Yargı bağımsızlığı bağlamında karşılaştırmalı hukukta Türk hukukunda adliye yönetimi, 1.cilt

Tam metin

(1)T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ. YARGI BAĞIMSIZLIĞI BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA ADLİYE YÖNETİMİ BİRİNCİ CİLT. DOKTORA TEZİ Ali ALTINTAŞ. Enstitü Anabilim Dal ı Enstitü Bilim Dal ı. Tez Danışmanı. : Kamu Yönetimi : Kamu Yönetimi. : Prof. Dr. Ömer ANAYURT. ŞUBAT – 2013.

(2)

(3) BEYAN Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlâk kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim.. Ali ALTINTAŞ 14 Şubat 2013.

(4) ÖNSÖZ “Yargı Bağımsızlığı Bağlamında Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Adliye Yönetimi” konusu, akademik ilginin, yasama ve yürütme ilişkilerine yoğunlaştığı, yargının, diğer iki erke nazaran belirli olaylar özelinde, dönemsel ilgiye mazhar olabildiği ülkemizde, dikkatleri yargı bağımsızlığı ve onun önemli bir unsuru olduğuna inandığımız adliye yönetimi olgusu üzerine çekmek amacıyla üzerinde çalışılmaya değer bulunmuştur. Çalışmayı hazırlarken kapalı anlatımlarda bulunmamaya, her şeyi tüm açıklığıyla yazmaya çalıştık. İlk tayin olduğumuzda adliyede oda tahsis edilmesini beklerken, masamızda telefon olmadığında, kalemdeki yazıcı bozulduğunda bağımlılık ile yüzleştik, bazen yazıştık ama hiç konuşmadık. Konuşma olanağı bulamayınca bu çalışma ile kendimizi, bağımlılık, yargı bürokrasisi ve Cumhuriyet başsavcılığı kurumu hakkında yazmaya zorladık. Böylece, madem bağımsızız, yargı bağımsızlığına katkıda bulunacak hiçbir şey yazmamış ve söylememiş olmayalım istedik. Pek de uzun sayılamayacak meslek hayatımızda görüp kavrayabildiklerimizi ortaya koyarak bazı kişileri de tartışmaya katılmaya mecbur bırakmak, hiç değilse bu yolla kendilerinden de bu soruna ilişkin tespit ve öneriler duyma olanağı bulmak ve adliye yönetimi olgusunun yargı bağımsızlığı ile ilişkisi konusundaki algılama sorunlarını irdeleme fırsatı yaratmak kaygısının eseri olan bu çalışmanın, acımasız bir iş yükü altında olduğumuz son altı yıllık süreçte hazırlanması sırasında, belge göndererek ve manevî desteklerini bildirerek yardımcı olan Pendik Yargıcı Sayın Ümit Müderrisoğlu’na, Söke Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Sayın Saim Köroğlu’na, çok sayıda anket yollayarak katkıda bulunan Bursa Cumhuriyet Savcısı Sayın Şemsettin Aksoy’a, Silifke Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Sayın Saim Nergiz’e, anket verilerinin şekil ve grafiklerini hazırlamamda yardımcı olan ve tezi bitirebileceğim konusunda bana cesaret veren ilkokul arkadaşım Sayın Doç. Dr. Şebnem Aslan’a, bu süreçte bana güvendiğini her fırsatta dile getiren ve yardımlarını esirgemeyen danışman hocam Sayın Prof. Dr. Ömer Anayurt’a teşekkür ederim. Bu günlere erişmemde emeklerin karşılığını hiçbir zaman ödeyemeyeceğim anneme, ilkokul öğretmenim de olan rahmetli babama şükranlarımı sunarım. Yetişmemde katkıları olan tüm hocalarıma da minnettar olduğumu belirtirim.. Ali ALTINTAŞ 14 Şubat 2013.

(5) İÇİNDEKİLER KISALTMALAR LİSTESİ ......................................................................................... viii TABLO LİSTESİ ......................................................................................................... xiv ŞEKİL LİSTESİ .......................................................................................................... xvii GRAFİK LİSTESİ ..................................................................................................... xviii ÖZET............................................................................................................................ xxii SUMMARY ................................................................................................................ xxiii GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 BÖLÜM I: TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ ve ADLİYE TEŞKİLATI ............................ 12 1.1. Türk Yargı Örgütü.................................................................................................... 12 1.1.1. Adli Yargı. .................................................................................................... 12 1.1.1.1. İlk Derece Mahkemeleri ................................................................... 12 1.1.1.2. Üst Derece Mahkemeleri.................................................................. 29 1.1.2. İdari Yargı ..................................................................................................... 35 1.1.2.1. İlk Derece Mahkemeleri ................................................................... 35 1.1.2.2. Üst Derece Mahkemeleri.................................................................. 36 1.1.3. Askeri Yargı .................................................................................................. 41 1.1.3.1. Askeri Ceza Yargısı ......................................................................... 42 1.1.3.2. Askeri İdari Yargı: Askeri Yüksek İdare Mahkemesi...................... 47 1.1.4. Uyuşmazlık Yargısı....................................................................................... 48 1.1.5. Anayasa Yargısı ............................................................................................ 49 1.2. Adliye Teşkilatı ........................................................................................................ 53 1.2.1. Cumhuriyet Başsavcılığı ............................................................................... 53 1.2.1.1. Tanımı .............................................................................................. 54 1.2.1.2. Kuruluşu ........................................................................................... 57 1.2.1.3. Tarihsel Gelişimi .............................................................................. 59 1.2.1.4. Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri ............................................. 73 1.2.1.5. Cumhuriyet Savcılarının Statüsü...................................................... 86 1.2.2. Adalet Komisyonu Başkanlığı ...................................................................... 99 1.2.2.1. Kuruluşu ......................................................................................... 100 1.2.2.2. Görevleri ........................................................................................ 103 1.2.3. Diğer Birimler ............................................................................................. 105. i.

(6) BÖLÜM II: YARGININ BAĞIMSIZLIĞI ve TARAFSIZLIĞI ........................... 106 2.1. Yargı Bağımsızlığı ................................................................................................. 106 2.1.1. Tarihi Gelişim: Erkler Ayrılığı.................................................................... 108 2.1.2. Kavram ve Kapsam ..................................................................................... 113 2.1.3. Uluslararası Belgelerde Yargı Bağımsızlığı................................................ 116 2.1.4. Yargının İç ve Dış Bağımsızlığı.................................................................. 121 2.1.4.1. Yargının İç Bağımsızlığı ................................................................ 121 2.1.4.2. Yargının Dış Bağımsızlığı ............................................................. 130 2.1.5. Yargı Bağımsızlığının Kurumsal Modelleri ............................................... 140 2.1.5.1. Bağımsız Yargıçlar – Bağımsız Yargı ........................................... 140 2.1.5.2. Bağımsız Yargıçlar – Bağımlı Yargı.............................................. 140 2.1.5.3. Bağımlı Yargıçlar – Bağımsız Yargı ............................................. 140 2.1.5.4. Bağımlı Yargıçlar – Bağımlı Yargı ................................................ 141 2.1.6. Yargı Bağımsızlığının Boyutları ................................................................. 142 2.1.6.1. Karar Verme Bağımsızlığı (Esas Bağımsızlık) .............................. 142 2.1.6.2. Kurumsal (İdari) Bağımsızlık ........................................................ 143 2.1.6.3. Bireysel Bağımsızlık ...................................................................... 145 2.1.7. Bütçe Politikasının Yargı Bağımsızlığı Üzerine Etkileri ............................ 159 2.1.8. Yargı Bağımsızlığı ve Hesap Verme Sorumluluğu ..................................... 160 2.2. Yargıç Bağımsızlığı ............................................................................................... 165 2.3. Yargıçlık Güvencesi ............................................................................................... 168 2.4. Mahkeme Bağımsızlığı .......................................................................................... 170 2.5. Yargının Tarafsızlığı .............................................................................................. 174 2.5.1. Yargı Tarafsızlığı Kavramı ......................................................................... 175 2.5.2. Yargı Tarafsızlığının Tarihi Kökeni ve Gelişimi ........................................ 177 2.5.2.1. Eski Mısır’da Yargı Tarafsızlığı: “Tarafsızlığın Şafağı” ............... 177 2.5.2.2. Hobbes’ci Toplumsal Sözleşme Kapsamında Tarafsızlık ............. 181 2.5.3. AİHM’nin Tarafsızlık Anlayışı ................................................................... 186 2.5.3.1. Öznel Tarafsızlık ............................................................................ 187 2.5.3.2. Nesnel Tarafsızlık .......................................................................... 188 2.6. Yargı Bağımsızlığı ile Yargının Tarafsızlığı Arasındaki İlişki .............................. 190 2.6.1. Bağımsızlık Tarafsızlığın Ön Koşuludur .................................................... 191 2.6.2. Bağımsızlığın Sağlanması Tarafsızlığı Garanti Etmez ............................... 192 2.6.3. Bağımsız Yargının Meşruiyeti Onun Tarafsızlığından Gelir ...................... 193. ii.

