SELÇUK ÜNiVERSiTESi
MEV~tK
ARAŞTIRMA ~
ENSTITUSU ıoıo
INSTITUTE OF RUMI STUDIES
ı.~_,..
...
i~ IS_,:.:.-;1 J~ ,IS:.!;ı.,ULUSAL SEMPOZYUM
GÜNÜMÜZDE YURT İÇİ
A A • •
MEVLEVIHANELERININ DURUM VE KONUMLARI
9 - 10
Aralık2013
KONYA
B İL D İRİ LER-SUNUM LAR
KONYA/2017
. Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmalan Enstitüsü Yayınlan: 10 1 Bildiriler Serisi: 4/ Yıl: 2017
TÜRKİYE'DEKi ÖNEMLİ MEVLEVİHANELER VE MEVLEVİHANELERİN YAŞATlLMASlNDA V AKIFLAR GENEL
MÜDÜRLÜGÜNÜN ROLÜ
Adnan Ertem sunumunda öncelikle kahlımcılara böylesine önemli bir konuyu bütün yönleriyle irdeletjip iki gün boyunca tartışhklan için teşekkür etmiş ve
Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak bugüne kadar yaphklan ve sonrasında yapacakları faaliyetleri bir sunum eşliğinde anlatmışhr. Mevlevlhfinelerin restorasyon öncesi ve sonrası resimleriyle konuşmasını sürdüren Ertem; Mevlevllik ile ilgili eksik bilgilerin olmaması gerektiğine "Sema"nın yanında "namaz"ın da
olduğu hususuna değinerek konuşmasını bitinn iştir.
* Dr., Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü 1 a.ertem@vgm.gov.tr
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular 1 s.453-497
Sayın V alim, Sayın Rektörüm çok kıymetli misafirler bu önemli günde ve önemli haftada Hz. Mevlana'yı anma ve anlama çerçevesinde hazırlanmış
bu günde bir değerlendirme toplanhsında bize de konuşma hakkı verdiğiniz
için teşekkür ediyorum. Öncelikle bir şeyi sizlere hamiatmak istiyorum. Ben, mevlevilik ve tasavvuf konusunda uzman kişi değilim. Eğitim branşım
tamamen sosyoloji ve vakıflar üzerinedir. Bu nedenle iki günlük oturum
programına bakhğımda aslında sunumu yapacağım çerçeve içerisinde
hocalannuzın mevlevihaneleri tanıtan sunumlarına şahit oldum. Onlar derfuuna inkişaf ettiler, ben de genel itibariyle Vakıflar Genel
Müdürlüğiinün bünyesinde yaşathğı yaşatmaya çalışhğı mevlevihaneler ile ilgili acaba bu güne kadar ne gibi çalışmalar yapılmış, bunlarla alakab sizlere bilgi vereceğim.
Mevlana ve Mevlevilik, Mevlana Celalettin-i Rumi'nin 1273 yılında
ölümünden sonra oğlu Sultan Veled'in Konya'da babasının düşüncelerini sistemleştirip kendine özgü kurallar oluşturmasıyla ortaya. çıkmışhr. Belli
kuralları olan tarikahn adına 'Mevlevilik', dergahlarına da 'Mevlevihane' denilmiştir. Osmanlı devrinde gelişen mevİevihaneler, asitane ve zaviye olmak ·üzere ikiye aynlmaktadır. Asitane denelen mevlevihaneler tam
teşekküllü yapılar olup sayıları 16, küçük çaptaki mevlevi dergahlarının sayısı ise 100 civarındadır. Asitanelerin başında Asitane-yi Aliyye denilen Konya' daki mevlevihane gelir. Burası mevleviliğin idare merkezi olup Hz.
Mevlana ve bütün mevlevi tarikahnın postnişini olan çelebiler'ın de meftUn
bulunduğu yerdir.
Genellikle külliye bitişiğinde yapılan mevlevihan~ler, genişçe bir bahçe içerisinde kurulur ve semahane, meydan, türbe, çilehane, hücre ve
mutrıphane, selamlık, meşkhane, harem dairesi, mutfak, kiler küçük odalar ve dervişlere ayrılan özel odalar gibi bölümlerden oluşmaktadır.
Mevlevihaneler genellikle vakıf yoluyla meydana gelmişlerdir o nedenle·
vakfiyeleri mevcuttur. Günümüzde mevlevihanelerin gelecek nesillere
sağlıklı bir şekilde ulaşmaları için bünyelerinde dini ve kültür amaçlı çeşitli
fonksiyonlar verilmektedir. Geçmişte de bu fonksiyonlar veriliyordu
şimdide o fonksiyonlar verilmeye çalışılıyor.
Günümüzde, mevlevihanelerin semahane kısımları genellikle cami olarak kullanılmaktadır. Sizlere sunum eşliğinde gösterdiğim çoğu
mevlevihane de bugün cami olarak kullanılmaktadır. Sorumluluğu Vakıflar
Genel Müdürlüğiinde olan mevlevihanelerimizin tamamı Vakıflar Genel
Müdürlüğümüzce onarılmakta bakımı üstlenilmektedir. Ben de burada
~ ~'. , G.ünümüzde:vurt İçi Mevlevihaneleriiıin Durum ve Kônumları-Bile! iriler-Sunular ' · ·
Türkiye'deki Önemli Mevlevih&neler ve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Vakıflar... 455
Vakıflar Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan ve özellikle cami olarak kullarulan mevlevihanelerden bahsedeceğim. Cami olarak kullarulan mevlevihanelerin listesinde· Afyon, Ankara, Çorum, Eskişehir, Gaziantep,
İstanbul Bahariye, İstanbul Üsküdar İmrahor, Karaman, Kilis, Konya Cemal Ali Dede Mevlevihanesi, Konya Şems-i Tebrizi Mevlevihanesi, Konya Piri Mehmet Paşa Mevlevihanesi, Kütahya Ergun Çelebi, Muğla, Urfa, Tire, Yozgat ve Niğde mevlevihanelerini görmekteyiz. Şu anda 19 tanesi cami
pozisyonundadır. Müze ve kültürel amaçlı kullarulan mevlevihaneler ise Konya Mevlana Dergahı ile Antalya Mevlevihanesi gibidir. Antalya şu anda güzel sanatlar galerisi olarak kullarulıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığına
tahsislidir. Gaziantep Mevlevihanesi'nin ise iki türlü bir fonksiyonu vardır.
