A.Ü. Beypazarı MYO İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

(1)

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

12/20/2021

Öğr. Elemanı: Dr. M. Cumhur AKBULUT

Ünite 6 Tehlike kaynakları

(2)

6.Ünite

Tehlike Kaynakları

Fiziksel TK

Kimyasal TK

Biyolojik TK

Nihai Ürün Elektrik, Gaz TK

TK

Yangın Tehlikesi Yangın Tehlikesi

Mekanik TK Makine, Teçhizat İşyeri ortamı

Kişiden kaynaklanan T Deprem

Sel gibi

doğal

afetler

(3)

İşyeri ortamı ve işte kullandığımız araç ve gereçler mekanik tehlike kaynaklarını oluşturur. Bunlar;

 Pürüzlü, engebeli veya kaygan işyeri zemini

 Hareketli araç ve makineler

 Hareketli makine parçaları

 Keskin, yüzeyi çıkıntılı malzeme ve parçalar

 Sıcak veya soğuk yüzeyli malzeme ve parçalar

 El aletleri

 Yüksek basınç (basınçlı kap veya hatlar)

 Sabit ve seyyar merdivenler

 Uygun olmayan korkuluklar

 Asansörler (personel ve yük)

 Alçak ve dar geçitler

 Hatalı istifleme ,Malzeme düşmesi veya yuvarlanması

 Taşma, dökülme ve saçılmalar

Mekanik Tehlike Kaynakları

(4)

6.Ünite

(5)

• Sınıfla: (Tertip-yapılanma),

• Sistemleştir: (Düzen),

• Süpür: (Temizlik),

• Standardlaştır: (Sebat-süreklilik),

• Sürdür: (Disiplin-özen)

İşyeri Düzeni Temizlik 5S Kuralı

(6)

6.Ünite

6

5 S Adımları

TE RT İP

DİSİPLİN

SE BA T

TE M İZ Lİ K

DÜ ZE N

(7)

7

Tertip (sınıfla)

Herşey gerekli ve gerekli olmayan biçiminde gruplandırılarak o

anda kullanılmayacak olanların çalışma mahallinden

uzaklaştırılması demektir.

(8)

6.Ünite

8

Düzen (sistemleştir)

Gerekli herşeyin gerektiğinde herkez tarafından bulunabilecek

ve yerine kaldırılabilecek biçimde düzenlenmesi ve etiketlenmesi

demektir.

(9)

9

Temizlik (süpür)

Herşeyin ve heryerin temizlenmesi ve sürekli olarak temiz tutulması demektir.

Kullanılan malzeme kirli ise, takım aparat sürekli sorun yaratıyorsa, tertip ve düzenin yararı kalmaz.

Herşey en üst kondisyonda tutulmalı ve gerektiğinde kullanıma

hazır olmalıdır.

(10)

10

Süreklilik (Standardlaştır)

Araç, gereç, donanım, alan ve koridorların sürekli ve güvenli biçimde tertipli, düzenli ve temiz tutulması demektir.

Eğer koşullar tekrar geriye dönecek ise yapılan tertip düzen ve temizliğin ne yararı kalır?

Sebat, tertip, düzen ve temizliği bir bütün haline getiren

unsurdur.

(11)

İşyeri Eklentileri:

Dinlenme yerleri:

Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanacaktır.

İş aralarında uygun dinlenme imkanı bulunan büro ve

benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz.

(12)

6.Ünite

Gebe ve emzikli kadınlar:

Gebe ve emzikli kadınların uzanarak dinlenebilecekleri uygun koşullar sağlanacaktır.

Soyunma yeri ve elbise dolabı:

İş elbisesi giyme zorunluluğu olan işçiler için uygun soyunma yerleri sağlanacak, işçilerden soyunma yerleri dışındaki yerlerde üstlerini değiştirmelerine izin verilmeyecektir.

Duş veya lavabolar:

soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanacaktır.

İşyeri Eklentileri

(13)

İşyeri Eklentileri

Tuvalet ve Lavabolar:

Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde yeterli sayıda tuvalet ve lavabo bulunacaktır.

Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır.

100 kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için, bir kabin ve pisuar, her 25 kadın işçi için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek,

100 den sonrası için her 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela

bulundurulacaktır.

(14)

6.Ünite

İlkyardım odaları:

İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre işyerinde bir yada daha fazla ilk yardım odası bulunacaktır.

Engelli işçiler:

Engelli işçilerin çalıştığı işyerlerinde bu işçilerin durumları dikkate alınarak gerekli düzenleme yapılacaktır.

Yemek Yeri:

çeşitli sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır.

İşyeri Eklentileri

(15)

Elle Taşıma işleri

Tek başına ya da başka bir işin bir parçası olarak yükün, bir veya daha fazla kişi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak kaldırılması İndirilmesi, çekilmesi, itilmesi, taşınması veya hareket ettirilmesi gibi Elle Taşıma işleridir.

Elle yük taşımayı tehlikeli kılan ve sonuç olarak sakatlık olasılığını artıran çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır.

Özellikle sırt sakatlıklarına baktığımızda bu risk faktörleri elle yük taşıma işleminin dört unsuruyla ilişkilidir.

