15-17 YAŞ GRUBU BADMİNTONCULARIN MÜSABAKA SIRASINDA YAPTIKLARI BASİT HATALAR İLE FİZİKSEL VE TEKNİK PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞİKİNİN İNCELENMESİ
Fatih HOTAMAN YÜKSEK LİSANS TEZİ
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI
DANIŞMAN Prof. Dr. Fehim COŞAN
İSTANBUL-2019 TÜRKİYE CUMHURİYETİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Tf,Z oNAYI
Kurum
: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitilsü hogramın seviyesi : Y0ksek LisansAnabilim
Dalı
: Beden Eğtimi ve Spor Anabilim Dalı TezSahibi
: Fatih HOTAMANTez
Başlığı
: 15-17 Yaş Grubu Badmintonculann Müsabaka Sırasında Yaptıkları Basit Hatalar ile Teknik ve Fiziksel Performanslan Arasındaki İlişkinin lncelenmesiSınav
Yeri
: Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı SınavTarihi
:04l0ll20l9Tez tarafımızdan okunmuş, kapsam ve kalite yönünden Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Dın§mın
Prof. Dr. Fehim COŞAN Sınıv Jüri Üyebri
Doç. Dr. Mehmet Musıafa YORULMAZLAR
Dr. Öğ. Üyesi Mehmeı SOYAL
Kurumu Marmara Ünivenitesi
Marmara Üni Gelişim Üniversitesi
Yukarıdaki jüri karan Enstitü Yönetim Kurulu'nun ....0.İ 201
Llr
r" 1,1-*y,lı karan ile onaylanmlştIr.Prof. Dr. Felza ARIC|oĞLU
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü
BEYAN
Bu tez çalışmasının kendi çalışmam olduğunu, tezin planlanmasından yazımına kadar bütün safhalarda etik dışı davranışımın olmadığını, bu tezdeki bütün bilgileri akademik ve etik kurallar içinde elde ettiğimi, bu tez çalışmayla elde edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları da kaynaklar listesine aldığımı, yine bu tezin çalışılması ve yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici bir davranışımın olmadığını beyan ederim.
Fatih HOTAMAN İmza
TEŞEKKÜR
Tez çalışmamın gerçekleştirilmesinde değerli bilgi ve tecrübelerini benimle paylaşan, sürekli yol gösterici ve teşvik edici olan danışmanım Prof. Dr. Fehim ÇOŞAN’ a ve bana herzaman destek olan Dr. Öğretim Üyesi Beyhan ÖZGÜR’ e teşekkür ve saygılarımı sunarım.
i İÇİNDEKİLER
TABLOLAR ... ii
ŞEKİLLER ... i
RESİMLER ... ii
1. ÖZET ... 1
2. SUMMARY ... 2
3. GİRİŞ ve AMAÇ ... 3
4. GENEL BİLGİLER ... 7
4.1. Badminton ... 7
4.1.1. Badmintonun Tanımı ... 7
4.2. Badmintonda Temel Vuruş Teknikleri ... 8
4.2.1. Servis ... 8
4.2.1.1. Kısa servis ... 8
4.2.1.2. Yüksek servis ... 9
4.2.2.Ön kort vuruş teknikleri ... 9
4.2.2.1. Net drop ... 9
4.2.2.2. Lob ... 9
4.2.2.3. Net kill ... 10
4.2.3. Orta kort vuruş teknikleri ... 11
4.2.3.1. Drive ... 11
4.2.3.2. Savunma ... 11
4.2.4. Arka kort vuruş teknikleri ... 12
4.2.4.1. Clear ... 12
4.2.4.2. Drop ... 12
4.2.4.3. Smaç ... 12
4.3. Badmintonda Oyun Kuralları ... 13
4.3.1. Tanımlamalar ... 13
4.3.2. Oyun alanı (kort) ... 14
4.3.3. Top ... 15
4.3.4. Raket ... 15
4.3.5. Kura atışı ... 16
ii
4.3.6. Puanlama ... 16
4.3.7. Hatar ... 16
4.4. Badmintoncularda Fiziksek Performans Özellikleri ... 17
4.4.1. Sürat ... 17
4.4.2. Çeviklik/Çabukluk ... 18
4.4.3. Kuvvet ... 19
4.4.5. Çabuk kuvvet (Güç) ... 21
4.4.6. Esneklik ... 22
4.4.7. Dayanıklılık ... 23
5. GEREÇ ve YÖNTEM ... 25
5.1. Araştırma Grubu ... 25
5.2. Araştırma Yeri ... 25
5.3. Verilerin Toplanması ... 26
5.3.1. Teknik performans testleri ... 26
5.3.1.1. Kısa servis testi ... 26
5.3.1.2. Yüksek servis testi ... 27
5.3.1.3. Clear testi ... 28
5.3.1.4. Smaç testi ... 28
5.3.1.5. Drop testi ... 29
5.3.2. Fiziksel performans testleri ... 30
5.3.2.1. Boy uzunluğu ... 30
5.3.2.2. Vücut ağırlığı ... 30
5.3.2.3. 20 metre sürat koşusu ... 30
5.3.2.4. 20 metre Reksiyon Sürati koşusu ... 31
5.3.2.5. 20 metre geri sürat koşusu ... 31
5.3.2.6. Durarak uzun atlama ... 31
5.3.2.7. Dikey sıçrama ... 31
5.3.2.8. Otur uzan testi esneklik testi ... 31
5.3.2.9. Sağlık topu fırlatma ... 32
5.3.2.10. T-test ... 32
5.3.2.11. Pençe kuvveti ... 33
5.3.2.12. Sırt kuvveti ... 33
iii
5.3.2.13. Bacak kuvveti ... 33
5.3.2.14. Dayanıklılık (shuttle run) ... 33
5.3.3. Basit hata analizi ... 35
5.3. Verilerin Analizi ... 35
6. BULGULAR ... 35
7. TARTIŞMA ve SONUÇ ... 54
7.1. Basit Hatalar ile Fiziksel Performans Arasındaki İlişki ... 54
7.2. Basit Hatalar ile Teknik Performans Arasındaki İlişki ... 57
7.3. Öneriler ... 59
8. KAYNAKLAR ... 60
9. EKLER ... 60
iv TABLOLAR
Tablo 1: Tez çalışma takvimi ... 25
Tablo 2: Dayanıklılık değerlendirme değerleri………..34
Tablo 3: Erkek badmintoncuların genel bilgileri ... 36
Tablo 4: Kız badmintoncuların genel bilgileri ... 36
Tablo 5: Erkek badmintoncuların teknik performans değerleri ... 37
Tablo 6: Kız badmintoncuların teknik performans değerleri ... 37
Tablo 7: Erkek badmintoncuların fiziksel performans değerleri ... 38
Tablo 8: Kız badmintoncuların fiziksel performans değerleri ... 39
Tablo 9: Erkek badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları basit hata değerleri ... 40
Tablo 10: Kız badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları basit hata değerleri ... .41
Tablo 11: Erkek badmintoncularin müsabaka sırasında yaptıkları T.H, K.T.S, B.K.T.S.Y ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 42
Tablo 12: Kız badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları T.H, K.T.S, B.K.T.S.Y ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 43
Tablo 13: Erkek badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları basit hatalar ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 44
Tablo 14: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları basit hatalar ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 45
Tablo 15: Erkek badmintoncularin oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları aut hataları ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 46
Tablo 16: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları aut hataları ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 47
Tablo 17: Erkek badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları file hataları ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 48
Tablo 18: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları file hataları ile fiziksel performans değerleri arasındaki ilişki ... 49
Tablo 19: Erkek badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları T.H, K.T.S, B.K.T.S.Y ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 50
v
Tablo 20: Kız badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları T.H, K.T.S, B.K.T.S.Y ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 50 Tablo 21: Erkek badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları basit hatalar ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 51 Tablo 22: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları basit hatalar ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 51 Tablo 23: Erkek badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları aut hataları ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 52 Tablo 24: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları aut hataları ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 52 Tablo 25: Erkek badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları file hataları ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 53 Tablo 26: Kız badmintoncuların oyun alanı bölgelerine göre yaptıkları file hataları ile teknik performans değerleri arasındaki ilişki ... 53
vi ŞEKİLLER
Şekil 1: Kısa servis topun uçuş yönü ... 8
Şekil 2: Yüksek servis topun uçuş yönü ... 9
Şekil 3: Net drop tekniği topun uçus yönü ... 9
Şekil 4: Lob tekniği topun uçuş yönü ... 10
Şekil 5: Net kill tekniği topun uçuş yönü ... 10
Şekil 6: Drive tekniği topun uçuş yönü ... 11
Şekil 7: Savunma tekniği topun uçuş yönü ... 11
Şekil 8: Clear tekniği topun uçuş yönü ... 12
Şekil 9: Drop tekniği topun uçuş yönü ... 12
Şekil 10: Smaç tekniği topun uçuş yönü ... 13
Şekil 11: Badminton oyun alanı ... 14
Şekil 12: Kısa servis test parkuru ... 26
Şekil 13: Yüksek servis test parkuru ... 27
Şekil 14: Clear test parkuru ... 28
Şekil 15: Drop test parkuru ... 29
Şekil 16: Drop test parkuru ... 30
Şekil 17: T-test parkuru ... 32
vi RESİMLER
Resim 1: Tüytop ... 15 Resim 2: Badminton raketi ... 16
1
15-17 YAŞ GRUBU BADMİNTONCULARIN MÜSABAKA SIRASINDA YAPTIKLARI BASİT HATALAR İLE FİZİKSEL VE TEKNİK PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Öğrencinin Adı: Fatih HOTAMAN Danışman : Prof. Dr. Fehim COŞAN
Ana Bilim Dalı : Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı 1. ÖZET
Amaç: Bu çalışmada, badmintoncuların müsabaka sırasında yaptıkları basit hatalar ile fiziksel ve teknik performansları arasındaki ilişkiyi araştırmak amaçlanmıştır.