Hem semahane bölümünde cami olarak fonksiyon verilmiş hem de diğer
tekke kısmında ise Vakıflar Genel Müdürlüğünce Mevlevi Müzesi olarak tanzim edilmiş ve ziyarete açıktır. İstanbul Galata Mevlevihanesi, Divan Edebiyab Müzesi olarak yine Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsislidir.
Tokat Mevlevihanesi Genel Müdürlüğümüzce Mevlevi Müzesi olarak dizayn edilmiş ve şu anda da ziyarete açık bir Mevlevihane müzedir.
Bunlardan yaklaşık beş tanesi de diğer kullanımlar için tahsislidir. Örneğin İstanbul'daki Yenikapı Mevlevihanesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniv~sitesi tahsisli ve Medeniyetler ittifakı Enstitüsü olarak faaliyet göstermektedir .. Gelibolu Mevlevihanesi, kültür merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Manisa Mevlevihanesi, Celal Bayar Üniversitesi Türk Tarihini Araşbrma Merkezi olarak kullarulmakta ve üniversiteye tahsislidir.
Ermenek Mevlevihanesi Kur'an Kursu olarak kullarulmaktadır. İstanbul Kasımpaşa Mevlevihanesi, Beyoğlu Belediyesine tahsisli ve şu anda da restorasyonu yapılan ve tamamlanmak üzere olan yani ihya edilme sürecinde olan ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restorasyonu
yapılmaya devam eden bir mevlevihanedir.
Şimdi sizlere kısaca bilgi olması amaoyla mevlevihanelerin Genel
Müdürlüğümüz tarafından yapılan işlemlerini kıs akısa vereceğim.
Afyon Mevlevihanesi şuan cami olarak kullarulmaktadır. Afyon Mevlevihanesi geçtiğimiz yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce
restorasyonu yapılmış ve cami olarak kullanıma açılmıştır. Ankara Mevlevihanesi, Cenabı Ahmet Paşa cami olarak bugiin faaliyet göstermektedir. Yıkılmış yerine giinümüz mimarisine uygun olarak bir cami
inşa edilmiş o camide bugiin faaliyet göstermektedir.
_ Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerynin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular
Antalya Mevlevihanesi, Güzel ·Sanatlar Galerisi olarak
kullanılmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsislidir. Oda restorasyonu Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılmışhr ve onlann
sorumluluğundadır. ·
Çankın Mevlevihanesi, eski resimlerine dikkat ederseniz harap vaziyette idi. Şu anda da restorasyon yapılmak üzere 2014 yılı programına alındı, projeleri hazırdır. Edirne Mevlevihanesi 2003 yılında Genel
Müdüdüğümüzce restore edilmiştir. Son şekli gördüğünüz gibi cami olarak Muradiye Cami ismiyle kullanılmaktadır. Ermenek Mevlevihanesi, resimlerde eski haliyle yeni hali arasında bir bağlantı yok dikkat ederseniz.
Yıkılmış,·yerine cami ve kuran kursu yapılmışhr. Eskişehir Mevlevihanesi
şu anda Kurşunlu Külliyesi olarak bildiğimiz yerdir. Burada cami bölümü devam ediyor, diğer taraf sosyal alandır. Bizim daha önce Eskişehir Şube Müdürlüğü olarak kullandığınuz alandı ve oranın da restorasyonu
geçtiğimiz yıllarda yapıldı. Bu restorasyonlann hemen hemen tamamı son 10 yıl içerisinde gerçekleştirilen restorasyonlardır. Oda restorasyonu
tamamlandı ve şu anda da cami olarak kullanılmaktadır.
Gaziantep Mevlevihanesi geçtiğimiz yıllarda 2009 yılında restorasyonu
tamamlandı ve tekke bölümü cami olarak şu an faaliyet göstermektedir.
Tekke bölümü ise Genel Müdürluğümüz önderliğinde Gaziantep'teki faaliyet gösteren müzelerimizden birisidir. içerde hem mevleviliğe ait hem de diğer eski eserlerimizin sergilendiği bir müze alanı yer almaktadır.
Gelibolu Mevlevihanesi, 2005 yılında restorasyonu tamamlandı. Buranın
askeri alan içerisinde kalması sebebiyle bir yalnızlığı bir sahipsizliği vardı
ve daha sonra Milli Savunma Bakanlığından askeri alanın dışına çıkarılması çalışmalan sonuçlandınldı. Restorasyon programına alındı ve restorasyonu
gerçekleştirildi. Fonksiyon bakımından mevlevi dernekleri, vakıflan ve ilgili aileyle görüşmeler yapıldığıru biliyorum.
Galata Mevlevihanesi, burası da yine ayru şekilde Kültür ve Turizm
Bakanlığına tahsisli Divan Edebiyatı Müzesi olarak şu anda faaliyet gösteriyor. İçeride yine Kültür Bakanlığına ait objelerde sergilenmektedir.
İstanbul Üsküdar İmrahor Mevlevihanesi, Vakıflar Genel Müdürlüğünce restorasyonu yapıldı ve tamamlandı. A yru şekilde faaliyetine devam etmektedir. Yenikapı Mevlevihanesi, tamamen elden geçirilmiş restore
edilmiş ve ihya edilmiş çok güzel ve gurur duyulacak bir yapı haline
dönüştürülmüştür. Yine Yenikapı Mevlevihanesi kİtabesiitin olmadığından
·. G~nümüzde .Yurt İçi ~eiilevihaiıelerinin o·urum ve Konumları -Bildiriler:sunular · : . "
Türkiye'deki Önemli Mevlevihllnelerve Mevlevihaneleıin Yaşatılmasında Valaflar... 457
bahsettiler. Onun uygtın bir yere tarutıcı mahiyette yerleştirilmesi için bir
çalışma yapacağıınızı belirtmek isterim.
