KARADAĞ ÜLKE PROFİLİ

(1)

T.C.

Ticaret Bakanlığı

Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü

2020

KARADAĞ ÜLKE PROFİLİ

(2)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 1

İçindekiler

1. GENEL BİLGİLER ...2

2. GENEL EKONOMİK DURUM ...5

3. DIŞ TİCARET ...6

4. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR ...9

5. TÜRKİYE ile TİCARET ... 11

EKLER: ... 13

(3)

1. GENEL BİLGİLER

Başlıca Sosyal Göstergeler

Resmi Adı Karadağ Cumhuriyeti

Nüfus 625.000 (IMF 2019)

Dil Karadağca (Montenegrin)

Yüzölçümü 13.812 km²

Başkent Podgorica

Başlıca Şehirleri Niksic, Bijelo, Polje, Bar, Budva Yönetim Şekli Parlamenter Demokrasi

Devlet Başkanı Cumhurbaşkanı Milo Đukanović Para Birimi Avro (€)

Üyesi Olduğu Başlıca Uluslararası Kuruluşlar: UN (United Nations), IAEA (International Atomic Energy Agency), WTO (World Trade Organization), WHO (World Health Organization), ILO (International Labour Organization), IMF (International Monetary Fund ), WB (World Bank Group), FAO (Food and Agriculture Organization).

Coğrafi Konum

Karadağ, Güneydoğu Avrupa'da bir ülkedir. Doğusunda Arnavutluk ve Kosova, kuzeyinde Sırbistan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve güneyinde Adriyatik Denizi yer alır.

Başkenti, Podgorica'dır (eski Titograd).

Siyasi ve İdari Yapı

Karadağ dağılan Yugoslavya'yı oluşturan altı Cumhuriyetten biriydi. Ülke, 2003 yılında Sırbistan-Karadağ olarak daha esnek bir federasyonda yer almış, daha sonra 21 Mayıs 2006'da yapılan referandum ile bu federasyondan bağımsızlık kararını alarak, 3 Haziran 2006’da bağımsızlığını ilan etmiştir.

Karadağ bugün Cumhuriyet idaresine sahip Parlamenter Demokrasi ile yönetilmektedir.

Seçimler dört yılda bir yapılmaktadır. Ülke 23 Belediye’ye ayrılmıştır. Her belediye içerisinde birden fazla şehir ve kasaba olabilmektedir ve Kuzey, Oprta ve Kıyı Bölgelerine ayrılan Ülkede tarihsel olarak her bBlge “nahije”lere ayrılmıştır.

Nüfus ve İstihdam

Karadağ'ın nüfusu 2019 yılı tahminlerine göre 625.000'dir. Toplam nüfusun %49,4’ünü erkek nüfus, %50,6’sını kadın nüfus oluşturmakta, doğum oranı Avrupa ülkeleri genelinde olduğu gibi gittikçe azalmaktadır. Nüfusun % 63’ü şehirlerde yaşamaktadır.

Nüfusun %45'ini Karadağlılar, %29'unu Sırplar, %9'unu Boşnaklar ve %5 'ini Arnavutlar oluşturmaktadır. Dini açıdan nüfusun % 72'si Ortodokslar, % 19'u Müslümanlar ve % 3,4’ü Katolikler ve % 5,6’sı diğer inançlardan meydana gelmektedir.

(4)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 3 Ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranı 2018 yılında %16,1 olarak gerçekleşmiştir.

Karadağ, dünyada işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 16. sırada olup, 15-24 yaş arası işsizlerin toplam işsizlerin içerisindeki payı % 41’dir (Dünya Bankası-2018). İşgücünün % 7,9’u tarım, % 17,1’i sanayi, % 75’i hizmetler sektörlerinde istihdam edilmektedir.

Doğal Kaynaklar

Karadağ'ın doğal kaynakları arasında ormanlar, boksit ve hidroelektrik enerji en önemlileridir.

