ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TERME MYO MUHASEBE VERGİ UYGULAMALARI BÖLÜMÜ ÖĞR.GÖR.BEKİR ÖZTÜRK

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TERME MYO MUHASEBE VERGİ UYGULAMALARI BÖLÜMÜ ÖĞR.GÖR.BEKİR ÖZTÜRK

MUHASEBE DENETİMİ DERS NOTLARI ... 3

DENETİM ... 4

MUHASEBE DENETİMİNİN ÖZELLİKLERİ... 4

DENETİMTÜRLERİ ... 4

İÇDENETÇİİLEBAĞIMSIZDENETÇİARASINDAKİFARKLAR... 5

BAĞIMSIZ DENETİMİN KAPSAMI : ... 6

DIŞDENETÇİSORUMLULUKLARI ... 6

İÇDENETÇİLERİNSORUMLULUKLARI ... 6

GENELKABULGÖRMÜŞDENETİMSTANDARTLARI ... 6

DENETÇİNİNBAĞIMSIZLIĞINIORTANKALDIRANDURUMLAR ... 7

BAĞIMSIZ DENETİMİN YARARLARI... 7

MUHASEBENİNGÖREVLERİ ... 8

DENETİMÇALIŞMALARIİLEMUHASEBEÇALIŞMALARIARASINDAKİFARKLAR ... 9

BAĞIMSIZDENETİMİGEREKLİKILANNEDENLER ... 9

MALİTABLOLARINBAĞIMSIZDENETİMİNİNAMAÇLARI... 9

BAĞIMSIZDENETİMİSINIRLAYANFAKTÖRLER ... 9

DENETİMSÜRECİ ... 10

Müşteri Seçimi ve İşin Kabul Edilmesi :... 10

Teklifi alan denetçi varsa önceki denetçi ile şu konuları görüşür; ... 10

Denetim sözleşmesin de yer alması gereken asgari hususlar ; ... 11

DENETİMİPLANLAMA ... 11

(DENETİMİNPLANLAMAAŞAMALARI) ... 11

DENETİMRİSKİ=YAPISALRİSKXKONTROLRİSKİXBULGURİSKİ... 11

Müşteri Hakkında Bilgi Edinme:... 11

Denetim Çalışmalarını Bölümleme: ... 11

İç Kontrol Riski Hakkında Bilgi Edinme ve Kontrol Riski Belirleme: ... 12

Önemlilik Düzeyi: ... 12

Denetim Riski: ... 12

Yapısal ( Asıl – Doğal ) Risk : ... 12

Kontrol Risk : ... 12

Bulgu Riski : ... 12

DENETİMRİSKİ:YAPISALXKONTROLX BULGURİSKİ ... 12

Denetim de özel risk alanları ; ... 12

GENEL DENETİM AMAÇLARI : ... 13

DENETİM PROGRAMININ TASIRIMI : ... 13

İyi bir denetim programının yararları : ... 13

ZAMAN PLANLAMASI : ... 14

Denetim Personelinin Görevlendirilmesi ve Gözetim : ... 14

İÇKONTROLSİSTEMİ ... 14

İç Kontrol Sisteminin Amaçları ... 14

İÇKONTROLSİSTEMİNİNUNSURLARI ... 15

DENETİMİ PLANLAMA AŞAMASINDA İÇ KONTROL SİSTEMİ HAKKINDA BİLGİ EDİNME ... 15

İÇKONTROLSİSTEMİNİTANIMADAKULLANDIĞIYÖNTEMLER ... 15

(BİLGİ EDİNME PROSEDÜRLERİNİ BELGELEME ... 15

DENETİMİ PLANLAMA SAFHASINDA KONTROL RİSKİNİ DEĞERLEME ... 16

Yaygın olmayan kontrol = spesifik kontrol ... 16

DENETİMPROGRAMININYÜRÜTÜLMESİ ... 16

DENETİMYÖNTEMLERİ ... 16

DENETİMKANITLARI ... 17

KANITLARINÖNEMİ ... 17

KANITTÜRLERİ ... 17

DENETİM KANITLARININ SAYISINI ETKİLEYEN UNSURLAR ... 18

KANITLARINGÜVENİRLİĞİ ... 19

KANITTOPLAMATEKNİKLERİ ... 19

FİZİKİ İNCELEME VE SAYIM TEKNİĞİNİ UYGULAMA AŞAMALARI ... 19