Araştırmaya, yaş ortalaması 15,60±1,34, spor yılı 6,60±0,54 5 erkek ve yaş ortalaması 15,67±0,68, spor yılı 6,22±0,97 olan 9 kız badmintoncu gönüllü olarak katılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma 15 yaş altı Türkiye şamopiyonası, 17 yaş milli takım seçmesi, badminton süper ligi, badminton 1. ligi ve Turkey Junior 2017 turnuvalarında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, toplamda 99 tekler maçı (43 kız, 56 erkek) analiz edilmiştir. Sporcuların fiziksel performanlarını belirlemek için boy uzunluğu, vücut ağırlığı ölçümleri, 20 m sürat, 20 m reaksiyon sürati, 20 m geri sürat, t-test, dikey sıçrama, durarak uzun atlama, esneklik (otur-eriş), sağlık topu atma, pençe kuvveti, sırt kuvveti, bacak kuvveti ve 20 m mekik koşusu (shuttle run) testleri uygulanmıştır. Teknik performansı değerlendirmek için, kısa servis, yüksek servis, clear, drop ve smaç testleri yapılmıştır. Basit hatalar, T.H (toplamda yapılan basit hata), K.T.S (kaybedilen toplam sayı), B.K.T.S.Y (basit hataların kaybedilen toplam sayıdaki yüzdesi), H.Ö.K (Ön korta yapılan hata), H.O.K (Orta kortta yapılan hata) ve H.A.K (Arka kortta yapılan hata) olarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin analizi için, SPSS 22 paket programında Descriptives (standart sapma, minimum, maksimum, ortalama) ve Spearman korelasyon analizi uygulanmıştır.
Bulgular ve Sonuçlar: Erkeklerde, durarak uzun atlama, dikey sıçrama, sürat, esneklik, yüksek servis, clear, drop ve smaç değerlerindeki artış ile basit hataların anlamlı olarak azaldığı (p<0,05), kızlarda bacak kuvveti, clear ve drop değerlerindeki artış ile basit hataların anlamlı olarak azaldığı bulunmuştur (p<0,05).
Anahtar Sözcükler: Badminton, Fiziksel performans, Teknik performans, Basit hata, İlişki
2
THE INVESTIGATION OF RELATIONSHIP BETWEEN U15-17 BADMINTON PLAYERS’ UNFORCED ERRORS DURİNG THE COMPETITION AND THEIR PHYSICAL-TECHNICAL PERFORMANCES Studet’s Name : Fatih HOTAMAN
Advisor : Prof. Dr. Fehim COŞAN
The Depertment: Department of Physical Education and Sport 2. SUMMARY
Aim: In this study, it was aimed to investigate the relation between U15-17 badminton players’ unforced errors during the competition and their physical- technical performance levels. 5 male badminton players of mean age of 15,60±1,34 and mean sports year of 6,60±0,54 and 9 female badminton players of mean age of 15,67±0,68 and mean sports year of 6,22±0,97 participated voluntarily in the research.
Material and Method: Research, was done in U15 Turkey Championship, U17 national team selection, badminton super league, badminton 1. leagues and Turkey Junior International tournaments in 2017. A total of 99 singles matches (43 girls, 56 boys) were analyzed in the study. To determine the physical performances of the athletes, height, body weight measurements, 20 m sprint, 20 m reaction sprint, 20 m back sprint, t-test, vertical jump, standing long jump, flexibility (sit and reach), back and leg strength tests were performed. Unforced errors analized as T.E (simple error in total), T.P.L (total point lost), E.T.L.P.P (simple error percentage of the total number lost), E.F.C (error in front court), E.M.C (error in mid court) and E.B.C (error in back court). The obtained data were analyzed using Descriptives (standard deviation, minimum, maximum, mean) and Spearman correlation analysis was applied to examine the relationship between unforced errors and physical-technical performance.
Findings and Conclusions: In males, the number of unforced errors decreased significantly when increased their long jump, vertical jump, speed, flexibility, high service, clear, drop and smash values (p<0,05). In females, the number of unforced errors decreased significantly when increased their leg strength, clear and drop values (p<0,05).
Key Words: Badminton, Physical performance, Technical performance, Unforced error, Relationship
3 3. GİRİŞ ve AMAÇ
Badminton karşılıklı iki veya dört kişiyle, ortasında 1,55 m yüksekliğinde bir file bulunan 6,10 m genişliğinde ve 13,40 m uzunluğundaki bir kortta, raketle kaz tüyünden yapılmış olan topu rakip alana düşürülerek sayı elde etmeye yönelik, tek erkekler, tek bayanlar, çift erkekler, çift bayanlar ve karışık çiftler olmak üzere beş kategoride oynanan bir spor dalıdır (Cümşütoğlu ve Kale, 1994; BWF, 2011).
Badminton, çeşitli beceri düzeylerine sahip her yaş grubundaki kadın ve erkekler tarafından oynanan dünyanın en popüler sporlarından biridir (Loi ve Kasim, 2014).
Badminton dünyada 200 milyonun üzerinde kişi tarafından oynananan olimpik bir spor dalıdır ve Dünya Badminton Federasyonuna (BWF) 188 ülke üyedir (Kwan ve ark., 2010; http://bwfcorporate.com/about/membership, Erişim tarihi: 15 Ekim 2017;
Phomsoupha ve Laffaye, 2015). Badminton, özelllikle milli bir spor olarak kabul edilen, Malezya, Çin, Japonya, Endonezya, Hindistan ve Güney Kore gibi Asya ülkelerinde oldukça popülerdir (Grice, 2008; Loi ve Kassim, 2014; Jaworski ve ark., 2017).
Sporda performans, fiziksel (genel ve spesifik koşullar), psikolojik (kişilik ve motivasyon), sosyolojik, teknik-taktik ve bedensel özellikler (vücut morfolojisi, antropometri ve vücut kompozisyonu) gibi faktörleri içeren değişkenlerin karmaşık bir çeşitliliğine ve birbiri ile olan ilişkisine dayanmaktadır (Campos ve ark., 2009).
Badminton fiziksel, fizyolojik, teknik ve taktik unsurları içeren çok yönlü ve karmaşık bir spor dalıdır (Omosegaard, 1996). Elit standartlarda bir badminton oyuncusunda, farklı teknikler içeren raket becerileri, koordinasyon, çeviklik, esneklik, hız, kuvvet, güç, tutarlılık, taktiksel farkındalık, mekansal farkındalık, görüş açısı ve psikolojik yetenek gibi özelliklerin üst seviyede olması gerekmektedir (Gao, 2007).
Badminton müsabakaları sırasında sayı kazanmank amacıyla, clear, drop, smaç, drive, net drop, lob ve net kill vuruş teknikleri kullanılır ve bu tekniklerin iyi bir performans için üst seviyede olması gerekmektedir. Bu teknikler, ön kort, orta kort ve arka kort olmak üzere farklı alanlarda kullanılır. Genellikle clear, drop ve smaç arka kort, drive ve savunma orta kort, lob, net drop ve net kill teknikleri ön kortta
4
uygulanan tekniklerdir (Cümşütoğlu ve Kale, 1994; BWF, 2011; Loi ve Kassim, 2014).
Elit seviyede oynanan badminton yüksek düzeyde atletik hazırlığı gerektirnektedir. Ortalama olarak 40-50 dakika süren bir badminton maçında, oyuncular 500 den fazla raket savurma gerçekleştirmekte olup, bu süreç içerisinde sporcuların esneklik, beceri, sürat, dayanıklılık ve koordinasyon özelliklerinin üst seviyede olması gerekmektedir (Coşan ve Demir, 2016). Aynı zamanda üst seviyedeki badmintoncular, hız, çeviklik, esneklik, dayanıklılık ve güç sınırlarında performans gösterirken, rakibe karşı tekniksel, taktiksel ve mental durumlarını korumak zorundadırlar (S, 2016).
Badminton müsabakalarında topa etkili ve isabetli vuruşlar uygulayabilmek ve kortta doğru ve erken pozisyon alabilmek için bacak ve ayakların hızlı ve çabuk bir şekilde hareket edebilme yeteneği önemli görülmektedir (Todd ve Mahoney, 1995).