(5)

2. GENEL EKONOMİK DURUM

Temel Ekonomik Göstergeler

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

GSYİH (Cari Fiyatlar -SAGP- milyar $)

9,59 10,01 10,42 11,11 11,96 12,61 11,55 12,54

GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar,

%)

1,78 3,39 2,95 4,72 5,08 3,61 -8,98 6,47

Kişi Başına Düşen GSYİH'daki Değişim Oranı (Cari Fiyatlar- SAGP- %)

1,69 3,32 2,93 4,7 5,11 3,54 -9,04 6,4

Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort.,

%)

-0,71 1,55 -0,26 2,37 2,6 0,37 0,66 0,88

Nüfus

(Milyon) 0.622 0.622 0.622 0.622 0.623 0.623 0.624 0.624

Devletin Genel Net

Borçlanmasının GSYİH'ya Oranı (%)

-0,7 -6 -6,18 -6,91 -6,54 -3,59 -10,85 -2,8

Cari Ödemeler Dengesinin GSYİH'ya Oranı (%)

-12,41 -10,99 -16,24 -16,09 -17 -15,14 -17,95 -13,98

Kaynak: IMF

Oldukça küçük bir ülke olan Karadağ’ın ekonomik yapısı, turizm de dahil olmak üzere hizmet sektörü ağırlıklıdır. Alüminyum başta olmak üzere birkaç ürün dışında imalat sektörü ön planda değildir. Tarım sektörü de hizmetler sektörünün gerisinde kalmaktadır.

Karadağ ekonomisi serbest pazar sistemine geçiş dönemi yaşayan bir ekonomidir. Ülkedeki işsizlik ve bölgesel eşitsizlik kalkınmada anahtar olan politik ve ekonomik problemlerdir.

1999’da başlayan özelleştirme sürecinden bu yana %85 kadar devlete ait kuruluş özelleştirilmiştir. Bankalar, telekomünikasyon ve benzin dağıtım şirketlerinin %100 özelleştirilmiş durumdadır.

Turizm, her sene Karadağ nüfusunun iki katı turisti ülkede misafir etmektedir. Gemi ve yat turizmi olanakları da sunan yeni lüks turizm işletmeleri bu sektöre önemli katkılar sunmaktadır. Ülkede, kara ve demiryolu ağlarının, hava ulaşım imkanlarının iyileştirilmesi ve genişletilmesine de önem verilmektedir.

(6)

Ülke Bulguları

- 2020 yılında sabit fiyatlara ve satın alma gücü paritesine göre, 12 milyar dolar olacağı tahmin edilen GSYİH’nın 2021 yılında 13 milyar dolar olması beklenmektedir (IMF-2020).

- Karadağ, 2020 yılı itibariyle 194 ülke arasında dünyanın 154. büyük ekonomisidir (IMF-2020).

- 2020 yılında sabit fiyatlara göre % 9 oranında azalması beklenen GSYİH’nin, 2021 yılında %6,5 oranında artacağı tahmin edilmektedir (IMF-2020).

- Sabit fiyatlara ve satın alma gücü paritesine göre Kişi Başına Düşen Milli Gelirinin 2020 yılında %9 oranında azalacağı tahmin edilen ülkenin KBDMG'ini en çok artıran 194 ülke arasında 179. olması beklenmektedir (IMF-2020).

- 2018 yılı verilerine göre ülkenin GSYİH'sı içinde tarım sektörünün payı % 7, sanayinin % 16 ve hizmetler sektörünün % 59 (Dünya Bankası-2019).

- 2020 yılında %0,7 olan tüketici fiyatlarına göre yıllık ortalama enflasyon oranının 2021 yılında %0,9 olacağı tahmin edilmektedir (IMF-2020).

- 2020 yılında % 18 oranında açık vereceği tahmin edilen cari ödemeler dengesinin GSYİH'ya oranının, 2021 yılında da % 14 oranında açık vermesi beklenmektedir (IMF-2020).

- 2020 yılında %- 11 olacağı tahmin edilen devletin genel net borcunun GSYİH'ya oranının, 2021 yılında

%- 3 olması beklenmektedir (IMF-2020).

- Karadağ, 2018 yılında 490 milyon dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 114.

sıradadır (UNCTAD).

- 2016-2018 döneminde toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 2 milyar dolar olan Karadağ, 2018 yılında 6 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoğu ile dünyada 132. sıradadır (UNCTAD).

- İnsani Gelişmişlik Endeksine göre dünyada 189 ülke arasında Karadağ 53. sıradadır (UN-2018).

