ÖN SÖZ. Kitabımızda aşağıdaki gibi bir işleyiş şeması ile kazanımların öğretilmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

(1)

(2)

Değerli meslektaşlarımız, sevgili öğrenciler;

Tane Tane Öğreniyorum

Kitabımız, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini eğlenerek öğrenebilmeniz için Milli Eğitim Bakanlığı’nın 8. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi programı ve kazanımlarına uygun olarak hazırlanmıştır. Bu çerçevede kitabımızda; kazanımlara paralel konu özetleri, örnek sorular, konu etkinlikleri, bulmacalar, konu testleri, ünite testleri ve ünite sonlarında yeni nesil sorular bulunmaktadır. Kitabımız MEB tarafından yayımlanan örnek sorulara ve Liseye Geçiş Sınavı’na uygun olarak hazırlanmıştır.

“Tane Tane Öğreniyorum” adını verdiğimiz kitabımızda öğrencilerimizin okuduğunu anla- ması, yorum yapabilme becerilerinin ve analiz, sentez muhakeme yeteneklerinin gelişmesi amaçlanmaktadır. Yeni sınav sistemi ezberci anlayıştan uzak, bilginin doğru yorumlanması mantığına dayandığı için kitabımızda yorum sorularına bolca yer vermiş bulunmaktayız.

Kitabımızda aşağıdaki gibi bir işleyiş şeması ile kazanımların öğretilmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Öğreten Sorular Bölümü: Kazanımları içeren özet bilgiler verildikten sonra bu bilgileri pekiş- tirici etkinliklere ve sorulara yer verilmiştir.

Tane Tane Öğren Bölümü: MEB tarafından yayımlanan kazanımların öğrencilerimizde kalıcı hale getirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu bölümde öğretmenlerimiz tarafından öğrencileri- mize ödev olarak kullanabilecekleri testlere yer verilmiştir.

Ünite Değerlendirme Testi Bölümü: Üniteye bağlı olan bütün konuları kapsayacak şekilde hazırlanmış olan bu bölüm ile ünitenin tamamının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Öğret- menlerimiz bu bölümdeki testlerin sonuçlarına bakarak öğrencinin konuyu öğrenme düzeyini belirleyebilir ve gereken konulara gereken müdahaleyi zamanında yapabilir.

Yeni Nesil Testler Bölümü: Sözel mantığın, muhakemenin ve bilgiyi yorumlamanın ön plana çıktığı bu bölüm, MEB tarafından yayımlanan örnek sorular ve iki yıldır yapılan Liseye Geçiş Sınavı’nda sorulan sorular örnek alınarak hazırlanmıştır.

Sevgili öğrencilerimiz; sınavda başarılı olmak planlı ve verimli çalışma ile mümkündür. Sınava hazırlanırken kullanacağınız kaynakların sizin başarınızda önemli yeri vardır. Sınava hazırlanır- ken almış olduğunuz bu kitap Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi açısından hedefinize ulaşma- nızı sağlayacaktır.

Çok titiz bir çalışmanın ürünü olan kitabımızın tüm meslektaşlarımıza ve öğrencilerimize fay- dalı olmasını temenni ederim.

ÖN SÖZ

(3)

BÖLÜM 1

TANE TANE ÖĞREN

İÇİNDEKİLER

1. Ünite: Kader İnancı

Kader ve Kaza İnancını Bilir

Tane Tane Özet ... 9

Öğreten Sorular ... 9

Tane Tane Konu Testi 1 ... 13

Kader ve Evrendeki Yasalar Tane Tane Özet ... 15

İnsanın İradesi ve Kader Tane Tane Özet ... 24

Kaderle İlgili Kavramlar Tane Tane Özet ... 27

Ömür ve Ecel Tane Tane Özet ... 31

Rızık Tane Tane Özet ... 33

Tevekkül Tane Tane Özet ... 35

Başarı ve Başarısızlık Tane Tane Özet ... 37

Sağlık ve Hastalık Tane Tane Özet ... 38

Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Tane Tane Özet ... 40

Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el -Kürsi ve Anlamı Tane Tane Özet ... 41

Tane Tane Ünite Testi 1... 43

Yeni Nesil Test 1 ... 47

2. Ünite: Zekat ve Sadaka İslam’ın Paylaşmaya ve Yardımlaşmaya Verdiği Önemi Bilir Tane Tane Özet ... 57

Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları Bilir Tane Tane Özet ... 79

Hz. Şuayb’ın (a.s.) Hayatını Bilir Tane Tane Özet ... 81

Maûn Suresini ve Anlamını Öğrenir Tane Tane Özet ... 82

(4)