Badminton küçük bir oyun alanı üzerinde, çok hızlı hareket etmeyi gerektiren, benzersiz bir hareket tekniği içeren, alt ve üst ekstremite kaslarının patlayıcılık özelliklerinin üst seviyede olmasını gerektiren yüksek seviyede patlayıcı bir spordur (Reilly ve ark., 1990; Hughes, 1995). Fiziksel becerilerden en iyi şekilde faydalanabilmek için ve topun olduğu bölgeye mümkün olduğunca hızlı, doğru ve verimli bir şekilde hareket edebilmek için doğru adımlama tekniği ve çabukluk gereklidir. Aynı zamanda teknik ve zihin durumunu da hesaba katmak gerekir (Omosegaard, 1996).
Elit seviyedeki badminton oyuncularının, üst düzey bir müsabaka sırasında 1 sayı alabilmek için ortalama olarak 100 m’ lik bir mesafe kat etmeleri gerekmektedir.
Katedilen bu mesafe 3 setlik bir maç sonunda 6 km’ lik mesafeye eşdeğerdir.
Sporcunun bir turnuvada 4 maç yaptığı düşünüldüğünde, bu mesafe 24 km’ ye çıkar.
Bu nedenle bir badminton oyuncusunun elit seviyeye uaşabilmesi için güçlü bir aerobik dayanıklılığa sahip olması gerekmektedir (Cümşütoğlu ve Kale, 1994).
Esnekliği yüksek seviyede olan badmintoncular, özellikle stresli ve sıkışık pozisyonlarda çeşitli vuruşları etkili ve hatasız bir şekilde gerçekleştirebilirler.
Baş hizasındaki vuruşlardaki zayıflık, gövde kaslarının yetersiz esnekliğinden kaynaklanmaktadır (Omosegaard, 1996). Omurga ve omuz eklemleri ile kalça ve
5
topuk kirişlerinin esneklik seviyelerinin iyi olması, file bölgesine yapılan hamle ve vuruşlarda daha düzgün, hatasız ve isabetli vuruşlara izin verir (Elliot ve ark., 1989).
Kazanan ve kaybeden badminton oyuncularının maçları analiz edildiğinde kazanan oyuncuların kaybeden oyunculara göre daha az basit hata yaptıkları bulunmuştur. Basit hata, file hatası (topun fileye takılması) ve aut (topun oyun alanı dışına atılması) olarak değerlendirilebilir (Yadav ve Shukla, 2011).
Yapılan bir çalışmada, Olimpiyat oyunlarında basit hatalar ile kaybedilen sayıların, erkek oyuncularda % 41,0±9,4, bayan sporcularda ise % 48,6±9,0 olduğu bulunmuştur (Abian-Vincen ve ark., 2013). Diğer bir çalışmada, Olimpiyat oyunlarında basit hatalar ile kaybedilen sayılar, 2008 Pekin oyunlarında % 41,01±9,46, 2012 Londra oyunlarında % 42,64±8,89 olarak bulunmuştur (Abian ve ark., 2014). Badmintonda basit hatalar, temel olarak dikkat, konsantrasyon, teknik veya taktiksel farkındalık eksikliğinden kaynaklanır (Yadav ve Shukla 2011).
Badminton branşıyla ilgili literatür incelendiğinde, araştırmacıların genellikle fiziksel uygunluk seviyelerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi konularının üzerine yoğunlaştıkları görülmektedir (Ooi ve ark., 2009; Lin ve ark., 2007; Heller, 2010;
Lieshout ve Lombard, 2013; Singh ve Singh, 2011; Karaca, 2016; Sarıkaya, 2016;
Ergin, 2016; Yüksel, 2015; Ertem, 2015; Yılmaz, 2013; Şahin, 2013; Karaca, 2012;
Güçlüöver, 2012; Özgür, 2010; Taşkın, 2010; Poyraz, 2009; Özbarış, 2009; Kafkas, 2008; Hazar, 2005; Başer, 2003; Yıldız, 2002; Demir, 1996).
Bazı araştırmacıların, badmintoncuların kuvvet ve esneklik özellikleri ile oyun performansları arasındaki ilişkileri (Mahulkar, 2016), badmintoncuların seçilmiş motorik özellikleri ile oyun performansları arasındaki ilişkiyi (Yadav, 2017), badminton oyuncularının psikolojik özellikler ile teknik becerileri arasındaki ilişkiyi (Arya ve Kumar, 2015), antropometrik özellikler ile teknik becerilerin oyun performansı üzerine ekisini (S, 2016), motorik özellikler ile clear tekniği arasındaki ilişkileri (Meenu, 2015) incelemeye yönelik çalışmar gerçekleştirdikleri görülmektedir. Ancak bu çaşılmalarda genel badminton performansı üzerine yuğunlaşılmıştır ve performansın değerlendirilmesi gözlem yolu ile gerçekleştirilmiştir. Badminton performans analizinde, spesifik bir konu olan basit
6
hatalar ile fiziksel özellikler arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların daha önce ele alınmadığı görülmektedir.
Bu çalışmada literatürden farklı olarak, 15-17 yaş grubu badminton oyuncularının maç ortamında yaptıkları basit hatalar ile fiziksel performans ve teknik performans seviyeleri arasındaki ilişkiyi araştırmak, sporcuların antrenman-eğitim sürecine ve alan literatürüne katkı sağlamak amaçlanmıştır.
7 4. GENEL BİLGİLER
4.1. Badminton
4.1.1. Badmintonun Tanımı
Badminton 13,40 x 6,10 m ölçülerinden oluşan dikdörtgen bir alan içerisinde oynanır. Oyundaki amaç; sahayı ortadan iki eşit alana bölen 1,55 m yüksekliğindeki file üzerinden rakatle topa vurarak aşırtmak ve rakip alana düşürmektir (Cümşütoğlu ve Kale, 1994).
Oyuna servis atışıyla başlanır ve topun yere düşmesiyle sayı elde edilir.
Kazanılmış iki set üzerinden oynanan badmintonda seti kazanmak için 21 sayıya ulaşmak gerekir. Ancak sayılar 20-20 olduğu durumlarda seti kazanmak için iki sayı fark aranır. Örneğin: 22-20, 23-21, 25–23 gibi. Bu durum 30’ a kadar devam eder.
Örneğin: 29-29 eşitlik olduğunda iki sayı farkı aranmaz ve set 30-29 olarak sona erer. İki seti kazanmış olan sporcu galip ilan edilir. Müsabaka sırasında topu oyun alanı dışına atan, fileye takan ve vücudunun herhangi bir yerine temasını engelleyemeyen sporcular hata yapmış sayılır ve sayı kaybeder (https://www.badminton.gov.tr/badminton.htm, Erişim tarihi: 10 Ekim 2017).
Badminton sağlık açısından çok ciddi sorunları olanlar dışında her yaş grubundaki insanlar tarafından oynanabilir. Profesyonel sporcu anlamında baktığımızda ise: hız, kuvvet, dayanıklılık, reaksiyon çabukluğu, denge, çabuk karar verebilme yeteneği, çabukluk, özgüven, inanç gibi özelliklerin en iyi şekilde olması gerekmektedir. Bu nedenle, bu özelliklerin en iyi şekilde geliştirilmesi sağlanmalıdır (Cümşütoğlu ve Kale, 1994; Grice, 2008).
1992 Barselona Olimpiyat oyunlarına dahil edilen badminton branşı bu tarihten itibaren olimpik bir branş olup, tek erkekler, tek bayanlar, çift erkekler, çift bayanlar ve karışık çiftler olarak beş kategoride oynanır. Bu braşta her yıl, Süper Seriler, Grandprix Gold, Grandprix, International Seri ve Future Seri gibi beş farklı seviyede turnuvalar düzenlenir. Her iki yılda bir Dünya Erkekler (Thomas Cup), Dünya kadınlar (Uber Cup) ve Dünya erkek ve kadın (Sudirman Cup) olmak üzere takım şampiyonaları düzenlenir. Badminton her yaş grubu ve her seviyede kişi tarafından oynanabilen oldukça eğlenceli bir spor dalıdır (BWF, 2011).
8 4.2. Badmintonda Temel Vuruş Teknikleri
Badminton sporunda sporcular çeşitli vuruş tekniklerini ön, orta, arka kort bölümlerinde farklı yüksekliklerde gerçekleştirirler. Servis atışı, net drop, lob ve net kill ön kort, drive ve savunma orta kort, clear, drop ve smaç teknikleri arka kort bölümlerinde uygulanır (BWF, 2011).
4.2.1. Servis
4.2.1.1. Kısa servis
Kısa servis topun file üzerinden çok yakın bir şekilde geçerek rakibin ön kort bölgesine düşürülmesidir. Genellikle çift erkekler ve tek erkekler kategorisinde, rakip oyuncunun hücum fırsatını sınırlandırmak ve hücüm şansı yaratmak amacıyla kullanılır (BWF, 2011).