Kasımpaşa Mevlevihanesi, şimdilerde Büyükşehir Belediyesi
kapsanundadır. Burarun da restorasyonu, iliyası devam ediyor. Eyüp Bahariye Mevlevihanesi, buranın bildiğiniz gibi ilk kurulduğu alan
Beşiktaş'ta Daimabahçe'nin olduğu yerdeydi. Daha sonra bu Eyüp' e taşındı burası yok olmuştu daha doğrusu yıkılrnıştı. Orada geçtiğimiz yillarda restorasyon iliyası yapıldı ve bugün İnsan Hak ve· Medeniyeti V akfına tahsisli bir yapıdır. Tabii, faaliyetlerin içeriğiyle alakah olarak benim gözlemimi de sizlere ifade edeyim. Burada ne düğün, ne sü.rınet, ne pilavüstü et faaliyetleri yürütülüyor. Mevleviliğin özüne uygtın faaliyetler
yapılıyor mu o da yapılnuyor. Bunu bir düzeltme olarak da ifade etmek istiyorum İnsan Hak ve Medeniyeti Hareketinin merkezi, vakfın merkezinin
çalışmalarının yapıldığı bir yerdir. Daha çok ebru, hat, teyzin işlerinin yapıldığı bir alan olarak gezdiği ve gördüğümü de burada belirtmek isterim.
Karaman Mevlevihanesi, burarun da restorasyonu Genel
Müdürlüğüm.üzce yapıldı ve tamamlandı. Şu anda cami olarak faaliyet göstermektedir. Yine Kilis Mevlevihanesi, Mevlevihane Cami olarak faaliyet gösteriyor. Burarun da restorasyonu Genel Müdürlüğümüzce yapıldı.
Konya Asitane~i Aliyye dediğimiz alan Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli bir mekan ve Bakanlık buradaki bütün faaliyetleri, restorasyonu,
bakım ve onarımını bizzat üstlenmektedir. Konya Şems~i Tebrizi Mevlevihanesi, · Genel Müdürlüğümüzce 2006 yılında restorasyonu tamamlanan ve şu anda cami olarak faaliyet gösteren bir mekandır. Meram Cemal Ali Dede Mevlevihanesi, 2005 yılında restorasyonu tamamlanmış ve cami olarak fonksiyon vermektedir. Konya Piri Mehmet Paşa
Mevlevihanesi, Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2009 yılında restorasyonu tamamlanan bir başka mekandır. O da yine cami olarak faaliyet göstermektedir.
Kütahya Ergun Çelebi Mevlevihanesi, 2003 yılında Vakıflar Genel
Müdürlüğünce restorasyonu gerçekleştirilen ve halen Dönenler Cami adıyla
cami fonksiyonu verilen mevlevihanelerdendir. Manisa Mevlevihanesi, Celal Bayar Üniversitesine tahsisli ve halen Türk Tarihini Araştırma Merkezi olarak kullanılmaktadır. Muğla Mevlevihanesi, 2007 yılında restorasyonu tamamlandı ve şu anda da İbrahim Şahidi Camii olarak faaliyet göstermektedir. Niğde Kemal Ünurıi Mevlevihanesi, şimdilerde buranın da restorasyonunun yapılması tle ilgili plan ve progr~ yapılmaktadır.
·.• . · :-· . Günümüide Yurt İçi ~evlevihanelerin!n Durum ve Konun:ılan • Bitdiriler-Sunular ~ · ·
Mevlevilianenin semahanesi şu anda cami olarak kullanılmaktadır. Tire Mevlevilianesi, burası da yakın tarihlerde restorasyon gördü ve burası da cami olarak faaliyet göstermektedir.
Tokat Mevlevilianesi, restorasyonu yapılan bir diğer mekandır.
Restorasyon sonrasında müze haline dönüştürülmüştür. Yine aynı şekilde
Muslu Ağa Konağı da restorasyon sonrası müze olarak küllanıyor. Urfa
Mevleı@ıanesi, 2004 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce restorasyonu
yapılmış tamamlannuş ve şu anda cami olarak kullanılmaktadır.
Sonuç olarak, Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2000 yılından bu yana 29 adet mevlevilianenin restaresi planlamaya aiınlnış ve bunlann 22 tanesinin restorasyonu tamamlannuş, 3 tanesinin ise onarımı devem ebnektedir.
Mevlevilianelerin onanmı için bugüne kadar 24 ila 25 milyon civarında
bir bütçe ayrılmıştır. Bu mevlevilianelerden üç tanesine müze fonksiyonu verilmiş ve ayrıca İstanbul Yenikapı Mevleviliane'si bugün Medeniyetler ittifakı Enstitüsü olarak faaliyetini yürübnektedir. Çorum Mevleviliane' sinde bazı kısımlarda hayır sahiplerince onarılan yerleri
vardır. Cami olarak kullanılmaya başlannuştır.
Burada bir hususa dikkatierinizi çekmek istiyorum. Belki kapanış anlamında söylenınesi gereken bir husustur. Mevlevihanelerin tamamı vakıflar yoluyla vücuda gelmişler ve vakfiyeleri yardır. Hepimizin dikkatini çekmesi gereken bir diğer husus da bünyemizdeki mevlevihanelerin birçoğu
cami olarak faaliyet göstermektedir. Burada şunu. belirtmemiz gerekir:
Mevlevilik·dediğimiz olgu tamarruyla cami, sema,
z1kir
ve namaz gibikavramları bütünleştiren bir yapıdır. Bunları birbirinden ayırmamız
mümkün değildir.
Ne yazık ki Asitane-i Aliyye dediğimiz yani mevleviliğin merkezi
dediğimiz Konya'nuzda Mevlana Müzesi'nde semahane bölümü hala m üze olarak kullanılıyor. (Şu anda ibadete açılmıştır.) Yani Kur'an-ı Kerim örnekleri, yazma eserler vs. gibi sergiler yer almaktadır. Semahane bölümünde mihrap yerinde duruyor. Bu bakımdan mevleviliğin camiden, semarun da namazdan ayrı düşünülemeyeceği tezinden hareketle mutlaka ve mutlaka geçmişte olduğu gibi Osmanlı Dönemi'nde olduğu gibi Mevlana hazretlerinin yaşadığı dönemde olduğu gibi orada namaz ibadetinin ifa edilmesi gerekiyor.
Bunun gerekliliğini soyut veya somut nedenlerle ortaya koymak mümkündür. Birincisi mevlevilikle alakalı araştırma yapan insanlarımızın
Günümüzde Yurt İçi Mevl_!!vihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli Mevlevihaneler ve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Valoflar... 459
ilk uğradıklan yer Konya' dır. Türbeye gelcüklerinde sadece semaya takılıp kaldıklannda mevlevilikle ilgili bir eksikliği vicdanlannda hissetmektedirler. Halbuki mevleviliğin içerisinde namazibadetide vardır.
