Tiirk Kardiyol Dem

(1)

Tiirk Kardiyol Dem

Arş

2000; 28: 407-408 Editoryal

Halkımızda "Kalp-damar Riski Yüksek"

Bireylerin Sayısı Hakkında

Prof. Dr. Altan ONA T

Bu dergi s ayısının baskıya hazırlandığ

ı

sırada TEK- HARF çalı şmasının 2000 yılı takib i için ekipler yola

koyu lmuş olacak. Eski ve yeni kohortu oluş turan ve-

rita ba nında, tarama s ırasında ilgili kişilerin hekim le- rine görünme leri yolunda tavsiyede bu lunmak ama- c iyle, "yüksek riskli " fertle ri belirle meye karar veril-

mişti. Bu işlem yapıldığında ortaya çıkan say ı halkı

mızın kalp sağ lığ ı için çok önemli bir ipuc u olu ştu

ruyordu, ç ünki TEKHARF veritabanı 30 yaş ve üze- rindeki nüfusumuz u te msi l ettiğinden , ül kemizdeki

"yüksek riskli" bireylerin say ıs ını öngördürecekti.

Bu da il aç (ya da in vazif) g iriş imde bulunulması ya-

rarl

ı

olacak kiş ile

rin

kitlesini belirlediği iç in, sosyal güvenl ik sistemi ve ka rdiyovaskül er sağ

lı

k hiz me ti iç in ulusça ayrılacak kaynak tah si satını planl amada

bellibaşlı veri olarak kull anı

l

malı ydı. Bu itibarla el- deki yazı , TEKHARF veritabanındaki "yüksek risk- li " bireylerinin says ından bazı sonu ç la r ç ıkarm ak

üzere kaleme alındı.

Öncelikle yüksek risk in t anımını ve a nlamını açık

lamak gerek. Avrupa Kardiyo loji Derneği 'nin yeni Koroner Hastalı ktan Korunma Kıl avuzuna göre, bir

kişinin önündeki 1 O yıld a kardi yovasküler o lay (=

öl ümcül olmayan akut koroner sendrom, ani ölüm , felç) geç irme olasılığ

ı

%20 veya daha fazla ise, o ki-

ş ide yaşam tarzı değiş ikliklerine ilaveten tansiyon ya da lipid düşürücü veya be nzeri il açlarla giriş imin gerekti ği kavramı ortaya kondu

(1).

Kardiyovaskü- ler olay yerine - se rebrovaskül er o

layı dışiayıp

- ko- roner olay geçirme olasılı ğına odakl anınca, önünde- ki 10 yıld a koroner olay (= akut koroner sendrom, ani ölüm ) geç irme olasılığı % 15 veya daha fazla olma durumunda , o kişide korone r risk yüksektir.

İng ili z Ka lp Dern eği 'nin k ılavuzunda ⁽²⁾ bu değer

lendirme esas a lınarak tabl olar h azırlanmıştır. Kardi- yak ri sk açı s ından iki durum birbirine eşdeğerd ir.

Anılan eş

iğin altınd

a bir riske sahip olan fertlerde hayat

tarzı değişimi

suretiyle risklerini

azalımakla

yetinilebilir; ilaçla müdahaleye gerek olmadığı dü-

şüncesi

- özellikle

maliyet-yararlılık açısından

- ha- kimdir.

"Yüksek riskli" birey le ri veri tab anında belirlerke n, Av rup a Kardiyoloji De rneğ i'n in yeni Kı l avuzunun

renkl i tabloi anna göre karar verildi;

sınırda

vakalar için tota l kolesterol/HDL kolesterol (TK/HDL-K) oranını da kriter o la rak içeren İngiliz kıla v uzuna başvurul arak risk ayrıını yap ıldı. Yöntem olarak veri-

tabanında koroner hasta lı ğı tan ı s ı önceden konmuş

birey le rin tümü "yüksek riskli" olarak alındı. Bunu diyabet tanıs ı konmu ş vakalarda, bilahare sigara iç-

ınekte olan k işilerde sistolik kan basıncı ile total ko- lesterol (ya da TK/HDL-K)

değerine

göre risk belir- lendi. Daha sonra, di ğer başlıca risk faktörleri bulun-

ınayı p halen sigara da içmeyenlerde - az say ıdaki

"yüksek riskl i" fe rtle r ayı klandı. Bu işlem

l

er erkek ve kadınlarda ayrı ayrı sürdü rüldü.

Sonunda 2575 kişilik TEKHARF I 998 kohortu veri-

tabanında - koroner kalp h asta lığı bulunanlar dahi l - 245 kad ın ile 466 e rkek te, yan i kadınla rın % 1 9'u ile erkekler in %37'sinde "yüksek risk" varlığ ı tahm in edildi. Yaş gru bu d ağılı m

ı

kadınlarda 57.9 ± I 1.3, erkeklerde 59.8 ± 1 1.1 yıl olup Tabl o 1 ve grafik olarak Şekil 1 'de sunulmaktad ır. Yaş gru pl arınd aki

yüksek riskli birey yüzdes i temel a lı n mak suretiyle,

halkımı zcia ilgili yaş grubundaki nü fus tahminine da- yanarak yüksek ri skli bireylerin sayısı öngö rüldü.

Böylece, halkımı ıda önündeki 10 yı

l

da kardiyovas- küle r olay geçirme o las ılı ğı %20 ya da daha fazl a bulunan, 2.5 milyonu kad ın ile 4.7 mi lyonu erkek ol- mak üzere, toplam 7.2 milyon bireyin varlığı öngö- rüldü. Bu say ı 1.6 mil yon olarak tahm in edilen koro- ner kalp

hastasını

içermektedir. Elde edilen tahmin in

geçerlili ği iki yönden test edildi. Biri daha önceden öne sürdüğümüz yıllık 130.000 dol ayındaki yeni ko- roner hastas ı tahminidir

(3).