Şekil 1: Kısa servis topun uçuş yönü (BWF, 2011)
9 4.2.1.2. Yüksek servis
Yüksek servis, topu orta korttan rakibin arka kort bölgesine rakibin üzerinden geçecek şekilde gönderilmesidir. İyi bir servis rakibin ulaşamayacağı yükseklikte, tekler servis sonu çizgisi olarak adlandırılan bölgeye düşürülmelidir. Bu servis genellikle tek bayanlar müsabakasında kullanılır (BWF, 2011).
4.2.2.Ön kort vuruş teknikleri 4.2.2.1. Net drop
Net drop, ön kortttan rakip oyuncunun ön kort bölgesine uygulanan bir tekniktir.
Bu teknikte, topun mümkün olduğunca fileye yakın geçmesi etkili bir sonuç için oldukça önemlidir. Net drop, rakip oyuncuyu ön kort bölgesine çekerek, arka alanda sayı kazanacak fırsatlar yakalamak ve rakibin topu yükseltmesi için zorlayarak hücum pozisyonuna geçmek amacıyla uygulanır (BWF, 2011).
Şekil 2: Yüksek servis topun uçuş yönü (BWF, 2011)
Şekil 3: Net drop tekniği topun uçus yönü (BWF, 2011)
10 4.2.2.2. Lob
Lob, ön kortttan rakip oyuncunun arka kort bölgesine, topun rakibin üzerinden yeterli yükseklikte geçecek şekilde uygulanmasıyla gerçekleşen bir tekniktir. Bu teknik, savunma ve hücum amacıyla kullanılır. Savunma amacıyla, topun oldukça yüksekten vurulmasıyla merkeze dönmek için yeterli zaman kazanılırken, hücum amacıyla, top daha alçaktan vurularak rakibi arka korta zor pozisyona sokarak etkisiz bir vuruş yaptırılması hedeflenir (Larsen, 2006).
4.2.2.3. Net kill
Net kill, ön kortttan rakip oyuncunun ön, orta kort bölgesine ve üzerine, sayı kazanmak amaçıyla hızlı uygulanan bir tekniktir. Bu teknik ön kortta top file hizasının üzerinde bir yükseklikte yakalandığı zaman uygulanır (Larsen, 2006).
Şekil 4: Lob tekniği topun uçuş yönü (BWF, 2011)
Şekil 5: Net kill tekniği topun uçuş yönü
11 4.2.3. Orta kort vuruş teknikleri
4.2.3.1. Drive
Bu teknik, orta korttatan rakip oyuncunun orta veya arka kort bölgesine uygulanan bir tekniktir. Top uçuşu genellikle file hizasındadır ve hücum için yeterli yükseklikte, savunma için ise yeterince aşağıda değildir. Çoğunlukla çiftler müsabakasında kullanılır (BWF, 2011).
4.2.3.2. Savunma
Savunma tekniği genellikle orta kort bölgesinde rakipten gelen smaç ve hızlı drop vuruşlarını karşılamak için uygulanır. Taktik amaçlar olarak rakibe pozisyon vermemek ve karşı atağa geçmek için kısa savunma, pozisyon kaybedildiğinde toparlanma ve zaman kazanmak için yüksek savunma, bazen de rakibin pozisyonunu bozmak ve oyunu zorlaştırmak için düz savunma yapılır (Gülmez, 2007).
Şekil 6: Drive tekniği topun uçuş yönü (BWF, 2011)
Şekil 7:Savunma tekniği topun uçuş yönü (BWF, 2011)
12 4.2.4. Arka kort vuruş teknikleri
4.2.4.1. Clear
Clear tekniği, arka kort bölgesinden rakibin arka kort bölgesine yüksekten uygulanır. Bu teknik atak ve savunma clear olarak iki farklı şekilde kullanılır.
Savunma clear da top yüksekten kullanılarak oyuncuya sıkışık pozisyondan kurtulma ve oyun dengesini kazanmank için yerli zaman kazanımına olanak verir. Atak clear da ise top daha alçaktan kullanılarak, rakibi arka kort bölgesine sıkıştırıp vuruş dengesinin bozulması hedeflenir (Larsen, 2006).
4.2.4.2. Drop
Drop, arka kort bölgesinden rakip oyuncunun ön kort bölgesine uygulanır. Top kısa servis çizgisi ile file arasındaki bölgeye düşerse kısa drop, kısa servis çizgisinin biraz gerisine düşerse uzun drop olarak adlandırılır. Drop tekniği rakibin dengesini bozmak, rakibi ön kort bölgesine çekip arka alanda fırsat yaratmak ve hücum posizyonunda rakibi şaşırtma amaçlı kullanılır (Larsen, 2006; BWF, 2011).
Şekil 8: Clear tekniği topun uçuş yönü (BWF, 2011)
Şekil 9:Drop tekniği topun uçuş yönü (BWF, 2011)
13 4.2.4.3. Smaç
Smaç, arka kort bölgesinde rakikibin orta kort bölgesinine çok hızlı bir şekilde gerçekleştirilen bir tekniktir. Badminton müsabakalarında genellikle sayılar smaç vuruşu ile kazanılır. Smaç tekniği, uzak bölgelerden rakip oyun alanının köşelerine uygulanabildiği gibi yakın mesafelerden rakip oyuncunun üzerinede uygulanabilir (Larsen, 2006; BWF, 2011).
4.3. Badmintonda Oyun Kuralları 4.3.1. Tanımlamalar
• Oyuncu: Badminton oynayan herhangi bir kişi
• Karşılaşma: Her biri, bir ya da iki oyuncudan oluşan karşı taraflar arasındaki esas karşılaşma
• Tekler: Karşılıklı birer oyuncunun oynadığı bir karşılaşma
• Çiftler: Karşılıklı iki oyuncunun oynadığı bir karşılaşma
• Servis atan taraf: Servis atışı hakkına sahip olan taraf
• Servisi karşılayan taraf: Servis atan tarafın karşısındaki taraf
• Ralli: Servis atışı ile başlayan ve top oyun dışında kalana kadar devam eden bir ya da birden fazla vuruş dizisi
• Vuruş: Oyuncu raketinin herhangi bir ileri hareketi (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 15 Ekim 2017).
Şekil 10: Smaç tekniği topun uçuş yönü (bwf, 2011)
14 4.3.2. Oyun alanı (kort)
Badminton oyun alanı 13,40 m uzunluğunda 6,10 (tekler 5,18) m genişliğindeki dikdöretgen bir alandan oluşur. Bu alan 40 mm genişliğindeki çizgilerle işaretlenir.
Kortu işaretleyen çizgiler, kolayca seçilebilir ve tercihen beyaz yada sarı olmalıdır.
Oyun alanının tam ortasında, 15 mm ’den az ve 20 mm ’den fazla olmayacak şekilde file delikleri olan, eşit kalınlıkta, koyu renk, ince kordondan oluşan bir file olmalıdır. Filenin en yüksek yeri, kort yüzeyinden itibaren, kortun merkezinde 1,524 metre olacak ve çiftler taraf çizgileri üzerinde 1,55 metre olmalıdır. File bitimleri ile direkler arasında boşluk olmamalıdır. Gerektiğinde, file bitimlerindeki tam file boyu direklere bağlanır. Fileden ön servis çizgisine olan mesafe 198 cm’ dir (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 15 Ekim 2017)
Şekil 11: Badminton oyun alanı
15 4.3.3. Top
Top, doğal ve/veya sentetik malzemeden yapılmış olmalıdır. Top hangi malzemeden yapılmış olursa olsun, süzülüş özellikleri, genellikle ince bir deri tabakası ile kaplı mantar tabanlı, doğal tüylerle yapılan topların süzülüş özellikleri ile aynı olmalıdır. Tüy top 16 adey tüyden oluşmalıdır ve tüyler, tüylerin uç kısmından topun tabanının üst noktasına kadar ölçüldüğünde, 62 mm ila 70 mm arasında eşit uzunlukta olmalıdır. Topun ağırlığı 4,74 ila 5,50 gram arasındadır (Gülmez, 2007).
4.3.4. Raket
Badminton raketi, toplam uzunluğu 680 mm ’yi aşmayan bir çerçeve ile toplam genişliği 230 mm ’yi aşmayan esas bölümlerden oluşur (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 17 Ekim 2017).
Raket üç ana bölümden oluşur bunlar;
• Raketin sapı, oyuncunun tutması için tasarlanan kısımdır
• Raketin yüzeyi tellerle örülü olan kısmı, oyuncunun topa vurması için tasarlanan kısımdır
• Raketin baş kısmı, tellerle örülü yüzeyi çerçeveler
• Raketin şaft kısmı raketin sapını baş kısmına bağlar Resim 1: Tüytop
16
4.3.5. Kura atışı
Oyun başlamadan önce, yazı tura atılır ve kazanan taraf, ilk servisi atma, ilk servisi karşılama veya oyunu kortun istediği tarafından başlatma seçeneğini kullanacaktır. Yazı turayı kaybeden taraf ise, geri kalan seçeneği kullanacaktır (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 17 Ekim 2017).
4.3.6. Puanlama
Bir ralliyi kazanan tarafın skoruna bir puanlık sayı eklenecektir. Bir set 21 sayıdan oluşur ve iki seti kazanan oyuncu maçı kazanmış ilan edilir. Setlerin 1-1 eşit olması durumunda maç 3. sete uzar ve seti kazanan maçın galibi olur. Oyun esnasında toplam skor 20-20 olduğunda setin kazanılması için iki sayılık fark aranır.