(7) 2.6.4. Yargıçlara Tarafsızlık Güvenceleri Sağlanmalıdır...................................... 194 2.7. Yargı Bağımsızlığında ve Tarafsızlığında Kanunsuz Etki Yaklaşımı ................... 195 BÖLÜM III: KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ADLİYE YÖNETİMİ ............. 199 3.1. Avrupa’da Yargının İdaresine Yönelik Modeller .................................................. 201 3.1.1. Üniter Model ............................................................................................... 201 3.1.2. Klasik Model ............................................................................................... 202 3.1.3. Özerk Yönelimli Model .............................................................................. 202 3.2. Ülkeler .................................................................................................................... 203 3.2.1. Amerika Birleşik Devletleri ........................................................................ 204 3.2.1.1. Mahkeme Teşkilatı ......................................................................... 204 3.2.1.2. Mahkeme Yönetimi........................................................................ 205 3.2.1.3. Yargıçların Mahkeme Yöneticisi Algılamaları .............................. 211 3.2.2. Fransa .......................................................................................................... 212 3.2.2.1. Mahkeme Teşkilatı ......................................................................... 212 3.2.2.2. Savcılık Teşkilatı............................................................................ 215 3.2.2.3. Mahkeme Yönetimi........................................................................ 219 3.2.3. İtalya ............................................................................................................ 223 3.2.3.1. Mahkeme Teşkilatı ......................................................................... 223 3.2.3.2. Savcılık Teşkilatı............................................................................ 225 3.2.3.3. Mahkeme Yönetimi........................................................................ 228 3.2.4. İspanya ........................................................................................................ 230 3.2.4.1. Mahkeme Teşkilatı ......................................................................... 230 3.2.4.2. Savcılık Teşkilatı............................................................................ 231 3.2.4.3. Mahkeme Yönetimi........................................................................ 233 3.2.5. İngiltere ....................................................................................................... 234 3.2.6. Almanya ...................................................................................................... 237 3.2.7. Macaristan ................................................................................................... 243 3.2.8. Finlandiya .................................................................................................... 246 3.2.9. Danimarka ................................................................................................... 249 3.2.10. İzlanda ....................................................................................................... 252 3.2.11. Norveç ....................................................................................................... 253 3.2.12. İsveç .......................................................................................................... 256 3.2.13. Avusturya .................................................................................................. 260. iii.

(8) 3.2.14. Hollanda .................................................................................................... 263 3.2.15. Ukrayna ..................................................................................................... 267 3.2.16. Bulgaristan ................................................................................................ 269 3.2.17. Çek Cumhuriyeti ....................................................................................... 270 3.2.18. Estonya ...................................................................................................... 273 3.2.19. Letonya ...................................................................................................... 276 3.2.20. Litvanya..................................................................................................... 278 3.2.21. Polonya...................................................................................................... 281 3.2.22. Romanya ................................................................................................... 284 3.2.23. Slovakya .................................................................................................... 286 3.2.24. Slovenya .................................................................................................... 290 3.2.25. İrlanda ....................................................................................................... 294 3.2.26. Malta ......................................................................................................... 297 3.2.27. İsviçre ........................................................................................................ 299 3.2.28. Lüksemburg .............................................................................................. 301 3.2.29. Hırvatistan ................................................................................................. 302 3.2.30. Makedonya ................................................................................................ 304 3.2.31. Japonya...................................................................................................... 306 3.2.32. Belçika....................................................................................................... 308 3.2.33. Azerbaycan ................................................................................................ 311 3.2.34. Rusya Federasyonu ................................................................................... 313 3.2.35. Sırbistan .................................................................................................... 317 3.3. Karşılaştırmalı Mahkeme Yönetimi ....................................................................... 320 3.4. Karşılaştırmalı Mahkemeler Bütçesi ...................................................................... 326 3.5. Karşılaştırmalı Savcılık Teşkilatının Görevleri ..................................................... 333 3.5.1. Hukuk Davalarında Savcıların Görevleri .................................................... 333 3.5.2. İdari Davalarda Savcıların Görevleri .......................................................... 334 3.5.3. Diğer Bazı Alanlarda Savcıların Görevleri ................................................. 334 BÖLÜM IV: TÜRK HUKUKUNDA ADLİYE YÖNETİMİ .................................. 336 4.1. Adalet, Yönetim ve Adalet Yönetimi Kavramları: Adalet ve Yönetim Kavramları Arasındaki Karmaşık İlişki ................................................................. 336 4.2. Mahkeme Yönetimi Kavramı ................................................................................. 339 4.2.1. Kavramın Ortaya Çıkışı .............................................................................. 340. iv.

(9) 4.2.2. Mahkeme Yönetimi Modelleri .................................................................... 341 4.2.2.1. Yürütme Modeli ............................................................................. 341 4.2.2.2. Bağımsız Komisyon Modeli .......................................................... 341 4.2.2.3. Ortaklık Modeli .............................................................................. 341 4.2.2.4. Yürütmenin Koruyuculuğu Modeli ................................................ 342 4.2.2.5. Sınırlı Özerlik Modeli .................................................................... 342 4.2.2.6. Sınırlı Özerlik ve Komisyon Modeli .............................................. 342 4.2.2.7. Yargısal Model ............................................................................... 343 4.2.3. Adalet Bakanlığı Tarafından Hazırlanan Mahkeme Yönetimi Projesi ....... 343 4.2.3.1. Projenin Öncesi .............................................................................. 344 4.2.3.2. Projenin Amacı............................................................................... 345 4.2.3.3. Projenin Uygulanması .................................................................... 345 4.2.3.4. Projeden Beklenen Sonuçlar .......................................................... 346 4.2.3.5. Projede Adliye Yönetimine İlişkin Değerlendirmeler ................... 346 4.3. Adliye ve Adliye Yönetimi Kavramları ................................................................. 350 4.3.1 Adliye Yönetiminin Türk Kamu Yönetimi Disiplini İçindeki Yeri ............. 351 4.3.2. Adliye Yönetim Sistemi .............................................................................. 355 4.4. Bağımlılık Algısına Yol Açan Faktörler ................................................................ 358 4.4.1. Yargıç - Savcı Birlikteliği ........................................................................... 359 4.4.1.1. 1961 Anayasa’sı Öncesi Durum..................................................... 360 4.4.1.2. 1961 Anayasası’ndaki Düzenlemeler ............................................. 361 4.4.1.3. 1971 Değişikliği ............................................................................. 363 4.4.1.4. 1982 Anayasası’ndaki Düzenlemeler ............................................. 364 4.4.1.5. 2010 Anayasa Değişikliği .............................................................. 366 4.4.2. Cumhuriyet Savcılarına Tevdi Edilen İdari Görevler ................................. 378 4.4.2.1. Mekân Tahsis ve Düzenleme Yetkisi ............................................. 379 4.4.2.2. İta Amirliği Yetkisi ........................................................................ 385 4.4.3. Protokol (Tebrikata Giriş Sırası) Düzenlemesi ........................................... 388 4.4.3.1. Protokol Kavramı ........................................................................... 388 4.4.3.2. Protokolde Öndegelme ve Öncegelme ........................................... 389 4.4.3.3. Devlet Protokolü ............................................................................ 389 4.4.3.4. Adli Protokol .................................................................................. 390 4.4.3.5. İl Protokolü .................................................................................... 390 4.4.3.6. İlçe Protokolü ................................................................................. 391. v.