BÖLÜM 1

3. Ünite: Din ve Hayat

Din, Birey ve Toplum İlişkisini Bilir

Tane Tane Özet ... 97

Dinin Temel Gayesini Bilir Tane Tane Özet ... 105

Hz. Yusuf’un (a.s.) Hayatını Bilir Tane Tane Özet ... 111

Asr Suresini ve Anlamını Öğrenir Tane Tane Özet ... 113

4. Ünite: Hz. Muhammed’in Örnekliği Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Doğruluğunu ve Güvenilir Kişiliğini Bilir Tane Tane Özet ... 129

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Merhametli ve Affedici Oluşunu Bilir Tane Tane Özet ... 133

Hz. Muhammed’in (sav) İstişareye Önem Verdiğini Bilir Tane Tane Özet ... 137

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Davasındaki Cesaret ve Kararlılığını Bilir Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Hakkı Gözetmedeki Hassasiyetini Bilir Tane Tane Özet ... 144

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) İnsanlara Değer Verdiğini Bilir Tane Tane Özet ... 146

Kureyş Suresini ve Anlamını Öğrenir Tane Tane Özet ... 151

5. Ünite: Kur’an-ı Kerim ve Özellikleri İslam Dininin Temel Kaynaklarını Bilir Tane Tane Özet ... 169

Kur’an-ı Kerim’in Ana Konularını Bilir Tane Tane Özet ... 175

Kur’an-ı Kerim’in Temel Özelliklerini Bilir Tane Tane Özet ... 181

Hz. Nuh’un (a.s.) Hayatını Bilir Tane Tane Özet ... 182

CEVAP ANAHTARI ... 191

(5)

1. Ünit e

KADER

İNANCI

(6)

 Kader ve Kaza İnancını Bilir

 Kaderde İnsan İradesinin Rolünü Bilir  Kaderle İlgili Kavramları Bilir

 Hz. Musa’nın Hayatını Bilir  Ayet el-Kürsi’yi ve Anlamını Bilir

Kazanımlar

(7)

Kader ve Kaza İnancı

1

Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlar hangi renkteki lalelerdir?

Öğreten Sorular / Etkinlikler

Kader; Allah’ın (c.c.) Evren’de olmuş ve olacak olan her şeyi sonsuz ilmi ve kudretiyle planlaması, takdir etmesidir. Plan, program, ölçü, denge, düzen, uyum, ahenk ve mizan kelimeleri ile birçok kader tarifi yapılabilir. Evren’de yaratılmış olan hiç bir şey tesadüf eseri meydana gelmemiştir.

Kaza, ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı geldiğinde Allah (c.c.) tarafından yaratılması demektir. Bir olayın kaza olarak değerlendirilebilmesi için olayın gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Kader, Allah’ın (c.c.) dengesi anlamına gelmektedir.

Kaderdeki tüm olaylar insanla- rın seçiminin sonucudur.

Allah (c.c.) her insandan Evren’deki düzen üzerinde düşünmesini istemektedir.

Kaza kavramı sadece olumsuz olayları anlatır.

Kaderdeki olaylar Allah’ın (c.c.) takdiridir.

Evren’in tek yaratıcısı Allah’tır (c.c.).

Bazı varlıkların düzensiz yara- tılması tamamen şans ile ilgilidir.

Kaza kavramı kaderden çok daha kapsamlı bir kavramdır.

“Yağmur yağacak” cümlesi kaza kavramına örnek olamaz.

Her an kaza gerçekleşmekte- dir.

(8)

2

Aşağıdaki boşlukları uygun kavramlar ile dolduralım.

1) Kaderdeki olayların tamamını bilen …………tır.

2) Allah (c.c.) insanların davranışlarını önceden ………….

3) Kader kavramı kaza kavramına göre çok daha ………..bir kavramdır.

4) “Bu akşam final maçı var” cümlesi ………..kavramına örnektir.

5) Allah’ın (c.c.) olayları önceden biliyor olması insanın …………..ortadan kaldırmaz.

6) Kader inancına göre her şeyi yaratan …………tır.

7) Evren’deki muhteşem düzen yapılmış olan bir ………ispatıdır.

8) Allah’ın (c.c.) kaderdeki her şeyi bilmesi, onun için mekan ve ………kavramlarının olmamasındandır.

9) Kader inancı imanın ……….şartından birisidir.

10) İnsanların hayatları boyunca davranışlarını belirleyen ………..dir.

