin olarak tasarruf sahiplerinin yanlış fikirler edinmelerine neden olmayacak şekilde yapılmalıdır. Bu kapsamda ortaklıklar, özel durum açıklamalarını yanıltıcı olabilecek şekilde, faaliyetlerinin pazarlanması ve reklam yapılması amacıyla kullanamazlar.
6)
Özel durum açıklamalarını yapmakla sorumlu kişilerin adları, yetki ve unvanları İMKB’ye ve Kurul’a bildirilir. Bu kişilerde değişiklik olduğunda bildirim yenilenir. Özel durum açıklamalarını yapmakla sorumlu kişilerin ortaklığı temsil ve ilzama yetkili kişiler arasından seçilmesi zorunludur.
8.2.2.1. Sürekli Bilgi Kapsamında Kamuya Açıklanması Gereken Hususlar:
a) Ortaklığın sermaye yapısına ve yönetim kontrolüne ilişkin değişiklikler:
i) Bir gerçek veya tüzel kişinin veya bu gerçek veya tüzel kişi ile birlikte hareket eden diğer gerçek veya tüzel kişilerin doğrudan veya dolaylı olarak ortaklık sermayesinin veya toplam oy hakkının %5, %10,
%15, %20, %25, 1/3, %50, 2/3 ve %75 ine veya daha fazlasına sahip olması veya ortaklıktaki toplam oy hakkının veya sermaye payının söz konusu oranların altına düşmesi halinde bu kişiler tarafından,
ii) Bir kurucuya ait yatırım fonlarının doğrudan veya dolaylı olarak ortaklık sermayesinin veya toplam oy hakkının %5, %10, %15, %20, %25, 1/3, %50, 2/3 ve %75 ine veya daha fazlasına sahip olması veya ortaklıktaki toplam oy hakkının veya sermaye payının söz konusu oranların altına düşmesi halinde kurucu tarafından
bildirimde bulunulur.
SPKn’u kapsamındaki sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunulması sırasında elde bulundurulan paylar;
-Alım satım amacıyla iktisap edilmiş olması ve bu paylara bağlı oy haklarının toplam oy hakları içerisindeki oranının %5’i aşmaması ve
-Elde edilmesini müteakip, bu paylara bağlı oy haklarının kullanılmaması veya kullanılsa dahi ortaklığın yönetimine müdahale amacı taşımaması,
koşullarıyla yukarıda (i) ve (ii) bentlerinde yer alan oranların hesaplanmasında dikkate alınmaz.
b) Paya dayalı sermaye piyasası araçlarına ilişkin bildirim yükümlülüğü:
Borsa’da işlem gören bir payı iktisap etme hakkı veren sermaye piyasası araçlarına, doğrudan ya da dolaylı olarak sahip olmak suretiyle, söz konusu sermaye piyasası araçlarının iktisap etme hakkı verdiği paylara bağlı oy haklarının yukarıda belirtilen oranlara ulaşması, bu oranları aşması veya bu oranların altına düşmesi halinde, işlem yapanlar tarafından açıklama yapılması zorunludur.
SPKn kapsamındaki sermaye piyasası faaliyetinde bulunmak amacıyla elde bulundurulan ve borsada işlem gören bir paya dayalı sermaye piyasası araçları
-Alım satım amacıyla iktisap edilmiş olması ve bu paylara bağlı oy haklarının toplam oy hakları içerisindeki oranının %5’i aşmaması ve
-Elde edilmesini müteakip, bu paylara bağlı oy haklarının kullanılmaması veya kullanılsa dahi ortaklığın yönetimine müdahale amacı taşımaması,
koşullarıyla söz konusu oranların hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Ortaklığın sermaye yapısına ve yönetim kontrolüne ilişkin değişiklikler ile paya dayalı sermaye piyasası araçlarına ilişkin bildirimler,
i) Bildirimi yapmakla yükümlü olan gerçek kişinin kimlik bilgileri veya tüzel kişinin unvanı, ii) Ortaklığın unvanı,
iii) Bildirim yükümlülüğüne konu alım-satım işleminin yapıldığı tarih, işleme konu payların nominal tutarları ve işlem tutarları,
iv) Alım-satım işlemi öncesinde ve sonrasında ortaklıkta sahip olunan pay ve oy haklarının sermayeye oranını içerecek şekilde yapılır.