O halde neden o bölümde bir taraftan sema yapılırken diğer taraftan da namaz kılınınasın ki? Aksi taktirde sema ile alakah bir önceki oturumda Hülya Hoca'rruzın ifade ettiği semanın folklorik bir yapıya dönüşmesi gibi tehlikeli gidişiere sebep olunur ki bunun önünün alınması gerektiğini düşünüyorum. Eğer namazla bütünleştirilirse kanaatint odur ki daha çok
yozlaşmasına sebep olan folklorik bir yapıya dönüşmesine sebep olan
gidişat da engellenir. Beni dinlediğiniz için teşekkür ediyorum.
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları -Bildiriler-Sunular
Mevlevih§.neler
Mevlevilik, Mevlana Celaleddin RUmi'nin 1273 yılında ölümünden sonra oğlu Sultan Veled'in Konya'da babasının düşüncelerini sistemleştitip
kendine özgü kurallar oluşturınasıyla ortaya çıkınışhr.
Belli kurallan olan tarikab.n adına Mevlevilik, dergahlarına da Mevlevihane denilmiştir. Osmanlı devrinde geJ4enMevlevihaneler, Asitane ve Zaviye olmak üzere ikiye aynlır. Asitane denilen Mevlevihaneler tam
teşekküllü yapılar olup sayılan 16 civanndaydı. Zaviye adı verilen küçük çaptaki Mevlevi dergahlarının sayısı ise yüz civarındadır.
Resim 1-Kom;a Mevlana Dergahı
Asitanelerin başında "Asitane-i Aliyye" denilen Konya' daki Mevlevihane gelir. Burası Mevleviliğin idare merkezi olup, Hazreti Mevlana ve bütün mevlevi tarikatının postılişini olan ÇelebUerin mefdun yeridir.
Günümüzde Yurt İçi Mevl~vihanelerinin Ouriım ve Konumlan-Bildiriler~Sunular·
Türkiye'deki Önemli Mevlevibaneler ve Mevlevihiineleıin Yaşatılmasında Valaflar... 461
OCılllllUIUJJ -...u . . . , .. --.
.::-..:-.:~:~ .. J 1
. =_:!:..,=
-~ı. U_
Resim 2-Konya Mevliina Dergalıı - Genel Şema
Genellikle külliye biçiminde planlan Mevlevihaneler, genişçe bir bahçe
içe~ine kurulurlar. Mevlevihaneler, semahane, meydan, türbe, çilehane, hücreler,· mutribhane, selamlık, meşkhane, harem dairesi, mutfak, kiler, küçük odalar ve dervişlere ayrılan özel bölümlerden oluşmaktadır.
Resim 3- Konya Mevllina Türbesi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular .
Mevlevihaneler vakıf yoluyla meydana gelen tasavvufi kuruluşlardır.
Yapılışlanndan günümüze kadar geçen süreçte bir kısmı harap olmuştur.
Bilhassa tekke ve zaviyelerin kapalılması ile fonksiyon değj.şikliğine uğramışbr.
Mevlevihanelerin gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde ulaşmaları için dini ve kültürel amaçlı fonksiyonlar verilmektedir. Mevlevihanelerin
bazı!~. m üze, bazıları Kuran kursu ve bazıları da kültürel amaçlı kullanılmaktadır.
Mevlevihanelerin semahane kısımları genellikle cami olarak
kullanıldığından günümüzde bu fonksiyonlarını sfudürmektedirler.
Sorumluluğu Vakıflar Genel Müdürlüğünde olan Mevlevihaneler Genel Müdfulükçe onarılmakta·dır.
CAMİ OLARAK KULLANILAN MEVLEVİHANELER
Afyon Mevlevlhanesi (Mevlevi Tilibe ve Camii - 13. yy) Ankara Mevlevlhanesi (Cenabi Ahmet Paşa Camii - 1566) Çorum Mevlevlhanesi (Kuruluşu 13. yy, mevcut bina 1878) Edirne Mevlevlhanesi (Muradiye Camii - 1435)
Eskişehir Mevlevlhanesi (Kurşunlu Camii - 1525) Gaziantep Mevlevlhanesi (Tekke Camii - 1638) İstanbul Bahariye Mevlevlhanesi (1793)
İstanbul Üsküdar İmrahor Mevlevlhanesi (Camii - 1793)
Karaman Mevlevlhanesi (Mader-i Mevlana-Ak J'ekke Camii- 1370) Kilis Mevlevlhanesi (Mevlevihane Camii - 1525)
Konya Cemel Ali Dede Mevlevlhanesi (Cemel Ali Dede Cami ve Türbesi - 13. yy)
Konya Şems-i Tebrizi Mevlevlhanesi (Şems-i Tebrizl Türbe ve Camii-
Kuruluşu 13. yy)
Konya P"ıri Mehmed Paşa Mevlevlhanesi (P"ırl Mehmed Paşa Camii ve Türbesi - 1523)
_ Gü~ümüzde Yurt İçi Mevl~vihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli M evi evihaneler ve M evievihaneleri n Yaşatılmasında Valoflar... 463
Kütahya Ergun Çelebi Mevlevihanesi (Dönenler Camii -14. yy) Muğla Mevlevihanesi (İbrahim Şahidi Camii -14. yy)
Urfa Mevlevihanesi (Mevlevihane Camii - 18. yy) Tire Mevlevihanesi (Yeşil İmaret Camii- 1441) Yozgat Mevlevlhanesi (Şeyh Necdi Mescidi -19. yy) Niğde Kemal-i Üın.mi Mevlevihanesi (14. yy)
MÜZE VE KÜLTÜREL AMAÇLI KULANILAN MEVLEVİHANELER
Konya Mevlana Dergalu (13.yy - Mevlana Müzesi, Kültür ve Turizm
Bakanlığı
Antalya Mevlevihanesi (1377 - Güzel Sanatlar Galerisi-Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Gaziantep Mevlevihanesi (1638 - Semahane cami, tekke kısmı
Gaziantep Mevlevihane Vakıf Müzesi)
İStanbul Galata (Kulekapısı) Mevlevihanesi (1491 -Divan Edebiyalı Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Tokat Mevlevlhanesi (1638- Tokat Mevlevihane Vakıf Müzesi)
MEVLEVİHANELERİN Dİ GER KULLANIMLARI İstanbul Yenikapı Mevlevihanesi(1597)- Fatih Sultan Üniversitesi Gelibolu Mevlevihanesi (17. yy) -Kültür Merkezi
Manisa Mevlevihanesi (1368) - Celal Bayar Üniversitesi Türk Tarihini
Araşhrma Merkezi
Ermenek Mevlevihanesi (1814) -Kuran Kursu
İstanbul Kasımpaşa Mevlevihanesi -Beyoğlu Belediyesi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
AFYON MEVLEVİHANESİ (Mevlevi Türbe ve Camii -13. yy)
Mevlana'nın torunlanndan Sultan Divani tarafından 13. yüzyılda kurulmuştur. Selçuklu ve Osmanlı devirleri boyunca Konya' dan sonra ikinci derecede önemli olan Afyon Mevlevihanesi bir yangın sonucu harap olunca
şimdiki bina inşa edilmiş, yapımı 1908 yılında tamamlaruruşbr. Yapı
giliiümüzde cami olarak kullanılmaya devam edilmektedir. Mevlevihane
Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2007-2008 yıllannda onarılmışbr.
