Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel Yolla Bulaşan an Hastalıklar

Livre de Lyon Livre de Lyon

Academic Works of Livre de Lyon Academic Works of Livre de Lyon

Health Sciences

2020

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel Yolla Bula an Hastalıklar

Begum Uzsezer Guler begumuzsezer@hotmail.com

Follow this and additional works at: https://academicworks.livredelyon.com/health_sci

Part of the Allergy and Immunology Commons, Infectious Disease Commons, and the Obstetrics and Gynecology Commons

Recommended Citation Recommended Citation

Uzsezer Guler, Begum, "Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar" (2020). Health Sciences.

43.

https://academicworks.livredelyon.com/health_sci/43

This Book is brought to you for free and open access by Livre de Lyon, an international publisher specializing in academic books and journals. Browse more titles on Academic Works of Livre de Lyon, hosted on Digital Commons, an Elsevier platform. For more information, please contact livredelyon@gmail.com.

Jinekolojide Jinekolojide

Jinek olojide Pr atik Bilgiler

EditÖr

Doç. Dr. Burcu DİNÇGEZ ÇAKMAK

Sağlık Bilimleri livredelyon.com

livredelyon livredelyon livredelyon

ISBN: 978-2-38236-046-0

Pratik Bilgiler

09_Jinekolojide Pratik Bilgiler.indd 1 20-10-2020 18:19:52

JİNEKOLOJİDE PRATİK BİLGİLER

Editör

Doç. Dr. Burcu DİNÇGEZ ÇAKMAK

Lyon 2020

Editör / Editor • Doç. Dr. Burcu DİNÇGEZ ÇAKMAK İç Dizayn / Interior Design• Jacques Martin

Kapak Tasarımı / Cover Design • Aruull Raja

Birinci Baskı/First Published • Ekim/October 2020, Lyon ISBN: 978-2-38236-046-0

© copyright

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by an means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the publisher’s permission.

Publisher • Livre de Lyon

Address • 37 rue marietton, 69009, Lyon France website • http://www.livredelyon.com

e-mail • livredelyon@gmail.com

ÖN SÖZ

Tıbbi bilginin uçsuz bucaksız olması, her branşa ve üst uzmanlık alanlarına hakimiyeti sınırlandırmaktadır. Tıbbi bilgi elde edilirken amaç, temel ve pratik bilginin üzerine uzmanlık bilgilerini eklemektir. Tüm bu bilgilerin edinilmesi, bunların uygulanması ve öğretilmesi ile eş zamanlı hasta taleplerinin karşılanma zorunluluğu sağlık çalışanları için zorlu bir basamaktır. Bu nedenle özet bilgi ile pratiği birleştiren bilgileri içeren kaynaklar son derece önemlidir.

Bu kitap jinekoloji pratiğinde sık olarak karşılaşılan durumlar ile ilgili kısa, öz ve güncel bilgileri içerdiğinden, öğrenci, asistan ve hatta uzman arkadaşların faydalanabileceği özet bir kaynaktır.

Bilimsel bir kitap yazmak büyük bir özveri gerektiren bir iştir. Yazım ve basımda emeği geçen yayın evine, meslek hayatına yeni başlayan sevgili evlatlarıma (klinik asistanlarıma), iş yoğunluğuna rağmen bu zorlu süreçte yanımda olan uzman arkadaşlarıma; kitabın düzenlenmesinde hiçbir desteğini esirgemeyen arkadaşım Gülten Özgen’e, candostum Bahar Kaya’ya, aileme ve doğduğu günden beri hayatımın anlamı olan kızım Aylin Çakmak’a koşulsuz destekleri için sonsuz teşekkürler.

Temel bilgilerin ve klinik uygulamanın birleştirildiği kitabımızın tüm meslektaşlarımıza faydalı olması dileklerimle, saygılarımla…

Doç. Dr. Burcu DİNÇGEZ ÇAKMAK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Bursa

Ekim, 2020

II

III

Ön söz………...I Hakemler………..V

Bölüm I Menstrüel Siklus………...…1

Bölüm II Anormal Uterin Kanama………...23

Bölüm III Miyoma Uteri………...37

Bölüm IV Amenore………...…..57

Bölüm V Polikistik Over Sendromu………...…………...77

Bölüm VI Menopoz………...…..93

Bölüm VII Puberte………...…...105

Bölüm VIII Adneksiyal Kitle………...117

Bölüm IX Ektopik Gebelik………....125

Bölüm X Kronik Pelvik Ağrı………...………139

Bölüm XI Endometriozisin Klinik Yönetimi………....147

Bölüm XII Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar………..161

Bölüm XIII Servikal Kanser Taraması ve Anormal Servikal Sitoloji Yönetimi……….…....173

