KUZEY KIBR1S TURK CUMHURiYETi
YAKIN DOGU UNiVERSiTESi FEN EDEBiY AT F AKUL TESi TURK DiLi ve EDEBiYATI BOLUMU
MEZUNiYET CALISMASI
BOZKURT GAZETESi
(1 TEMMUZ 1959-31 EKiM 1959) iNCELEME
HAZIRLAYAN
KEMAL KIV AN<; TUTUNCUOGLU 20010657
/
DANl$MAN \ , i . Y
YRD., DOC. DR. ALi EFDAL 0ZKUL --~
- f %,0(
CA\ {\)
\\'
LEFKO$A 2005
KUZEY KIBRIS TURK CUMHURiYETi
YAKIN DOGU UNiVERSiTESi FEN EDEBiYAT FAKULTESi TURKDiLiveEDEBiYATIBOLUMU
MEZUNiYET <;ALI~MASl
BOZKURT GAZETESi
(1 TEMMUZ 1959-31 EKiM 1959) iNCELEME
BAZlRLAYAN
KEMAL KIV ANC TUTUNCUOGLU 2,0010657
DANIS MAN
YRD. DOC. DR. ALi EFDAL OZKUL
LEFKOSA 2005
i<;iNDEKiLER
On Soz • 2
Bozkurt Gazetesi Hakkinda • 3
Kurucusu Cemal Togan'm Kaleminden Bozkurt'un Diinu ve Bugunu • 6
Inceledigimiz Donemde Gazetenin Genel Goriiniimii • 8
Bozkurt Gazetesi Incelmesi • 10
Sonuc • 156
Kaynaklar • 157
Dizin • 158
ONSOZ
Yapngim bu cahsma hacimsiz bir arasnrma olup, asil amact ben ve benim gibi ezuniyet asamasmdaki ogrencilere arastmna yontemlerini, bir arasnnna surecindeki
taylan, zorluklan ve bilimsel bir arasnrmada uyulacak kurallan ogretmekti. lnamyorum ki
l cahsma bana arastmna yapma konusunda pek cok sey kazandrrdr, ogretti. En olumsuz kt~ acisiyla dahi bir tecrube oldu, Gelecek icin yararh bir tecrube olmasmr umanm.
Calrsmaya gecmeden once birkac tesekkttru belirtmem gerekiyor.
Oncelikle beni yetistirip her konuda destekleyen aileme tesekkur ederim.
lkinci olarak gerek bu calrsmamr hazirlamamdaki katkrlan ve gerekse bu okulda cirdigim dort yil snresince her dersinde, konusmasmda -bos bir teneke kovadan farksiz m- bana ogrettikleri, ekledikleri ve kazandirdrklan icin; daha da onemlisi bilim adarm nasmm yanmda gercek bir egitirnci (bence o.gretmen) oldugu icin bolum baskanumz Saym ilent ·v orulmaz'a saygi ve tesekkurlerimi sunanm.
Aynca bu cahsmam sirasinda damsmanhguru yapan Saym Ali Efdal Ozkul'a da tesekkilr erim.
Kemal Krvanc Thtuncuoglu
Haziran 2005
BOZKURT GAZETESi HAKKINDA
Yapacagmuz incelemeye gecmeden once Kibns Turk Basuundaenemli yere sahip olan Bozkurt Gazetesi hakkmda az da olsa bilgi vermek yararh olacaknr.
Bozkurt Gazetesi Cemal Tegan sahipliginde ilk kez 26 Ekim 1951 Cuma gunil cikmisur.
Yazi isleri mtidiirlilgilnil Cemal Togan'm oglu Sadi Tegan yaprmsnr.
Cemal Togan Bozkurt'un dogusunu soyle anlanyor:
"1951 yihndan once Kibns'ta yaymlanan Turki;e gazeteler gtmun sartlanna pek uymayan teknik olanaklarla yaymlaruyordu, Oysa Rumca gazeteler o gunun teknik olanaklanndan yararlanarak "Lutertip" dedigimiz dizgi makinelerinde hazirlanryor ve otomatik baski makinelerinde basihyordu.