(10) 4.4.3.7. Temsilde ve Temsilci Seçiminde Hata........................................... 391 4.4.4. Cumhuriyet Savcılarına Tanınan Ayrıcalıklar ............................................ 398 4.4.4.1. Makam Odası ................................................................................. 398 4.4.4.2. Makam Arabası .............................................................................. 399 4.4.4.3. Sekretarya (Özel Kalem) ................................................................ 400 4.4.4.4. Koruma........................................................................................... 401 4.4.5. Adalet Komisyonu Başkanlığının Etkisizliği .............................................. 404 4.4.6. Mahkemelerin Bütçesinin Bulunmaması .................................................... 406 4.5. Yargıtay ve Danıştay’da İşleyiş ............................................................................. 411 4.6. Bölge Adliye Mahkemelerinde Öngörülen İşleyiş ................................................. 411 4.7. İstişari Ziyaret Raporlarındaki, Cumhuriyet Savcıların İdari Görevlerine İlişkin Saptamalar ve Öneriler ............................................................................... 414 4.8. Mahkemelerin Yönetimi ve Adaletin Kalitesi Semineri’nde Ortaya Konulan Görüşler ................................................................................................... 417 4.9. Anayasa Mahkemesi Kararı: Kaçırılan Fırsat ........................................................ 420 4.10. Adliye Yönetim Sisteminin Adil Yargılanma Hakkı ile İlişkisi .......................... 427 4.10.1. Adil Yargılanma Hakkı Kavramı ............................................................. 428 4.10.2. Adil Yargılanma Hakkının İşlevleri ......................................................... 429 4.10.3. Bağımsız ve Tarafsız Mahkeme ............................................................... 430 4.10.4. Adliye Yönetim Sisteminin Adil Yargılanma Hakkına Etkisi: Silahların Eşitliği...................................................................................... 438 4.11. Adliye Yönetiminde Etik Sorunu ......................................................................... 455 4.11.1. Etik Kavramı ............................................................................................ 455 4.11.1.1. Kamusal Etik Kavramı .............................................................. 455 4.11.1.2. Yönetsel Etik Kavramı .............................................................. 455 4.12. Adliye Yönetimi ve Hesapverebilirlik ................................................................. 458 4.13. Mahkeme Yanındaki Savcılıktan, Savcılık Bünyesinde Mahkemeye ................. 460 BÖLÜM V: ADLİYE YÖNETİMİ ARAŞTIRMASI .............................................. 475 5.1. Anket Çalışması ..................................................................................................... 475 5.1.1. Araştırmanın Amacı .................................................................................... 476 5.1.2. Araştırmanın Yöntemi................................................................................. 476 5.1.2.1. Evren ve Örnekleme....................................................................... 476 5.1.2.2. Veri Toplama ve Analiz Yöntemi .................................................. 476. vi.

(11) 5.1.3. Anket Formunun Tasarımı ve Pilot Uygulama ........................................... 477 5.1.4. Araştırmanın Veri Toplama Yöntemi ve Kısıtları ...................................... 477 5.1.5. Araştırmanın Hipotezleri............................................................................. 477 5.1.6. Araştırmanın Bulguları................................................................................ 483 5.1.6.1. Katılımcılara İlişkin Bilgiler .......................................................... 483 5.1.6.2. Adliyenin İdari ve Mali İşlerinin Yürütülmesine ve Protokol Sıradüzenine İlişkin Bulgular......................................................... 488 5.2. Yargıda Durum Analizi Toplantıları ...................................................................... 544 SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................................ 551 KAYNAKÇA ............................................................................................................... 574 EKLER ......................................................................................................................... 630 ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................ 690. vii.

(12) KISALTMALAR AB. : Avrupa Birliği. ABD. : Amerika Birleşik Devletleri. ABGM. : Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. ACM. : Asliye Ceza Mahkemesi. ADB. : Adalet Bakanlığı. AHM. : Asliye Hukuk Mahkemesi. AHÖİKR. : Adalet Hizmetleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu. AİHK. : Avrupa İnsan Hakları Komisyonu. AİHM. : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. AİHS. : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. AK. : Avrupa Konseyi. AKB. : Adalet Komisyonu Başkanlığı. ASİGM. : Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. ATK. : Adli Tıp Kurumu Başkanlığı. AÜHF. : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi. AÜHFD. : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. AY. : Askeri Yargıtay. AYİM. : Askeri Yüksek İdare Mahkemesi. AYM. : Anayasa Mahkemesi. BAM. : Bölge Adliye Mahkemesi. BİM. : Bölge İdare Mahkemesi. BK. : Bakanlar Kurulu. BM. : Birleşmiş Milletler. CBS. : Cumhuriyet Başsavcılığı. viii.

(13) CCEJ. : Consultative Council of European Judgess. CCEP. : Consultative Council of European Prosecutors. CEPEJ. : Commission for the Efficiency of Justice. CGK. : Ceza Genel Kurulu. CİGM. : Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü. CMK. : Ceza Muhakemeleri Kanunu. COA. : Alman Mahkeme Teşkilatı Kanunu. CPP. : Alman Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu. CRPE. : Romanian Center For European Policies. CS. : Cumhuriyet Savcılığı. ÇACM. : Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi. ÇC. : Çek Cumhuriyeti. ÇM. : Çocuk Mahkemesi. CTGM. : Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. DGK. : Danıştay Genel Kurulu. DİSK. : Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu. DM. : Disiplin Mahkemesi. DMİ. : Danimarka Mahkeme İdaresi. DYY. : Ukrayna Devlet Yargı Yönetimi. EU. : European Union. FRA. : European Union Agency for Fundamental Rights. FSEK. : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. FSH. : Fikri ve Sınaî Haklar. GKB. : Genelkurmay Başkanlığı. HGK. : Hukuk Genel Kurulu. ix.

(14) HİGM. : Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü. HMCS. : Her Majesty’s Court Service. HMK. : Hukuk Muhakemeleri Kanunu. HSK. : Hâkimler ve Savcılar Kanunu. HSYK. : Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu. HUMK. : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu. IAJ. : International Association of Judges. İBK. : İçtihatları Birleştirme Kararı. İCM. : İcra Ceza Mahkemesi. İDDK. : İdari Dava Daireleri Kurulu. İHEB. : İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. İHM. : İcra Hukuk Mahkemesi. İİK. : İcra ve İflas Kanunu. İM. : İş Mahkemesi. İMİD. : Adalet Bakanlığı İdarî ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı. İÜHF. : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi. İYUK. : İdari Yargılama Usulü Kanunu. KGEK. : Kamu Görevlileri Etik Kurulu. KHK. : Kanun Hükmünde Kararname. KM. : Kadastro Mahkemesi. KMYKK. : Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. KRK. : Kıbrıs Rum Kesimi. MB. : Maliye Bakanlığı. MESHUS. : Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi. MK. : Medeni Kanun. x.

(15) MSB. : Milli Savunma Bakanlığı. MÜSİAD. : Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği. MYSDP. : Mahkeme Yönetimi Sistemine Destek Projesi. NCA. : Norveç Ulusal Mahkeme İdaresi. OECD. : Organisation for Economic Co-operation and Development. OSCE. : Organization for Security and Co-operation in Europe. OSI. : Open Society Institute. PGM. : Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü. RG. : Resmi Gazete. RF. : Rusya Federasyonu. SBE. : Sosyal Bilimler Enstitüsü. SCM. : Sulh Ceza Mahkemesi. SGB. : Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. SHM. : Sulh Hukuk Mahkemesi. SK. : Sayılı Kanun. TAA. : Türkiye Adalet Akademisi. TBB. : Türkiye Barolar Birliği. TBMM. : Türkiye Büyük Millet Meclisi. TC. : Türkiye Cumhuriyeti. TCK. : Türk Ceza Kanunu. TDK. : Türk Dil Kurumu. TE. : Tertip. TEPAV. : Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. TESEV. : Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı. TM. : Ticaret Mahkemesi. xi.