Bildirim zamanı: En geç durumun ortaya çıktığı günü izleyen 3. işgünü saat 9:00’a kadar kamuya açıklanır.
c) Ortaklığın kendi paylarını iktisap etmesi:
Payları bir borsada işlem gören bir ortaklık TTK’nın 329 uncu maddesi kapsamında sermayesinin doğrudan veya dolaylı olarak %1’ini aşan tutarda oy hakkı veya kar payı içeren kendi paylarını iktisap eder ya da elden çıkarırsa, bu bilginin işleme konu payların nominal tutarı, işlem tutarı, toplam sermayeye oranı ve varsa bu paylara bağlı imtiyazları da içerecek şekilde kamuya açıklanması zorunludur.
Bildirim zamanı: En geç durumun ortaya çıktığı günü izleyen 3. işgünü saat 9:00’a kadar kamuya açıklanır.
d) İlave bilgilerin açıklanması:
Payları bir borsada işlem gören ortaklıklar farklı gruplardaki paylarına bağlı haklardaki değişiklikleri kamuya açıklamak zorundadır.
Payları dışında diğer sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar, özellikle vade veya faiz oranlarındaki değişiklikler nedeniyle söz konusu sermaye piyasası araçlarının ihraç koşullarının değişmesi sonucunu doğuran ve bu sermaye piyasası araçlarını elinde bulunduranların haklarının etkilenmesine neden olabilecek her türlü değişikliği kamuya açıklamak zorundadır.
e) Ortaklık haklarının kullanımına ilişkin bilginin açıklanması:
Payları bir borsada işlem gören ortaklıklar;
i) Genel kurul toplantı tarihi, saati, yeri, gündemi, gündem maddeleri ile gündem dışı konuların genel kurulda görüşülerek karara bağlanması, genel kurulun toplanamaması, toplam pay sayısı ve toplam oy haklarına ilişkin bilgi ile genel kurula katılma hakkının ne şekilde kullanılabileceğine ilişkin,
ii) Kar dağıtımına ilişkin duyuru, yeni pay ihracı, sermaye artırımlarında tahsis, yeni pay alma hakkının kullanımı, artırılan payların iptali, değiştirme hakkının bulunduğu durumlarda değiştirme işlemi hakkında,
özel durum açıklaması yapmak zorundadır.
f) Borçlanma araçlarına ilişkin bilginin açıklanması:
Borçlanma araçları izahname düzenlenerek halka arz edilen ve bir borsada işlem gören ortaklıklar, i) Borçlanma aracının faiz ödemeleri, dönüştürme, değiştirme, takas, yeni borçlanma aracı ihracına katılma veya iptal haklarının kullanımı ve bedellerinin itfasına, derecelendirme notu ve söz konusu notlardaki değişikliklere,
ii) Borçlanma aracı tahvil ise, yukarıda yer alan hususların yanında tahvil sahipleri kurulu toplantı tarihi, yeri ve gündemi, tahvil sahiplerinin toplantıya iştirak hakkının ne şekilde kullanılabileceğine,
ilişkin olarak özel durum açıklaması yapmak zorundadır.
Borçlanma araçları İMKB’de işlem gören ortaklıklar yeni borçlanma aracı ihraçlarını ve özellikle bu ihraçlar için söz konusu olan garanti ve teminatları kamuya açıklamak zorundadır.
8.2.2.2. İçsel Bilgi Kapsamında Kamuya Açıklanması Gereken Hususlar:
İçsel bilgi, somut bir olaya ilişkin, makul bir yatırımcının yatırım kararını alırken anlamlı kabul edebileceği, kamuya açıklanmamış durumlarla ilgili, sermaye piyasası aracının alım satımında kullanılması durumunda kullanıcısına bu bilgiden haberi olmayan diğer yatırımcılara nazaran avantaj sağlayabilecek olan kamuya açıklandığı takdirde söz konusu sermaye piyasası aracının değerinde veya yatırımcıların yatırım kararları üzerinde etki yaratabilecek bilgidir.
İçsel bilgilerin, ortaklığın mali durumu veya faaliyetleri nedeniyle sermaye piyasası aracının değeri üzerinde etkili olup olmayacağı, yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyip etkilemeyeceği, haklarını kullanmalarına yönelik olay ve gelişmeler ve ortaklığa özgü koşullar çerçevesinde ortaklıklarca değerlendirilip, açıklama yapılmasına karar verilmelidir.
Ortaklıklar tarafından içsel bilgiler ve bu bilgilere ilişkin daha önce açıklanan hususlardaki değişiklikler ortaya çıktığında veya öğrenildiğinde özel durum açıklaması yapılması zorunludur.