- Ekonomik Serbestlik Endeksine göre Karadağ, dünyada 180 ülke arasında 91. sıradadır (The Heritage Foundation-2020).

- Küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında Karadağ 73. sıradadır (World Economic Forum-2019).

- İş Yapma Kolaylığı açısından Karadağ, dünyada 190 ülke arasında 50. Sıradadır (Dünya Bankası-2019).

(7)

3. DIŞ TİCARET

Genel Durum

Karadağ’ın ihracatı ağırlıklı olarak belirli ürünlere bağlıdır. Alüminyum, elektrik enerjisi, çelik ve petrol ürünleri ihracatın büyük kısmını oluşturmaktadır. Ülkenin ihracat yaptığı ilk beş ülke;

Sırbistan, Bosna Hersek, Macaristan, Hong Kong ve Türkiye’dir.

Ülkenin ithalatı ihracatına göre daha çeşitli ürünlerden oluşmaktadır. Ülke hemen hemen her şeyi ithal etmek durumundadır. Bununla beraber petrol, makineler ve motorlu taşıtlar önde gelen ithal ürünleridir. Ülkenin ilk beş tedarikçi ülkesi Sırbistan, Çin, Almanya, İtalya ve Bosna- Hersek’tir.

Ülkenin Dış Ticareti

Kaynak: Trademap-www.trademap.org

2182 2050

421 466 405

437 353

2611 3003 2960

2619 2403

3031

3469 3365

1745 1697

-2190

-2537 -2555

-3000 -2000 -1000 0 1000 2000 3000 4000

2010 2015 2017 2018 2019

milyon dolar

Karadağ'ın Dış Ticaret Göstergeleri (milyon dolar)

İhracat İthalat Hacim Denge

(8)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 7 Başlıca Ürünler İtibarı ile Dış Ticaret

İhracat

Kaynak: Trademap Detaylı tablo için tıklayınız

İthalat

Kaynak: Trademap Detaylı tablo için tıklayınız

82

63

37

28 26

18 17

14 13 11 85

0 20 40 60 80 100

milyon dolar

Ürün Grupları

Karadağ'ın İhracatında Başlıca Ürün Grupları 2019 (milyon

dolar)

Alüminyum ve alüminyumdan eşya

Metal cevherleri, cüruf ve kül Eczacılık ürünleri

Demir ve çelik Motorlu kara taşıtları Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke

Makinalar, mekanik cihazlar ve aletler

Mineral yakıtlar, yağlar Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü

Bakır ve bakırdan eşya Diğerleri

279 231 212 182

117 110 103 100 94 86 1434

0 1000 2000

milyon dolar

Ürün Grupları

Karadağ'ın İthalatında Başlıca Ürün Grupları-2019 (milyon dolar)

Mineral yakıtlar, yağlar Motorlu kara taşıtları

Elektrikli makina ve cihazlar Eczacılık ürünleri

Plastikler ve mamulleri Demir veya çelikten eşya Mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar

Etler ve yenilen sakatat Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar

Diğerleri

(9)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 8 Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticaret

İhracat

İthalat

Kaynak: Trademap Detaylı tablo için tıklayınız

Sırbistan 77 milyon $ Macaristan 55 %19

milyon $

%14 Çin 43 milyon $

%11 Rusya 29 milyon $

%7

Bosna Hersek 25 milyon $

%6 Almanya 22 milyon

$

%5

İtalya 20 milyon $

%5

Polonya 19 milyon $

%5 Belçika 16 milyon $

Slovenya 15 milyon %4

$

%4

Türkiye 13 milyon $

%3,2 Diğerleri 70 milyon $

%17

Karadağ'ın Ülkelere Göre İhracatı 2019 (milyon dolar, % pay)

Sırbistan 875 milyon

$

%30

Hırvatistan 241 milyon $

%8

Bosna Hersek 233 milyon $

%8 İtalya 193 milyon $

%7 Yunanistan 169

milyon $

%6

Slovenya 158 milyon

$

%5 Almanya 133 milyon

$

%4

Türkiye 128 milyon $

%4 Çin 114 milyon $

%4

Macaristan 78 milyon $

%3

Diğerleri 640 milyon

$

%22

Karadağ'ın Ülkelere Göre İthalatı 2019 (milyon dolar, % pay)

(10)

4. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

2018 yılında % 31,4 olan Ülkedeki toplam yatırımların GSYİH'ya oranının, 2019’da % 31,8, 2020’de %29,1, 2024 yılında %27,1 olması beklenmektedir (IMF-Haziran 2020).