(16) TMK. : Terörle Mücadele Kanunu. TPE. : Türk Patent Enstitüsü. TTK. : Türk Ticaret Kanunu. TÜM. : Tüketici Mahkemesi. TÜSİAD. : Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği. UHDİGM. : Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü. UM. : Uyuşmazlık Mahkemesi. UMİ. : Litvanya Ulusal Mahkeme İdaresi. UMY. : İsveç Ulusal Mahkeme Yönetimi. UYAP. : Ulusal Yargı Ağı Projesi. UYK. : Macaristan Ulusal Yargı Konseyi. USAID. : United States Agency International Development. VDDK. : Vergi Dava Daireleri Kurulu. VM. : Vergi Mahkemesi. YHK. : Yüksek Hâkimler Kurulu. YK. : Hollanda Yargı Konseyi. YRSB. : Yargı Reformu Stratejisi Belgesi. YRST. : Yargı Reformu Stratejisi Taslağı. YSK. : Yüksek Savcılar Kurulu. YYK. : Fransa Yüksek Yargı Kurulu. Av.. : Avukat. Bkz.. : Bakınız. Çev.. : Çeviren. Dpn.. : Dipnot. Drl.. : Derleyen. xii.

(17) Ed.. : Editör. Hzl.. : Hazırlayan. İng.. : İngilizce. Örn.. : Örneğin. Prg.. : Paragraf. Vol.. : Volume. Yön.. : Yönetmelik. E.. : Esas. K.. : Karar. s.. : Sayfa. ss.. : Sayfa aralığı. vb.. : Ve benzeri. xiii.

(18) TABLO LİSTESİ Tablo 1 : 2008 Yılında Münferit Mahkeme Bütçesinden Sorumlu Otoriteler .......... 331 Tablo 2 : 2008 Yılında Münferit Mahkeme Bütçelerinin Yönetim Aşamaları ......... 332 Tablo 3 : Araştırmaya Katılan Kişilere İlişkin Sosyo-Demografik Bilgiler .............. 484 Tablo 4 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 489 Tablo 5 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 489 Tablo 6 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 491 Tablo 7 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 491 Tablo 8 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 493 Tablo 9 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 493 Tablo 10 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 495 Tablo 11 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 495 Tablo 12 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 497 Tablo 13 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 497 Tablo 14 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 499 Tablo 15 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 499 Tablo 16 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 501 Tablo 17 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 501 Tablo 18 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 503 Tablo 19 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 503 Tablo 20 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 505 Tablo 21 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 505 Tablo 22 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 507 Tablo 23 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 507. xiv.

(19) Tablo 24 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 509 Tablo 25 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 509 Tablo 26 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 511 Tablo 27 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 511 Tablo 28 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 513 Tablo 29 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 513 Tablo 30 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 515 Tablo 31 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 515 Tablo 32 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 517 Tablo 33 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 517 Tablo 34 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 519 Tablo 35 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 519 Tablo 36 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 521 Tablo 37 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 521 Tablo 38 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 523 Tablo 39 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 523 Tablo 40 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 525 Tablo 41 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 525 Tablo 42 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 527 Tablo 43 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 527 Tablo 44 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 529 Tablo 45 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 529 Tablo 46 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 531 Tablo 47 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 531. xv.

(20) Tablo 48 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 533 Tablo 49 : Farklılığının Araştırılması (ANOVA) Testi ............................................... 533 Tablo 50 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 535 Tablo 51 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 535 Tablo 52 : Bağımsız Gruplararası T Testi ................................................................... 537 Tablo 53 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 537 Tablo 54 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 538 Tablo 55 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 539 Tablo 56 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 540 Tablo 57 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 541 Tablo 58 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 542 Tablo 59 : Farklılığın Araştırılması (ANOVA) Testi ................................................. 543. xvi.

(21) ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1. : Adli Yargı İlk Derece Mahkemeler Sistemi ................................................. 29. Şekil 2. : Türkiye’de Yargı Yolları .............................................................................. 53. Şekil 3. : Cumhuriyet Başsavcılığı Teşkilat Yapısı ..................................................... 59. Şekil 4. : Adliye Müdürü Çalışma Yöntemi .............................................................. 349. xvii.

(22) GRAFİK LİSTESİ Grafik 1. : Katılımcıların Görev Yapılan Yer Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları ............................................................................................................ 485. Grafik 2. : Katılımcıların Cinsiyet Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları ................ 485. Grafik 3. : Katılımcıların Meslek Türü Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları ......... 486. Grafik 4. : Katılımcıların Yaş Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları ....................... 486. Grafik 5. : Katılımcıların Kıdem Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları .................. 487. Grafik 6. : Katılımcıların Çalıştıkları Bölge Değişkenine Göre Yüzde Dağılımları . 487. Grafik 7. : Katılımcıların “Adliyenin idari ve mali işleri Cumhuriyet başsavcısı tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı. 488. Grafik 8. : Katılımcıların “Adliyenin idari ve mali işleri adalet komisyonu başkanı/başkanlığı tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................. 490. Grafik 9. : Katılımcıların “Cumhuriyet başsavcısı bulunmayan mülhakatlarda adliyenin idari ve mali işleri kıdemli Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı................... 492. Grafik 10 : Katılımcıların “Mülhakatlarda adliyenin idari ve mali işleri kıdemli yargıç tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ................................................................................................... 494 Grafik 11 : Katılımcıların “Mülhakatlarda adliyenin değil ancak mahkemelerin idari ve mali işleri kıdemli yargıç tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ........................................... 496 Grafik 12 : Katılımcıların “Mülhakatlarda, o ilçenin adıyla bir mahkeme başkanlığı kurulmalı ve adliyenin idari ve mali işleri mahkeme başkanı tarafından yürütülmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı................... 498 Grafik 13 : Katılımcıların “Adliyenin idari ve mali işlerinin yerine getirilmesi konusunda Cumhuriyet başsavcısının veya adalet komisyonu başkanının/ . başkanlığının/kıdemli yargıcın rolünün/etkinliğinin bulunmadığı başka bir sistem (profesyonel yöneticilik veya adliye müdürlüğü) kurulmalıdır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................ 500 Grafik 14 : Katılımcıların “Profesyonel yönetici/adliye müdürü ağır ceza merkezlerinde Cumhuriyet başsavcısına mülhakatlarda kıdemli Cumhuriyet savcısına bağlı olarak görev yapmalıdır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................. 502. xviii.

(23) Grafik 15 : Katılımcıların “Profesyonel yönetici/adliye müdürü ağır ceza merkezlerinde adalet komisyonu başkanına/başkanlığına, mülhakatlarda kıdemli yargıca bağlı olarak görev yapmalıdır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ........................................... 504 Grafik 16 : Katılımcıların “Profesyonel yönetici/adliye müdürü ağır ceza merkezlerinde Cumhuriyet başsavcısına, mülhakatlarda kıdemli Cumhuriyet savcısına bağlı olarak görev yapmalı, adalet komisyonu başkanı/kıdemli yargıç ile koordinasyon içinde çalışmalıdır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................ 506 Grafik 17 : Katılımcıların “Adliyenin tek bir bütçesi olmalı ve bütçe uygulamaları Cumhuriyet başsavcısı/kıdemli Cumhuriyet savcısı tarafından gerçekleştirilmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ......... 508 Grafik 18 : Katılımcıların “Adliyenin tek bir bütçesi olmalı ve bütçe uygulamaları adalet komisyonu başkanı/başkanlığı/kıdemli yargıç tarafından gerçekleştirilmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ......... 510 Grafik 19 : Katılımcıların “Cumhuriyet başsavcılığına ve adalet komisyonu başkanlığına ayrı bütçe tahsis edilmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ....................................................................................... 512 Grafik 20 : Katılımcıların “Ağır ceza merkezi ve mülhakatlarda her mahkemenin ayrı bütçesi olmalıdır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ....... 514 Grafik 21 : Katılımcıların “Her mahkemenin ayrı bütçesi olmasına gerek yoktur, ağır ceza merkezleri ve mülhakatları kapsamak üzere sadece adalet komisyonu başkanlığının ayrı bütçesinin olması yeterlidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................ 516 Grafik 22 : Katılımcıların “Adliye bütçesi objektif ölçütlere göre ve eşitlik gözetilerek harcanmaktadır” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ................................................................................................... 518 Grafik 23 : Katılımcıların “Adalet komisyonu başkanının/yargıcın adliyenin veya sadece mahkemelerin idari ve mali işlerinden sorumlu tutulması yargıçlık görevi ile bağdaşmaz” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ....... 520 Grafik 24 : Katılımcıların “Adliyenin idari ve mali işlerinin Cumhuriyet başsavcısı/ savcısı tarafından yerine getirilmesi yargı/yargıç bağımsızlığı açısından olumsuz bir görüntü sergilememektedir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ........................................................................................ 522 Grafik 25 : Katılımcıların “Yargıyı protokolde Cumhuriyet başsavcısı/savcısı temsil etmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ................. 524 Grafik 26 : Katılımcıların “Yargıyı protokolde adalet komisyonu başkanı/kıdemli yargıç temsil etmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ..... 526. xix.