Ancak bu 30. sayıyı geçemez. 29-29 olduğunda 30. sayıyı ilk alan taraf oyunu kazanacaktır (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 17 Ekim 2017).
4.3.7. Hatar
Serviste top, doğru atılmazsa, fileye takılırsa, filede asılı kalırsa ve oyun alanı dışına düşerse hata kabul edilir. Oyunda top, kortun sınırları dışında yere düşerse, filenin içinden veya altından geçerse; filenin üzerinden geçemezse hata kabul edilir.
Hatayı yapan oyuncu sayı kaybeder (https://www.badminton.gov.tr/badminton.html, Erişim tarihi: 17 Ekim 2017).
Resim 2: Badminton raketi
17
4.4. Badmintoncularda Fiziksek Performans Özellikleri 4.4.1. Sürat
Tüm vücudu veya vücudun bir bölümünü hızlıca taşıma ve hareket ettirme kapasitesidir (BWF, 2011). Sporda gerekli olan en önemli motorik özelliklerden olan sürat, ya çok hızlı bir biçimde yol alma, mesafe kat etme yada hareket etme niteliğidir (Bompa, 1998). Sürat, müsabakalar sırasında bilişssel, teknik ve taktiksel olanakların hızlı ve etkin bir şekilde kullanılmasıdır (Muratlı ve ark., 2005).
Sürat, bir hareketi çok çabuk yada belli bir sürede bir çok kere tekrar etmeye olanak sağlayan yada en kısa zamanda bir hareketsel işlevi başarma kapasitesidir.
Spor branşlarına göre, voleybolcunun vuruş hızı, kürekçinin hızı, basketbolda ribaunt alma hızı, badmintoncunun reaksiyon ve smaç hızı, sprinterin hızı gibi farklı şekillerde tanımlanan bir kavramdır. Spordaki uzmanlık alanlarının çoğunluğu için, dayanıklılık sporları da dahil, sürat vazgeçilmez bir fiziki özelliktir; çok kısa bir latent zamanı, bir harekette yüksek bir sürat ve yüksek bir hareket yapabilme frekansı çoğunlukla belirleyici faktördür (Karatosun, 2008). Sürat yeteneği bir çok spor türünde verimliliği belirleyen önemli bir motor özellik olduğu için mümkün olduğunca erken yaşlardan itibaren amaca yönelik olarak eğitilmesi gerekir (Muratlı, 2007).
Badminton branşının özelliklerine ve kortun büyüklüğüne bağlı olarak, badmintoncular için mümkün olan en kısa sürede maksimum hıza ulaşmak önemli ve avantajlıdır (Omosegaard, 1996). Bu, kortta çabuk hareket etmek, doğru ve erken pozisyon almak için çok önemli bir özelliktir (Groppel ve Roetert, 1992). İyi bir sürat sayesinde, merkez korttan köşelere, köşelerden merkeze hareket etmede badminton oyuncusunun performansı için önemli katkı sağlanır. Badmintoncuların korttaki hızı, teknik, taktik, fiziksel ve zihinsel durum kombinasyonunun iyi bir göstergesidir (Omosegaard, 1996).
Badminton müsabakalarında rakibin yaptığı vuruşlarda topu erken yakalayıp topu en kısa sürede rakip oyuncunun sahasına gönderebilmek için sürat özelliği büyük öneme sahiptir (BWF, 2011). Badmintonda, hızlı koşmalar, ani duruş ve başlangıçlar, sıçramalar, hızlı yön değiştirmeler iyi bir performans elde etmede son derece önemlidir (Mahoney ve Sharp, 1995). Sürat, ani yön değiştirme, sıçrama
18
hareketleri ve hedefe yaklaşma açısına bağlı olarak badmintoncular için büyük önem taşımaktadır. Kısa mesafeleri hızlı bir şekilde geçme becerisi de badminton oyuncuları için büyük bir avantaj sağlar (Todd ve Mahoney, 1995).
Yapılan çalışmalarda, hızlı Asyalı oyuncular ile daha yavaş olan Avrupalı oyuncular arasındaki ana farkın, köşelerdeki durma süresi olduğu tespit edilmiştir.
Asyalı oyuncular durmak için daha az zaman harcamışlardır. Bunun sebebi Asyalı oyuncuların daha büyük eksantrik kuvvete sahip olmalarıdır. Bacakların daha büyük eksantrik kuvveti bir oyuncunun korttaki hızının düzelmesine yardımcı olabilir (Wirhed ve ark., 1983).
4.4.2. Çeviklik/Çabukluk
Çeviklik bir hareket serisi boyunca çok hızlı yön değiştirmeler esnasında vücudun ve eklemlerin uzayda doğru pozisyonda olmasını sağlayan kontrol ve koordinasyon becerisidir (Sheppard ve Young, 2006). Çeviklik performans sporlarında hızlı yön değiştirme yeteneği olarak tanımlanmakta, başka bir deyişle bütün vücudun, uyarıcı unsura tepki ile hızlı bir şekilde yer değiştirmesi olarak da ifade edilebilir (Young ve Farrow, 2006). Bir oyuncunun hızlı bir şekilde yön değiştirmesi ve sprint yeteneğinin genel bir göstergesi olan çeviklik, motor davranışların kondisyonel ve koordinatif kalitesini de etkileyebilmektedir (Lancaster ve Teodorescu, 2008). Çevikliğin, birçok sporda yön değiştirme hareketi veya hareket halindeki topa müdahale etmek, harekete başlamak ve durmak için yapılan hareket becerilerinde ve reaksiyon gösterirken ortaya çıktığı belirtilmektedir (Young ve ark., 2001).
Çeviklik, bir noktadan diğerine hareket ederken vücudun yönünü mümkün olduğunca hızlı, akıcı, kolay ve kontrollü şekilde değiştirebilme yeteneğidir.
Çeviklik, ani pozisyon değişimi içeren badminton, tenis, voleybol, futbol gibi saha oyunlarında; jimnastik, dalma, buz pateni gibi diğer spor branşlarında da önemli rol oynamaktadır. Kısaca çeviklik becerinin düzeni olarak başarıyı etkiler (Müniroğlu ve ark., 2009). Çeviklik ve yön değiştirme hızı önceden planlanır ve spora özgü teknik çalışması ile gelişir. Yön değiştirme yeteneği ve ani hızlanma vücut pozisyonundan etkilenir. Hızlanırken vücudun öne eğilmesi, yavaşlarken vücudun dikleşmesi ve dikey yer değiştirmelerde vücudun yanlara doğru hareket etmesi gibi vücut
19
pozisyonu ile uygulanan kuvvet arasında bir bağ vardır, bu etkenler de antrenmanla mükemmelleşir (Wrigley ve Strauss, 2000).
Çeviklik karar verme mekanizmaları ve yön değiştirme hızı gibi psikolojik ve fiziksel iki ana bileşenden oluşmaktadır. Çeviklik düz sprint, teknik, reaktif (elastik) kuvvet, konsantrik kas güç ve kuvveti ile sağ-sol bacak kuvvet dengesizlikleri gibi alt ekstremite kaslarının kalitesini etkileyen faktörlerden etkilenmektedir (Sheppard ve Young, 2006). Çeviklik, denge bozulmadan vücut pozisyonunu ve yönünü hızlı ve doğru olarak değiştirmeye olanak tanıyan fiziksel bir yetenektir (Johnson ve Nelson, 1986). Çeviklik, hızlı ve doğru bir yön değişikliği talep eden sporlar için önemlidir.
Sporcunun kuvvetine, dayanıklılığına, hızına, dengesine, görsel işleme, zamanlamaya, reaksiyon zamanına, algılamaya, sezinleme yeteneğine bağlıdır.
Çeviklik, kortta iyi hareket etmek ve doğru pozisyon almak için çok önemlidir (Groppel ve Roetert, 1992).
Kortta topa etkili bir şekilde vurmak için doğru pozisyon almak esas olduğundan, bacak ve ayakların çabuk bir şekilde kullanılması talep edilir. Kol, raketi topla buluşturmak için kullanılırken, bacaklar oyuncuyu vuruş için doğru pozisyona sokmak için sorumludur. Çeviklik, hızdaki, yükseklikteki ve topa yaklaşım açısındaki değişikliklere bağlı olarak badminton oyuncusu için önemli ve belirleyicidir (Todd ve Mahoney, 1995). Badmintonda, bir kişinin vuruş yaparken dengesini koruma becerisi, doğru ayak çalışmasına, iç kulağın ve görüş labirentinin önderliğinde vücudun tüm kaslarının karşılıklı etkileşimine bağlıdır (Izen, 1971). Bir badminton kortunda hızlı olmak için sadece iyi bir fiziksel durumda olmak veya doğru taktikleri izlemek yeterli değildir, aynı zamanda teknik ve zihin durumunu da hesaba katmak gerekir. Elde edilen fiziksel becerilerden makul bir şekilde faydalanabilmek için ve topun olduğu yere hızlı ve doğru olarak, mümkün olan en verimli şekilde hareket edebilmek için doğru ayak ve adımlama tekniğ ile birlikte çabukluk gereklidir (Omosegaard, 1996).