Ortaklıkların bilgisi dışında, içsel bilgilerin, ortaklıkların toplam oy haklarında veya sermayesinde önemli miktarda paya sahip hissedarları tarafından öğrenilmesi durumunda, söz konusu gerçek veya tüzel kişiler tarafından da özel durum açıklaması yapılması zorunludur. İçsel bilgilerin bir ortaklık veya onun namına ya da hesabına hareket eden bir kişi tarafından, işi veya görevinin olağan ifası sırasında, üçüncü kişilere açıklanması halinde, bu bilgiler ortaklık tarafından kamuya açıklanır.
a) İçsel bilgilerin kamuya açıklanmasının ertelenmesi:
Bir ortaklık, sorumluluğu kendisine ait olmak üzere, meşru çıkarlarının zarar görmemesi için içsel bilgilerin kamuya açıklanmasını, bunun kamunun yanıltılmasına yol açmaması ve ortaklığın bu bilgilerin gizli tutulmasını sağlayabilecek olması kaydıyla, erteleyebilir.
İçsel bilgilerin kamuya açıklanmasının ertelenme sebepleri ortadan kalkar kalkmaz, ortaklıklar sözü edilen içsel bilgileri Seri VIII No:54 sayılı tebliğde yazılı olan esaslara uygun şekilde, kamuya açıklamak zorundadırlar. Yapılacak açıklamada erteleme kararı ve bunun temelindeki sebepler belirtilir. Kurul, gerekli gördüğü takdirde, erteleme sebeplerinin yerinde olup olmadığını incelemeye yetkilidir.
Ortaklıklar açıklanması ertelenen içsel bilgilerin gizliliğini sağlamak ve bu bilgilere erişimi kontrol etmekle yükümlüdür. Ortaklıklar, içsel bilginin kamuya açıklanmasını ertelemeye karar verdiklerinde, bunu yönetim kurulu kararına veya yönetim kurulu tarafından yetki verilmiş ise yetki verilen kişinin yazılı onayına bağlarlar.
b) İçsel bilgilere erişimi olanların listesi:
Ortaklıklar ya da ortaklık nam veya hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler, iş akdi ile veya başka şekilde kendilerine bağlı çalışan ve içsel bilgilere düzenli erişimi olan kişilerin bir listesini hazırlamak ve bu listeyi değişiklik olduğunda güncellemekle yükümlüdür. İçsel bilgilere erişimi olanların listesi ve listede yapılan güncellemeler talep üzerine Kurul’a ve İMKB’ye gönderilir.
İçsel bilgilere erişimi olanların listesi gerektiğinde derhal güncellenir. İçsel bilgilere erişimi olanların listesi ortaklık tarafından hazırlandıktan ve her güncellemeden sonra en az 8 yıl süreyle saklanır.
İçsel bilgilere erişimi olanların listesini hazırlaması gereken kişiler, bu listede yer alan kişilerin bu bilgilerle ilgili olarak kanun ve ilgili mevzuatta yer alan yükümlülükleri kabul etmesini ve bu bilgilerin kötüye kullanımı veya uygunsuz dağıtımı ile ilgili yaptırımlardan haberdar olmasını sağlamakla yükümlüdür.
8.2.2.3. Diğer Özel Durum Açıklamaları:
SPK’nın “Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Tebliği”nin yanısıra Seri:IV, No:41 sayılı “Sermaye Piyasası Kanunu’na Tabi Olan Anonim Ortaklıkların Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ”i kapsamında, İMKB şirketleri ile ilişkili tarafları arasındaki varlık, hizmet veya yükümlülük transferi işlemlerinde her bir işlemin tutarının, kamuya açıklanan son yıllık finansal tablolarda yeralan aktif toplamının veya brüt satışlar toplamının %10 veya daha fazlasına ulaşacağının öngörülmesi halinde işlem öncesinde değerleme yaptırılır.
Sözkonusu Tebliğ kapsamında, İMKB şirketleri ile ilişkili tarafları arasındaki yaygın ve süreklilik arzeden varlık, hizmet veya yükümlülük transferi işlemlerinin tutarının, kamuya açıklanacak yıllık finansal tablolarda yeralan aktif toplamının veya brüt satışlar toplamının %10 veya daha fazlasına ulaşacağının öngörülmesi halinde bu şartların adil ve makul olup olmadığına ilişkin olarak işlem öncesinde değerleme yaptırılır.
Sözkonusu ilişkili taraf işlemlerinin gerçekleştirilmesine karar verilmesi halinde tarafların birbirleriyle olan ilişkileri, değerlemede kullanılan varsayımlar, değerleme rapor özeti, işlemler raporda belirtilen rakamlar üzerinden gerçekleştirilmemişse nedeni vb hakkında özel durum açıklaması yapılması zorunludur.