(24) Grafik 27 : Katılımcıların “Uygulanmakta olan ‘birlikte temsil’ esası devam etmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ........................... 528 Grafik 28 : Katılımcıların “Uygulanmakta olan ‘birlikte temsil’ esası, önce gelme sıralaması adalet komisyonu başkanı-Cumhuriyet başsavcısı şeklinde değiştirilmek suretiyle devam etmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ....................................................................................... 530 Grafik 29 : Katılımcıların “Yargının protokolde temsili görevi başka bir kişiye verilmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ....................... 532 Grafik 30 : Katılımcıların “5235 SK’deki, bölge adliye mahkemesinin başkan tarafından temsil edilmesine (m. 34/1) ilişkin düzenleme yerindedir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................ 534 Grafik 31 : Katılımcıların “5235 SK’deki, mahkemenin genel yönetim işlerini yürütme görevinin iki ayrı düzenleme ile hem başkana (m. 34/3) hem de Cumhuriyet başsavcısına (m. 40/3) verilmiş olması yetki karmaşasına yol açabilir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı .. 536 Grafik 32 : Cumhuriyet savcılarının “Yargısal görevlere/faaliyetlere daha fazla zaman ayırabilmelerinin sağlanması bakımından adliyenin idari ve mali işlerinin Cumhuriyet Başsavcısı/savcısı tarafından yürütülmesi uygulamasına son verilmelidir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ................................................................................................... 538 Grafik 33 : Cumhuriyet savcılarının “Adliyenin idari ve mali işlerinin Cumhuriyet başsavcısı/savcısı tarafından yerine getirilmesi nedeniyle yargıçlarla sorun yaşadım ya da yaşandığına tanık oldum” Saptamasına Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................. 539 Grafik 34 : Cumhuriyet savcıları arasında “Adliyenin idari ve mali işlerinin Cumhuriyet başsavcısı/savcısı tarafından yerine getirilmesi nedeniyle yargıçlarla sorun yaşadım ya da yaşandığına tanık oldum” Diyenlerin Sorunun Çözümüne İlişkin Yanıtlarının Yüzde Dağılımı ....................... 540 Grafik 35 : Yargıçların “Yargıçların, idari ve mali konularda yetkili ve görevli kılınmayışlarının nedeni, asli (yargısal) görevlerine daha fazla zaman ayırabilmelerini sağlama amacına yöneliktir” Görüşüne Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................. 541 Grafik 36 : Yargıçların “Adliyenin yönetim işlerinin Cumhuriyet başsavcısı/ savcısı tarafından yerine getirilmesi nedeniyle olumsuz bir durumla karşılaştım ya da böyle bir duruma tanık oldum” Saptamasına Yaklaşımlarının Yüzde Dağılımı ............................................................. 542. xx.

(25) Grafik 37 : Yargıçlar arasında “Adliyenin yönetim işlerinin Cumhuriyet başsavcısı/ savcısı tarafından yerine getirilmesi nedeniyle olumsuz bir durumla karşılaştım ya da böyle bir duruma tanık oldum” Diyenlerin Sorunun Çözümüne İlişkin Yanıtlarının Yüzde Dağılımı ..... 543. xxi.

(26) SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tez Özeti. Tezin Başlığı: Yargı Bağımsızlığı Bağlamında Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Adliye Yönetimi Yönetimi Tezin Yazarı : Ali ALTINTAŞ Danışman : Prof. Dr. Ömer ANAYURT Kabul Tarihi : 14/02/2013. Sayfa Sayısı : xxiii (ön kısım) + 630 (tez) + 60 (ek). Anabilimdalı : Kamu Yönetimi. Bilimdalı. : Kamu Yönetimi. Yürütme erkinin temsilcilerinin HSYK’de bulunmasından uzun tutukluluk sürelerine, yargıya ayrılan bütçeden adli kolluğun kurulmasına, yargı birliğinin sağlanması gerekliliğinden yargıda uygulanan teftiş sistemine kadar uzanan birçok boyutu ile yargı bağımsızlığı olgusu yıllardır başlıca tartışma konumuzdur. Bu kapsamda, yargıcın karar verirken yalnızca kanunla bağlı olması, kendisini diğer erklerin, tarafların, medyanın, kamuoyunun etkisi ve baskısı altında hissetmemesi demek olan karar verme bağımsızlığı ile kişisel olarak baskı ve müdahalelere maruz kalmaması gerektiğine işaret eden bireysel bağımsızlık yanında bir bütün olarak yargı organının olumsuz iç ve dış etkilere karşı korunması gerektiği anlamına gelen kurumsal bağımsızlık kavramı, son dönemde bu konudaki tartışmaların odağı durumuna gelmiştir. Taşrada mahkemeleri içinde barındıran adliyeler Adalet Bakanlığı’nın hizmet götürdüğü binalardır. Üniversitelerin, hastanelerin, cezaevlerinin, bütçesi ve bir yönetim yapısı mevcut iken adliyelerin kanun ile belirlenmiş bir yönetim yapısı ve mahkemelerin özerk bir bütçesi bulunmamaktadır. Adalet Bakanlığı’nca çıkarılan genelgelerle adliyelerde idari ve mali işlerin yürütülmesi görevi, ceza davasının davacısı konumundaki Cumhuriyet başsavcılığına verilmiştir. Bu da, Anayasa’da bağımsız ve teminatlı oldukları belirtilen, her hal ve şartta tarafsız karar vermeleri beklenen yargıçların, adliyelerde yasal temelden yoksun ve öznel uygulamalara maruz kalmalarına yol açarak bağımsızlık ve tarafsızlık görünümlerinin aşınması sonucunu doğurmuş, mahkemeler Cumhuriyet başsavcılığı bünyesinde birer birim, yargıçlar da Cumhuriyet başsavcılığında çalışan birer görevli olarak algılanır olmuştur. Oysaki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, mahkemelerin bağımsız görünmeleri gerekliliğini de yargı bağımsızlığının ve tarafsızlığının bir unsuru olarak ortaya koymuştur. Ancak ülkemizdeki, evrensel uygulamalara uygun düşmeyen, yargıçları dışlayan adliye yönetim sistemi, yargıçların bireysel, mahkemelerin de kurumsal olarak bağımsız ve tarafsız görünümlerinin önünde engel teşkil etmektedir. Çalışma, yargı bağımsızlığına ilişkin tartışmalar içinde kendisine yer ve taraftar bulmakta zorlanan adliye yönetimi olgusunu gündeme taşımak ve evrensel ilkeler çerçevesinde yasal temele oturtulması çabalarına destek vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaca yönelik anket çalışması yapılarak yargıç ve Cumhuriyet savcılarının konuya ilişkin görüşleri alınmış, yargıçları ve mahkemeleri Cumhuriyet başsavcılığına tabi gösteren çok sayıda belgeye, habere yer verilmiş, algının ulaştığı boyutu göstermek bakımından yargıç, avukat ve akademisyenlerce çeşitli platformlarda yapılan konuşmalara, yabancı uzman raporlarına atıf yapılarak amacından sapan ve yargının bağımsız ve tarafsız görünümüne zarar verir hale gelen adliye yönetim sistemi gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.. Anahtar kelimeler: Adliye Yönetimi, Yargı Bağımsızlığı, Yargının Tarafsızlığı, Yargıç, Cumhuriyet Başsavcılığı. xxii.