Resim 4-Afı;on Mevlevlhfinesi Tepeden Görünüşü
Resim 5-Afyon Mevlev'ihfinesi İçi
i Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları-Bildiriler-Sunular -:_ ·
· Türkiye'deki Önemli Mevleviharieler ve Mevlevihaneleıin Yaşatılmasında Vakıflar... 465
---
Resim 6-Afı}On-Mevlevihanesi İçi
ANKARA MEVLEVİHANESİ
(Cenab-ı ~et Paşa Camii -1566)
Ankara Mevlevihanesi · Cenabi Ahmed Paşa adına Mimar Sinan
tarafından 1566 yılında yapılnuştır. Tekke kısmı yıkılnuştır. Günümüze gelen kare planlı kubbeli bir yapı olan cami, mevlevihanenin semahanesidir.
Cami avlusunun kuzey doğusunda bulunan ve günümüze gelerneyen mevlevihanenin · tekke binası eldeki resimlerine göre; dikdörtgen planlı, ahşap kar kas, çatılı bir yapı idi.
Ayaktaki cami Vakıflar Genel Müdürlüğünce 1959-1970 ve 2011-2012
yıllarında esaslı şekilde onarılmıştır.
Resim 7-Ankara Mevlevihtınesi- Yıkılan Dergah Kısmı
. . Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları -Bildiriler-Sunular
Resim 8- Ankara Mevlevlhfinesi
Resim 9- Ankara Mevlevlhfinesi İçi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
· Türkiye'deki Önemli Mevlev1baıieler ve Mevlev1hanelerin Ya.şablmasında Valaflar... 467
ANTALYA MEVLEVİHANESİ
(Yap_ımı 1255-Kuruluşu 1377)
Alaaddin Keykubat tarafından 1255 tarihinde yapbnlmıştır.
Mevlevihanede altta ve üstte olmak üzere toplam 4 mekan bulunmaktadır.
XVIII.yüzyılda Tekeli Mehmet Paşa tarafından Mevlevihaneye çevrilmiştir.
· Kültür ve Turizm Bakanlığınca Güzel Sanatlar Galerisi olarak
kullanılmaktadır. 2007 yılında Mevlevihanenin onannu yapılmıştır.
Resim 10-Antalya Mevlev1/ıane.si
Resim 11- Antalya Mevlev1hane.si İçi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular ·
ÇANKIRI MEVLEVİHANESİ
Selçuklulardan beri var olan Çankın'da Mevlevihane'nin ne zaman
kurulduğu bilinmemektedir. 19-20. yüzyıllarda da varlığı bilinen Mevlevihane Taş Mescid'e bitişikdurumda idi. Ahşap bir yapı iken yıkılan
Mevlevihane'nin yerinde yapılan kazıda temelleri bulunmuştur.
Mevlevihanenin yeniden yapımı 2014 programına alınmıştır.
Resim 12-Çıınkırı Mevlevihanesi
EDİRNE MEVLEVİHANESİ (Muradiye Camii -1435)
Padişah IL Murat tarafından 1435 yılında mevlevihane olarak
yaptırılmıştır. Cami kısııu kagir, tekke kısııu ahşap olan Mevlevihane'nin cami dışındaki bölümleri 1920' den sonra yok olmuştur. Ayaktaki cami kısııu
zaviyeli cami planında, bir ibadet rnekarn ve kubbeli sofayla bu sofaya açılan
iki tabhane hücresinden meydana gelir. Cami Vakıflar Genel Müdürlüğünce
2003 yılında onarılmıştır.
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular .
Türkiye'deki Önemli Mevlevihaneler ve Mevlevihaneleıin Yaşatılmasında Yaloflar... 469
Resim 13- Edirne Mevlevihanesi .
Resim 14- 1920 yılında Mevlevihanenin dergah kısmı yıkılmadan önce (E.H.
Ayverdi' den)
Resim 15- Edirne Mevlevihanesi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları -Bildiriler-Sunular
ERMENEK MEVLEVİHANESİ (17. Yüzyıldan Önce)
Resim 16-Ermenek Mevlevihanesi . (Yıkım Öncesi)
Resim 17-Ennenek Mevlevihanesi (Yeni Bina 1 Kur'an Kursu)
ESKİŞEHİR MEVLEVİHANESİ
(Kurşunlu.Külliyesi -1525)
Kanuni Sultan Süleyman zamarn vezirlerinden Çoban Mustafa Paşa
(Çoban Gazi Melek) tarafından 1525 yılında cami, ~evlevi tekkesi, imaret, kervansaray ve tabhaneden oluşan bir külliye olarak yaptınlmıştır.
Külliye Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2007 -2008 yıllannda onanlrruştır.
Külliyenin camisi ibadethane, diğer yapıları ticari ve kültürel amaçlı kullarulmaktadır.
· . ; Günümüzde Yurt İçi .Mevlevihanelerinin Du~ırı ye Konumlan -~ildiriler-Sl!nular· '
Türkiye'deki Önemli Mevlevihanelerve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Valoflar... 471
Resim 18-Eskişehir Mevlevlhanesi
GAZİANTEP MEVLEVİHANESİ (1638)
Günümüzde Mevlevihane Camisi, Tekke Camisi ve Mustafa Ağa
Camisi olarak tanınan bu Mevlevihane aym zamanda Güneydoğu Anadolu Bölgesinin de en büyük Mevlevihanesidir. Mevlevihane· kitabe ve vak.fiyesine göre 1638 tarihindeA yıntab Sancak Beyi Türkmen Mustafa Ağa
bin Yustif tarafından yaptınlnuştır.