FİZİKİ İNCELEME VE SAYIM TEKNİĞİNİN ZAYIF YÖNLERİ ... 20

DOĞRULAMA TEKNİĞİ ... 20

BELGE İNCELEME TEKNİĞİ : ... 21

KAYITSÜRECİNİNGÖZDENGEÇİRİLMESİTEKNİĞİ: ... 21

YENİDEN HESAPLAM TEKNİĞİ : ... 21

SORUŞTURMATEKNİĞİ: ... 21

İLGİLİ HESAPLAR ARASINDA İLİŞKİ KURMA TEKNİĞİ :... 21

ANALİTİK İNCELEME TEKNİĞİ : ... 22

GÖZLEM TEKNİĞİ : ... 22

İSTATİSTİKİÖRNEKLEMEYÖNTEMİ: ... 23

ÇALIŞMAKAĞITLARI ... 23

ÇALIŞMAKAĞIDININHAZIRLANMAAMAÇLARI ... 23

İYİBİRÇALIŞMAKAĞIDINDAOLMASIGEREKENNİTELİKLER ... 23

ÇALIŞMAKAĞITLARININDOSYALANMASI ... 23

DENETİM TESTLERİ ... 24

DENETİMTESTLERİ ... 24

Kontrol testlerin de uygulanan denetim prosedürleri ; ... 24

Kontrol Testlerinin Büyüklüğü... 24

MADDİLİK TESTİ ... 24

Maddi Doğruluk Testleri ... 24

DENETİM PROGRAMINA İLİŞKİN ÖRNEKLER : ... 25

ALICILAR HESABI ... 25

RAPORÖNCESİSONFAALİYETLER ... 25

DENETİMİ TAMAMLAMA ÇALIŞMALARI ... 25

Bilanço tarihinden sonraki önemli olayları 2 gruba ayrılabilir; ... 26

Düzeltme Gerektiren Olaylar ... 26

Açıklama Gerektiren Olaylar ... 26

Sermaye Piyasası Mevzuatınca Düzeltme Gerektiren Olaylar ... 26

Bilanço tarihinden sonraki önemli olayların gözden geçirilmesinde uygulanan denetim prosedürleri : ... 27

Gelecekte gerçekleşmesi kesin olmayan borçlar ve zararlar şarta bağlı borçlar ve zararlar olarak adlandırılır. 27 ŞARTA BAĞLI BORÇLAR VE ZARARLARIN MEVCUT OLUP OLMAMASI 3 KOŞULA BAĞLIDIR:... 27

Denetim Sonunda Denetçinin Yapacağı Analitik Testler ... 27

Müşteri Yönetimden Beyan Mektubu Alınmasının Amaçları ... 27

DENETİMÇALIŞMALARINIDEĞERLEMESONUÇLARI ... 28

MUHASEBEDENETİMİNDEHATAVEHİLELER ... 28

MUHASEBEHATALARI ... 29

MUHASEBEHİLELERİ ... 30

MUHASEBE HİLELERİ : ... 30

DENETİMSONUÇLARINI ... 30

GÖRÜŞBİLDİRMETÜRLERİ ... 30

Olumlu Görüş ( Standart Şartsız Denetim Raporu ) : ... 30

Standart rapora açıklama paragrafı eklenmesi gerektiren durumlar : ... 31

Şartlı Görüş Bildirme (Sınırlandırılmış ) ... 31

Olumsuz Görüş Bildirme ( Olumsuz Rapor – Karşıt Rapor ) ... 31

Görüş Bildirmekten Kaçınma ... 32

DENETİMRAPORUNUNBÖLÜMLERİ ... 32

Muhasebe Denetimi Ders Notları

DENETİM

İktisadi faaliyet ve olaylara ilişkin iddiaların önceden saptanmış uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçları ilgi duyanlara aktarmak amacıyla tarafsızca kanıt toplayan ve kanıtları değerleyen ve sonuçları bilgi kullanıcılarına ileten sistematik bir süreçtir.

Ölçüt: Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleridir.

Muhasebe Denetiminin Özellikleri

 Ekonomik bilgilerdir. ( Mali nitelikli işlemlerdir .)