Bölüm XIV Servikal İntraepitelyal Neoplazi Tanı Ve Tedavisi...185

Bölüm XV Kontrasepsiyon………...…..199

Bölüm XVI Üriner İnkontinans………...….221

IV

Bölüm XVII Pelvik Organ Prolapsusu………...…239 Bölüm XVIII Günübirlik Jinekolojik Girişimler Ve Anestezi……....253 Bölüm XIX Kadın Cinsel Fonksiyon Bozukluğu………...…..265

V

Prof. Dr. Ayşe Ender Yumru, Kafkas Üniversitesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği

Doç. Dr. Abdullah Serdar Açıkgöz, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Dr. Öğr. Üyesi Ebru İnci Coşkun, İnönü Üniversitesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği

BÖLÜM XII

VAJİNAL ENFEKSİYONLAR VE CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR

Vaginal Infections and Sexually Transmitted Diseases

Begüm UZSEZER GÜLER

Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, e-mail: begumuzsezer@hotmail.com

0000-0002-7923-1308

GİRİŞ

Cinsel yolla geçerek veya geçmeyerek genital organları tutan enfeksiyonlardır. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar her zaman genital sistemde belirti vermez ya da enfeksiyona yol açmaz. Her genital sistem enfeksiyonu her zaman cinsel yol ile bulaşmaz. (M. Tuberculosis, vulvovajinal kandidiazis, bakteriyel vajinozis). Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sıklıkla asemptomatik olmalarına rağmen çok ciddi komplikasyonlara neden olabilirler. Son yıllarda cinsel yolla bulaşan enfeksiyon insidansı gittikçe artmaktadır. Bunun nedenleri arasında cinsel olgunluk yaşının küçülmesi, evlilik dışı cinsel ilişki sayısının artması, evlilik öncesi cinsel ilişkinin yaygınlaşması, yurt içi ve yurt dışı seyahat imkanlarının artması yer almaktadır. Risk grupları arasında genç yaş grubu (15-24 yaş arası), seksüel aktif eş cinsel erkekler, daha önce cinsel yolla bulaşan hastalık geçirenler, HIV pozitif hastalar, gebeler, intravenöz ilaç kullanıcıları bulunmaktadır (1).

NORMAL VAJİNA

Normal vajinal salgılar; sebase bezlerden, ter bezlerinden, Bartholin ve Skene bezlerinden kaynaklanan vulvar salgıları, vajinal duvarın transüdasını, vajinadan ve serviksten dökülen hücreleri, servikal mukusu, endometriyal ve tubal sıvıları, mikroorganizmaları ve mikroorganizmaların metabolik ürünlerini içerir. Hormon düzeyinin etkilediği biyokimyasal süreçler; dökülen hücrelerin, servikal mukusun ve üst genital sistemdeki sıvıların miktarını ve içeriğini belirler (1).

Menstrüel döngünün ortasında servikal mukus artacağı için vajinal salgılar da artabilir. Oral kontraseptif kullandığı için ovülasyonun meydana gelmediği bireylerde bu döngüsel değişiklikler ortaya çıkmaz.

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

162

Vajina duvarından dökülen hücreler, değişen östrojen ve progesteron düzeyine duyarlılık gösteren vajinal epitel hücreleridir.

Reprodüktif çağdaki kadınlarda en sık bulunan hücre tipi olan yüzeysel hücreler, östrojen etkisi altında sayıca artar. Progesteron hakimiyeti altındaki luteal dönemde ise intermediate hücreler çoğalır. Hormon tedavisi almayan ve menopoz sonrası dönemde bulunan kadınlarda olduğu gibi, östrojen ve progesteron etkisi söz konusu olmadığında ise parabazal hücrelerin sayısı artar.

Normal vajinal floranın çoğunluğunu oluşturan aerob mikroorganizmalar, ortalama 6 farklı bakteri türünü kapsamaktadır. Bu bakterilerden en yaygın görüleni, hidrojen peroksit üreten laktobasillerdir (2). Östrojen uyarısı altındaki vajinal epitel hücreleri, glikojenden zengindir. Vajinal epitel hücreleri, glikojeni monosakkaritlere yıkar.

Monosakkaritler ise vajinal epitel hücreleri ve laktobasiller tarafından laktik asite dönüştürülür. Laktik asit üretimi nedeniyle normal vajinal ph, 4.5’ten düşüktür.