4.4.3. Kuvvet
Kuvvet maksimal güç üretebilme kabiliyetidir (Kraemer ve Fleck, 2005). Kas kuvveti, bir tekrarda bir kas grubu tarafından uygulanabilen güç miktarıdır (Moran ve McGlynn, 2000). Kuvvet, sinir-kas sisteminin maksimal istemli kasılma ile
20
uygulayabileceği en yüksek kuvvet düzeyi olarak tanımlanmaktadır (Weineck, 2011). Kuvvet sadece fiziksel performans için değil aynı zamanda sakatlık ve yaralanmaların önlenmesinde de tüm spor dallarında önemli bir faktördür (Kraemer ve Fleck, 2005). Günümüzde, rekabet sporunda ve gündelik fiziksel aktivitelerin taleplerinin karşılanmasında kas kuvvetinin ve dayanıklılığının önemi konusunda şüphe yoktur (Moran ve McGlynn, 2000).
Kuvvet, dayanıklılık ve patlayıcı kuvvet gibi kompleks motor özelliklerini belirleyen; dayanıklılık, sürat, esneklik gibi diğer temel niteliklerin bir kombinasyonudur. Kuvvet ve güç, bütün kasların bir direnci karşılamaya ve yenmeye yönelik özellikleridir (Karatosun, 2008). Sportif verimin önemli bir özelliği de, kuvvet özelliğindeki artışa bağlı olarak gelişmesidir. Bir çok uygulamacı bu belirlemeye dayanarak, sportif verimi arttırmak için kuvvet çalışmalarına yer vermenin gereğini savunur (Muratlı, 2007).
Birçok spor branşı için yüksek seviyede kuvvet üretimine ihtiyaç vardır ve badminton branşı alt ve üst ekstremite kaslarının kuvvetli hareketini gerektirir (Reilly ve ark., 1990). Badminton kuvvetle ilişkili bir spordur ve maç sırasında bilek, dirsek, omuz, boyun, göğüs, karın, sırt, uyluk, dizler ve ayak bilekleriyle ilişkili belirli kas gruplarının performans üzerinde direkt bir etkisi vardır (Gahlot, 2016).
Badmintonda büyük ölçüde bacak ve sırt kuvvetine, bacakların dayanıklılığına ve patlayıcı kuvvete gerek duyulur. Danimarka badminton oyuncuları üzerinde gerçekleştirilen bir çalışmada badminton oyuncularının kuvvetli, diz, kalça ve ayak bileği ekstansörlerine sahip oldukları tespit edilmiştir (Omosegaard, 1996).
Gövde kasları yeterince gelişmemiş olan badmintoncuların, vuruşlarındaki güç ve kontrol eksik olmaktadır. Gövde kasları, bacaklar ve kalçalar tarafından üretilen kuvvetin kollara aktarılmasını sağlar (Roetert ve ark., 1996). Ayrıca karın ve sırt kasları badminton kortunda uygulanan hareketlerde önemli derecede rol oynar.
Özellikle, durdurma ve harekete geçirme hareketleri için önemli bir sağlamlaştırma ve dengeleme fonksiyonunu sağlarlar (Omosegaard, 1996).
21 4.4.5. Çabuk kuvvet (Güç)
Çabuk kuvvet, sinir-kas sisteminin vücudu yada kollar ve bacaklar gibi vücudun bölümlerini maksimal hızda hareket ettirebilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.
(Weineck, 2011). Çabuk kuvvet tüm spor dallarında performansı belirleyen önemli bir özelliktir (Kayıhan, 2007). Bir kas veya kas grubunun en kısa zamanda meydana getirebileceği en büyük kuvvette, patlayıcı kuvvet denir. Bu patlayıcı kuvvet sayesinde sporcu vücuduna en kısa zamanda en büyük hızı kazandırır veya attığı bir cisme en kısa zamanda en büyük hızı verir (Akgün, 1994).
Sinir-kas sistemi, kasın elastik ve kasılabilir elemanlarının refleks sistemiyle birlikte çalışmasıyla hızlı bir tepkiyi kabul eder ve uygulayabilir. Bu nedenle çabuk kuvvet elastik kuvvet ve patlayıcı kuvvet olarakta isimlendirilir. Çabuk kuvvet yüksek bir kasılma çabukluğu ile kas sisteminin dirençleri yenebilme yetisinin gerekli olduğu tüm spor dallarında performans belirleyicisidir (Dündar, 2007).
Kuvvet ve hızın birleşimidir ve her sporda çok önemlidir. Sporcuların her hangi bir harekete hızlı başlamasını, yönünü hızlı değiştirmesini ve daha yükseğe sıçramasını sağlar (Smith, 1983).
Badmintonda uygulanan hareketler gözlemlendiğinde, çabuk kuvvet yeteneğinin önemli olduğu görülmektedir (Weineck 2011). Badminton küçük bir oyun alanı üzerinde, çok hızlı hareket etmeyi gerektiren, mükemmel bir hareket ve vuruş tekniği içeren yüksek seviyede patlayıcı bir spordur (Hughes, 1995). Hem alt hemde üst ekstremite kaslarının patlayıcılık özellikleri badminton branşı için son derece önemlidir (Reilly ve ark., 1995).
Badminton oyununda vuruşlardan sonra merkeze dönme prensibinden yola çıkılarak, adımlamalarda sürat ve çabuk kuvvet önemli yer tutmaktadır. Ani ivmelenmeler, yön değitirmeler, daha etkili bir hücum için sıçramalı smaç vuruşları, topu file önünde erken yakalamak için patlayıcı hamle adımlamaları uygulayabilmek çabuk kuvvet yeteneğine bağlıdır (Şenel ve ark., 1998).
Badmintonda yüksek smaç ve blok sıçramalarını yapabilme yeteneği patlayıcılığın iyi bir göstergesidir. Badmintonda patlayıcı kuvvete sahip bir oyuncunun önemli özellikleri; çabuk ve düzgün ayak hareketleri, hareketlerdeki yüksek ve uzun sıçramalardır.
22
Badmintonda ani durdurmalar ve harekete başlamalar sırasındaki ivmenin patlayıcı kuvvete bağlı olduğu yapılan araştırmalar sonucu tespit edilmiştir (Omosegaard, 1996).
4.4.6. Esneklik
Esneklik, sporcunun büyük bir salınım genişliğinde, kendi kendine yada dış güçlerin destekleyici etkisi altında, bir yada birçok eklemde uygulama yeteneği veya özelliğidir (Weicneck, 2011). Esneklik, bir ya da bir grup eklemin mümkün olan hareket alanının kapasitesi veya eklemlerin normal açıklığı çerçevesinde, fonksiyon yapabilme kapasitesidir (Akandere, 1998). Esneklikte bireyler arası farklıklılar, kasın esnekliği ve eklemi çevreleyen bağları etkileyen fiziksel özelliklere bağlıdır (Günay ve ark., 2006). Esneklik, vücut bölümlerinin hareketlerini gerçekleştiren kaslar ve eklemlerin işlevsel özelliklerinin bütünüdür (Karatosun, 2008).
Geliştirilmiş esneklik düzeyi sayesinde, hareketler daha hızlı ve daha kuvvetli yapılabilmekte böylece rakibe karşı üstünlük sağlanabilmektdir (Weicneck, 2011).
Yetersiz esneklik; yeni ve değişik hareketlerin öğrenilmesini zorlaştırmakta, sporcunun yaralanma riskini arttırmakta, kuvvet, hız ve koordinasyon gelişimini olumsuz etkilemekte ve hareketin kaliteli yapılma yeteneğini sınırlandırmaktadır (Yazarer, 2004). Yeterince uzama ve bunla birlikte gevşeme yetisine sahip kas dizgesi olamadan koordinatif yada tekniksel açıdan doğru olarak gerçekleştirilen bir hareket dizisi olanaksız hale gelmektedir (Weicneck, 2011).
Esneklik, yüzme, raket sporları ve takım sporları gibi birçok spor branşında büyük öneme sahiptir (Macdougal ve ark., 1991). Raket sporları ile ilgilenen sporcuların gövde ve omuz bölgelerinin esneklik değerlerinin yüksek seviyede olması gerekmektedir (Chin ve ark., 1994). Badmintoncular topa erişmek, teknik seviyeyi korumak, etkili şekilde güç üretmek ve sakatlıklardan kaçınmak için iyi bir esneklik seviyesine ihtiyaç duyarlar (BWF, 2011).
Esneklik, özellikle ralliler esnasında çeviklik ve sürate katkı sağlayarak, bu becerileri kolaylaştırır ve daha etkili kullanılmasında etkili rol oynar (Reilly ve ark., 1990). Esnekliği yüksek seviyede olan badmintoncular, özellikle stresli ve zor durumlarda çeşitli vuruşları etkili ve hatasız bir şekilde gerçekleştirebilirler.