8.2.2.4. Olağandışı fiyat ve miktar hareketleri:
Ortaklıklar sermaye piyasası araçlarının fiyatları veya işlem hacimlerinde olağan piyasa koşullarıyla açıklanamayan dalgalanmalar olduğunda ilgili borsanın talebi üzerine derhal kamuya açıklama yapmak zorundadır. Bu açıklamada, kamuya henüz açıklanmamış özel durumların olup olmadığı belirtilir ve varsa açıklanmamış tüm özel durumlara yer verilir.
8.2.2.5. Haber veya söylentilerin doğrulanması:
Ortaklıklar hakkında, yatırımcıların yatırım kararlarını ve sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek öneme sahip, basın-yayın organları veya kamuoyunda çıkan, ortaklığı temsile yetkili kişiler kaynaklı olmayan ve daha önce özel durum açıklaması, izahname, sirküler, Kurulca onaylanan duyuru metinleri, finansal raporlar ve diğer kamuyu aydınlatma dokümanları vasıtasıyla kamuya duyurulmuş bilgilerden farklı içerikteki haber veya söylentilerin varlığı halinde, bunların doğru veya yeterli olup olmadığı konusunda, bu Tebliğde belirtilen esaslar çerçevesinde ortaklıklarca bir açıklama yapılması zorunludur. Söz konusu açıklama yükümlülüğü Kurul veya ilgili borsa tarafından herhangi bir uyarı, bildirim veya talep beklenmeksizin ortaklıklarca yerine getirilir. Kamuya açıklanmış bilgilere dayanarak ortaklık hakkında yapılan yorum, analiz, değerlendirme ve tahminler bu kapsamın dışındadır.
Söz konusu haber veya söylentilerin ertelenen bilgilere ilişkin olması durumunda, ertelemeye devam etme kararı ortaklığın sorumluluğundadır.
8.2.2.6. İdari sorumluluğu bulunan kişilerin sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerinin açıklanması:
Sermayeyi temsil eden paylar ve bu paylara dayalı diğer sermaye piyasası araçlarına ilişkin, ortaklık içinde idari sorumluluğu bulunan kişiler ve bunlarla yakından ilişkili kişiler tarafından gerçekleştirilen tüm işlemler, işlemi yapan tarafından ilgili borsaya bildirilir.
Sermayeyi temsil eden paylar ve bu paylara dayalı diğer sermaye piyasası araçlarına ilişkin idari sorumluluğu bulunan kişiler ve bunlarla yakından ilişkili kişiler hesabına yapılan işlemlerin toplam miktarı son on iki ay içinde 10.000 TL tutara ulaşmadıkça bildirimde bulunulmaz. İşlemlerin toplam miktarı idari sorumluluğu bulunan kişiler ve bunlarla yakından ilişkili kişiler tarafından gerçekleştirilen tüm işlemler toplanarak hesaplanır.
8.2.2.7. İMKB’den İşlem Sırasının Geçici Kapatılması Talebinde Bulunulması:
Ortaklıklar tarafından, yapılacak özel durum açıklamasının sermaye piyasası aracının değerini etkileyebileceği kanaati oluşmuşsa söz konusu özel durum açıklaması yapılmadan önce ilgili ortaklık tarafından İMKB’den sermaye piyasası aracının işlemlerinin geçici olarak durdurulması talep edilebilir.