Beyaz renkli olan normal vajinal salgılar, genellikle vajinanın posterior forniksinde bulunmaktadır. Normal vajinal salgıların mikroskopisinde çok sayıda yüzeysel epitel hücresi, az sayıda lökosit (her bir epitel hücresi başına birden az) ve nadiren ipucu hüresi (clue cell) gözlemlenir. İpucu hücreleri, genellikle Gardnerella vajinalis gibi bakterilerin yapışarak düzgün hücre zarı sınırını bozduğu yüzeysel vajinal epitel hücreleridir.

BAKTERİYEL VAJİNOZİS

Bakteriyel vajinozis reprodüktif çağdaki kadınlarda vajinal akıntının en yaygın nedenidir ve vakaların %40 ile %50 sini oluşturur (3).

Bakteriyel vajinozis (BV), hidrojen peroksit üreten bakterilerin kaybı ve anaerobik bakterilerin hakimiyeti ile sonuçlanan vajinal bakteriyel flora değişikliğidir (3,4). ‘Vajinit’ yerine ‘vajinoz’ teriminin kullanılmasının nedeni, inflamasyonun olmamasıdır. Bazı otörler vajinal fonksiyonları olumsuz yönde etkileyebilecek vajinal mikrobiotadaki dengesizliği yansıtmak için ‘disbiozis’ terimini kullanmaktadır (4).

Normal vajinal floranın neden bozulduğu ve bu bozulmayı neyin tetiklediği bilinmemektedir. Sık cinsel ilişki, vajinal duş, sigara içiciliği normal vajinal florayı bozarak bakteriyel vajinozise neden olabilir.

Epidemiyolojik verilerin çoğu BV’ nin cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğu hipotezini desteklese de, nedensel tek bir ajanın bulunmaması ve erkeklerde net bir karşılığı olmaması nedeniyle henüz böyle bir sınıflandırma yapılamamıştır. Bakteriyel vajinozis olgularında sıklıkla tesbit edilen bakteriler; Gardnerella vajinalis, Prevotellas pp., Bacteroidess pp., Peptostreptococcuss pp., mycoplasma hominis vb.

B. Uzsezer Güler

163

bakterilerdir. Yapılan çalışmalar, G. Vajinalis’in bir biyofilm tabakası üreterek diğer anaerob bakterilerinde yerleşmesine ve çoğalmasına zemin hazırladığı ve BV gelişiminde anahtar rol oynadığını göstermektedir (5).

Çok sayıda klinik çalışma, uzun vadede klinik önem arz eden olumsuz sonuçların BV ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bakteriyel vajinozisli kadınlar;

 Pelvik inflamatuar hastalık (PID)

 Abortus sonrası PID

 Histerektomi sonrası gelişen vajinal güdük enfeksiyonları

 Anormal servikal sitoloji

 Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma

 Hsv tip-2, gonore, klamidya ve trikomonas

 Erken membran rüptürü

 Preterm eylem

 Preterm doğum

 Koryoamnionit

 Sezaryen sonrası endometrit açısından artmış riske sahiptir (6).

Tanı

Özellikle cinsel ilişki sonrası belirginleşen ve balık kokusuna benzeyen vajina kokusu ve vajinal akıntı mevcuttur. Vajinal akıntı ph’ı 4.5’ten büyüktür. Vajinal salgıların mikroskopisinde ipucu hücrelerinin (clue cell) sayısında artış ve lökositlerin yokluğu dikkati çeker. Ağır olgularda epitel hücrelerinin %20’si ipucu hücreleridir. Vajinal salgılara KOH eklendiğinde (whiff testi) balık kokusu gibi amin benzeri bir koku ortaya çıkar. Sekresyonlar homojen, köpüklü, gri beyaz renklidir ve vajina duvarını ince bir tabaka halinde örter (7).

Tedavi

- Metronidazol 500 mg oral, günde 2 kere, 7 gün boyunca - Metronidazol 250 mg oral günde 3 kere, 7 gün boyunca

- Metronidazol %0.75 jel 5 gramlık aplikatörler halinde günde 1 kere vajinal olarak 5 gün boyunca

- Klindamisin 300 mg oral, günde 2 kere, 7 gün boyunca

- Klindamisin ovül 100 mg gece yatarken intravajinal 3 gün boyunca şeklinde uygulanabilir.