 Önceden belirlenmiş ölçütler vardır.

 Yeterli ve güvenilir kanıt toplama

 Rapor düzenleme

 Sistematik süreçtir.

Denetimin Konusu : İktisadi faaliyet ve olaylara ilişkin iddia

Denetçinin görevi : Bu iddiaların doğru ve dürüst olup olmadığını ortaya koyacak denetim hedeflerine ulaşmaktır.

Bilgi Kullanıcıları :

 İşletme ortakları

 İşletme Yöneticileri

 Kredi kuruluşları

 Yatırımcılar ve tasarruf sahipleri

 Devlet

DENETİM TÜRLERİ

 AMAÇ YÖNÜNDEN DENETİM TÜRLERİ

 KAPSAM YÖNÜNDEN DENETİM TÜRLERİ

 STATÜ YÖNÜNDEN DENETİM TÜRLERİ

AMAÇ YÖNÜNDEN KAPSAM YÖNÜNDEN STATÜ YÖNÜNDEN

MALİ TABLOLAR-gelir tablosu bilanço

ZORUNLU- SPK,BDDK,Hazine Müsteşarlığı

BAĞIMSIZ – Dış Denetim Finansal Denetim

UYGUNLUK-vergi usul kanunu-sgk

İHTİYARİ-Yasal Zorunluluk Yok

İÇ DENETİM – Mali tablo denetimi,uygunluk,faaliyet

FAALİYET-verimlilik etkinlik

SÜREKLİ-Halka açık şirketler,bankalar,sigorta şirketi,tam denetim

KAMU DENETİMİ – Finansal tablo – Uygunluk –

Performans

ÖZEL AMAÇLI-kredi açmadan önce , ortak olabilme vb.

SINIRLI – 3.6. ve 9.ay ara mali tablo

ÖZEL – tasfiye, birleşme ,devir,bölünme halka ilk açılma

DENETÇİ TÜRLERİ

BAĞIMSIZ DENETÇİLER İÇ DENETÇİLER KAMU DENETÇİLERİ

193.GVK 65.Madde SMK 1.Dereceden

Sorumludur.Serbest Meslek Faaliyeti olarak çalışan, işletemelere profesyonel denetim hizmeti sunan birinci dereceden topluma karşı sorumlu yüksek ahlaki niteliklere sahip mesleki yeterlilik belgesi olan uzman kişilerdir.

Çalıştığı firmayı denetleyen birinci dereceden işletme yönetimine karşı sorumlu olan denetçilerdir.Maaşını işletmeden alır.

VUK.135 Madde gelir uzmanları, vergi

müfettişleri,vergi dairesi müdürleri,yoklama memurları

Özel sektörde sadece usul denetimi yapabilirler.

İÇ DENETÇİ İLE BAĞIMSIZ DENETÇİ ARASINDAKİ FARKLAR

FARKLAR İÇ DENETÇİ BAĞIMSIZ

GÖREVLENDİRME YÖNETİMCE ATANIR 3.KİŞİLER VEYA ORTAKLAR

AMAÇ YÖNETİMİN İHTİYAÇLARI

MALİ BİLGİLERİN GÜVENİRLİLİĞİ

GÖREV KAPSAMI YÖNETİM BELİRLER MALİ TABLOLARI DENETLER

RAPOR VERİLEN KİMSE İŞLETME YÖNETİMİNE 3.KİŞİLER

YETKİ KAYNAĞI YÖNETİMCE VERİLEN YETKİ YASA VE YÖNETMELİK

SORUMLULUK İŞLETME YÖNETİMİNE

KUSURLU OLDUKLARINDA YASA ÖNÜNDE SUÇLU

BİLGİ VE GÖRGÜ MESLEKİ BİLGİ VE TECRÜBE MUHASEBE UZMANI

BAĞIMSIZLIK DERECESİ SINIRLIDIR BAĞIMSIZLIK YÜKSEK

ÇALIŞMA ZAMANI YIL BOYUNCA DÖNEM SONU

ÇALIŞMALARIN AYRINTISI

FAALİYETLE İLGİLİ AYRINTI ÇALIŞIR

AYRINTILI ÇALIŞMA İMKANI YOKTUR.

Bağımsız denetimin kapsamı :

Denetimi amacına uygun olarak gerçekleştirmek için uygulanan bağımsız denetim yöntem ve teknikleridir.