Sermaye piyasası aracının işlem sırasının geçici kapatılma talebinin İMKB’ye iletilmesine ilişkin hususlar İMKB’nin 25.05.2009/302 ve 04.06.2009/304 sayılı Genelgeleri ile düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ortaklıklar aşağıda belirtilen durumlarda İMKB’ye işlem sırasının geçici kapatılması başvurusu iletmek zorundadırlar:
1) Ortaklık aleyhine iflas talepli dava açılması
2) Ortaklığın konkordato mühleti isteminde bulunma kararı alması, konkordato başvurusu yapılması, konkordatonun tasdik edilmesi, reddedilmesi veya feshedilmesi,
3) Ortaklık aleyhine mahkemece iflas kararı verilmesi,
4) Ortaklığın iflasın ertelenmesi kararının mahkemece bozulması,
5) Ortaklığın hak ve alacakları ile mal varlığına ilişkin haciz, ihtiyati haciz ya da tedbir kararı alınması, 6) Ortaklık üretiminin bir kısmının veya tamamının sürekli olarak durdurulması,
7) Ortaklığın esas faaliyetini sürdürebilmesi için gerekli izin, lisans, yetki belgesinin iptal edilmesi, 8) Yasal ve idari işlemler sonucunda ortaklık yönetimine ve/veya sermaye piyasası araçlarının
mülkiyetine el konulması,
9) TTK’nun ilgili maddesi kapsamında ortaklığın, aktiflerinin satış fiyatları esas olmak üzere düzenlenen ara bilançosuna göre sermayesinin 2/3’ünü yitirdiğinin anlaşılması,
10) Ortaklık organlarının tasfiye kararı vermesi
11) Her türlü yangın, doğal afetler, harp hali, terör faaliyetleri gibi olağandışı gelişmeler nedeniyle esas faaliyetlerin kısmın ya da tamamen sürdürülememesi,
12) Bağımsız denetim şirketinin ortaklığın mali tablolarıyla ilgili görüş bildirmekten kaşınması veya olumsuz görüş bildirmesi,
13) Ortaklık aleyhine fesih davası açılması, ya da esas sözleşmede tayin edilen bir fesih sebebinin doğması veya ortaklık yönetim ve karar organlarınca ortaklığın feshine karar verilmesi,
14) Ortaklık aleyhine mal varlığını önemli ölçüde azaltıcı hukuki gelişmeler ortaya çıkması, 15) Ortaklık faaliyetlerinin herhangi bir nedenle son bulmasına yol açacak gelişmelerin oluşması, 16) Sermaye piyasası aracı sahiplerinin mülkiyet ve ortaklık haklarına herhangi bir şekilde zarar
verecek kararların ya da durumların oluşması,
17) Ortaklık tüzel kişiliği, faaliyetleri ile hukuki, mali ve idari yapısında ortaklığın Borsa’da işlem gören sermaye piyasası araçlarının sahiplerini ilgilendirecek önemli olumsuz gelişmelerin oluşması.
Yukarıda belirtilen hususların yanı sıra, ortaklıklar duyuracakları özel durum açıklamasının içeriğini dikkate alarak yapacakları değerlendirme sonucuna göre İMKB’den geçici kapatma talebinde bulunabilirler.
8.2.3. Katılma Payları İMKB’de İşlem Gören Borsa Yatırım Fonlarının Kamuyu Aydınlatma Yükümlülükleri:
Katılma payları İMKB’de işlem gören borsa yatırım fonları, Seri:VII, No:23 sayılı “Borsa Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği” ve Seri:VII, No:10 sayılı “Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği”
kapsamında, aylık raporlarını ilgili ayı takip eden 15 gün, yıllık raporlarını ise hesap döneminin bitimini takip eden 3 ay içinde kamuya açıklarlar.
Borsa yatırım fonları, mali tablo ve raporların düzenlenmesi, bağımsız denetimi ve ilanı vb. konularda, SPK’nın Seri: XI, No:6 sayılı “Menkul Kıymetler Yatırım Fonları Mali Tabloları ve Raporlarına İlişkin İlke ve Kurallar Hakkında Tebliğ”de ve Seri: XII, No:1 sayılı “Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Ortaklık ve Kuruluşların Mali Tablo ve Rapor Düzenleme, Kamuya Duyurma ve Bağımsız Denetleme Yükümlülüklerinin Belirlenmesine İlişkin Genel Açıklama Tebliği”nde menkul kıymet yatırım fonları için geçerli olan hükümlere tabidirler.
Borsa yatırım fonları, altı aylık ve yıllık dönemler itibariyle hazırlanan ve bağımsız denetimden geçmiş olan mali tablolarını, Seri:XI, No:29 sayılı Tebliğ’de belirtilen sürelerde kamuya açıklamakla yükümlüdürler.
Borsa yatırım fonlarının mali tabloları ve raporlarını düzenleme, ilan ve bildirim sorumluluğu Kurucu’ya aittir. Birden fazla kurucusu olan borsa yatırım fonlarında, tüm kurucular müteselsilen sorumludurlar.
Kurucu/kurucular bu konuda Fon Kurulu’nu görevlendirebilir; ancak, bu durum kurucunun/kurucuların sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
SPK’nın 30.12.2004 tarih ve 51 sayılı Kurul Kararı’nda, borsa yatırım fonları ile ilgili olarak, aşağıda belirtilen özel durumların gerçekleşmesi halinde kamuya açıklama yapılacağı, yapılacak açıklamaların aşağıda belirtilen durumlarla sınırlı olmayıp, yatırım kararlarını ve katılma belgelerinin değerini etkileyebilecek her türlü bilginin kamuya açıklanmasının zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu kapsamda, borsa yatırım fonları aşağıdaki konularda özel durum açıklaması yapmakla yükümlüdür.
