Çocuk Gelişiminde Kuram
ve Araştırma
Çocuk gelişimi, disiplinlerarası bir alandır.
Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, biyoloji,
nörobilim, eğitim, tı, halk sağlığı, sosyal
hizmetler gibi pek çok alanın işbirliğini
gerektirir.
Bilişsel
Fiziksel
Sosyo duygusal
Gelişim Alanları
Doğumöncesi dönem (ortalama 40 hafta)
Bebeklik ve yeni yürüme çağı (0-2)
Erken çocukluk (2-6)
Okul çağı çocukluğu (6-11)
Ergenlik (11-18)
Beliren Yetişkinlik (18-25)
Gelişim Dönemleri
Çocuk gelişimi üzerine çalışmalar 19.yy
sonları 20.yy başlarında görülmeye başlar ve kuramlar oluşturulur
Kuram; davranışı betimleyen, açıklayan, yordayan düzenli, bütünleşmiş bir grup önermedir.
Gelişim Psikolojisi Alanının Temel
Sorunları
Kuramlar örgütleyici çerçevelerdir, gözlemlere anlam vermemizi sağlar
Bu örgütleyici çerçeveler araştırmalar
tarafından doğrulandıkça, uygulamalar için
temel sağlar
Çocuk gelişimi alanında pek çok kuram çocukların neye benzediğini ve nasıl
değiştiklerini farklı kavrar.
Pek çok kuram vardır ve bu kuramların 3 temel konuya bakış açısı, onları kategorize etmemizi sağlar
1- Gelişimin akışı sürekli midir yoksa süreksiz midir?
2- Bir gelişim süreci bütün çocuklar için mi geçerlidir yoksa pek çok farklı olası süreç var mıdır? (Evrensel mi kültürel mi?)
3- Gelişimi etkileyen en önemli faktör genetik
midir çevresel mi?
1- Bebek ve çocuk gelişimi bir miktar ve
karmaşıklık sorunu mu, gelişim sürekli ve başlangıçtan beri orada olan becerilere aynı türden başka beceriler, bilgi ve kesinlik mi ekleniyor yoksa bebeklerin ve küçük
çocukların düşünce, duygu ve davranışları yetişkinlerinkinden büyük ölçüde farklı mı?
Değişim azar azar ve sürekli mi yoksa aniden
ortaya çıkan ve sonra duran bir yapı mı?
2- Ortak biyolojik ve çevresel etkiler mi yoksa
farklı bağlamlarda benzersiz karışımlar mı?
3- Doğuştan getirilen biyolojik özelliklerin etkileri kaçınılmaz mı yoksa nasıl
yetiştirildiğimiz mi bizi biz yapar?
Örneğin büyüyen bir çocuğun daha karmaşık bir şekilde düşünme becerisi doğuştan
getirilen bir büyüme programının mı bir
sonucudur yoksa anne baba ve öğretmenlerin
sağladığı uyaranlar mı buna yol açmaktadır?
Ortaçağda çocukluk ?
Aydınlanma felsefesi; 17.yyda aydınlanma, insan onuru ve saygı ideallerini vurgulayan yeni
felsefeleri beraberinde getirdi ve bu bakış açısı çocuğun kavranışını da etkiledi.
John Locke “Tabula Rasa”: Okulda tekrar tekrar
dövülen çocuklar kitaplara ve öğretmenlere korku ve öfke olmadan bakamaz.
Jean-Jacques Rousseau “Soylu vahşi”: Çocuklar yetişkinlerin eğitimi ile ancak zarar görürler.
Tarihsel Temeller
Darwin (19.yy): Doğal ayıklanma ve En uygun olanın hayatta kalması
Erken dönemde anne karnındaki gelişimin bir çok türde çarpıcı şekilde benzerlik
gösterdiğini bulmuştur.
Bilimsel Başlangıçlar
Bebek Biyografileri
Normatif Dönem ve Stanley Hall (1844-1924):
Darwin’in çalışmalarından esinlenen Hall ve Gessel çocuk gelişimii genetik olarak
belirlenmiş olaylar dizisi olarakgördü ve
çocuk gelişiminin bütün yönlerini betimlemek
için büyük bir çaba harcadılar.
Bu çabalar davranış ölçümlerinin çok sayıda bireyden alındığı ve normal
gelişimi temsil etmek üzere yaşa ilişkin
ortalamaların alındığı normatif yaklaşımı
tetikledi.
Zeka Testi Akımı: Binet, zekayı tepki süresi be fiziksel uyaranlara duyarlılığa indirgeyen
önceki yaklaşımların tersine çocukların düşünmelerinin daha karmaşık olduğunu kavramış ve zekayı “iyi yargılama, iyi
planlama ve eleştirel düşünme” olarak
tanımlamıştır. Bu yaklaşım ilgiyi gelişimde
bireysel farklılık konusuna çekmiştir
Psikanalitik bakış açısı: Freud, anababaların çocuklarının yaşamının ilk birkaç yılında
cinsel ve saldırgan dürtülerini düzenleme biçiminin sağlıklı kişilik elişimi için önemini vurgulayan psikoseksüel gelişim kuramını oluşturmuştur.
20.yy Ortalarındaki Kuramlar
Erik Erikson ve Psikosoyal gelişim kuramı
Temel psikososyal çatışmalar
Normal gelişim her kültürün yaşam koşullarıyla ilişkili olarak değerlendirilmelidir.
Bilgi İşlemleme: Bu yaklaşıma göre bilgi girdi biçiminde duyulara ulaştığı andan çıktı
biçiminde davranışsal tepki olarak ortaya çıktığı ana kadar aktif bir şekilde
kodlanmakta, dönüştürülmekte ve örgütlenmektedir.
Bilgi İşlem Yaklaşımcıları,bireylerin
problemleri çözmek ve görevleri tamamlamak için kullandıkları kesin adımları haritalandıran akış çizelgeleri kullanırlar.
Yeni Kuramsal Bakış Açıları
Etoloji ve Evrimsel Gelişim
Psikolojisi
Etoloji davranışın uyumlayıcı ya da yaşamda kalmayı sağlamadaki önemi ve evrimsel tarihi ile ilgilenmektedir.
Yaşamda kalma olasılığını arttıran davranışları gözlemleyen Lorenz ve
Tinbergen basımlama ile ilgili çalışmalar
yapmışlardır. Basımlama, gelişimde kritik
dönem kavramının ortaya çıkmasına yol
açmıştır.
Etologların gözlemleri duygusal ifadeler, saldırganlık, işbirliği ve sosyal oyun gibi çocukların sosyal davranışlarının pek çok özelliğinin primat akrabalarımızınkine
benzerlik gösterdiğini ortaya koymuştur.
Bugün bu çabaları evrimsel gelişim
psikolojisi olarak adlandırılan yeni bir
araştırma alanına yayılmışlardır.
Bu araştırma alanı tür
genelinde gözlenen bilişsel, duygusal ve sosyal yetilerin, bu yetiler yaşa bağlı olarak değiştikçe uyumlayıcı
değerini anlamayı hedeflemektedir.