Boyle olsnaklann elde edilmesi Ile Kibns Turk basmr da Rum meslektaslanna yetisebilirdi en azmdan teknik acidan diye dusunerek 1951 yilmda matbaam icin siparis koydugum Lutertip'Ie Bozkurt'u yaym hayatina koydum. Yaymlayacagnmz gazetenin ismini halkm secmesini istemis ve bir anket dnzenlemistik. Hallan ve ankete kanlanlann '90k bttyuk bir kismr "Bozknrt" demisti, Ve cikacak olan gazetenin ismi "Bozkurt" olarak belirlendi"
Gazete ilk sayismda Cemal Togan tarafmdan kaleme ahnan "Cikarken" adh basyazida amaclannr soyle dile getirir:
" ... Su anda okuyuculannuzm huzuruna cikip onlara hitap etmek heyecaru icindeyiz, Gazetecilik gibi ciddi ve nazik bir meslegin agirligmr mudrikiz. Simdi size Bozkurt'un cikismdaki sebep ve gayeleri kisaca tebaruz ettinneye ealrsacagtz .... "'~
Once, gazetenin kamuoyunun bir mah oldugu belirtilen bu yazida daha sonra, basunevlerinin gilnliik bir gazeteyi cikarabilecek nitelige geldikten sonra bu gazetenin cikanlmasi icin cabalara baslandrgi anlanhyor ve ~5yle devam ediliyor:
" Gazetecilikte takip edecegimiz yol ciddiyet ve durustlukti.ir ... ~'
" Gazetemizi hicbir zaman kirli ellere teslim etmeyecek; kin ve garazh yazilara yer vermeyecegiz ... ''
Basyazida gazetenin admm saptanmasi icin bir anket acrldigr belirtildikten sonra:
" ... A9t1g1m1z ankete istirak eden Kibns Turklerinin buyuk cogunlugunun Bozkurt ismi
uzerinde durmalan bizi cok mtitehassis etmistir,
Diyelim ki, gazetenin Krbns Turklerini bu kritik durumdan kurtaracak bir u9iincu Bozkurt olsun ... "
denmektedir.
Bu ilk yazida bahsedilenleri soyle ozetleyerek s1ralayabiliriz:
1. Ciddiyet ve durustlilk yolundan aynlmamak.
2. Sahsi kin ve garezlerdan uzak durmak,
3. T oplumla ilgili iyi niyetli yazilan, behemehal yaymlamak:.
4. Turk koylusuniln dertlerini dile getirmek.
5. Turk toplumunun ekonomik kalkmma carelerini aramak.
Bozkurt Gazetesi tum yaym hayan boyunca bu amaclarmdan sapmarms ve ozellikle 1963 olaylanndan soma Kibns Ti.irkUniin toplumsal milcadelesini btlyuk bir inanela savunmus ve Kibns Turktmim i9 sorunlanna bilyuk bir titizlikle egilmil?tir.
Bozkurt Gazetesinin genel tutumu Rum basmma cevap vermek, Rumlann propaganda kampanyalanm giicii ol9iisiinde cevapland1rmak, Kibns Turklerinin toplumsal ve ekonomik sorunlanm dile getirmek, gi.inli.ik olaylan sergilemek, dunya olaylanm izlemek ve Krbns'taki parti 9eki~melerine kesinlikle kansmamak seklinde olmustur.
Bozkurt Kibns'ta Turk'un sesi olrnasr mnnasebetryle Anavatanla' ilgili haberlere de genis yer ayirmis ve ozen gostermi~tir.
Bozkurt 1963 yih zorlu sartlanrrda dahi yayimnr biiyuk fedakarhklarla siirdfumii~ttir.
Ancak o gunlerde gazete sadece tek sayfa olarak yaymlanabilmistir. 24 Arahk 1963 tarihli Bozkurt tek yapraktrr. Bu tek yaprak gazetenin baslrklanm okuyahm:
" Kibns Tlirk~ii dun de kursun yagmuruna gogus gerdiler ... "
" Altr sehit daha verdik - 50' den fazla oltl verdik ve yaralmnz var - 5 Rum oldu ... "
Bu tek yaprak gazetede de kisacik bir basyazr. " Kahraman Kibns Turku" bashkh imzasiz basyazrda su sanrlan okuyoruz:
" ... Adamizda son feci hadiselere sebebiyet veren Rumlar yollan da otomatik silahlarla, pusularla kestiklerinden i~9ilerimiz dun matbaaya gelmek imkam bulamadrlar,
Rumler bununla da yetinmeyip telefonlarmuzr da kestiler. Bntun gun ve gece hicbir tarafla temas kuramadik,
Bozkurf-<;ular lmkansizhklar ieerisinde de olsa sizleri haberslz birakmamak azrni ile su avuc ici kadar gazeteyi hazirlayabildiler.
Kusurumuzu affedin ... "
Bozkurt once 2 veya 4 sayfa (zaman zaman 2; zaman zaman 4 sayfa), bnyuk boy; daha sonra 8 veya 12 sayfa, tabloid boy; 26.10.195Pden 12.08.1957'ye kadar haftahk,
12.08.1957'den 1985 seeimleri ertesine kadar gtmltlk, Kasun 1987-13.08.1988 tarihleri arasmda haftahk olarak yayinlandiktan sonra tamarmyla kapanrmsnr, *
• Bozkurt Gazetesi arsivlenmis sekilde Lefkosa Cumhuriyet Meclisi Kiltttphanesi Ve Girne Milli Ar$iV' de
KURUCUSU CEMAL TOGAN'IN KALEMiNDEN BOZKURT'UN DUNU VE BUGUNU
1947 yilmda kurdugumuz matbaannzr, gtmtm kosullanna gore modemlestirmc
dusuncesini ger<;ekle~tirdi.gimiz 1951 'in baslannda bu tesislerden yararlanarak bir de gazete cikarmak ve topluma hizmet vermek istedik.