a) Fon’un baz aldığı endekse ilişkin açıklamalar;
b) Fon kurucusuna, yöneticisine, yetkilendirilmiş katılımcıya, saklamacı kuruluşa ve Fon portföyündeki varlıkların saklanmasına ilişkin açıklamalar;
c) Fon tutarı ve Fon süresine ilişkin açıklamalar;
d) Fonun işlem esaslarına ve Fon fiyatına ilişkin açıklamalar;
e) Fonun portföy yapısına ve yönetim stratejisine ilişkin açıklamalar;
f) Fonun idari yapısına ve organizasyonuna ilişkin açıklamalar;
g) Fonun mali yapısına ilişkin açıklamalar;
8.2.4. Yatırım Ortaklıklarının Kamuyu Aydınlatma Yükümlülükleri:
Yukarıda “8.2.2. Finansal Raporların Kamuya Açıklanması” ve 8.2.3. Özel Durumların Kamuya Açıklanması” başlıkları altında belirtilen kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine ek olarak
a) SPK’nın Seri: VI, No: 4 sayılı “Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği” kapsamında, sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören yatırım ortaklıkları portföyündeki menkul kıymetleri Kurul'ca belirlenecek ilke ve esaslara göre değerlemek ve portföyündeki menkul kıymetlerin ayrıntılı bir dökümü ile portföy değerini haftalık dönemler itibariyle,
b) SPK’nın Seri:VI, No: 11 sayılı “Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği”
kapsamında, sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları, üç aylık dönemler itibariyle portföylerindeki varlıklara ve bunların maliyet bedelleri ile en son tarihli değerleme raporunda belirtilen rayiç değerlerine ilişkin olarak, esasları Kurulca belirlenen portföy tablosunu düzenlemek ve bu tabloları üç aylık dönem sonunu takip eden bir ay içerisinde,
c) SPK’nın Seri:VI No:15 sayılı “Girişim Sermayesi Yatırım Oratklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği”
kapsamında girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, ortaklık portföyünde yer alan yatırımları kapsayan 3 aylık portföy tablolarını
kamuya açıklamak zorundadırlar.
8.2.5. Pay Sahipleri İle İlişkiler Birimi:
SPK’nın Seri: IV, No: 41 sayılı “Sermaye Piyasası Kanunu’na Tabi Olan Anonim Ortaklıkların Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ”i kapsamında, sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören şirketlerde pay sahipliği konusunda faaliyet gösteren, yönetim kuruluna raporlama yapan, yönetim kurulu ile pay sahipleri arasındaki iletişimi sağlayan pay sahipleri ile ilişkiler birimi oluşturulması, yöneticisinin ad, soyad ve iletişim bilgilerinin de özel durum açıklaması olarak kamuya açıklanması gerekmektedir.
-Pay sahipliğine ilişkin kayıtların sağlıklı, güvenli, güncel tutulmasını sağlamak,
-Mevzuat ve şirketin bilgilendirme politikası dahil, kamuyu aydınlatma ile ilgili her türlü hususu gözetmek ve izlemek,
-Pay sahiplerinin şirket ile ilgili yazılı bilgi taleplerini yanıtlamak,
- Genel kurul toplantısının mevzuata, esas sözleşmeye ve diğer iç düzenlemelere uygun yapılmasını sağlamak, gerekli dökümanları hazırlamak, oylama sonuçlarının kaydını tutmak
bu birimin görev ve sorumlulukları arasındadır.
Seri:IV, No:41 sayılı Tebliğ kapsamında ayrıca, sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına uyum kapasitesinin güçlendirilmesi amacıyla, Ortaklığın sermaye piyasası mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde ve kurumsal yönetim uygulamalarında koordinasyonu sağlayan bir personelin görevlendirilmesi zorunludur.
· Görevlendirilen personelin “İleri Düzey” ve “Kurumsal Yönetim Derecelendirme Uzmanlığı”
Lisansına sahip olması,
· Tam zamanlı üst düzey yönetici olarak çalışması,
· En üst düzey icracı yöneticiye çalışmaları hakkında raporlama yapması, gerekmektedir.
8.3. Bildirimlerin Kamuya Duyurulma Yöntemi ve Kamuyu Aydınlatma Platformu:
SPK tarafından hazırlanan Seri:VIII, No:61 sayılı “Bilgi, Belge ve Açıklamaların Elektronik Ortamda İmzalanarak Kamuyu Aydınlatma Platformu’na Gönderilmesine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”i 30/05/2009 tarih ve 27243 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Tebliğ ile sermaye piyasası araçları Borsa’da işlem gören ortaklıklar ile aracı kurumlar ve katılma payları Borsa’da işlem gören fonların kurucularının kamuya açıklamakla yükümlü oldukları her türlü bilgi, belge ve açıklamanın elektronik ortamda imzalanması ve Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlenmiştir.