Gebelerde de benzer tedavi rejimi uygulanabilir. Bazı klinisyenlere göre plasental geçiş ve teratojeniteden ötürü ilk trimesterde metronidazol kullanımından kaçınılmalıdır. Metaanalizlere göre ise metronidazolün ilk trimesterde kullanımı ile teratojenite arasında ilişki bulunamamıştır.

Olumsuz gebelik sonuçlarını önlemede veya kür sağlamada ise oral tedavinin topikal tedaviye herhangi üstünlüğü yoktur (8). Cinsel partner

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

164

tedavisi, BV için uygulanan tedavi yönteminin başarısını etkilemediği için önerilmemektedir.

VULVOVAJİNAL KANDİDİAZİS

Vulvovajinal kandidiazis, vajinit semptomlarının (bakteriyel vajinozdan sonra) ikinci en yaygın nedenidir ve vajinit vakalarının yaklaşık üçte birini oluşturur (9). Kadınların %75’i yaşamları boyunca en az 1 kez vulvovajinal kandidiazis atağı geçirirler. Vulvovajinal candidiazis bir cinsel yolla bulaşan hastalık olarak kabul edilmemektedir.

Vajinal maya enfeksiyonlarının %85 ila %90 kadarından Candida albicans sorumludur. Diğer candida türleri olan C.glabrata ve C.tropicalis, vulvovajinal belirtilere yol açabilirler ve tedaviye direnç göstermeye eğilimlidir (10). Vulvovajinal kandidiazis için predispozan faktörler:

 Antibiyotik kullanımı

 Gebelik

 Kontrolsüz DM

 Premenstrüel dönem

 Oral kontraseptif kullanımı

 Sık ve değişik partnerler ile ilişki

 İmmunsupresyon

 Obesite

 Naylon ve sentetik giysiler

 Tampon kullanımı şeklindedir.

Tanı

Vajinal akıntı sulu veya homojen koyulukta olabilir. Vajinal ağrı, ağrılı cinsel ilişki, vulvada ağrı ve rahatsızlık hissi eşlik edebilir.

Miksiyon esnasında, inflamasyonun etkilediği vulva ve vestibula epitelinin idrara maruz kalması ile birlikte dış dizüri (sıçrama dizürisi) meydana gelebilir. Fizik muayenede labia ve vulva derisinin eritemli ve ödemli olduğu gözlenebilir. Vajinal mukoza eritemli olabilir, krem renkli, yapışkan bir vajinal akıntı gözlemlenebilir. Serviks normal görünümlüdür (11).

Vajinal ph genellikle normaldir (<4.5). Whiff testi negatiftir.

Serum fizyolojik ile hazırlanan taze preparatta miçel yapısı %80 vakada izlenir. Tanının kesinleştirilmesi için fungal kültür alınmalıdır (Sabouraud veya nickerson).

Tedavi

Predispozan faktörlerin ortadan kaldırılması gerekir. Antifungal ilaç tedavisi alternatif önerileri şu şekildedir:

B. Uzsezer Güler

165

*Poliyen grubu: Nistatin; 14 gün boyunca, 100000 U vajinal tablet uygulanır.

*Primarisin (Pimafuccin) vajinal pomad, tablet

*İmidazoller: Klotrimazol (Canesten); 7-14 gün boyunca %1 krem, 5 gram dozunda intravajinal uygulanır veya üç gün boyunca %2 krem, 5 gram dozunda intravajinal uygulanır.

*Tiokonazol Nitrat (Dermatrosyd); Sadece 1 gün, % 6.5 merhem 5 gram dozunda intravajinal uygulanır.

*Triazoller: Flukonazol (flucan); 150 mg oral tek doz olarak uygulanır. Komplike olmuş vulvovajinal kandidiazisli olgularda ilk dozdan 72 saat sonra 150 mg oral ek doz uygulanabilir.

Tekrarlayan Vulvovajinal Kandidiazis ve Tedavisi

Bir yılda en az 4 vulvovajinal kandidiazis atağının meydana gelmesi şeklinde tanımlanır. Tekrarlayan vulvovajinal kandidiazisi olan kadınların tedavisi; her biri 150 mg flukonazol içeren üç dozun her üç günde bir uygulanması ve böylece klinik belirtilerin giderilmesi ile başlar. Bundan sonra hastalara, altı ay boyunca, haftada bir 150 mg flukonazol verilerek baskılama tedavisi uygulanmalıdır (12).

TRİKOMONAS VAJİNİTİ

Etken cinsel yolla bulaşarak genitoüriner enfeksiyona yol açan kamçılı bir parazit olan Trichomonas vaginalis’tir. Dünya çapında en yaygın olarak görülen nonviral cinsel yolla bulaşan hastalıktır.