Mevlevihanenin semahanesi ilk yapılışından itibaren cami olarak
kullaruldığından buraya Mevlevihane. Camisi ismi verilmiştir. Eserin restorasyonuna Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2005 yılında başlarup 2007
yılında tamamlanmışbr. Gaziantep Mevlevihanesinin Tekke kısmı Vakıf
Müzesi olarak hizmete açılnuştır. Semahanesi cami olarak kullarulmaktadır.
~
Resim 19-Antep Mevlevihanesi- Tekke Binası
- . Günümüzde Yürt İçi 1':1evlevilia!leleriiıin Durum ve Konu-mlan - Bildiriler:Sunular -·- · ·
Resim 20-Antep Mevlevihanesi- Cami Kısmı
Resim 21-Bahariye Mevlevzhtlnesi-Ahşap Levhalar
Resim 22-Antep Mevlevzhanesi- M üze Tanıtım Resmi
_- - - _ Günümüzde Yurt İçi Mevlevihane}erinin Durum ve Konum!an - Bildiriler-Sunular ·
Türkiye'deki Önemli Mevlevihanelerve Mevlevihaiıelerin Yaşablmasında Valoflar... 473
u
~~Resim 23-Antep Mevlevlhfinesi -Vakıf Müzesi Teşhir Müzesi
GELİBO LU MEVLEVİHANESİ (17. Yüzyıl)
Mevlevihane Yeniçeri Ağalanndan Kara Hasan Ağa'nın oğlu Azade Mehmet Hakiki D~de tarafından 17. yüzyılda kurulmuşhır. Oldukça geniş
bir avlu, . içerisindeki mevlevihanenin kuzeyinde semahane-türbe binası,
onun güneyinde hamuşan, mescit, derviş hücreleri, selamlık ve harem dairesi bulunuyordu. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından
Mevlevihanenin restorasyonu 2005 yılında tamamlanmıştır. Kültürel amaçlı kullanılmaktadır.
Resim 24-Gelibolu Mevlevlhanesi - Dış Görünüm-Onarım Öncesi
, Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular · ·
Resim 25-Gelibolu Mevlevlhanesi-Dış Görünüm-Onarım Sonrası
Resim 26-Gelibolu Mevlevlhlinesi-İç Görünüm-Onarım Sonrası
İSTANBUL GALATA (KULEKAPISD MEVLEVİHANESİ
(1491)
Beyoğlu semtinde Yüksekkaldınm'a inen yokuşun başında yer alan mevlevihane, İstanbul'un en eski mevlevihanesidir. II. Sultan Beyazıd döneminde beylerbeyi olan İskender Paşa'nın av çiftliği üzerine 1491 yılında inşa edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığınca 1975 yılında Divan Edebi ya h Müzesi olarak hizmete açılmışbr. Kullanıcı kuruluş olan Kültür Turizm
Bakanlığınca onarımı yapılmaktadır.
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli M evievihane ler ve Mevlevihanelerin Yaşacimasında Valaflar... 475
Resim 27-Galata Mevlevflulnesi-Dış Görünüm
Resim 28-Galata Mevlevlhanesi- Semahane İSTANBUL ÜSKÜDAR
İMRAHOR MEVLEVİHANESİ (1793)
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
Üsküdar, İmrahor semtinde yer alan Mevlevihaneıtin zemin katı türbe, üst kah da semahanedir. Son yıllarda yapılan onanmlar sonunda bir bölümü camiye dönüştürülmüştür.
Resim 29-Üskiidar Mevlevlhiinesi-Dış Görünümü
Resim 30-Üsküdar Mevlevihlinesi-İç Görünümü İSTANBUL YENİKAPI MEVLEVİHANESİ
(1597)
. · Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan-Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli Mevlevihaneler ve M evieviMnelerin Yaşaolmasında Valoflar... 477
Yenikapı Mevlevihanesi'nin kurucusu Katip Efendi' dir. 1597' de açılmış bi.
Malkoç Mehinet
İstanbul' daki Mevleviliğin merkezi konumundaki bu Mevlevihane semahanesi, selamlığı, harem.i, türbesi, muvakkithanesi, hünkar mahfili,
matbab-ı şerili ve diğer müştemilat bölümleri ile tam bir yapı topluluğııdur.
Yenikapı Mevlevihanesi, tekke ve zaviyelerin kapatılmasının ardından
uzunca bir süre öğrenci yurdu olarak kullanılnuşb.r.
Mevlevihane; 1961 yılında çıkan bir yangın sonucu semahane,
şerbethane ve türbe tamamen yanmış, sadece dedegan hücreleri ve matbahı
ayakta kalmışb.r.
Daha sonraları Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından teberrukat deposu olarak kullarulan mevlevihane, en son 1997'de çıkan bir yangın
sonucunda kullarulamaz hale gelmiştir.
2005-2009 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğünce esaslı bir şekilde
onanlmıştır. Halen Fatih Sultan Mehinet Üniversitesince kullanılmaktadır.
Resim 31-Yenikapı Mevlevzhanesi- Restorasyon Öncesi
Günümüzde Yurt İc;i Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular
Resim 32-Yenikapı Mevlevf/ıanesi- Onarım Sonrası
Resim 33-Yenikapı Mevlevfhanesi-Selamlık-Onarım Öncesi-Sonrası ' _ - Günümüzde Yurt İçi M evi evihanelerinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli M evi evihaneler ve Mevlevihaneleıin Yaşatılmasında Valaflar... 479
Resimler 34-Semahane- Avlu-Onanm Öncesi -Sonrası
. Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular
İSTANBUL KASIMPAŞA MEVLEVİHANESİ
İlk defa Fırmazade Şeyh Sırri Ab~ Ded~ Efendi tarafından yapbrılan
17. yüzyılda yapbrılan Mevlevih~e har~f olunca 3. Selim tarafından 1795
yılında yenilenmiştir. Günümüze temel kalınblan ulaşan Mevlevihane
Vakıflar Genel Müdüxlüğünce; 10 yıllığına ve ihya edilmek üzere Beyoğlu
Belediye Başkanlığına 2010 yılında tahsis edilmiş, çalışmalar devam etmektedir.