(27) Sakarya University Insitute of Social Sciences. Abstract of PhD Thesis. Title of the Thesis: The Courthouse Administration in Comparative Law and in Turkish Law in the Context of Judicial Independence Author. : Ali ALTINTAŞ. Supervisor. Date. : 14/02/2013. Nu. of pages : xxiii (pre text) + 630 (main body) + 60 (appendix). Department : Public Administration Subfield. : Prof. Dr. Ömer ANAYURT. : Public Administration. Judicial independence phenomenon is our leading debate point with its many dimensions from containing of HSYK executive body’s representatives to long detention duration, from the budget allocated for judiciary to establishing judicial police, from instituting judicial unity to inspection system exercised in judiciary. In this content, the institutional independence concept which means protecting of judiciary againist negative internal and external effects became focus of this debate beside the substantive independence which means judge is only bound by law in his/her decisionmaking process and not feeling himself/herself under the pressure of other government bodies, parties, media and public opinion and the personel independence which points that judge should not expose individual influence and interference. The courthouses which include the courts are the buildings which the Ministry of Justice serves. Whilst universities, hospitals, prisons have a budget and an administration structure, courthouses don’t have an administration structure determined by law and don’t have an autonomous budget. By the circulars brought out by the Ministry of Justice the duty of executing financial and administrative works is given to the chief prosecution of Republic who is also the plaintiff in criminal cases. This situation has a result of eroding independence and impartiality aspects of judges, who are indicated in the Constitution as independent and guaranteed and are expected to give impartial decisions in any circumstance and condition, leading to expose illegal and subjective implementations in courthouses, so courts are perceived as a unit within the chief prosecution of Republic and the judges as an official in it as well. However the European Court of Human Rights stated the necessity of courts to be appeared independent as a factor of judicial independence and impartiality. Yet the courthouse administration system in our country which is contrary to common implementations and excludes judges is an obstacle for appearing independent and impartial for judges individually and for courts instutionally. The thesis is prepared for the purpose of bringing the courthouse administration concept to the agenda and support to the efforts of placing it on the legal basis within the framework of universal principles. For this purpose, views of judges and public prosecutors were taken about topic by conducting a survey, numerous documents and news were put which subject the judges and courts to chief prosecution of Republic and tried to unroll the courthouse administration which deviates from its aim and becomes damaging the independence and impartial appearance of judiciary by referring to the speeches of judges, advocates and academicians in various platforms and foreign experts’ reports with regard to demonstrate the dimension which the perception arrived.. Keywords: Courthouse Administration, Judicial Independence, Judicial Impartiality, Judge, Chief Prosecution of Republic. xxiii.

(28) *ø5øù 0DGGL KXNXNXQ PDKNHPHOHU WDUDIÕQGDQ EHOOL ELU ROD\D X\JXODQPDVÕ IDDOL\HWL RODUDN WDQÕPODQDQ\DUJÕHSH\FHELUVUHGLUKHPoRNNRQXúXOPDNWDKHPGHoRNNRQXúPDNWDGÕU <DUJÕQÕQ WDUWÕúÕOPDVÕQÕQ YH EX WDUWÕúPD\D \DUJÕ oHYUHOHULQLQ GH NDWÕOPDVÕQÕQ ONHGH GHPRNUDWLN XVXOOHULQ \HUOHúPHVLQH YH GHPRNUDVL NOWUQQ JHOLúPHVLQH NDWNÕODUÕ RODFD÷Õ DoÕNWÕU %X GúQFHGHQ YH PHVOHNL GHQH\LP YH J|]OHPOHULPL]GHQ \ROD oÕNDUDN ONHPL]GH X]XQ ]DPDQGDQ EHUL JQGHPGH RODQ YH JQ JHoWLNoH \R÷XQODúDQ \DUJÕGD UHIRUP WDUWÕúPDODUÕ DUDVÕQGD NHQGLVLQH \HU YH WDUDIWDU EXOPDNWD ]RUODQDQ YH \DUJÕ ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ NDYUDPÕ LoLQGH GúQOPH\HQ DGOL\H \|QHWLPL NRQXVXQGD KD]ÕUODGÕ÷ÕPÕ] EX oDOÕúPD LOJLVL]OLN GXYDUÕQD oDUSPD ULVNLQL WDúÕ\DQ YH EDúWD \DUJÕoODU ROPDN ]HUH ELUoRN KXNXNoXQXQ ]LKQLQGH ³KDYDQGD VX G|YPH´ \D GD ³DNÕQWÕ\D NUHN oHNPH´ úHNOLQGH EHOLUHQ ELU JLULúLP RODUDN J|UOHELOLU $QFDN EX DQODúÕOÕUOÕN DGOL\H \|QHWLPL ROJXVXQXQ\DUJÕED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕNDYUDPÕLoLQGHELUNHQDUDDWÕOPDVÕQDJHUHNoHRODPD]=LUD KHGHIH XODúPDNWDNL EDúDUÕVÕ]OÕNODU ELOH WDUWÕúPDOÕ NRQXODUÕQ ELUD] GDKD D\GÕQOÕ÷D NDYXúPDVÕQD \DUGÕP HGHELOLU øQVDQ X÷UDúÕODUÕ DoÕVÕQGDQ |QHPOL RODQ KHU ]DPDQ KHGHI GH÷LOGLURQXQ\ROXQXDoPDNGD|QHPOLGLU $GDOHW LONHVL KXNXN G]HQLQLQ WHPHOLQL ROXúWXUXU %X LúOHYLQ DQODP ND]DQDELOPHVL YH \DúDPDJHoLULOHELOPHVLLoLQHWNLOLUHWNHQLúOHYVHOYHKÕ]OÕLúOH\HQELUDGDOHWVLVWHPLQLQ NXUXOPDVÕNDoÕQÕOPD]GÕU%XQLWHOLNOHUHVDKLSELUDGDOHWVLVWHPLQLQNXUXOPDVÕKHUúH\GHQ |QFH ED÷ÕPVÕ] YH WDUDIVÕ] ELU \DUJÕ HUNLQLQ YDUOÕ÷ÕQÕ JHUHNOL NÕOPDNWDGÕU %DúND ELU GH\LúOH \DUJÕHUNLQLQDQD\DVD LOH \NOHQGL÷LGHQHWLP LúOHYLQLHNVLNVL] \DSDELOPHVL LoLQ ED÷ÕPVÕ]YHWDUDIVÕ]ROPDVÕ]RUXQOXGXU <DUJÕQÕQ ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ \DVDPD YH \UWPHQLQGR÷UXGDQ YH\DGROD\OÕ \ROODUGDQ \DUJÕ\Õ \|QOHQGLUPHPHVLEDVNÕDOWÕQGDWXWPDPDVÕ\DGDE|\OHELUL]OHQLPL\DUDWDFDNWDYÕUODUGDQ NDoÕQPDVÕQÕ JHUHNOL NÕODU <DUJÕo ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ LVH \DUJÕFÕQ J|UHYLQL \DSDUNHQ KLoELU EDVNÕYHHWNLDOWÕQGDEXOXQPDPDVÕKHUKDQJLELUNLúL\DGDNXUXPGDQHPLUDOPDPDVÕKHU WUO ND\JÕGDQ X]DN YH |]JU ROPDVÕGÕU %X NDYUDPODU \DUJÕ\D GL÷HU HUNOHU NDUúÕVÕQGD VWQON VD÷ODPD DPDFÕ\OD GH÷LO KDN YH |]JUONOHULQ JYHQFHVL RODQ \DUJÕODPD LúOHPLQLQ HWNLQ ELoLPGH \HULQH JHWLULOHELOPHVL LoLQ \DUJÕFD RQX Lo YH GÕú HWNLOHUGHQ NRUX\DFDNELUVWDWVD÷ODPDDPDFÕ\ODRUWD\DDWÕOPÕúYHJHQHONDEXOJ|UHUHNDQD\DVDYH \DVDODUGD\HUHGLQPLúWLU. . .