Kadınlarda sıklığı erkeklerden daha fazladır. Enfeksiyon genellikle asemptomatiktir. Esasen ürogenital sistemdeki skuamöz epiteli enfekte eder (vajina, üretra, paraüretral bezler, nadiren serviks, bartholin bezi, prostat) (13). Erkeklerde üretrit etkenidir. Kadınlarda sıklıkla köpüklü, kötü kokulu, yeşilimsi sarı renkli bol bir vajinal akıntı vardır. Ayrıca dış genital organlarda kızarıklık, ödem, kaşıntı olabilir. Disparoni ve disüri de sık görülür. Trikomonas vajiniti, çoğunlukla bakteriyel vajinozis ile birliktelik gösterir. Trikomonas vajiniti bulunan hastaların %60’ında bakteriyel vajinozis mevcuttur (14-17). Gebelikte rutin tarama önerilmemektedir ancak bu gebeler, preterm eylem, erken membran rüptürü ve intrauterin gelişme geriliği açısından artmış risk taşımaktadır.

Tanı

Vulvar kaşıntının eşlik ettiği yoğun, pürülan, kötü kokulu vajinal akıntıya yol açar. Mikroorganizma yoğunluğunun yüksek olduğu hastalarda, yamalı vajinal kızarıklık ve kolpitis makularis (çilek serviks) gözlemlenebilir (15). Vajinal pH 4.5 tan büyüktür. Mikroskopta 1 damla serum fizyolojik damlatılarak hazırlanan preparatta, hareketli

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

166

mikroorganizmalar gözlenebilir. Bakteriyel vajinozisle yakından ilişkili olduğu için ipucu hücreleri görülebilir. Whiff testi pozitif sonuç verebilir.

Tedavi

Cinsel partner tedavisi uygulanmalıdır.

 Metronidazol 2 gr oral, tek doz

 Metronidazol 500 mg oral, günde 2 kere, 7 gün

 Ornidazol 1,5 gr oral, tek doz GONORE

Etken, hücre içi bir diplokok olan gram-negatif Neisseria gonorrhea’dır. Enfekte partner ile ilişki sonrası erkeklerin %20-50’si, kadınların %60-90’ı enfekte olur. Neisseria gonorrhea ile enfekte kadınların çoğu asemptomatiktir. En sık görülen belirtiler, pürülan akıntı, dizüri, bartholin bezi enfeksiyonu ve anorektal inflamasyondur. Eğer tedavisiz kalırsa, pelvik organ enfeksiyonu (PID) ve tubal tıkanıklık (infertilite, ektopik gebelik riskinde artış), kronik pelvik ağrı ve tubo- ovaryan abseye neden olabilir. Gebelikte tedavi edilmemiş N.gonorrhea erken doğum eylemi, düşük doğum ağırlığı, erken membran rüptürü ve koryoamnionite neden olabilir.

N.gonorrheanın tanısında en güvenilir yol organizmanın Thayer- Martin besiyeri gibi selektif agarlı ortamda üretilmesidir. Gram boyamanın sensitivitesi %60’tır. Ayrıca tanıda nükleik asit probları ve enzim immunoassay kullanılabilir.

Tedavi

1) Seftriakson 250 mg, im, tek doz

2) Siprofloksasin 500 mg, oral, tek doz (gebelerde kontrendike) 3) Eğer gebelikte dissemine enfeksiyon söz konusu ise seftriakson 1 gr im/iv, klinik cevap alınıncaya kadar 24 saatte bir tek doz kullanımı önerilir.

4)Eğer hastanın beta laktam antibiyotiklere allerjisi varsa spektinomisin 2 gr, im, tek doz önerilmektedir.

KLAMİDYAL ENFEKSİYONLAR

Etken hücre içi organizmalardan C.trachomatis’ dir. 20 yaş altı, seksüel olarak aktif, partner sayısı fazla, gelir ve yaşam düzeyi düşük kadınlarda daha sık görülmektedir. Kadınlarda üst genital yol enfeksiyonu belirtileri hafiftir, fark edilemeyebilirler. En sık görülen belirti pürülan servikal akıntı ve servisittir. Organizma rektum, üretra ve endoservikste lokalize enfeksiyonlara neden olmaktadır. Kadınlarda

B. Uzsezer Güler

167

üretral sendromun (steril piyüri ve dizüri) majör etkeni C.trachomatis’tir.