Resim 35-Kasımpaşa Mevlevlhanesi
İSTANBUL EYÜP BAHARİYE MEVLEVİHANESİ
İlk olarak 1622 yılında Ohrili Hüseyin Paşa tarafından Beşiktaş'ta Çırağan Sarayının yerinde yapbrılan Mevlevihane 1877 yılında şimdiki
yerine taşiiUIUŞ, 1925'e kadar faaliyetini sfudürmüştfu.
Aslından günümüze sadece Mescid kısnu kalan Bahariye Mevlevihanesi, Büyükşehir Belediyesi tarafından aslına göre yeniden
yapbrılarak cami- müze.fonksiyonu verilmiştir.
. Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular ,
1
· Türkiye'deki Önemli Mevlevihaıieler ve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Valoflar... 481
...
<~...;.."'·~."'
1 -
_.f,. .. ~·._F__,~;;;..;~::...J/1:~--~ / .: :
Resimler 36- Bahariye Mevlevlhtınesi-Dış Görünüm
KARAMAN MEVLEVİHANESİ (Mader-i Mevlana- Ak Tekke Camii -1370)
Karamanoğullan Dönemi'ne ait 1370 tarihli cami, semahane, türbe bölümleri ile mevlevihane olarak yapİlmışb.r. İçinde Mevlana'nın annesi ve
yakınlanna ait, sandukalar bulunmaktadır. Kuzeyinde derviş hücreleri
sıralarur. Ak Tekke Camii muhtelif zamanlarda basit tadilat ve onanm
görmüş, 2006 yılında minaresi onanlarak, üst örtüsündeki kurşun
kaplamalar yenilenmiştir.
GUniimüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular
Resimler 37-Karaman Mevlevlhanesi-Dış Görünüm-Onarım Öncesi-Sonrası .KİLİS MEVLEVİHANESİ -
(MEVLEVİHANE
CAMii
-1525)Mevlevihane 1525 yılında yapılmışhr. Mevlevihane' den gunumuze
yalnızca semahanesi gelebilmiştir. Kare planlı semahane beyaz ve sanmhrak renkli muntazam kesme taştan yapılnuşhr. Bu nedenle de buraya halk arasında "Ak Tekke" ismi verilmiştir. Mevlevihane bir müddet kütüphane olarak kullaruldıktan sonra camiye çevrilmiştir. Vakıflar Genel
Müdürlüğünce 2013 yılında başlamlan onarımın 2014 yılında tamamlanılması hedeflenmiştir.
·:. Günümü~de Yurt İçi Mevlevihanel~tinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular ·.
· Türkiye'deki Önemli Mevleviha~eler ve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Valoflar... 483
Resimler 38-Kilis Mevlevlhanesi-Dış Görünüm-Onarım Öncesi KO:NYA MEVLANA DERGAHI
~ _ _ Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları -Bildiriler-Sunular
(13.Yüzyıl)
Asitane-i Aliyye denilen Konya Mevlevihanesi 13 .yüzyıl sonlannda
yapılnuş olan Mevlana Türbesinin çevresine 14. yüzyıldan itibaren eklenen bölümlerle külliye haline gelmiştir. Geniş bir avlu duvarı içinde mesci.t, semahane, derviş hücreleri türbeler, matbalı-ı şerif, meydan-ı şerif, selamlık, şadırvan ve hamuşan gibi bölümler yer almaktadır. Mevleviliğin kapatılması ile Mevlana Müzesi olarak kullanılmıştır.
Resimler 39-Konya Mevlana Dergahı -Dış Görünüm
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumları - Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli MevleVihıineler ve MevleVihaneleıin Y aşanlmasında Valoflar... 485
KONYA ŞEMS-i TEBRİZİ MEVLEVİHANESİ
(Şemzi Tebrizi Türbe ve Camü - 1510)
Şems-i Tebri.zi Hanigalu Vakfına kayıtlı olan cami ve türbenin banisi bilinmemektedir. iık yapının 13.yy.da yapıldığı ileri sürülmektedir. Selçuklu dönemi eseridir. Bugünkü yapı 1510 yılında Abdürrezzakoğlu Emir İshak
· Bey tarafından mescitle birlikte elden geçirilmiş ve genişletilmiştir. Vakıflar
Genel Müdürlüğünce 2006 yılında onarılmıştır.
Resim 40-Konya Şems-i Tebrizi Mevlevllulnesi-Dış Görünüm-Onanm Sonrası
Resimler 41- Konya Şems-i Tebrizi Mevlevlhfinesi
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular
KONYA (MERAM) CEMEL ALİ DEDE MEVLEVİHANESİ (Cemel Ali Dede Camii ve Tiirbesi)
Cemel Ali Dede Mevlevihanesi'rtin kuruluşu 13. yüzyıla tarihlenir.
Cemel Ali Dede Mevlana zamarnnda yaşamışbr. Kargir olarak yapılmış olan Mevlevihane; mescid, semahane ve türbeden meydana gelmektedir.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2005 yılında ınevlevihanenin onanrm
yapılmışbr.
Resimler 42-Cem el Ali Dede Mevlevfhanesi (Camii) Onanm Öncesi-Sonrası
Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan-Bildiriler-Sunular .
Türkiye'deki Önemli Mevlevihaneler ve M evievihaneleri n Yaşatılmasında Valaflar... 487
KONYA PİRİ MEHMED PAŞA MEVLEVİHANESİ (Piri Mehmed Paşa Camü ve Türbesi)
1523 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Pir Mehmet Cemali Paşa tarafından yaptırılmışhr. Cami, türbe, matbah, zaviyeden meydana gelmektedir. Mevlevihane 2005 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce
· onarılmışhr.
Resimler 43- Piri Mehmed Paşa Mevlevlhılnesi (Camii) Onanm Öncesi-Sonrası Günümüzde Yurt İc;i Mevlevihanelerinin Du~m ve Konumları -Bildiriler-Sunular .
KÜTAHYA ERGUN ÇELEBİ MEVLEVİHANESİ (Dönenler Camii -14. Yüzyıl)
Konya ve Afyonkarahisar Mevlevihanelerinden sonra· Mevlevi kültüründe üçüncü önemli merkez Kütahya Mevlevihanesi' dir. Ergün Çelebi Zaviyesi olarak da bilinen Mevlevihane 14. yüzyılda inşa edilmiştir.
Günümüzde cami olarak kullanılan yapı son olarak Vakıflar Genel
Müd4-!"lüğünce 2003 yılında onanlnuştır.