lsmini bir anket sonucu vatandaslann belirledigi "Bozkurt" 26 Ekim 1951 yihnda yaym hayatma gnnluk olarak basladr. Dizgisi, baskisi ve de icerigi ile ilk kez resirnli bir gazete huviyetinde bagimsizhgi aynlmaz bir cizgi olarak belirleyen "Bozkurt", okurlar tarafmdan cok begenilmis ve krsa zamanda okunan ve aranan bir gazete olmustur.
l957-58 yillannda olum kalnn mucadelesi icinde sivrilen ve okurlanndan tam not alan
-,
"Bozkurtun okurlan cok krsa bir zaman icinde 91g gibi biiyfunu,, gazete de gucleranis, mucadeledeki yerini alnusur. Bu yillarda ve bu yillan izleyen gunlerde Kibns Turkn'nun buyuk bir kesimi dogru, sagliklr ve de giivenli haberleri Bozkurt'tan almrsnr. Her haberin dogrusunu, tarafsizhgr kendine ilke edinmis gazetenin yorumlanru vatandaslar buynk bir guvenilirlikle izlemis, Bozkurt'a biiytik bir inancla baglanmrsnr,
1963 Kanh Noel'ine dek suren bu okuyucunun lnanci ve baghhg1 sonucu gazete cok buyuk bir tiraj kazanrmsnr, Ancak 23 Arahk'ta meydana gelen toplumlararasi catrsrna sonucu, gazete adamn her yamna gunttnde ulastmlamaz olmustur. Ve bugunleri izleyen yillar
icerisinde bu durumu duzeltmek mfunkiin olamarmstrr.
l974'e dek gecen 11 yil icerisinde milli davanm en basta gelen bir savunucusu rolunu basan ile kendi olanaklannm elverdigi ol<;tide yerine getiren Bozkurt, bu gecen yillar icerisinde maddi olanaklar acismdan yarn alarak ciknusnr.
Btmin bu gelismelere ragmen yolundan, okurlanna olan guven ve inancirn yitirmeyen Bozkurt, 1980 basinda tesislerini yenileyerek gtiniin kosullanna uygun hale getirmistir.
Bu esnada dtlnya piyasasmda kipirdanmaya baslayan ekonomik bunalrrn ve Ti.irk
parasmm deger kaybmm da buna eklenrnesi ile dar bogazlara giren K.K.T.C.'deki Turk basnu gibi Bozkurt da etkilenmistir.
Giinluk ve de bagimsiz bir gazeteyi yasatma olanaklannm hemen hemen kalmadigi
1983 'ten 1987'nin sonlanna dek Bozkurt'u yasatma azminden hicbir sey kaybetmeden
Bozkurt'u haftahk bir gazete yapma zorunda kahrken ekonomik sartlara yenik dtismenin buruklugunu yasadik.
Bozkurt bugun haftahk olarak ekonomik kosullarm elverdigi olanaklarla ve yine topluma hizmet dustmcesinden hareketle yayma basladrgi gtinkii cizgisinden sapmadan yoluna devam etmektedir. (1988)
Bozkurt Kibns basin hayatinda Halkm Sesi* ile birlikte cok onemli bir yere sahiptir. Bu iki gazete hem tirajlan, hem uzun soluklu oluslan hem de kurulus amaclan ve yaym ilkeleri bakmundan Kibns Turk basimmn amiral gemileridir,
• 1942 yihnda yaym hayatma baslayan Halkm Sesi Gazetesinin kurucusu Klbns Turkleri Lideri Dr. Fazil
iNCELEDiGiMiZ DONEMDE GAZETENiN GENEL GORUNUMU
Gazetenin simgesi ismine uygun olarak uluyan bir k:urt figiirlidfu. Bu figiir gazetenin sol list kosesine yerlestirilmistir. Bu kurt kmrnzi renktedir ve kurdun altinda •• y arm Bizimdir"
slogam yer ahr(Fotograf 1 j.Bu figfuiin sagmda ise gazetenin yaymlams tarihi
bulunur(Fotograf 1). Bozkurt Gazetesi kendini tanimlayan slogan olarak ise "Gtmluk Mfistakil Siyasi Gazete"yi uygun gormu~tur. Bu yazi "Bozkurt" basliguun hemen altmda yer
alrr(Fotograf 3). Sag ko~ede ise gazetenin ktinyesi bulunmaktadrr(Foto'graf 4). Bozkurt gazetecilik tabiri ile tam boy olarak yaymlanmistir. Gazete 4 sayfa olmakla birlikte arastirmanuz, bu dort sayfadan ikisini olusturan spor, hikaye, ilan, reklam ve magazin boltimlerini kapsamaz.
Peqeml,e
TE.IMU'Z 2
1959
Bozkurt
Fotograf Z
, , I ..._ I I '!\ 'it I ... : 1' ~ 1,