Önündek i 1 O yılda kar- diyovaskül er olay geç irme olasıl

ığı

%20 ya da daha fazla bulunan 7 .2 mil yon bireyde, yılda en az o/o 1 .5,

doğal olarak daha yüksek risktilerin de varlığı nede- niyle, muhtemelen ortalama %2.5 koroner o lay ge-

lişm e ihtimali

h

esabıyla, 180.000 koroner olay öngö- rülebilir. Yüzde 30 oranında gel işecek a ni ölüm

vakaları çıkarılınca, yüksek risklilerden yılda 120 ila

407

(2)

Tiirk Kardiyol Dem Arş 2000; 28: 407-408

Tablo 1. TEKHARF kohortunda bulunan ve

halkııııızda

öngörülen yüksek riskli bireylerin

yaş gruplarına dağılımı

Erkek Ka d

ı

n

Kohortta

Halkımızcia

Kohortta

Halkımızcia

yüksek riskli

sayısı

% yüksek riskli (milyon) yüksek riskli

sayısı

% yüksek ris kli (milyon)

>70

yaş

88 97.7 1. 12 33 49.3 0.575

60-69 1 57 76.2 1.36 73 32.9 0.64

50-59 124 51 1.3 80 30.3 0.79

40-49 83 24.6 0.75 42 12 0.35

30-39 1 4 3.9 0.1 7 1 3 3.5 0.1 45

Toplam 466 37 4.7 241 18.8 2.5

Tablo 2. Yüksek riskli

kişilerde

bireysel risk faktörlernin

sık-

lığı

milyon

/

Erkek

Kadın

Yüzde Yüzde

Koroner kalp

lıasıalığı

84 18 88 36

Diyabcı/

glukoz

inıolerans

85 1 8 88 3 6

Sisıolik

KB >140 mmHg 251 54 143 58 T.

Kolesıeroi/HDL-K

>5 277 59 1 22 50

Toıal kolesıerol

>200

ıngldl

1 8 9 41 1 65 67 H DL-k olesierol <35/ <40

ıngldl

263 56 88 3 6

Sigara içen 301 65 62 25

Diyasıolik

KB > 90 mmHg 195 42 1 04 42 B eden

kiıle

indek si >30 k glm 2 116 25 107 44

130 bin nonfatal yeni koroner kalp hastalığ ı gelişme

si bekle nir. Bu da önceki tahminimizi destekler nite- liktedir.

İki nci geçe rlilik testi koroner kalp hasta lığının yaş gradiyentini ilgile ndirir. Koroner kalp hastalığı va-

k alarınd a he r 1 O-yıllık yaş grubunda s ıklık ortalama olarak erkeklerde 2-2ı1ı kat, kadı

nlarda

2 kat artar (3) . 30-39 yaş grubu ile 70 yaş üstü arasındaki yük- sek ri skli k işilerin toplamdaki sıklı ğı erkeklerde

% 124, kadınlarda %93 artmaktaydı ; diğer bir deyişle

koron er hastalığındaki yaş gradiyentine çok yakinen paralellik gösteriyordu.

Yüksek riskli fertlerde başlıca risk faktörlerinin er- kek ve kadı

nlardaki

sı klı ğı Tablo 2'de s unulm akta-

d

ır.

Sistolik hipe rtansiyon ile hiperkoleste rolemi ve total kolesterol/ HDL-K oranın

ın

her iki c ins iyette

yarıyı aşan prevalans la, erkekle rde de s

igaranın baş

ta geldiği anlaşılmaktadır.

Hata payı büyük o lmayan ve gerçekçiliğine geniş öl- çüde güvenebileceğim

iz

bu değe

rle

ndirmeye göre,

h alkı mızda içerilen 7.2 milyon yüksek riskli birey in

408

1.4 1.2

(ij

>.

ııı 0.8

>

ı!! 0.6

:c

::;;: 0.4

a:

U) ^0.2

o

/ F _ F

-

^{1 - - -Fi}^{l - -}

V

=

^{f - - -} ^{1 - -}

/ =

V - -

^-

^{f - -}

- -

^'---

'= ^f-

=

V f - - f- f-

1/ lı::UJ_- -

^{1--' -}^-

-'--~

^{,__'--' -}

⁷

30-39 40-49 50-59 60-69 > 70 yaş Yaş grupları

ı O Erkek D Kadın ı

Şekil

1. Türk

erişkinlerinde

yüksek risk

varlığını önce bilmemiz büyük bir adımdır. Sonra bu fertleri tıbben bel irlemek, bunl arın risklerini geniş

ölçüde düşürecek yaşam tarzı değişikliklerine, ilaç tedav is ine ve/veya kardiyak gir i ş imiere tabi tutmak toplumumuzun önündeki muazzam görevler arasın

da yer almalıdır. Bu ancak sağ

lı

k çalı şanları

,

halk ve hükumetin

işbirli

ğiyl e ve orta ila uzun vadeye yayı

lan bir plan dahilinde yaklaş ılacak bir iş levdir.

KAYNAKLAR

1. Wood D, DeBacke r G, Faergeman O, Gra ham I, Mancia G, Pyörala K: Prevention of coronary heart dise- ase in elinical

pracıice. Recomınendations

od the Second Joint Task Fo rce of European and other Societies on coro- nary prevention. Eur Heart 1 1998; 1 9 : 1 434- 1503 2. Joint British

Recoınmendations

Tiirk Kardiyol Dem