NE ÖĞRENDİK? YAZARAK ÖĞRENELİM KADER:

KAZA:

Bilir Zaman

kapsamlı kendileri

sormluluğunu altı

Allah (c.c.) Allah (c.c.)

kader

programını

(9)

3

Aşağıdaki cümlelerden doğruları beyaz gül ile, yanlışları kırmızı gül ile eşleştiriniz.

Allah (c.c.) ilk yaratandır ve artık yaratmamaktadır.

Yapılan bazı bilimsel çalışmaların sonucu ile Kur’an birbirine ters düşmektedir.

1

5 2 3 4

Evren’deki düzenin sürekliliğini sağlayan insandır.

Allah (c.c.) insandan Evren’deki düzeni bozmamasını istemektedir.

Evren’deki her olayın öncesinin ve sonrasının olmasına nedensellik ilkesi denir.

Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmaların neticelerinin tamamı, Kur’an-ı Kerim’de o konu ile ilgili olan ayetlerle birebir örtüşmektedir. Bu da şunları göstermektedir: Evrendeki düzen tesadüf eseri oluşmuş olamaz, Kur’an-ı Kerim doğruluğu ispatlanmış ilahi kitaptır, Kur’an-ı Kerim’in hükümleri hâlâ geçerli- liğini korumaktadır, Hz. Muhammed (s.a.v.) Allah’ın (c.c.) elçisidir, Allah (c.c.) her şeyi bir ölçüye göre yaratmıştır.

Evren’deki ölçü ve düzen ile ilgili bir diğer konu ise sürekliliktir. Evren’deki bu mükemmel ölçü ve düzen, canlı hayatıyla uyumlu bir şekilde devam etmektedir. Bu düzenin devamını sağlayan Allah (c.c.) insanlardan bu düzeni bozmamalarını istemektedir. Evren’deki ölçü ve düzen ile ilgili bilinmesi gereken bir diğer kavram da nedensellik ilkesidir. Evrende meydana gelen her olay, kendisinden önceki bir olayın sonucu; kendisinden sonraki başka bir olayın ise nedenidir. Bu ilkeye, “nedensellik ilkesi” denir.

(10)

1. Kader, Allah (c.c.) tarafından takdir edilmiş olan mizandır.

Verilen tarife göre aşağıdakilerden hangisi Allah’ın (c.c.) mizanına örnek olarak gösterile- mez?

A) Mevsimlerin oluşması.

B) Havaya atılan taşın yere düşmesi.

C) Isınan metallerin genleşmesi.

D) İnsanların dere yatağına ev yapması.

2. “Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah’ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabb’imiz! Sen bunu boşuna yaratmadın.

Sen yücesin. Bizi cehennem azabından koru!”

(Âl-i İmrân suresi, 191.ayet) Allah (c.c.) Kur’an-ı Kerim’de insanlara Evren’in yaratılışı ve kader ile ilgili bilgiler vermektedir. Bu bilgileri insanın nasıl kullanması gerektiğini de belirten Allah (c.c.) insana yol göstermektedir.

Verilen ayette Allah (c.c.) insandan aşağıdaki konulardan hangisi ile ilgili yol göstermekte- dir?

A) İnsanlar toplumsal bir varlık olduğu için birbirlerine yardım etmelidirler.

B) Allah’a (c.c.) dua eden Müslümanlar, ilk olarak kendileri üzerlerine düşeni yerine getirmelidirler.

3. Kaderde meydana gelen tüm olaylar, Allah’ın (c.c.) izni ve onayı ile gerçekleşmektedir. Bu yüzden kaderin tarifi yapılırken şans, rastlantı, tesadüf gibi kavramları kullanamayız.

Aşağıdaki yargılardan hangisi kaderin parag- rafta verilen özelliğine aykırı bir örnekleme olur?

A) Güneşin her sabah aynı yönden ve belirli bir vakitte doğuyor olması, Evren’deki ahenk ile ilgili üzerinde düşünülmesi gereken bir örnektir.

B) Düşünüyorum da, Dünya’mızın Güneş’le arasındaki mesafe biraz yakın ya da uzak olsaydı Dünya’da canlı yaşaması imkânsız olacaktı.

C) Bilim insanları her gün Evren’i daha iyi anlamak için çalışıyorlar.

D) Bahçemizdeki ağacın şekli o kadar güzel ki, şans eseri bu şekli almış olması düşünülemez bile.