Tedavisiz enfeksiyon, sıklıkla pelvik organ enfeksiyonu (PID) ve infertiliteye neden olmaktadır. Postenfeksiyöz infertilite oranı ve ektopik gebelik gelişme riski PID epizodlarının sayısı ve şiddeti ile ilişkilidir.

Gebe kalanlarda ektopik gebelik riski 10 kat artmaktadır. Klamidyaya bağlı olarak ölü doğum, prematürite, erken membran rüptürü, düşük doğum ağırlığı gibi kötü gebelik sonuçlarının 10 kat daha fazla görüldüğü bildirilmiştir (18-20).

Tanı

Hücre kültürü ile konulabilir. Üretra ve serviksten alınan örneğin McCoy hücre kültürüne ekilmesi gerekmektedir. Tanıda altın standart test; PCR’dır. Spesifite ve sensitivite %100’ dür.

Tedavi

1)Doksisiklin 100 mg oral, günde 2 kez, 7 gün 2)Tetrasiklin 500 mg oral,günde 4 kez, 7 gün

3)Azitromisin 1 gr, oral, tek doz (gebelerde kullanılabilir)

4)Eritromisin 500 mg, oral, günde 4 kez, 7 gün (gebelerde önerilen tedavi rejimi)

SİFİLİZ

Etken Treponema pallidum’dur. Sifilizin hemen tamamı seksüel ilişki ve bunun sonucu enfekte lezyonla temas yoluyla geçer. Organizma mukozal bariyerlerden penetre olabilir ve yüksek oranda bulaşıcıdır.

Diğer bulaşma yolları; sifilitik anneden fetusa transplasental geçiş, laboratuvar malzemelerine direkt inokulasyon ve enfekte kan transfüzyonudur. Treponemalar gebeliğin 9. haftasından itibaren fetal dolaşıma geçmeye başlamaktadır. Tedavisiz erken sifilizli gebelerin bebeklerinin yarısında konjenital sifiliz diğer yarısında neonatal ölüm veya ölü doğum görülmektedir. Çok küçük bir bölümünde ise hiçbir anomali saptanmaz. Annenin en bulaştırıcı olduğu dönem erken evredir.

Enfeksiyon süresi uzadıkça fetüsün hasar görme olasılığı azalır. Geç gebelikte oluşan enfeksiyonlarda konjenital enfeksiyon riski %40-50 arasındadır. Yenidoğanda lenfadenopati, hepatosplenomegali, osteokondrit görülebilir. Bulgular haftalar hatta aylar sonrasında ortaya çıkabileceğinden yenidoğan 3 hafta ara ile 4. aya kadar takip edilmelidir (21).

Sifiliz Kliniği

Erken evre (enfeksiyöz) 1) Primer sifiliz

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

168

-Şankrdan 4-10 hafta sonra generalize papüler rash - Kondiloma lata; bulaşıcı gri-beyaz lezyonlar - Ateş, boğaz ağrısı, lenfadenopati, myalji - 3-12 hafta içerisinde spontan iyileşme 3) Tersiyer enfeksiyon

-Nörosifiliz ve kardiyovasküler sifiliz Geç evre (nonenfeksiyöz)

- Geç latent

- Gommöz (benign)

- Merkezi sinir sistemi tutulumu - Kardiovasküler tutulum Tanı

Karanlık alan mikroskopisi ile spiroketler gözlenebilir. Serolojik testler; nontreponemal (VDRL; RPR: tedavi sonrası nonreaktif olur.) ve treponemal (FTA-ABS; MHT-TP, tedavi sonrası da testler reaktif kalır) olarak ayrılır.

Tedavi

Benzatin penisilin G 2,4 milyon Ü, im, tek doz Prokain penisilin G, 1-2 milyon Ü im, 10 gün, Gebelikte;

Benzatin penisilin G 2.4 milyon ü, im, 2 doz (1 hafta ara ile), toplam 4.8 milyon ünite

Penisilin allerjisinde;

Doksisiklin 100 mg oral, günde 2 kez, 14 gün Tetrasiklin 500 mg oral, günde 4 kez, 14 gün Geç dönem sifilizde;

B. Uzsezer Güler

169

Benzatin penisilin G 2.4 milyon Ü, im, uygulama süresi 3 hafta (1 hafta ara ile)

Tedavi edilmeyen olgular sistemik etkilenme nedeniyle ölümcül sonuçlanır. Kalp ve büyük damar tutulumunda torasik aort anevrizması, aort yetmezliği sık görülür. Nörosifilizde ise en sık genel parezi ve tabes dorsalis ortaya çıkar. Eşler de muayene edilmeli, serolojik testler uygulanmalıdır. Küratif olarak tedavi tamamlanıncaya kadar cinsel aktivite engellenmelidir.