DIŞ DENETÇİ SORUMLULUKLARI

 Mali tabloların GKGMİ’ine uygunluğu konusunda bir görüş vermek

 Tüm belgelerden değil örneklem esasına göre seçilen belgelerden sorumlu olmak,

 Standartlara uygun çalışmak

 İlgililer açısından bilgi kaynağı olması açısından denetim raporu sunmak

İÇ DENETÇİLERİN SORUMLULUKLARI

 Varlıkların korunup korunmadığı

 Yönetim politikalarına uygunluk

 Muhasebe bilgilerinin doğruluğu

 Kaynakların etkin ve verimli kullanıp kullanılmadığı

GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI

GENEL STANDARTLAR

ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI

RAPORLAMA STANDARTLARI

Mesleki eğitim ve deneyim Planlama ve gözetim

Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uyum

Bağımsız Davranma İç Kontrolün İncelenmesi

GKGMİ’de değişmezlik tutarlılık( devamlılık )

Mesleki özen ve dikkat

Yeterli ve güvenilir sayıda Yeterli ( Tam ) Açıklama

kanıt toplama

Görüş bildirme

*Denetimcinin bir uzman olarak gerekli eğitim ve deneyime sahip olması gerekir.

*Denetçi bağımsız düşünme ve davranışı her konuda sürdürmelidir.

*İnceleme ve denetim sırasında gerekli mesleki özen ve dikkati göstermelidir.

*Denetim çalışmaları iyi bir şekilde planlanmalı ve varsa yardımcıları iyi bir şekilde gözlenmelidir.

*planlama ve uygulayacağı testleri belirleyebilmek için işletmenin iç kontrol yapısı incelenmelidir.

*Görüşe ulaşabilmek için gözlem,soruşturma,doğrulama vb. teknikler kullanarak yeterli sayıda ve nitelikte kanıt toplanmalı

*Denetim raporu GKGMİ’ne uyumlu olmalıdır.

*Muhasebe ilkelerinin geçen dönem ile tutarlı bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı belirtilecek.

*Denetim raporunda yeterli açıklama olmalı

*Genel bir görüş belirtmeli yada görüşe ulaşılamama nedenleri belirtilmelidir.

DENETÇİNİN BAĞIMSIZLIĞINI ORTAN KALDIRAN DURUMLAR

 Şirket ortağı olmak

 Şirketten maaş,borç yada maddi fayda sağlamak

 Dolaylı yada dolaysız şirketin finansman araçlarına sahip olmak

 Ortak yada yöneticiler ile akraba olmak

 Şirketten önemli tutarda hediye ya da indirim almak

 Denetim ücretinin sebepsiz yere ödenmemesi

 Ücretin piyasa raicinin çok üstünde ya da altında olması BAĞIMSIZ DENETİMİN YARARLARI

Denetlenen İşletmeye Sağladığı Yararlar

İş Hayatının Diğer Üyelerine Sağladığı Yararlar

Kamu Kuruluşları Açısından Sağladığı Yararlar

Mali tabloların güvenirliği artar.

Kredi kurumlarına

kararlarında yardımcı olur. Vergi beyannamelerine ve mali raporlara olan güvenin

artmasına yardımcı olur.

İşletme de sahtekarlık yapma eğilimi azalır.

Yatırımcılara yatırım kararlarında ışık tutar.

Resmi kuruluşlar bağımsız denetim yapılan firmada özel ve ayrıntılı denetim faaliyetlerine girmez.

Devlet tarafından vergi denetiminin yapılması azalır.

İşveren ve işçi sendikasına ücret konusunda objektif bilgi verir.

Borçluluk ve iflas hallerinde vekalet ve ortaklık

sözleşmelerin

düzenlenmesinde adli mercilere bağımsız ve güvenilir bilgi sağlar.

Kredi olanakları genişler.

Bir işyerinin satılması yada başka bir işyeri ile

birleştirilmesi hallerinde alıcı ve satıcıya güvenilir bilgi verir.

Muhasebe kayıtlarındaki maddi hata ve hileleri ortaya çıkarır, gelir giderin doğru olarak

gösterilmesine yardımcı olur.