23
Baş hizasındaki vuruşlardaki zayıflık, gövde kaslarının yetersiz esnekliğine bağlıdır (Omosegaard, 1996).
Esnekliğin uygun seviyesi, oyunculara çeşitli vuruşları etkili bir şekilde gerçekleştirebilme imkanı sağlar. Omurga ve omuz eklemleri ile kalça ve topuk kirişlerinin esneklik seviyelerinin iyi olması, ön kort bölgesine yapılan hamlelerde daha düzgün ve isabetli vuruşlara izin verir (Elliot ve ark., 1989).
4.4.7. Dayanıklılık
Dayanıklılık yorgunluğa karşı koyabilme özelliği olarak tanımlanabilir. Ancak dayanıklılık bir anlamda performansla, yorgunlukla, rejenerasyonla (toparlanma) ilişkiliyken bir anlamda da enerji iade edebilme sistemleri ile koordinatif yetilerle, biyokimyasal ve psikolojik değerlerle de yakın ilişkilidir (Gündüz, 1997).
Dayanıklılık genel olarak sporcuların yorgunluğa karşı ruhsal ve fiziksel direnme yeteneği olarak tanımlanır. Dayanıklılık, aktiviteye katılan kasların dağılımı açısından genel ve bölgesel dayanıklılık, spor dalına özgü olma açısından genel ve özel dayanıklılık, kasların enerji değişimi açısından anaerobik ve aerobik daynıklılık, kasların çalışma biçimi açısından değerlendirildiğinde dinamik ve statik dayanıklılık ve süresel açıdan bakıldığında kısa, orta ve uzun süreli dayanıklılık olarak değerlendirilmektedir (Weineck, 2011).
Aerobik uygunluk, oksijen alma, taşıma ve kullanma kabiliyetini ifade eder ve her türlü sporu yapan sporcular için gereklidir. Aerobik form için yapılan antrenmanlar, daha yoğun çalışmalar için ihtiyaç duyulan güç ve dayanıklılığı geliştirirken, bağları, tendonları ve bağ dokuları güçlendirerek sakatlık riskini azaltır (Martesn 1997).
Badminton sporu hızlı hareket etmeyi gerektiren, büyük oranda alaktik anaerobik, az miktarda laktik anaerobik, uzun sürdüğü için de aerobik metabolizmanın devrede olduğu olimpik bir spor dalıdır (Yaprak ve Aslan, 2008).
Badmintonda iyi bir aerobik kapasiteye sahip olmak çok önemlidir. Badminton müsabakaları analiz edildiğinde oyun süresinin 40-60 dakikaya kadar yüksek yoğunlukta sürdüğü görülmektedir (Cabello-Manrique, 2003). Olimpiyat oyunlarında yapılan incelmede erkek badmintoncuların maç süresi 39,33±6,49, bayan
24
badmintoncuların maç süresi ise 28,26±28 dakika bulunmuştur (Abian-Vincen ve ark., 2013).
Badmintonda dayanıklılığın önemi uzun süren maçlarda ortaya çıkar ve özellikle maçın son bölümlerinde oyunculara büyük yardımı dokunur. İyi bir genel dayanıklılık seviyesi badmintonculara ralliler arası çabuk toparlanmaya ve antrenman-müsabaka arasındaki yenilenmeleri hızlandırır (BWF, 2011).
Aerobik kapasite genellikle maksimum oksijen tüketimi kapasitesinin (VO2max) ölçülmesiyle belirlenebilir. Elit badmintonculardaki VO2max değerleri incelendiğinde, elit erkeklerde 63,2±3,7 ml/kg/dak, elit bayanlarda 55,2±2,6 ml/kg/dak (Heller, 2010), Elit genç erkeklerde 59,5 ± 5,2 ml/kg/dak (Ooi ve ark., 2009), elit genç bayanlarda 42,0±2,8 ml/kg/dak (Lieshout ve Lombard., 2003) olarak bulunmuştur.
Pubetre dönemindeki dayanıklılık antrenmanları gelecekteki verim yeteneğinin temellerini oluşturur. Bu dönemde yeterince aerobik yüklenmeler yapılmazsa dayanıklılık yeteneği hiçbir zaman tam olarak geliştirilemez (Muratlı, 2007).
25 5. GEREÇ ve YÖNTEM
5.1. Araştırma Grubu
Araştırmaya, yaş ortalaması 15,60±1,26 olan 5 erkek ve yaş ortalaması 15,67±0,68 olan 9 kız badmintoncu katılmıştır. Sporcuların seçimi, amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, 15 yaş altı ve 17 yaş altı yaş gruplarında oynayan, 6-8 yıl spor yılına sahip, badminton süper ve 1. liglerinde mücadele eden kulüplerin lisanslı sporcuları çalışmaya dahil edilmiştir. Ayrıca erkek Sporcuların 3’ ü ve kız Sporcuların 6’ sı milli takım sporcusudur.
5.2. Araştırma Yeri
Araştırma, 15 yaş altı Türkiye Şampiyonası (Ankara), 17 yaş altı Türkiye şampiyonası (Ankara), uluslar arası gençler badminton turnuvası (Ankara), büyükler süper ligi ve 1. ligi müsabakalarında (Ankara), fiziksel performans ve teknik performans testleri sporcuların kulüplerinde (İstanbul) gerçekleştirilmiştir.
Tablo 1: Tez çalışma takvimi
Çalışma Takvimi Tarih
1 Tez çalışma izni alınması 11.05.2017
2 Kurum izinlerinin alınması 21-22.08.2017
3 Etik kurul oynayının alınması 11.09.2017
4 Teknik performans testlerinin yapılması 12-13.09.2017 5 Fiziki performans testlerinin yapılması 14-15.09.2017
7 15 Yaş Türkiye şampiyonası 17-20.08.2017
8 17 yaş milli takım seçmesi 5-7.10.2017
9 Türkiye Badminton 1. Ligi – Ankara 18-23.11.2017 10 Türkiye Badminton Süper Ligi – Ankara 06-09.12.2017
11 Turkey Junior 2017 13-16.12.2017
26 5.3. Verilerin Toplanması
5.3.1. Teknik performans testleri 5.3.1.1. Kısa servis testi
Sporcu servis bölgesinde servis atış pozisyonu alır. Belirlenmiş olan bölgeye 20 adet kısa servis uygular. Uygulanan servis atışında topun, file bandı ile file bandından 50,8 cm yüksekliğindeki bandın/ipin arasından geçmesi gerekmektedir.
Vuruş sonrası topların isabet ettiği bölgelere göre 5, 4, 3, 2 ve 1 puan olarak değerlendirilir. Topun auta gitmesi ve belirlenen alandan geçmemesi 0 puan olarak değerlendirilir. Bu testten toplam maksimum 100 puan alınır (Kamar, 2003).
Şekil 12: Kısa servis test parkuru
5 4 3 2 1
İp 50,8 cm
Her bir aralık 20cm
27 5.3.1.2. Yüksek servis testi
Sporcu servis bölgesinde servis atış pozisyonu alır. Belirlenmiş olan bölgeye 20 adet yüksek servis atışı gerçekleştirir. Uygulanan servis atışında topun, ön servis çizgisinden 152,4 cm uzaklıkta ve 251,46 cm yükseklikte bulunan ipin üzerinden geçerek hedef bölgeye düşmesi gerekmektedir. Topların isabet ettiği bölgelere göre 5, 4, 3 ve 1 puan olarak değerlendirilir. Topun auta gitmesi ve belirlenen yüksekliten geçmemesi 0 puan olarak değerlendirilir. Bu tetstten maksimum 100 puan alınır (Hicks, 1973).
Şekil 13: Yüksek servis test parkuru
152,4 cm 61 cm 91,4 cm 91,4
cm 76
cm
1 3 4 5
İp 251,46 Servis cm
çizgisi
28 5.3.1.3. Clear testi
Sporcu fileden 320 cm uzaklıkta sahanın tam ortasında bekleme pozisyonu alır.
Top atıcı sporcunun sağ, sol ve orta arka kort bölgesine karışık şekilde yüksekten top atar. Sporcu merkezden topun gittiği bölgeye giderek toplara clear vuruşu yapar ve tekrar merkeze döner. Top atıcı sporcunun merkeze dönmesini bekler ve sporcu merkeze geldiğinde sıradaki topu atar. Belirlenmiş olan bölgeye 20 adet clear vuruşu gerçekleştirir. Uygulanan clear atışında topun, ön servis çizgisinden 152,4 cm uzaklıkta ve 251,46 cm yükseklikte bulunan ipin üzerinden geçerek hedef bölgeye düşmesi gerekmektedir. Topların isabet ettiği bölgelere göre 5, 4, 3 ve 1 puan olarak değerlendirilir. Topun auta gitmesi ve belirlenen yüksekliten geçmemesi 0 puan olarak değerlendirilir. Top atıcının yaptığı hatalı atışlar tekrar edilir. Bu testten maksimum 100 puan alınır (Hicks, 1973).
Şekil 14: Clear test parkuru
5.3.1.4. Smaç testi
Sporcu fileden 320 cm uzaklıkta sahanın tam ortasında bekleme pozisyonu alır.