(29) gWH\DQGDQKDNDUD\DQDGDOHWWDOHSHGHQLQVDQODUÕQKDNODUÕQÕQNRUXQPDVÕQGDYHKDONÕQ \DUJÕVLVWHPLQHRODQJYHQLQLQVUPHVLQGH\DUJÕQÕQWDUDIVÕ]OÕ÷ÕQÕQVD÷ODQPDVÕGDE\N |QHPWDúÕPDNWDGÕU<DUJÕVDOYHHWLPRORMLNDQODPGDWDUDIVÕ]OÕNNDYUDPÕQGDQDQODúÕOPDVÕ JHUHNHQ \DUJÕODPD DúDPDVÕQGD \DUJÕFÕQ GDYDQÕQ WDUDIODUÕQGDQ ELULVL OHKLQH YH\D DOH\KLQH ELU H÷LOLP LoHULVLQGH ROPDPDVÕ KXNXN NXUDOÕQÕ WDUDIODUD HúLW ELoLPGH X\JXODPDVÕ YH EXQXQ VLVWHPVHO RODUDN JYHQFH DOWÕQD DOÕQPÕú ROPDVÕGÕU $QD\DVD YH \DVDODUGD\DUJÕED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQDLOLúNLQ|QJ|UOHQJYHQFHOHUELUúHNLOGH\DUJÕQÕQWDUDIVÕ] ROPDDPDFÕQD KL]PHWHWPHNWHGLU7DUDIVÕ]OÕ÷ÕVD÷ODPDQÕQ LON|QHPOLúDUWÕHOEHWWH\DUJÕ PHUFLOHULQLQ ED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQÕ VD÷ODPDNWÕU <DUJÕFÕQ WDUDIVÕ] ROPDVÕQÕQ LNL WHPHO NRúXOX EXOXQPDNWDGÕU%XQODUQHVQHOYH|]QHONRúXOODUGÕU1HVQHONRúXOODU\DUJÕFÕQWDUDIVÕ]YH ED÷ÕPVÕ] J|UHY \DSDELOPHVLQGH RUJDQL]DV\RQD LOLúNLQ JYHQFH ER\XWODUÕQÕ ROXúWXUXU g]QHONRúXOODULVH\DUJÕFÕQNLúLVHODQODPGD|Q\DUJÕVÕ]YHWDUDIVÕ]ROPDVÕLOHLOJLOLGLU <DUJÕ\DRODVÕHWNLYHPGDKDOHOHULQ³ND\QD÷ÕQD´J|UHED÷ÕPVÕ]OÕNLoED÷ÕPVÕ]OÕNYHGÕú ED÷ÕPVÕ]OÕN RODUDN LNL\H D\UÕOÕU øo ED÷ÕPVÕ]OÕN \DUJÕoODUÕQ EL]]DW \DUJÕ VLVWHPLQLQ LoLQGHQ JHOHELOHFHN KHU WUO EDVNÕ YH PGDKDOH\H NDUúÕ NRUXQPDVÕQÕ YH NHQGL LGHRORMLOHUL YH LQDQoODUÕQÕQ HWNLVLQGH NDOPDPDVÕQÕ JHUHNWLULU <DUJÕQÕQ GÕú ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ LVH \DUJÕoODUÕQ \DVDPD YH \UWPH HUNOHUL LOH GL÷HU NXUXP YH |UJWOHUGHQ PHG\DGDQ NDPXR\XQGDQ YH GDYDQÕQ WDUDIODUÕQGDQ JHOHELOHFHN KHU WU EDVNÕ YH PGDKDOH\H NDUúÕ NRUXQPDVÕDQODPÕQDJHOPHNWHGLU 6|] NRQXVX HWNL YH PGDKDOHOHU ³KHGHIOHULQH´ J|UH GH NDUDU YHUPH ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ ELUH\VHOED÷ÕPVÕ]OÕNYHNXUXPVDOED÷ÕPVÕ]OÕNúHNOLQGHELUD\UÕPDWDELWXWXODELOLU.DUDU YHUPH ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ \DQL HVDV ED÷ÕPVÕ]OÕN \DUJÕFÕQ NDUDU YHULUNHQ \DOQÕ]FD NDQXQOD ED÷OÕ ROPDVÕ NHQGLVLQL GL÷HU HUNOHULQ WDUDIODUÕQ PHG\DQÕQ NDPXR\XQXQ HWNLVL YH EDVNÕVÕ DOWÕQGD KLVVHWPHPHVL GHPHNWLU %LUH\VHO ED÷ÕPVÕ]OÕN \DUJÕFÕQ NLúLVHO RODUDN EDVNÕYHPGDKDOHOHUHPDUX]NDOPDPDVÕJHUHNWL÷LQHLúDUHWHGHU.XUXPVDOED÷ÕPVÕ]OÕN LVH ELU EWQ RODUDN \DUJÕ RUJDQÕQÕQ ROXPVX] Lo YH GÕú HWNLOHUH NDUúÕ NRUXQPDVÕ PDKNHPH LúOHPOHULQLQ \DUJÕo WDUDIÕQGDQ GHQHWOHQPHVL DQODPÕQD JHOLU .XUXPVDO G]H\GH KHVDS YH EWoH EHOLUOHPH VUHFLQGH \DUJÕoODUD GDQÕúPD\Õ YH\D RQODUÕQ NDWÕOÕPÕQÕ VD÷ODPD\Õ YH PDKNHPHQLQ \|QHWLPL VRUXPOXOX÷XQXQ \DUJÕoODUGD ROPDVÕQÕ \DQLGL÷HUHUNOHUGHQ \DSÕVDOD\UÕOÕ÷ÕJHUHNWLULU.XUXPVDO ED÷ÕPVÕ]OÕNROPDGDQELUH\VHO ED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQV|]NRQXVXRODPD\DFD÷ÕEHOLUWLOLU. . .

(30) 0HYFXWNRQXPXQGDPDKNHPHOHUNODVLNDQODPGDFH]D\DUJÕODPDVÕQÕQWDUDIODUÕQGDQELUL RODQ &XPKXUL\HW EDúVDYFÕOÕ÷ÕQÕQ &%6

(31) DGOL\H \|QHWLPLQGHNL HWNLQOL÷L YH DGOL\HGHNL |QFHOLNOLNRQXPXQHGHQL\OHED÷ÕPVÕ]ELUJ|UQWYHUPHGLNOHULLoLQNXUXPVDO\DUJÕoODU GD &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕQÕQ PDKNHPHOHULQ LGDUL YH PDOL PHVHOHOHULQGH NDUDU YHULFL NRQXPGDROPDVÕQHGHQL\OHELUH\VHODQODPGDED÷ÕPVÕ]GH÷LOGLUOHU]LUD\DUJÕNDUDUODUÕQÕQ KHU WU EDVNÕGDQ X]DN RODUDN KXNXNXQ VÕQÕUODUÕ LoLQGH DOÕQPDVÕ LoLQ \DUJÕQÕQ NXUXPVDO ED÷ÕPVÕ]OÕ÷Õ NDGDU \DUJÕoODUÕQ ELUH\VHO ED÷ÕPVÕ]OÕNODUÕQÕQ GD VD÷ODQPDVÕ JHUHNLU gWH \DQGDQ \DUJÕoODU D\QÕ NUV\ SD\ODúWÕNODUÕ VDYFÕODUÕQ PHQVXEX ROGXNODUÕ &%6¶QLQ NHQGLPDKNHPHOHULQL\|QHWPHNWHWHPVLOHWPHNWHPDOL\HWNLOHULKDL]RODUDNWPoDOÕúPD NRúXOODUÕQÕEHOLUOHPHNWHROXúXNDUúÕVÕQGDQHVQHO\DUJÕoOÕNYHVDYFÕOÕNDUDVÕQGDNLVÕQÕUODU VLOLNOHúWLULOGL÷LYHEXPHVOHNOHUELUEWQYHLoLoHJHoPLúELUJ|UQPVHUJLOHGL÷LLoLQ GH|]QHOPDQDGDWDUDIVÕ]GH÷LOGLUOHU$GOL\H\H\HQLDWDQDQELU\DUJÕFÕQRWXUDFD÷ÕRGD\Õ J|UHY \DSWÕ÷Õ PDKNHPHQLQ EWoHVLQLQ QHUH\H YH QDVÕO KDUFDQDFD÷ÕQÕ LGGLD PDNDPÕQGD \HU DODQ &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕQÕQ EHOLUOHGL÷L DGOL\H\H WDKVLV HGLOHQ KL]PHW DUDFÕQÕQ úHKLUOHUDUDVÕ J|UúPH\H DoÕN WHOHIRQXQ IDNV IRWRNRSL YE FLKD]ODUÕQ &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕQÕQ L]QL LOH NXOODQÕODELOGL÷L ELU VLVWHPGH \DUJÕFÕQ NXUXPVDO YH ELUH\VHO DQODPGDED÷ÕPVÕ]YHWDUDIVÕ]ROGX÷XQXV|\OH\HELOPHNJoWUdQNED÷ÕPVÕ]OÕNPDOL YHLGDULEDNÕPGDQGDED÷ÕPVÕ]ROPD\ÕJHUHNWLULU 1HYDUNLoRND]VD\ÕGD\DUJÕPHQVXEX\DGDDUDúWÕUPDFÕPDKNHPHOHULQLGDULYHPDOL \|QGHQ &%6¶\H ED÷OÕED÷ÕPOÕ ROPDVÕQÕ EWoHVL|GHQH÷L EXOXQPDPDVÕQÕ NÕVDFDVÕ DGOL\HOHUGHNL \|QHWLP VLVWHPLQL \DUJÕ ED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQDD\NÕUÕOÕNRODUDNGH÷HUOHQGLUPLúWLU 'ROD\ÕVÕ\OD EXJQH NDGDU DGOL\HGH \|QHWLP |QHPL\OH RUDQWÕOÕ VD\ÕGD oDOÕúPD\D NRQX HGLOPHPLú |WHOHQPLúWLU øúWH EX oDOÕúPD EX DODQGDNL HNVLNOL÷L JLGHUPH\H YH \DUJÕ UHIRUPX GHQLOGL÷LQGH SHN oR÷XPX]XQ DNOÕQD JHOPH\HQ YH \DUJÕGD GHYULP RODUDN VXQXODQ<DUJÕ5HIRUPX6WUDWHML%HOJHVL¶QGH <56%