2016-2018 döneminde toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 2 milyar dolar olan Karadağ, 2018 yılında 6 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoğu ile dünyada 132. sıradadır (UNCTAD). Karadağ, 2018 yılında 490 milyon dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında ise 114. Sırada bulunmaktadır (UNCTAD).

Karadağ’a değer olarak en fazla yatırım yapan 107 ülkenin ilk sıralarını; Rusya, İtalya, Avusturya, İsviçre, Güney Kıbrıs, Macaristan, Sırbistan ve Slovenya almaktadır. 2017 yılında en fazla yatırım yapan ülke Norveç olmuş, bunu Rusya, İtalya, Azerbaycan ve Macaristan izlemiştir (Karadağ Yatırımı Geliştirme Ajansı-MIPA, http://www.mipa.co.me).

Karadağ’da tarım (hayvancılık, organik tarım, gıda üretimi, orman ve ormancılık üretimi), enerji, turizm ve bankacılık alanları en fazla dikkat çeken yatırım sektörleridir.

Ruslar, Karadağ’da emlak satın alan yabancıların başında gelmekte olup, Rusları, İngilizler ve İrlandalılar izlemektedir. Avusturya ve Sloven firmaları ise turizm alanında yatırım yapmaktadırlar.

Deutsche Telecom, Karadağ Telekom'u (Montenegrin Telecom) Macaristan'da faaliyet gösteren yan kuruluşu vasıtası ile satın almıştır. Fransız, Avusturya, Sloven ve Amerikan firmaları da Bankacılık sektörüne yatırım yapmaktadırlar. Hintli çelik yatırımcısı Vinod ve Pramod Mittal 1,1 milyar ABD doları tutarında linyit madenlerine yatırım yapmakta olup, bu yatırım Kuzeyde Berane'de yeni madenleri ve yeni bir enerji santralini de içermektedir.

Yabancı Yatırım Mevzuatı

1 Nisan 2011’de kabul edilen yeni Yabancı Yatırım Yasası Karadağ Yatırım, Destek ve Tanıtım Ajansı’na (Montenegrin Investment Promotion Agency-MIPA, http://www.mipa.co.me ) yabancı yatırımların geliştirilmesiyle ilgili görevlerle tüzel kişilik statüsü verilmiştir. Ajansın görevleri:

1) Strateji ve Ajans’ın yıllık iş programı dahilinde yatırım olanaklarını tanıtmak için profesyonel görevleri yürütmek,

2) Yatırımların desteklenmesi ve geliştirilmesi amacıyla, yerel özerk hükümet organları ve devlet kurumları ile işbirliği yaparak yabancı yatırımların uygulanmasını izlemek,

3) Yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla hükümete yabancı yatırımlar hakkında bilgi vermek,

4) Yabancı yatırımların ve yatırımcıların kaydını tutmak,

5) Kanun uyarınca yabancı yatırım alanında diğer faaliyetleri yürütmektir.

(11)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 10 Yatırımlara Sağlanan Teşvikler:

1- Serbest bölgedeki işletme gelir vergisinden (% 9) muaftır.

2- Serbest bölgeye getirilen maldan gümrük vergisi, gümrük giriş harcı, katma değer vergisi (%17 ) vb. vergi, harç vs. alınmamaktadır. Bu durum Serbest bölgede inşa edilen binaların inşasında ve bakımında kullanılan malzemelerin ithalatında da geçerlidir.

3- Dış ticarette ürün ithalatında ve ihracatında herhangi bir kontenjan, izin ve benzeri kısıtlama yoktur.

4- Serbest bölgede sermaye yatırımında, kar transferinde ya da iştiraklarda herhangi bir sınırlama yoktur.

5- Serbest bölgede bulunan emlaklar ve mülk için emlak vergisi alınmamaktadır.

6- Serbest bölgedeki mülk millileştirilemez ve kamulaştırılamaz.