Top atıcı sporcunun sağ, sol ve orta arka kort bölgesine karışık şekilde yüksekten top atar. Sporcu merkezden topun gittiği bölgeye giderek toplara smaç vuruşu yapar ve tekrar merkeze döner. Top atıcı sporcunun merkeze dönmesini bekler ve sporcu merkeze geldiğinde sıradaki topu atar. Belirlenmiş olan bölgeye 20 adet smaç vuruşu
152,4 cm 61 cm 91,4 cm 91,4
cm 76
cm
320 cm
1 3 4 5
1 3 4 5
İp 251,46 cm Servis
çizgisi
Top atıcı
29
gerçekleştirir. Smaç vuruşunda topun, file bandı ile filen bandından 106,68 cm yüksekliğindeki bandın/ipin arasından geçmesi gerekmektedir. Topların isabet ettiği bölgelere göre 5, 4, 3 ve 1 puan olarak değerlendirilir. Topun auta gitmesi ve belirlenen bölgeden geçmemesi 0 puan olarak değerlendirilir. Top atıcının yaptığı hatalı atışlar tekrar edilir. Bu testten maksimum 100 puan alınır (Hicks, 1973).
Şekil 15: Smaç test parkuru 5.3.1.5. Drop testi
Sporcu sahanın tam ortasında bekleme pozisyonu alır. Top atıcı sporcunun sağ, sol ve orta arka kort bölgesine karışık şekilde yüksekten top atar. Sporcu merkezden topun gittiği bölgeye giderek toplara drop vuruşu yapar ve tekrar merkeze döner. Top atıcı sporcunun merkeze dönmesini bekler ve sporcu merkeze geldiğinde sıradaki topu atar. Belirlenmiş olan bölgeye 20 adet drop vuruşu gerçekleştirir. Drop vuruşunda topun, fileden 320 cm uzaklıkta ve 251,5 cm yüksekliğe gerilmiş ipin üzerinden ve file bandı ile file bandından 76,2 cm yüksekliğindeki bandın/ipin arasından geçmesi gerekmektedir. Topların isabet ettiği bölgelere göre 5, 3 ve 1 puan olarak değerlendirilir. Topun auta gitmesi ve belirlenen bölgeden geçmemesi 0 puan olarak değerlendirilir. Top atıcının yaptığı hatalı atışlar ve iplere çarpan toplar tekrar edilir. Bu testten maksimum 100 puan alınır (Hicks, 1973).
106,6
cm 91,5
cm 106,6 cm 91,5
cm 76 cm
320 cm
3 5 4 1
3 5 4 1
Top atıcı
İp 106,68 cm
30
Şekil 16: Drop test parkuru
5.3.2. Fiziksel performans testleri 5.3.2.1. Boy uzunluğu (cm)
Şerit metre duvara bant yardımıyla yapıştırılır. Sporcular ayakkabısız bir şekilde topuklarını birleştirerek şerit metreye yaslanır ve kollar serbestçe yanlara sarkıtılmış durur. Sırt, kalça, başın arkası ve topuklar dikey skalaya yanaşarak dik bir şekilde dururlar. Denek derin bir nefes alarak durur, bu durumda cetvel başın en üst noktasına getirilerek, saçlar yeterli miktarda sıkıştırılarak ölçüm not edilir (Coşan ve ark., 2002).
5.3.2.2. Vücut ağırlığı (kg)
Ölçüm Tefal marka 100 gr. hassaslığındaki tartıda çıplak ayakla yapıldı.
5.3.2.3. 20 metre sürat koşusu (sn)
Tam olarak ölçülmüş, başlangıç ve bitiş çizgileri belirgin, 20 metre düz bir parkurdur. Başlama pozisyonu, ayakta çıkış şeklindedir. Denek hazır olduğunda başlar ve 20 metrelik parkuru en kısa sürede tamamlamaya çalışır. Sporcuya bitiş çizgisine yaklaştıkça hız kesmemesi uyarısı yapılır. Çıkış yaptıklarında fotosel çalışır bitiş bölgesine geldiklerinde fotosel durur. İki kez koşturulur ve en iyi derece dikkate alınır (Kamar, 2003).
320 cm 198 cm 61 cm
5
3
5
1
1
213 cm 152 cm
Ip 251,5 cm Ip 76,2 cm
Top atıcı
31 5.3.2.4. 20 metre reksiyon sürati koşusu (sn)
Tam olarak ölçülmüş, başlangıç ve bitiş çizgileri belirgin, 20 metre düz bir parkurdur. Başlama pozisyonu, ayakta çıkış şeklindedir. Denek hazır olduğunda test uygulayıcısı fotoselin üzerinde bulunan düğmeye basar ve ses sinyali duyulur ve fotosel çalışmaya başlar. Sporcu sinyali duyar duymaz koşuya başlar ve 20 metrelik parkuru en kısa sürede tamamlamaya çalışır. Bitiş bölgesine geldiklerinde fotosel durur. İki kez koşturulur ve en iyi derece dikkate alınır (Kamar, 2003).
5.3.2.5. 20 metre geri sürat koşusu (sn)
Tam olarak ölçülmüş, başlangıç ve bitiş çizgileri belirgin, 20 metre düz bir parkurdur. Başlama pozisyonu, ayakta çıkış şeklindedir. Denek hazır olduğunda başlar ve 20 metrelik parkuru geri geri koşarak en kısa sürede tamamlamaya çalışır.
sporcuya bitiş çizgisine yaklaştıkça hız kesmemesi uyarısı yapılır. Çıkış yaptıklarında fotosel çalışır bitiş bölgesine geldiklerinde fotosel durur. İki kez koşturulur ve en iyi derece dikkate alınır (Kamar, 2003).
5.3.2.6. Durarak uzun atlama (cm)
Alt ekstremite patlayıcı kuvvetini ölçmek amacıyla yapılır. Şerit metre düz bir zemin üzerine yapıştırılır. Sporcu başlangıç çizgisinin gerisinde yerini alır. Deneğin ayak parmak uçları başlama çizgisinin gerisinde olmalıdır. Komutla birlikte denek, kol çekerek başlama çizgisinden ileri doğru mümkün olduğu kadar uzağa atlamaya çalışır. Başlama çizgisiyle sporcunun bu çizgiye en yakın topuğu arasındaki mesafe skor olarak kaydedilir. İki deneme yapılır ve en iyi derece kaydedilir (Kamar, 2003).
5.3.2.7. Dikey sıçrama (cm)
Takai jump metre aleti kullanılarak Sporcuların alt ekstermite patlayıcı kuvveti ölçülmüştür (http://www.takei-si.co.jp/pdf/TakeiCatalog_En100.pdf, Erişim tarihi:
18 Ekim 2017).
5.3.2.8. Otur uzan testi esneklik testi (cm)
Test sehpası, uzunluk 35 cm, genişlik 45 cm, yükseklik 32 cm.dir. Otur-eriş testi hamstring ve sırt kaslarının esnekliğinin ölçülmesi için kullanılmıştır. Denekler oturuş pozisyonunda bacaklar tam gergin olarak ayak tabanlarını sehpa duvarına yerleştirir. Dizleri bükmeden sehpa üzerinde iki el üst üste gelecek şekilde ileriye
32
doğru uzanır. Üç uzanma sonunda 2 saniye kadar bekleme yapılarak uzanılan mesafe kaydedilir (Özer, 2006).
5.3.2.9. Sağlık topu fırlatma (cm)
Üst ekstermite patlayıcı kuvvetinin test etmek amacıyla yapılmıştır. Sporcu 2 kg ağırlığındaki sağlık topunu, baş üstünden her iki eliyle birlikte, durduğu yerden mümkün olduğu kadar uzağa atmaya çalışır. Sporcu başlama çizgisinin hemen gerisinde ve bir adım önde olmak üzere pozisyonunu alır. Atış anında koşmasına müsaade edilmez. Denek gövdesini geriye doğru bükerek, atış için gerekli ivmeyi temin edebilir. Sağlık topu her iki elle birlikte atılmalıdır. Test skoru, atış mesafesinin metre ve santimetre cinsinden kaydı şeklindedir. Yapılan iki deneme sonunda elde edilen en iyi skor kaydedilir (Kamar, 2003).
5.3.2.10. T-test (sn)
Çeviklik/Çabukluk ölçümü için 4 adet huni, şerit metre ve fotosel kullanılmıştır.
Sporculardan A noktasından B noktasına 9,144 metre, B noktasından C noktasına kayma adımlarıyla 4,572 m, C noktasından B noktasına kayma adımlarıyla 4,572 m, B noktasından D noktasına kayma adımlarıyla 4,572 m, D noktasından B noktasına kayma adımlarıyla 4,572 m ve son olarak B noktasından A noktasında geri geri koşarak, toplamda 36,576 metrelik mesafeyi en kısa sürede koşmaları istenmiştir.
Süre Newtest Powertimer 300 aleti ile saniye cinsinden kaydedilmiştir. Her denek testi iki kez tekrar edip en iyi süre kişinin derecesi olarak kaydedilmiştir (Büyükipekci, 2010).
Şekil 17: T-test parkuru