(32) ELUNDo VDWÕUODJHoLúWLULOHQDGOL\H \|QHWLPL NRQXVXQX JQGHPH WDúÕPD DPDFÕ\OD KD]ÕUODQPÕúWÕU dQN YHULOHQ |QHPH SDUDOHO úHNLOGH V|] HGLOHQ EHOJHGH GH ID]OD ELU \HU D\UÕOPDPÕú RODQ DGOL\H \|QHWLPL ROJXVX \DQÕPÕ]GD ROXS ELWHQOHUH EDNWÕ÷ÕPÕ]GD DVOÕQGD \DUJÕQÕQ ED÷ÕPVÕ]OÕ÷ÕQÕQ GH÷LO ED÷ÕPOÕOÕ÷ÕQÕQELUWH]DKURODUDNNDUúÕPÕ]DoÕNPDNWDGÕU . . 7&$GDOHW%DNDQOÕ÷Õ<DUJÕ5HIRUPX6WUDWHML%HOJHVL$QNDUD ZZZVJEDGDOHWJRYWU\UV<DUJL5HIRUPX6WUDWHMLVLSGI 0D\ÕV

(33) . . .

(34) dDOÕúPDQÕQ.RQXVX <DUJÕ ONHPL]GH UHIRUP LKWL\DFÕQÕQ HQ EHOLUJLQ úHNLOGH KLVVHGLOGL÷L DODQODUGDQ ELULQL ROXúWXUPDNWDGÕU $GDOHW %DNDQOÕ÷Õ¶QFD $G%

(35) KD]ÕUODQDQ <56% LOH UHIRUP NRQXVXQGD VL\DVL LUDGH RUWD\D NRQXODUDN \DNÕQ ]DPDQGD ED]Õ \DVDODU oÕNDUÕOPÕú YH X\JXODPD\D JHoLULOPLú LVH GH WRSOXPVDO WDOHELQ \HWHULQFH JoO ROPDGÕ÷Õ J|UOPHNWHGLU 'HYOHWLQ PHUNH]L\HWoL \DSÕVÕ NDGDU EX \|QGH WRSOXPVDO WDOHS JHOPHPHVL GH UHIRUPD D\DN ED÷Õ ROPDNWDGÕU6|]HGLOHQEHOJHGHRQDQDEDúOÕNDOWÕQGD\DUJÕQÕQWHPHOVRUXQODUÕQDo|]P DUD\ÕúODUÕ GLOH JHWLULOPHNWHGLU %X EDúOÕNODUGDQ EHúLQFLVL ³<DUJÕ |UJW \|QHWLP VLVWHPLQLQ JHOLúWLULOPHVL´ RODUDN EHOLUWLOPLúWLU %X EDúOÕN DOWÕQGD \DUJÕo YH VDYFÕODUÕQ LGDULYHPDOLNRQXODUGDNLJ|UHYYHVRUXPOXOXNODUÕQÕQD]DOWÕOPDVÕYH\DUJÕoDOÕúDQODUÕQÕQ J|UHY WDQÕPODUÕQÕQ \DSÕOPDVÕ Lú VWDQGDUWODUÕQÕQ EHOLUOHQPHVL YH \NVHOWLOPHVL KHGHIOHULQH \HU YHULOPLú <DUJÕ 5HIRUPX 6WUDWHMLVL (\OHP 3ODQÕ¶QGD LVH EX KHGHIOHUH JLGHQ\ROGD\DSÕODFDNODUVÕUDODQPÕúWÕU 0HYFXW DGOL\H \|QHWLP VLVWHPLQGH &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕ LGDUL EDNÕPGDQ ROGXNoD JoO ELUNRQXPDVDKLSWLU0DOL LúOHUL $G% LOHNRRUGLQHHGHQWHN\HWNLOLGLU$GOL\HQLQ JHQHO \|QHWLPLQGHQ VRUXPOXGXU *YHQOLN VD÷OÕN PDOL LGDUH WHVLV \|QHWLPL LQVDQ ND\QDNODUÕ \|QHWLPL &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕ WDUDIÕQGDQ LFUD HGLOHQ J|UHYOHUGHQ ELUNDoÕGÕU øGDUL J|UHYOHULQ \DOQÕ]FD ELU NÕVPÕ DGDOHW NRPLV\RQX EDúNDQÕQD DLWWLU &XPKXUL\HW EDúVDYFÕVÕQÕQ EX JoO NRQXPX QHGHQL\OH &%6 LOH LOLúNLOHULQGH PDKNHPHOHU LGDUL DQODPGD HWNLGHQ WDPDPHQ YDUHVWH GH÷LOGLUOHU %DúND ELU GH\LúOH &%6¶QLQPDKNHPHOHU]HULQGHLGDUL\DSÕODQPDWHPHOLQHGD\DOÕELUHWNLVLV|]NRQXVXGXU &%6¶QLQ $G% EURNUDVLVL LOH \DNÕQ LOLúNL YH LúELUOL÷LQLQ DGOL\HQLQ LGDUL YH PDOL LúOHULQLQ \UWOPHVLQGH JLGHUHN QHVQHOOLNWHQ X]DN WDYÕUODU VHUJLOHQPHVL VRQXFXQX GR÷XUGX÷X \DUJÕoODUÕQ LGDUL LúOHUOH X÷UDúPDPDODUÕ JHUHNWL÷L V|\OHPLQLQ DOWÕQGD $G% EURNUDVLVLQLQ \DUJÕGD GHYDP HWWLUPH\H oDOÕúWÕ÷Õ HWNLQ URO PHúUXODúWÕUPD DPDFÕQÕQ \DWWÕ÷ÕLOHULVUOPHNWHGLU dDOÕúPDQÕQ WHPHO oÕNÕú QRNWDVÕ $YUXSD øQVDQ +DNODUÕ 0DKNHPHVLQLQ $ø+0

(36) 'HOFRXUW±%HOoLND NDUDUÕQGD V|]Q HWWL÷L YH WHN FPOH\OH ³0DKNHPHQLQ ED÷ÕPVÕ] ROPDVÕ\HWPH]ED÷ÕPVÕ]J|UQPHVLGHJHUHNLU´ -XVWLFHPXVWQRWRQO\EHGRQHLWPXVW . 7&$GDOHW%DNDQOÕ÷Õ<DUJÕ5HIRUPX6WUDWHMLVL(\OHP3ODQÕKWWSZZZVJEDGDOHWJRYWU\UV\UVH\OHPSODQLSGI (\OO

(37) $ø+0'HOFRXUW±%HOoLNDVD\ÕSUJ 2VPDQ'R÷UXøQVDQ+DNODUÕ$YUXSD0DKNHPHVL øoWLKDWODUÕ%DVÕPøVWDQEXO/HJDO<D\ÕQFÕOÕN&LOWV

(38) . . .

(39) EHVHHQWREHGRQH