4. Kur’an-ı Kerim’de Evren’in yaratılışının, devamı- nın ve işleyişinin; Allah’ın (c.c.) takdiri ile bir ölçü ve düzen içinde gerçekleştiği bildirmektedir. Bu konuyla ilgili bir ayette Allah (c.c.) şöyle buyurmak- tadır:

“O, karanlığı yarıp sabahı çıkarandır. Geceyi din- lenme zamanı, Güneşi ve Ayı da ince birer hesap ölçüsü kıldı. Bütün bunlar mutlak güç sahibinin, hakkıyla bilenin takdiridir (ölçüp biçmesidir).”

(En’âm suresi, 96. ayet) Aşağıdaki yargılardan hangisi verilen parag- raftan ve ayetten çıkarılamaz?

A) İnsan isterse kaderdeki tüm olayların dengesini ve ahengini kendisi belirleyebilir.

B) Evren’deki plan ve programın sahibi Allah’tır (c.c.).

Öğreten Sorular -1

(11)

TANE TANE ÇÖZ

TEST – 1

Kader ve Kaza İnancı| Tane Tane

1. “Yeri uzatıp yaydık, orada sabit dağlar yerleştirdik, yine orada miktarı ve ölçüsü belirli olan şeyler bitirdik. Orada hem sizin için hem de rızıkları size ait olmayanlar için (gerekli) geçim vasıtaları yarattık. Her şeyin hazineleri yalnız bizim yanımızdadır.

Biz onu ancak belli bir ölçüyle indiririz.”

(Hicr suresi,19-21. ayetler)

Aşağıdaki yargılardan hangisini verilen ayet- ten çıkaramayız?

A) İnsanların vazifelerinden birisi de Evren’deki düzeni bozmamaktır.

B) Dünya’daki düzen rastlantı sonucu oluşmuş olamaz.

Evrenin yaratıcısı Allah’tır (c.c.).

C) Allah (c.c.) kaderdeki olayları belirlerken bir düzen içerisinde hareket etmektedir.

D) Tüm canlıların rızkını veren Allah’tır (c.c.).

2. Cibril hadisi halk arasında çok bilinen hadisler- dendir. Bu hadiste geçtiğine göre Cebrail (a.s) Hz.

Muhammed’e (s.a.v.) “Bana iman hakkında bilgi ver.” dedi. Hz. Muhammed (s.a.v.) de şöyle buyur- du:

“Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberleri- ne ve ahiret gününe iman etmendir. Keza hayrı ve şerriyle kadere inanmandır.”

Aşağıdaki yargılardan hangisini verilen hadis- ten çıkaramayız?

A) Hz. Muhammed (s.a.v.) ile görüşen meleğin ismi Ceb- rail’dir.

B) Hz. Muhammed (s.a.v.) Müslümanlara bir konuyu öğretmek için bazen soru cevap metodunu kullan- mıştır.

C) İmanın birinci şartı Allah’a (c.c.) inanmaktır.

3. “Alın yazımız böyle yazılmış.”, “Ne yapayım kaderim böyleymiş!”, “Kader mahkûmuyuz elden ne gelir?”,

“Kader utansın!” gibi sözleri söyleyen birinin kader konusunu yanlış anladığı ortadadır.

Başına gelen olumsuzluklardan sonra verilen örneklerdeki gibi konuşan birisinin kader ile ilgili hatası aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) İnsanın davranışlarından sorumlu olduğunu göz ardı ediyor.

B) Kaderin İmanın altı şartından birisi olduğunu bilmiyor.

C) Kaderin Allah’ın (c.c.) takdiri olduğunu bilmiyor.

D) Kaderdeki olayların zamanın geldiğinde gerçekleşe- ceğini hesaba katmıyor.

4. “Böylece onları, iki günde (iki evrede) yedi gök olarak yarattı ve her göğe kendi işini bildirdi.

En yakın göğü kandillerle süsledik ve onu koru- duk. İşte bu, mutlak güç sahibi ve hakkıyla bilen Allah’ın takdiridir.”

Fussilet suresi, 12. ayet)

Her şeyi bir ölçü ile yaratan Allah (c.c.) bu konuya Kur’an-ı Kerim’de birçok ayeti ile örnek vermektedir.

Verilen ayette Allah (c.c.) konu ile ilgili aşağıda- kilerden hangisine değinmemiştir?

A) Hiçbir şey sebepsiz yaratılmamıştır.

B) Her şeyi ölçü içerisinde yaratan Allah (c.c.) insandan bu düzeni bozmamasını istemektedir.

C) Evren çeşitli merhalelerde yaratılmıştır.

D) Evren’deki mutlak güç sahibi Allah’tır (c.c.).