HERPES SİMPLEX VİRUS ENFEKSİYONU (HSV)

Etken herpes simplex virüs (HSV) Tip 1 ve 2, çift sarmallı DNA virüsleridir. Tip 2 genital hastalıklara daha sık neden olan virüstür. Pek çok olgu asemptomatiktir. İlk atakta 2 ile 4 haftada kendiliğinden geçen, çok sayıda kaşıntılı, ağrılı, yüzeyel ülserler ve sulu vajinal akıntı görülebilir. Gebelikte ilk trimester HSV enfeksiyonlarının yüksek oranda spontan abortus ve ölü doğuma yol açtığı bildirilmektedir. Geç dönemde ortaya çıkan primer enfeksiyonda ise erken doğum riski vardır. Primer HSV enfeksiyonlarında vajinal doğumda infantların %40’ı etkilenir.

Etkilenen fetüslerin yarısından fazlasında ölüme neden olmakta, %35-40 oranında da ağır nörolojik sekellere yol açmaktadır.

Tanı

Tipik lezyonlar görülür. Klinik lezyonlardan elde edilmiş ve Papanicolaou ile boyanmış yaymada çekirdeklerinde inklüzyon cisimleri olan çok çekirdekli dev hücrelerin görülmesi tanıyı kesinleştirir. PCR viral DNA’nın çok düşük konsantrasyonlarında bile çok sensitiftir.

HSV’nin sitopatojenik etkisinin değerlendirilmesi, lezyonlardan alınan örneklerin hücre kültürlerinde yapılır.

Tedavi

Asiklovir 400 mg, oral, günde 5 kez, 7-10 gün Famsiklovir 250 mg, oral, günde 3 kez,7-10 gün Valasiklovir 1 gr, oral, günde 2 kez, 7-10 gün 10 günde iyileşme olmazsa tedavi süresi uzatılır.

ŞANKROİD

Etken gram negaif bir basil olan hemophilus ducreyi’dir.

Kadınlarda sıklıkla asemptomatiktir. Erkeklerde genellikle bulaşmadan bir hafta sonra ortaya çıkan, dış genitallerde ağrılı, etrafında eritematöz halosu olan beyaz renkli, yüzeyi pürtüklü, zımba ile delinmiş gibi çukurlaşmış ülserler ile karakterizedir. Sifilizden farklı olarak ülserler genellikle soliter değil, çok sayıdadır. Enfeksiyon

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

170

olguların yarısında inguinal lenf bezlerine yayılır ve bunlar tek taraflı, ağrılı adenopatilerdir.

Tanı

Lenf bezlerinden veya ülserlerden gram boya ile boyanan preparatlarda zincirler halinde kokobasillerin görülmesi kesin tanı koydurur. Kültüre edilebilir.

Tedavi

Azitromisin 1 gr oral, tek doz

Eritromisin500 mg, oral, günde 4 kez, 7 gün (gebelikte) Seftriakson 250 mg, im, tek doz (gebelikte)

Siprofloksasin 500 mg oral, tek doz (gebelikte kontrendike) KONDİLOMA AKÜMİNATUM

Yavaş büyüyen ve papovavirüs grubuna dahil bir DNA virüsü olan human papilloma virüsü (HPV) ile oluşan bir hastalıktır. Duyarlı HPV testleri ile cinsel yönden aktif kadınların yarısına yakınının virüsle enfekte olduğu bildirilmiştir. Lezyonun ortaya çıkışı cinsel ilişki ve eş sayısının çokluğu ile ilişkilidir. İnkübasyon dönemi haftalar sürer.

Başlangıçta küçük ve tek tek ortaya çıkan ağrısız, keratinize papiller çıkıntılar giderek birleşir ve karnabahar benzeri kitleler oluştururlar.

Yerleşim yerleri genellikle vulvovajinal bölgededir. Gebelikte aşırı derecede büyüyebilirler (22).

Tanı

Lezyonun tipik görüntüsü ve yerleşim yeri kondilomu akla getirir.

Buralardan alınan yaymalarda koilositoz izlenir.

Tedavi

Podofilin %10-25’lik korozif etkilidir ve normal dokuya sürülmemeli, sadece lezyonlara dokundurulmalı ve uygulamadan 1-4 saat sonra bol su ile yıkanmalıdır.

