-10-
DİN VE AHLAK
• Din
• Ahlak
• Din ve Ahlak İlişkisi
Din
• Din kavramının tanımı, varlık kavramına benzer bir zorluk içerir. Bütün dinleri kapsayıcı bir tanım yapmak neredeyse imkansızdır. Çünkü her yaptığınız tanıma aykırı bir örnek mevcuttur.
• Tanrı kavramı olmayan dinler bile vardır ve bu durum dinin tanımı zorlaştırmaktadır. Bu yüzden bazı düşünürler dini tarif etmek yerine onu karakterize eden özellikleri kullanmayı tercih etmektedirler.
• Din tanımı içerisinde Tanrı kavramının, irade sahibi bir insanın ve insan ile Tanrı/kutsal arasında bir tür ilişkinin varlığından söz edebiliriz.
Ahlak
• Ahlak, ‘hulk’ kökünden türemiştir ve yaratma anlamına gelen halk ile aynı kökten olması ahlakın insanın varlığının önemli bir yönüne işaret ettiğini gösterir niteliktedir.
• Ahlak ile örf, adet, uylaşım, gelenek ve töre biri diğerinin yerine geçecek şekilde sık sık kullanılmaktadır, fakat çağrışımları aynı değildir.
• Ahlak kuralları evrenseldir, bütün insanları kapsar; milliyet, kavmiyet ve mezhebe göre değişiklik göstermez.
• Din ve ahlak arasında kurulacak ilişkinin mahiyeti her iki kavrama yüklenen anlamlarla doğrudan ilişkilidir. Bununla birlikte; özdeşlik, uyumluluk, bağımsızlık, kısmi uyumsuzluk ve dışlayıcılık şeklinde beş ilişki şekli üzerinde durulabilir.
• Özdeşlik: Bu ilişki türünde din ve ahlak karşılıklı birbirlerinden türetilebilirler. Bu anlayış, ‘din ahlaktır’, ‘ahlak dindir’ şeklinde ifade edilir.
• Uyumluluk: Bu yaklaşıma göre din ve ahlak birbiriyle uyumludur ama aralarında özdeşlik ilişkisi yoktur. Bu ilişki türünde ya ahlak dinden ya da din ahlaktan türetilebilir.
• Bağımsızlık: Bu ilişki türünde din ve ahlak birbiriyle uyumludur ama birbirlerinden türetilemezler. Müstakil ama uyumlu alanlar olarak değerlendirilirler.
• Kısmi Uyumsuzluk: Din ve ahlak arasında bütünüyle olmasa bile bir dereceye kadar uyumsuzluk ve çatışma vardır. Dini ifadelerin ancak bazıları ahlaki ifadelerle uyuşur niteliktedir, diğerleri de uyuşmaz.
• Dışlayıcılık: İki disiplin arasında uyumsuzluk söz konusu değildir, birbirlerini yok sayarlar.