7- Sadece serbest bölgedeki işletmede çalışanlar için %6 oranında emeklilik ve maluliyet ile %4 oranında sağlık sigortası ödenmesi zorunludur.

Vergi Kredileri: Sabit varlık yatırımlarının % 25’i bir sonraki vergi periyodunda ödenecek vergiden düşülebilmektedir. Vergiden düşülen bu miktar toplam ödenecek vergi miktarının % 30’unu aşamaz.

Gelişmemiş Bölge Teşvikleri (Ülkenin Kuzey Bölümü): Üretim faaliyeti gösterecek yeni kurulan firmalardan üç yıl boyunca vergi alınmaz.

Taşıma Kaybı: Sermaye kazançları ve kayıpları hariç faaliyetlerden kaynaklanan zararlar, 5 yıl boyunca takip eden yılların karlarından düşülebilir.

Menkul Değerlere Yapılan Yatırım: Sermaye yatırımlarından gelen kar yeni menkul kıymetlerin satın alınması için kullanılması halinde, bu kar bir yıl içinde yeniden yatırımda olduğu koşullarda vergiye tabi değildir. Menkul kıymetler satış karı iki yıldan fazla vergi mükellefi tarafından tutulursa vergiden muaftır.

Karadağ’a yatırımlar hakkında ayrıntılı bilgi aşağıdaki kurumlardan alınabilir:

Montenegrin Investment Promotion Agency (MIPA) Web sitesi: http://www.mipa.co.me

E-posta: info@mipa.gov.me

Montengrin Agency for Economic Restructuring Web sitesi: www.agencijacg.org

Serbest Bölgeler

Karadağ'ın liman kenti Bar, serbest bölge işletmesine sahiptir; AD Luka Bar (Port of Bar Holding Co.) - Free Zone Department (http://www.lukabar.me).

(12)

5. TÜRKİYE ile TİCARET

Genel Durum

Karadağ ile bir serbest ticaret alanı kurulmasına dair sürdürülen müzakereler sonunda Türkiye- Karadağ Serbest Ticaret Anlaşması (STA) 26 Kasım 2008 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştır.

Söz konusu Anlaşma metni 14 Ocak 2010 tarihli ve 27462 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış, 1 Mart 2010 tarihinde de yürürlüğe girmiştir.

Anılan STA ile ihracatçılarımıza, Karadağ pazarında Avrupa Birliği ihracatçıları ile eşit rekabet imkânı sağlanmıştır. Sanayi mallarında, Karadağ-AB İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasında düzenlenen tercihli rejim Türkiye-Karadağ STA’sına aynen yansıtılmıştır. Bu çerçevede, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte; Karadağ menşeli tüm sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanmıştır. Anlaşmada ayrıca, ülkemiz menşeli sanayi mallarına Karadağ tarafınca AB’ye tanınan tavizlerin gerisinde bir tercihli rejim uygulanmayacağı da hükme bağlanmıştır.

Anlaşmanın tarım ürünlerine ilişkin bölümünde, seçilmiş birkaç tarım ürününde taviz değişimi konusunda mutabakata varılmış, taraflar birbirlerine sınırsız miktarda veya tarife kontenjanları dâhilinde vergiden muaf olarak veya MFN vergi indirimi şeklinde tavizler tanımıştır.

Türkiye-Karadağ Dış Ticareti

Kaynak: TÜİK 27

38

60

79

128

6 8

24

14 13

33

46

84

94

140

21 30 36

65

115

0 20 40 60 80 100 120 140 160

2010 2015 2017 2018 2019

milyon dolar

Türkiye'nin Karadağ ile Ticareti (milyon dolar)

İhracat İthalat Hacim Denge

(13)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 12 Türkiye’nin Karadağ’a İhracatında Başlıca Ürünler

Türkiye’nin Karadağ’dan İthalatında Başlıca Ürünler

14 13

10 10 9 8

6 5 5 5

41

0 50

milyon dolar

Ürün Grupları

Türkiye'nin Karadağ'a İhracatında Başlıca Ürün Grupları 2019 (milyon dolar)