Söz konusu Tebliğ,
a) Sermaye piyasası araçları Borsa’da işlem gören ortaklıklar ile aracı kurumlar ve yatırım fonları ile katılma payları Borsa’da işlem gören fonların kurucularının kamuya açıklamakla yükümlü oldukları her türlü bilgi, belge ve açıklamanın elektronik ortamda imzalanması ve KAP’a,
b) Bağımsız denetim kuruluşlarınca düzenlenen bağımsız denetim raporlarının elektronik ortamda hazırlanarak imzalanmasına ve ortaklıklar, aracı kurumlar ve fonlara elektronik ortamda
gönderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektedir.
Söz konusu Tebliğin “Düzenleme Yetkisi” başlıklı 11. maddesi ile, KAP’a bildirim gönderilmesi esaslarına ilişkin düzenlemelerin İMKB tarafından yapılacağı hükme bağlanmıştır. Bu bağlamda KAP sisteminin işletimi İMKB KAP İşletim Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Tebliğ’in yürürlüğe girmesiyle birlikte,
- 01/06/2009 tarihinden itibaren tüm bildirimlerin öncelikli olarak KAP’a gönderilmesi uygulamasına başlandı. Ancak uygulamada karşılaşılabilecek öngörülemeyen sorunlar nedeniyle kamuyu aydınlatma faaliyetlerinde aksamalara mahal vermemek için, “Geçiş Dönemi” olarak adlandırılan dönemde bildirimlerin faks ve/veya posta yoluyla da İMKB’ye gönderilmesi ve İMKB Günlük Bülteni ile İMKB internet sitesinde ilan edilmesi uygulamasına da devam edilmiştir.
- 01/01/2010 tarihinden itibaren ise “Geçiş Dönemi” sonlandırılmış ve sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören şirketler, katılma payları İMKB’de işlem gören borsa yatırım fonları ve İMKB üyesi aracı kurumlar ile diğer ilgili kurumların Sermaye Piyasası Kurulu ve Borsa Mevzuatı çerçevesinde kamuya duyurmaları gereken tüm bildirimlerin sadece KAP’a gönderilmesine başlanılmıştır.
8.3.1. Kamuyu Aydınlatma Platformu:
KAP, sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistemdir.
KAP, SPK ve İMKB tarafından ortaklaşa gerçekleştirilmiştir. Uygulama yaygınlığı açısından, sermaye piyasası araçları İMKB’de işlem gören tüm şirketler, katılma payları İMKB’de işlem gören borsa yatırım fonları, Borsa üyesi aracı kurumlar ve SPK listesine kayıtlı tüm bağımsız denetim şirketleri olmak üzere coğrafi olarak tüm Türkiye’ye yayılmış 550’yi aşkın şirketi ve 2500’ü aşkın kullanıcıyı kapsamaktadır.
KAP’a bildirimler elektronik olarak imzalanmak suretiyle gönderilmektedir. Bildirimlerin elektronik olarak imzalanması, kullanıcıların elektronik sertifika sahibi olmalarıyla sağlanmaktadır. Elektronik sertifika ve elektronik imza teknolojileri, elektronik işlemlerde işlem sahibinin kimliğinin doğrulanmasına ve işlem içeriğinde sonradan tahrifat yapılıp yapılmadığının tespitine imkan tanımaktadır. Uygulama kapsamında sertifikalar akıllı kartlar içinde taşınmakta ve kullanılmaktadır. Bunun için sertifika sahibi olacak her kullanıcının adına düzenlenmiş ve içinde sertifikası bulunan bir akıllı kartının bulunması gerekmektedir.
Elektronik imza, 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu'nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde tanımlandığı üzere, başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veridir.
Elektronik sertifika, 5070 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde de belirtildiği üzere imza sahibinin imza doğrulama verisini ve kimlik bilgilerini birbirine bağlayan elektronik kayıttır.
KAP sistemine bildirim gönderiminde 15/01/2004 tarih ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’nun 9 uncu maddesinde belirtilen nitelikli elektronik sertifikalar kullanılmaktadır. Nitelikli elektronik sertifikalar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nda yetki belgesi almış Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları’ndan alınmaktadır.
8.3.2. KAP Kullanımının Kazanımları:
· Bildirimlerin elektronik imzayla güvenli toplanması, Bildirim Gönderen Kesimler Açısından;
· Bilginin seri bir şekilde, aracısız olarak anında kamuyla paylaşımı,
· Kağıt tüketimi ve bürokrasi azaltımı,
· Bildirim şablonları yoluyla bilgi kalitesinin artırılması,
· Elektronik arşiv - bildirim türüne, gönderen şirkete, konulara göre geçmişe dönük bilgi sorgulama imkanı.