Elle Yük Taşımayı riskli kılan sebepler

(16)

6.Ünite

Yük Yük

Boyutları Boyutları

İçeriği İçeriği

Bulunduğu konum Bulunduğu

konum

Görev Görev

Taşıma işi hızı

Süresi Süresi

Çalışma Ortamı Çalışma

Ortamı

Zemin Zemin

Çalışma Alanı Çalışma

Alanı

Termal Konfor Şartları

Bireysel Özellikler

İş

deneyimi, Eğitim

İş

deneyimi, Eğitim

Fiziksel Özellikler

Sağlık Durumu

Sağlık

Durumu

(17)

I. 5 kilogramın altındaki bir yükü taşımak genellikle güvenlidir.

II. 5-25 Kg. arasındaki yükler elle taşınırken koşullar uygun olmalıdır.

III. 25 Kg. üstünde yüklerin bir araç yardımıyla taşınması gerekir.

Elle Yük Taşımayı riskli kılan sebepler

(18)

6.Ünite

I. Ortadan kaldırma: Taşıyıcı ya da forklift gibi elektrikli ya da mekanik bir taşıma aracı kullanarak elle taşıma işleminin ortadan kaldırılıp kaldırılamayacağı değerlendirilir.

II. Teknik tedbirler: Eğer elle taşıma işleminden kaçınmak mümkün değilse, vinç, asma yük arabası/el arabası, ve vakumlu kaldırma araçları gibi destekleyici araçlar kullanmak.

III. Organizasyonel Tedbirler: İş rotasyonu ve yeterli uzunluktaki molalar gibi organizasyonel tedbirler.

IV.Eğitim: Çalışanlara, elle taşıma işleminin riskleri ve sağlık üzerindeki olumsuz etkileriyle ilgili bilgi ve ekipmanların kullanımı ve doğru taşıma teknikleri konusunda eğitim vermek.

Elle Yük Taşıma Önleyici Tedbirler

(19)

Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)

Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları ifade eder.

Toplu Korunma Uygulamaları

 Genel havalandırma

 Genel aydınlatma

 İklimlendirme

 İşaretleme/sınırlama

 Uyarı levhaları

 Tehlikesiz olanla değiştirme

 Yalıtım

Kişiye Yönelik Korunma Uyg.

 İşe uygun personel seçimi, eğitim ve denetim

 İşe giriş sağlık muayenesi

 Periyodik sağlık muayeneleri

 Geri dönüş sağlık muayeneleri

 Rehabilitasyon çalışmaları

 Kişisel koruyucu donanımların

kullanımı

(20)

6.Ünite

Kişisel koruyucu donanımların seçimi ve işyerlerinde kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN SEÇİMİ VE KULLANIMI :

 KKD’ler, ilgili yönetmelik hükümlerine uygun olarak tasarlanmış ve üretilmiş olmalıdır.

 Tüm kişisel koruyucu donanımlar;

 Tam koruma sağlamalıdır

 Kendileri bir tehlike kaynağı olmamalıdır

 Kullanılan vücut kısımlarına ve yapılan işe tam uygunluk sağlamalıdır

 Kullanımı, bakım ve temizliği kolay ve pratik olmalıdır

 İşyeri şartlarına uygun olmalıdır

 Kişisel koruyucu donanımların kullanımı hakkında eğitim verilmeli, talimatlara uygun olarak kullanılmalı ve talimatlar işçiler tarafından anlaşılır olmalıdır.

 İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları

için her türlü tedbiri almalıdır.

(21)

EĞİTİM

Kişisel koruyucu donanımları kullanan kişiler;

 Korunmanın gerekliliğini,

 Koruyucunun başka korunma yönteminin yerine veya yanı sıra kullanılmasının nedenlerini ve bunu kullanarak sağlayacakları yararı anlamış olmalıdırlar.

Korunma olmadığında oluşacak maruziyetin sonuçlarıyla birlikte,

kişisel koruyucu donanımların kullanım kuralları ve hangi

durumlarda maksada uygun ve etkili çalışmayacağı da açık bir

biçimde anlatılmalıdır.

(22)

6.Ünite

Kişisel Koruyucu Donanımlar

 Baş Koruyucuları

 Kulak Koruyucuları

 Göz ve Yüz Koruyucuları

 Solunum Sistemi Koruyucuları

 Gövde ve Karın Bölgesi Koruyucuları

 El ve Kol Koruyucuları

 Ayak ve Bacak Koruyucuları

 Cilt Koruyucuları

 Vücut Koruyucuları

(23)

Baş Koruyucuları

 Baretler

 kepler, boneler, saç fileleri (Saçlı Derinin Korunması)

 Gemici başlıkları (Koruyucu Başlık)

Kadın işçilerin, saçlarının, dönen makine aksamlarından korunması için kullanılır.

Kirli ve tozlu işlerde ve işyerlerinde, saçı ve başı temiz tutmak ve aynı zamanda dönen ve hareketli makine aksamından korunmak için kullanılır.

Endüstride (madenler, inşaat sahaları ve diğer endüstriyel alanlarda)

kullanılan koruyucu baretler darbeden ve elektrik akımından korunmak

için kullanılır.

(24)

6.Ünite

Kulak Koruyucuları

 Yapılan istatistikler, çalışanların yaklaşık % 25’inin işitme kaybı ile karşılaştığını göstermektedir.

 Gürültü maruziyeti, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80 dB (A) aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır.

 Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değeri olan 85 dB (A)

ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları

kullanılacaktır.

(25)

Göz ve Yüz Koruyucuları

 Gözlükler

 Baretli (miğferli) siperler

 El ve Yüz siperleri

(26)

6.Ünite

Solunum Sistemi Koruyucuları

İşyeri havasında bulunan zararlı maddeler; metal tozları, çözücüler (solventler) çeşitli zehirlenmelere sebep olurlar.

Silis, amyant, kömür tozları gibi zararlılar pnömokonyoz olarak adlandırılan akciğer toz hastalığına neden olurlar.

Bu ve benzer zararlıların, maksimum konsantrasyon değerlerini geçmeleri durumunda, uygun aspirasyon sistemleri kullanılmalıdır.