Resimler 44-Kütahya Mevlevfhi'inesi (Dönen ler Camii) Onarım Sonrası
· Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durıım ve Konumlan -Bildiriler-Sunular . _,
Türkiye'deki Önemli Mevlevihaneler ve Mevlevihlinelerin Yaşatılmasında Valoflar... 489
MANİSA MEVLEVİHANESİ (1368)
Mevlevihane, İshak Çelebi tarafından 1368-1369 yıllarmda Ulu Cami ile birlikte külliye olarak yaptınlnuştır. 1982'de Vakıflar Genel Müdürlüğü
. tarafından restore edilmiştir Celal Bayar Üniversitesi Türk Tarihini
Araşbrma Merkezi olarak kullanılmaktadır.
Resim 45- Manisa Mevlevlhanesi
MUGLA MEVLEVİHANESİ (İbrahim Şahidi Camü - 15. Yüzyıl)
İlk olarak 15. yüzyılda kurulan mevlevihanenin mevcut yapısı 1867
yılında yapılmıştır. Mevlevihane, semahane(cami), türbe selamlık(imam
evi) ve hamuşandan meydana gelmektedir. Vakıflar Genel Müdürlüğünce
2007 yılında Cami ve Türbenin onarımı yapılnuştır.
Günümüzde Yurt İc;i Mevlevihane!erinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular -
Resimler 46-Muğla Mevlevlhanesi- Ona n m Öncesi ve Sonrası
. · Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelennin Durum ve Konumları ~ Bildiriler-Suniılar .
Türkiye'deki Önemli Mevlevihiineler ve Mevlevih~nelerin Yaşatılmasında Valoflar... 491
NİGDE KEMAL-İ ÜMMİ MEVLEVİHANESİ (14. Yüzyıl)
İlk olarak 14 yüzyılda kurulan mevlevihane, 18. yüzyıl son çeyreğinde
Kemal-i Ümmi tarafından yeniden kurulmuştur. Günümüzde, yalruzca Mevlevihanenin semahanesi ve ona bitişik Kemal-i Ümmi türbesi kalnuş
· olup diğer kısımlar yıkılıruştır. Mevlevihanenin semahanesi cami olarak
kullanılmaktadır.
Resimler 47- Kemal-i Ümmz Mevlevzhilnesi
. • Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin DI! rum ve Konumlan -Bildiriler~Sunular · . --
TİRE MEVLEVİHANESİ (Yeşil İmaret Camü -1441)
Minaresindeki çiniler nedeniyle Yeşil İmaret ismini alan bu yapı 1441
yılında ll.Murat'ın kumandanlarından Abdullah oğlu Halil Yahşi Bey
tarafından yapbnlmıştır. 1915 yılında yanan mevlevihaneden günümüze sadece semahane olarak kullarulan T planlı bir yapı olan cami kısmı kalmıştı,r. 1996 yılında onarınu tamamlanmıştır. Günümüzde cami olarak ibadete açıktır.
Resimler 48-Tire Mevlevfhanesi -Onarım Sonrası Günümüzde Yurt İçi Mevlevihanelerinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular
Türkiye'deki Önemli Mevlevihanelerve Mevlevihanelerin Yaşatılmasında Valaflar... 493
TOKAT MEVLEVİHANESİ (1638)
Tokat il merkezinde, XVII. Yüzyılın ilk yansında Sultan
m.
Ahmet'inveziri Sülün Muslu Paşa tarafından külliye olarak yaptınlmıştır. Halen külliyenin tekke kısnu, selamlık (Musluağa Konağı) ve hamanu ayaktadır.
· Mevlevihane iki katlı, kare planlı olup alt katta şeyh odası, derviş hücreleri, üst katta ise semahane bulunmaktadır. Mevlevihane ve Muslu Ağa Konağı Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2005 yılında onanlnuş ve Tokat Mevlevihane
Vakıf Müzesi olarak hizmete açılmıştır.
Resimler49-Tokat Mevlevihanesi- Onanm Öncesi
GünümüzdeYurt İçi Meiılevihanelerinin Duruıı:ı ve Konumlan-Bildiriler-Sunular ·
Resimler 50-Tokat Mevlevfhiinesi -Onarım Sonrası
. . . . -Gü,nümüzde Yiirt İçi Mevı.evihanel~rinin Durum ye Konumları -Bildi~iler-sii!'lt,ılar ·
Türkiye'deki Önemli Mevlevihanelerve Mevlevihanelerin Yaşatılmasmda Valoflar... 495
TOKAT MEVLEVİHANESİ
~uslu Ağa Konağı
Resimler 51- Muslu Ağa Konağı-Onarım Öncesi-Sonrası . : · · Gül)ümüzde Yurt İçi ~!i!vlevihanelerinin Durum ve Konumlan -Bildiriler-Sunular · ·
URFA MEVLEVİHANESİ (Mevlevihane Camii - 18. Yüzyıl)
18. yy da mevlevihane olarak yapılan eser, bir müddet depo olmuş,
daha sonra 1973 yılında cami olarak kullarulm.ıştır. Mevlevihanenin diğer yapılan yıkılnuştır. 200~2004 yıllarında cami onanlnuş, çevresindeki dükkanlar kamulaşbnlarak restore edilmiştir.
Resimler 52-Urfa Mevlev'ihanesi-Onarım Öncesi- Sonrası
. . Günümüzde Yurt İçi Mevlev!hanelerinin Durum ve K~numları ~ Bildiriler-Sunular
· Türkiye'deki Önemli M ev levihaneler ve Mevlevihaneleıin Yaşatılmasında Valoflar... 497
Sonuç Olarak;
Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2000 yılından bu yana 29 adet Mevlevihane' den 22 adedinin onarımı tamamlanmış, 3 adedinin onarımı
devam etmektedir.
Mevlevihanelerin onarımı için şimdiye kadar 24.390.472,62 TI...
harcanmıştır. Onanlan Mevlevihanelerden 3 tanesine müze fonksiyonu verilmiştir. Ayrıca; İstanbul Yenikapı Mevlevihanesi bugün Medeniyetler ittifakı Enstitüsü olarak işlev ka.Zanmıştır.
Çorum Mevlevihanesi de bazı hayır sahiplerince satın alırup, ananlarak cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. (Rakamsal veriler 2013 yılına aittir)
. Günümüzde Yurt İçi Mevlevihiinelerinin Durum ve Konumlan - Bildiriler-Sunular