· Bilgiye eş anlı olarak seri bir şekilde ulaşım, Yatırımcılar Açısından;
· Bildirim türüne, gönderen şirkete, konulara göre geçmişe dönük bilgi sorgulama imkanı,
· Ortaklıklara ilişkin güncel genel bilgilere tek kanaldan hızlı ulaşım imkanı,
· Ortaklıklar bazında belirli finansal tablo kalemlerini karşılaştırabilme olanağı.
· Düzenleyici kurumların asli görevlerine odaklanmaları yolunda bir adım, Düzenleyici Otoriteler Açısından;
· Kağıt tüketimi ve bürokrasi azaltımı,
· Kullanıcıların ihtiyaçları doğrultusunda bildirimlerde bulunması gereken asgari unsurlar tanımlanarak, bilgi kalitesinin artırılması, tam, anlaşılır, ihtiyaca uygun ve doğru bilginin kamuya açıklanmasının sağlanması.
8.3.3. KAP’a Gönderilen Bildirim Tipleri:
KAP’a gönderilen bildirimleri temel olarak 4 grupta sınıflandırmak mümkündür:
1) Kurul’un “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” kapsamında finansal raporlar,
2) Kurul’un “Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Tebliği” özel durum açıklamaları 3) Diğer bildirimler (aylık bildirimler, portföy değer tabloları, esas sözleşme, fon iç tüzüğü, izahname, sirküler, birleşme/bölünme duyuru metni, Şirket Genel Bilgi Formu, çağrı bilgi formu, herhangi bir otoriteye verilen mali tablolar vb.)
4) Duyurular (Kurul, İMKB, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş., İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. gibi kurumlar tarafından gönderilen bildirimlerdir.)
Şirketlerin sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklamaları gereken tüm bildirimler bu dört bildirim tipinden biri olarak kamuya duyurulmaktadır.
KAP’a gönderilen bildirimlere, KAP’ın resmi internet sitesi olan www.kap.gov.tr adresinden erişilebilmektedir. KAP’ta;
-Özel durum açıklamaları, ÖDA kodu ile, -Finansal raporlar, MT kodu ile,
-Diğer bildirimler, DG kodu ile,
-Duyurular ise DUY kodu ile yayınlanmaktadır.
8.3.4. Elektronik Ortamda Bildirim Yapılamaması Halinde Bildirimlerin Kamuya Duyurulması:
Ortaklık, aracı kurum ve fon kurucusu tarafından zorunlu haller dolayısıyla elektronik ortamda bildirim yapılamaması veya bağımsız denetim kuruluşu tarafından Tebliğ uyarınca ortaklığa, aracı kuruma ve fon kurucusuna gönderilecek bildirimin elektronik imzalı olarak yapılamaması durumunda, ortaklık, aracı kurum ve fon kurucusu tarafından en seri haberleşme vasıtasıyla bildirim Borsaya gönderilir. Bu durumda ortaklık, aracı kurum ve fon kurucusu tarafından gönderilen bildirim en kısa süre içinde Borsa tarafından KAP’a aktarılır. Kurul’un Seri:VIII, No:54 sayılı Tebliği çerçevesinde zorunlu haller, yangın, doğal afetler, harp hali, terör faaliyetleri, ortaklık faaliyetlerinin sürdürülebilmesini önemli ölçüde etkileyebilecek diğer gelişmeler, genel ağ bağlantısında meydana gelen önlenemeyen teknik aksaklıklar, ortaklık bilgi işlem sisteminin ortaklığa isnat edilemeyen nedenlerle işlevsiz kalması ve bu gibi halleri ifade etmektedir.
Zorunlu bir halin varlığına ilişkin ispat yükü ilgili ortaklığa, aracı kuruma, fon kurucusuna ve bağımsız denetim kuruluşuna ait olup, ispata ilişkin bilgi ve belgelerin söz konusu halin ortaya çıktığı günü takip eden 3 iş günü içinde Kurul’a ve Borsa’ya gönderilmesi zorunludur. Gönderilen bilgi ve belgeler çerçevesinde zorunlu bir halin mevcut olmadığının ya da zorunlu halin varlığına ilişkin yeterli kanıt bulunmadığının anlaşılması halinde Kurul ve Borsa tarafından ilgili mevzuat hükümleri kapsamında gerekli işlemler tesis ettirilir.