Ağaç ve ahşap eşya, odun

kömürü

Mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar

Mücevherci eşyası

Taş, alçı, çimento, amyant, mika vb. maddelerden eşya

Demir veya çelikten eşya Elektrikli makina ve cihazlar Plastikler ve mamulleri Örme giyim eşyası ve aksesuarı Oyuncaklar, spor malzemeleri Diğerleri

5610

4273

2019

425 218 82 72 35 25 25 63 0

1000 2000 3000 4000 5000 6000

1000 dolar

Ürün Grupları

Türkiye'nin Karadağ'dan İthalatında Başlıca Ürün Grupları 2019 (1000 dolar)

Demir ve çelik

Mücevherci eşyası

Alüminyum ve alüminyumdan eşya

Bakır ve bakırdan eşya

İnorganik kimyasallar Plastikler ve mamulleri Organik kimyasallar Temizlik maddeleri

Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü Diğerleri

(14)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 13 Yatırım İlişkileri

Türkiye'nin 2018 yılında yurtdışına gerçekleştirdiği 4 milyar dolar değerindeki toplam yurtdışı doğrudan yatırımda, Karadağ 22 milyon dolar ve %0,55 pay ile 14. sıradadır (TCMB).

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası verilerine göre Karadağlı firmaların Türkiye’de herhangi bir yatırımları bulunmamakta olup, ülkemizde 7 adet Karadağ sermayeli firma faaliyet göstermektedir.

T.C. Podgorica Ticaret Müşavirliği tarafından firmalarımız için önerilen potansiyel yatırım alanları aşağıda belirtilmektedir:

* Turizm (Yaz ve Kış turizmi)

* Enerji (HES ve yenilenebilir enerji teknolojileri)

* Büyükbaş/küçükbaş hayvancılık ve ürünlerinin üretimi

* Tarım (özellikle organik tarım)

* Gıda ürünleri üretimi (özellikle süt ve süt ürünleri)

* Orman ve Ormancılık ürünleri işletmesi (her türlü mobilya imalatı)

* Tekstil (hazır giyim ve döşemelik)

* Ayakkabı üretimi

(15)

EKLER:

EK-1: Karadağ’ın İhracatında Başlıca Ürünler (bin dolar)

GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019 Pay

(%, 2019)

Değişim (%, 2018- 2019)

TOPLAM İHRACAT (Diğerleriyle) 420.871 465.997 404.982 100 -13,1

7601 İşlenmemiş alüminyum 81 132 86 942 76 572 18,9 -11,9

2606 Alüminyum cevherleri ve

konsantreleri 37 938 17 919 43 022 10,6 140,1

3004

Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

13 222 25 081 37 425 9,2 49,2

8703 Otomobiller 3 634 7 428 23 122 5,7 211,3

2608 Çinko cevherleri ve konsantreleri 15 318 16 551 15 506 3,8 -6,3

2204

Taze üzüm şarabı

(kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil) ve üzüm şırası

15 706 15 652 14 174 3,5 -9,4

7228

Diğer alaşımlı çelikten çubuk ve profiller; alaşımlı veya alaşımsız çelikten sondaj işlerinde kullanılan içi boş çubuklar

14 870 15 654 12 710 3,1 -18,8

8483

Transmisyon milleri, kranklar;

yatak kovanları ve mil yatakları;

dişliler ve sistemleri; vidalar; dişli kutuları volan vb.

12 338 12 293 11 516 2,8 -6,3

7404 Bakır döküntü ve hurdaları 6 668 5 951 10 815 2,7 81,7

210

Et ve yenilen sakatat (tuzlanmış, salamura, kurutulmuş veya tütsülenmiş)

8 886 8 663 8 937 2,2 3,2

2716 Elektrik enerjisi 26 370 60 790 8 888 2,2 -85,4

8903

Yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar

551 513 6 204 1,5 1109,4

4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş

ağaç; kalınlık > 6 mm 24 327 23 584 5 929 1,5 -74,9

7204

Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler

7 360 12 259 5 203 1,3 -57,6

2702 Linyit (siyah kehribar hariç) 5 309 5 202 4 962 1,2 -4,6

Kaynak: Trademap

(16)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 15 EK-2: Karadağ’ın İthalatında Başlıca Ürünler (bin dolar)

GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019 Pay

(%, 2019)