Trikloroasetik asit %80-90’lık CO2 lazer vaporizasyon 5-Florourasil

Dondurma (kriyoterapi) Elektrokoterizasyon Cerrahi eksizyon

B. Uzsezer Güler

171

1.Huggins, G. R., & Preti, G. (1981). Vaginal odors and secretions.

Clinical obstetrics and gynecology, 24(2), 355-377.

2.Larsen B. Microbiology of the female genital trakt.In:Pastorek J.ed.

Obstetrik and gynecologic infectious disease:New York Raven Press,1994,11-26.

3.Christina AM., et al. (2019): "An updated conceptual model on the pathogenesis of bacterial vaginosis." The Journal of Infectious Diseases 220.9 1399-1405.

4.Mariana T, et al. "Bacterial vaginosis: standard treatments and alternative strategies." International Journal of Pharmaceutics (2020): 119659.

5.Kathryn P, et al. (2019): "High global burden and costs of bacterial vaginosis: a systematic review and meta-analysis." Sexually transmitted diseases 46.5 304-311.

6.Joana C, Machado D, and Cerca N. (2019"Unveiling the role of Gardnerella vaginalis in polymicrobial bacterial vaginosis biofilms:

the impact of other vaginal pathogens living as neighbors." The ISME journal 13.5): 1306-1317.

7. Christina A., and Schwebke JR. (2016): "Pathogenesis of bacterial vaginosis: discussion of current hypotheses." The Journal of infectious diseases 214.suppl_1 S1-S5.

8. Brooke FM., and Reyes S. (2019)"Characterization and treatment of recurrent bacterial vaginosis." Journal of Women's Health 28.9:

1218-1226.

9. Schwebke, JR., et al. (2020)."Clinical validation of the Aptima bacterial vaginosis and Aptima Candida/Trichomonas vaginitis assays: results from a prospective multicenter clinical study."

Journal of clinical microbiology 58.2.

10. Maria F, et al. (2019) "Detection of ureaplasmas and bacterial vaginosis associated bacteria and their association with non- gonococcal urethritis in men." PLoS One 14.4: e0214425.

11.Masao S, et al. (2019)"Association between preterm delivery and bacterial vaginosis with or without treatment." Scientific Reports 9.1: 1-8

12.Dimitrios S, et al. (2017): "Bacterial vaginosis: a critical analysis of current knowledge." BJOG: An International Journal of Obstetrics

& Gynaecology 124.1 61-69.

Vajinal Enfeksiyonlar ve Cinsel yolla Bulaşan Hastalıklar

172

13.Olufunmilola M, Bongomin F, Fayemiwo SA. (2018) "An update on the roles of non-albicans Candida species in vulvovaginitis."

Journal of Fungi 4.4: 121.

14.Adane B, and Abebaw Y. (2018): "Vulvovaginal candidiasis: species distribution of Candida and their antifungal susceptibility pattern."

BMC women's health 18.1 1-10.

15.Sobel, J. D. (1992): "Pathogenesis and treatment of recurrent vulvovaginal candidiasis." Clinical Infectious Diseases 14.Supplement_1 S148-S153.

16.Ng, Siew Mei Samantha, et al. (2017)"Antifungal peptides: a potential new class of antifungals for treating vulvovaginal candidiasis caused by fluconazole‐resistant Candida albicans." Journal of Peptide Science 23.3: 215-221.

17.Katharine H, and Kissinger P. (2017)"Single-dose compared to multi- dose metronidazole for the treatment of trichomoniasis in women:

A meta-analysis." Sexually transmitted diseases 44.1: 29.

18.Patricia K, et al. (2018): "Single-dose versus 7-day-dose metronidazole for the treatment of trichomoniasis in women: an open-label, randomised controlled trial." The Lancet Infectious Diseases 18.11 1251-1259.

19.Michael RF. 2020."Trichomoniasis." Hunter's tropical medicine and emerging infectious diseases. Content Repository Only, 731-733.

20.Schwebke JR., et al. (2020). "Clinical validation of the Aptima bacterial vaginosis and Aptima Candida/Trichomonas vaginitis assays: results from a prospective multicenter clinical study."

Journal of clinical microbiology 58.2

21. Larsen, Sandra A., Bret M. Steiner, and Andrew H (1995). Rudolph.

"Laboratory diagnosis and interpretation of tests for syphilis."

Clinical microbiology reviews 8.1: 1-21.

22. Ruilian, Zheng, and Xu Aidi. (2001) "Study of Clinical Diagnosis and Treatment of Cervical Condyloma [J]." Applied Laser 6.