İşletme ile iş ilişkisi olan müşterilere,denetlenen işletmenin

karlılığı,faaliyetlerinin verimliliği, finansal

yapısının durumu hakkında güvenilir bilgi sağlar.

Politika ve prosedürlere uyulduğu konusunda bilgi ve güvence verir.

MUHASEBENİN GÖREVLERİ

Kaydetme : Para ile ifade edilerek kaydedilir.

Sınıflandırma : Verilerek niteliklerine göre sınıflandırılarak kaydedilir.

Raporlama : Muhasebe sisteminde üretilen bilgiler evrensel bir dilde işletme ile ilgili kişi ve kuruluşlara sunulur.

DENETİM ÇALIŞMALARI İLE MUHASEBE ÇALIŞMALARI ARASINDAKİ FARKLAR

( Bağımsız Denetimin Muhasebeden Farkları )

FARKLAR MUHASEBE DENETİM

AMAÇ Kaydeder. Doğruluğunu araştırır.

YÖN İleriye Doğru Geriye Doğru

YAKLAŞIM İnşa eder. Tahlil eder.

ZAMAN Dönem Boyunca Dönem Sonunda

YAPANLARIN NİTELİKLERİ Muhasebeciler Denetçiler (tecrübe)

BAĞIMSIZ DENETİMİ GEREKLİ KILAN NEDENLER

 Çıkar çatışması

 Muhasebe sisteminin karmaşıklığı

 Mali tabloları kullananların sayılarının ve etkinliklerinin artması ve güvenilir bilgiye ihtiyaç duyulması

 Maliyet ve zaman kaybı

 Bilgi edinmede karşılaşılan güçlükler

 Yasal zorunluluklar

 Diğer nedenler

MALİ TABLOLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİNİN AMAÇLARI

 Denetlenen mali tablo ile ilgili rapor yazmak

 Hata ve hileleri ortaya çıkarmak

 Hata ve hileleri önlemek

 Denetlenen işletme yönetimine önerilerde bulunmak

BAĞIMSIZ DENETİMİ SINIRLAYAN FAKTÖRLER

 Denetçinin kısıtlı ekonomik koşullarda çalışması

 Zaman sınırlaması

 Mali tabloların düzenlendiği muhasebe sisteminden kaynaklanan sınırlamalardır.

DENETİM SÜRECİ

1. Müşteri seçimi ve işin kabul edilmesi 2. Denetimin planlanması

3. Denetim faaliyetinin (programının yürütülmesi)

4. Denetimin tamamlanması ve denetim raporunun yazılması

Müşteri Seçimi ve İşin Kabul Edilmesi : Teklifi alan denetçi;

İşletme hakkında ön araştırma yapar, bilgi toplar

Bilgileri kalite kontrol standartları ile karşılaştırıp işi alıp almaycağına karar verir, Karar olumlu ise denetim sözleşmesi yapılır.

Bazı hususları araştırır:

*Önceki denetim şirketi ile neden ilişkilerinin kesildiği

*Önceki denetim raporunda ne tür görüş bildirildiği

*Gereken iş yükünün ne olabileceği kendi mevcut kapasitesi ile bu işi tamamlama yeterliliğinde olup olmadığı

*Müşteri işletmenin iç kontrol ve muhasebe sisteminin durumunun ne olduğu

*Müşteri işletme yöneticilerinin dürüstlüğü

Teklifi alan denetçi varsa önceki denetçi ile şu konuları görüşür;

*Yöneticilerin dürüstlüğü

*Yöneticilerin denetim konusu, GKGMİ’nin uygulanması ile ilgili tutumları

*Önceki denetçinin neden görev bıraktığı

*Çalışma sırasında engellemelerle karşılaşıp karşılaşmadığı

*Çalışmalar da karşılaştığı olağan olmayan durumlarla ilgili görüşleri

Denetçi veya denetim şirketi ( işletmesi ) denetim önerisini aldıktan ve denetlemek isteyen işletme hakkında gerekli bilgileri topladıktan sonra işletme ile ilgili şu konuları görüşür ;

*Denetimin hangi amaçla istendiği

*Denetlenecek dönem

*Denetim çalışmalarının başlangıç ve bitiş tarihleri

*Muhasebe kayıt ve defterlerinin son durumu

*Denetim önerisi yapan işletmenin imkanlarından yararlanma

*Denetim ücreti