Değişim (%, 2018- 2019) TOPLAM İTHALAT (Diğerleriyle) 2.610.536 3.002.864 2.959.803 100 -1,4

8703 Otomobiller 114 146 129 635 152 733 5,2 17,8

3004

Tedavide veya korunmada

kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

63 871 77 426 86 264 2,9 11,4

8903 Yatlar ve diğer eğlence ve spor

tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar 3 138 3 669 83 285 2,8 2170 203 Domuz eti (taze, soğutulmuş veya

dondurulmuş) 56 363 58 723 58 290 2 -0,7

9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam

ve parçaları 35 753 43 709 50 830 1,7 16,3

8517

Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar

59 087 54 906 46 266 1,6 -15,7

2716 Elektrik enerjisi 83 766 43 573 35 802 1,2 -17,8

7601 İşlenmemiş alüminyum 87 155 34 837 1,2 22375,5

1905 Tatlı Bisküvi ve Gofretler 29 862 34 198 33 966 1,1 -0,7

7308

Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb.

47 031 47 050 33 559 1,1 -28,7

2202

Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş)

33 995 34 257 31 745 1,1 -7,3

2607 Kurşun cevherleri ve konsantreleri 0 0 31 386 1,1 0

2402

Tütün/tütün yerine geçen

maddelerden purolar, sigarillolar ve sigaralar

17 520 11 793 30 457 1 158,3

2818 Suni korundum, alüminyum oksit ve

alüminyum hidroksit 26 488 35 911 29 264 1 -18,5

2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan

gıda müstahzarları 24 185 26 649 28 419 1 6,6

Kaynak: Trademap

(17)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 16 EK-3: Karadağ’ın Ülkelere Göre İhracatı (bin dolar)

Sıra Ülke 2017 2018 2019 Pay (%,

2019)

Değişim (%, 2018-

2019)

1. Sırbistan 57 262 70 411 77 333 19,1 9,8

2. Macaristan 37 174 56 968 55 102 13,6 -3,3

3. Çin 66 472 42 190 43 305 10,7 2,6

4. Rusya 5 758 28 131 28 767 7,1 2,3

5. Bosna Hersek 52 050 32 161 25 134 6,2 -21,8

6. Almanya 15 251 21 619 21 921 5,4 1,4

7. İtalya 21 865 20 689 20 075 5 - 3

8. Polonya 19 895 26 668 19 252 4,8 -27,8

9. Belçika 24 950 23 449 16 268 4 -30,6

10. Slovenya 14 960 18 244 15 296 3,8 -16,2

11. Türkiye 24.081 14.217 12.850 3,2 -9,6

12. Hırvatistan 6 345 7 777 8 328 2,1 7,1

13. İngiltere 15 502 9 218 8 195 2 -11,1

14. Çekya 2 590 8 281 6 851 1,7 -17,3

15. Fransa 3 756 6 881 6 731 1,7 -2,2

TOPLAM İHRACAT

(Diğerleriyle) 420.871 465.997 404.982 100 -13,1

Kaynak: Trademap

EK-4: Karadağ’ın Ülkelere Göre İthalatı (bin dolar)

Sıra Ülke 2017 2018 2019 Pay (%,

2019)

Değişim (%, 2018-

2019)

1. Sırbistan 814 731 896 013 874 521 29,5 -2,4

2. Hırvatistan 196 255 235 244 240 830 8,1 2,4

3. Bosna Hersek 202 884 242 021 232 930 7,9 -3,8

4. İtalya 165 962 193 570 192 625 6,5 -0,5

5. Yunanistan 138 479 180 496 168 840 5,7 -6,5

6. Slovenya 136 683 153 606 158 088 5,3 2,9

7. Almanya 121 516 147 645 133 061 4,5 -9,9

8. Türkiye 60.087 79.414 127.597 4,3 60,7

9. Çin 132 497 178 356 113 762 3,8 -36,2

10. Macaristan 45 761 53 387 77 783 2,6 45,7

11. Avusturya 55 594 59 194 64 034 2,2 8,2

12. Hollanda 51 680 64 900 57 543 1,9 -11,3

13. İngiltere 17 569 21 425 53 230 1,8 148,4

14. Polonya 52 107 35 420 50 884 1,7 43,7

15. İspanya 34 928 36 141 39 579 1,3 9,5

TOPLAM İTHALAT

(Diğerleriyle) 2.705.861 3.199.299 2.959.803 100 -7,5

Kaynak: Trademap

(18)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 17 Ek-5: Türkiye’nin Karadağ’a İhracatında Başlıca Ürünler (bin dolar)

GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019 Pay

(%, 2019)

Değişim (%, 2018-

2019) TOPLAM İHRACAT (Diğerleriyle) 60.087 79.414 127.597 100 60,7

7113

Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden)

637 3 428 10 050 7,9 193,2

9403 Diğer mobilyalar ve bunların

aksam ve parçaları 914 2 401 8 481 6,6 253,2

4410

Ağaçtan ve diğer odunsu maddelerden yonga levha, oriented strand board (OSB), vb. levhalar

3 901 6 126 7 015 5,5 14,5

9506

Kültürfizik, jimnastik, atletizm vb. mahsus eşya ve malzeme;

yüzme havuzları ve küçük oyun havuzları

66 137 4 358 3,4 3081

6811

Amyantlı çimentodan, selülozlu çimentodan ve benzerlerinden eşya

13 730 4 328 3,4 492,9

4411 Ağaçtan veya diğer odunsu

maddelerden lif levhalar 2 652 3 844 4 162 3,3 8,3

6802

Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç), mozaik için küp şeklinde taşlar, granüller

380 846 3 826 3 352,2

7308

4 605 4 916 2 888 2,3 -41,3

8903

Yatlar ve diğer eğlence ve spor tekneleri; kürekli kayıklar ve kanolar

24 246 2 859 2,2 1062,2

9401

Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları

507 923 2 289 1,8 148

4418

Ağaçtan bina ve inşaat için marangozluk, mamulleri, doğrama parçaları

134 383 2 178 1,7 468,7

7604 Alüminyumdan çubuklar ve

profiller 545 855 1 839 1,4 115,1

6302 Yatak çarşafı, masa örtüleri,

tuvalet ve mutfak bezleri 1 389 1 491 1 659 1,3 11,3

8544

İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler;

tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar

148 579 1 623 1,3 180,3

805 Turunçgiller

(taze/kurutulmuş) 1 609 1 940 1 508 1,2 -22,3

Kaynak: Trademap

(19)

T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020 18 Ek-6: Türkiye’nin Kardağ’dan İthalatında Başlıca Ürünler (bin dolar)

GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019 Pay

(%, 2019)

Değişim (%, 2018-

2019) TOPLAM İTHALAT (Diğerleriyle) 24.081 14.217 12.850 100 -9,6

7113

Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden)

0 5 4 273 33,3 85360

7204

Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş külçeler

7 541 4 182 3 733 29,1 -10,7

7228

Diğer alaşımlı çelikten çubuk ve profiller; alaşımlı veya alaşımsız çelikten sondaj işlerinde kullanılan içi boş çubuklar

2 745 1 280 1 177 9,2 -8

7602 Alüminyum döküntü ve

hurdaları 68 0 859 6,7 0

7601 İşlenmemiş alüminyum 11 674 3 238 722 5,6 -77,7

7214 İnşaat demiri 418 0 700 5,4 0

7604 Alüminyumdan çubuklar ve

profiller 0 454 431 3,4 -5,1

7404 Bakır döküntü ve hurdaları 0 0 425 3,3 0

8483

Transmisyon milleri, kranklar;

yatak kovanları ve mil

yatakları; dişliler ve sistemleri;

vidalar; dişli kutuları volan vb.

353 404 212 1,6 -47,5

2829

Kloratlar ve perkloratlar, bromatlar ve perbromatlar, iyodatlar ve periyodatlar

0 0 82 0,6 0

3912 Selüloz ve kimyasal türevleri

(ilk şekilde) 0 0 59 0,5 0

2918

Başka oksijen fonksiyonlu grubu olan karboksilik asitler ve türevleri

0 0 35 0,3 0

3402 Yıkama, temizleme

müstahzarları (sabunlar hariç) 0 0 25 0,2 0

4408 Kaplama, kontrplak vb. için

yapraklar; kalın <= 6mm. 173 83 25 0,2 -69,9

7308

0 0 17 0,1 0

Kaynak: Trademap