(12)

5. Kainattaki uyum ve düzen göstermektedir ki yara- tıcı ………….. olabilir.

Yukarıdaki cümleyi doğru bir şekilde tamamla- yacak olan bilgi aşağıdakilerden hangisi olabi- lir?

A) iki tane B) bir tane C) fazla sayıda D) melek

6. I. Canlıların yaşam imkanı olmazdı II. Gece gündüz dengesi bozulurdu III. Doğal afetler çoğalırdı

Verilen cevaplar aşağıdaki sorulardan hangisi- ne ait olabilir?

A) Evrende düzen olmasaydı ne olurdu?

B) Neden mevsimler oluşmaktadır?

C) Canlılar hangi şartlarda yaşayabilir?

D) İnsanı diğer varlıklardan özelliği nedir?

7. Aşağıdakilerden hangisi evrendeki uyum ve düzen ile ilgili doğru bir bilgidir?

A) Evrendeki uyum ve düzen devam etmektedir.

8. “Göğü Allah yükseltti ve mizanı (dengeyi) O koydu. Sakın dengeyi bozmayın.”

(Rahmân suresi, 7-8. ayetler) Bu ayetin ana fikrini anlamış ve kabul etmiş birisinden aşağıdakilerden hangisini yapması beklenir?

A) Hayvanlara zarar vermesi B) Kurallara uymaması C) Denizleri kirletmesi D) Ağaç dikmesi

9. “Gökleri yedi kat yaratan O’dur. Rahman’ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin.

Gözünü çevir de bir bak bir bozukluk görü- yor musun?”

(Mülk Suresi, 3. Ayet)

Yukarıdaki ayette vurgulanan konu aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) Allah (c.c.) her şeyi duymaktadır.

B) Allah en mükemmel şekilde insanı yaratmıştır.

C) Allah her şeyi planlı ve mükemmel yaratmıştır.

D) Hava olayları hayatı yakından ilgilendirmektedir.

10. Evrende meydana gelen olaylar belli bir plan içinde gerçekleşmektedir. Örneğin, yağmurun ve karın yağması, hayvanların yaşam döngüsü gibi bütün olaylar belirli yasalar çerçevesinde meydana gelmektedir. Tüm bunlar her olayın Allah’ın (c.c.) belirlediği kadere uygun hareket ettiğini gös- termektedir.

Paragrafta üzerinde durulan konu aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) Evrendeki olayların meydana gelmesi tesadüfendir B) Allah’ın (c.c.) emirlerini melekler yerine getirmektedir

(13)

Kader ve Evrendeki Yasalar

1

Aşağıdaki cümlelerden doğruların numarasını mavi papağanın yanına, yanlışların numarasını sarı papağanın yanına yazınız.

Öğreten Sorular / Etkinlikler

Evrendeki her şey, Allah’ın (c.c.) koyduğu yasalara göre hareket etmektedir. Allah’ın (c.c.) evrendeki uyumu sağlamak için koyduğu bu yasalara sünnetullah veya âdetullah denir. Sünnetullah kavramını fiziksel, biyolojik ve toplumsal yasalar olarak üç grupta inceleyebiliriz. Yasalar evrenseldir ve değişmez.

Fiziksel yasalar, madde ve enerjinin oluşumu, yapısı, hareketi, değişimi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili yasalardır. (Yağmurun yağması, gece ve gündüzün birbirini takip etmesi, suyun kaldırma kuvveti gibi olaylar fiziksel yasaların bir sonucudur.)

Biyolojik yasalar, canlıların yapısı, doğması, gelişmesi ve üremesi gibi olaylar biyolojik yasalar kapsa- mında değerlendirilir. (Gözümüzün görmesi, besinlerin tadını almamız tamamen evrendeki biyolojik yasaların varlığından dolayıdır.)

Toplumsal yasalar, Allah (c.c.), toplumsal olaylar arasında var olan sebep-sonuç ilişkisini gösteren, toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için uyması gereken yasalar koymuştur. Bunlara toplumsal yasalar denir. (Gelir dağılımının adil olduğu toplumlarda yoksulluk azalır, adaletin olmadığı toplumlarda barış olmaz.)

1. Fiziksel yasalar canlıları incelemez

2. Toplumsal yasalar gerçekleşme ihtimali en yüksek yasalardır.

3. İnsan, biyolojik yasalarla sınırlandırılmış bir varlıktır.

4. Toplumsal yasalar insana öğüt veren ahlaki ilkeler içerir.

5. Kader ile yasalar arasında yakın bir ilişki vardır.

6. Kaderdeki tüm olaylar yasalarla sınırlandırılmıştır.

7. Dünya dışındaki uzay ile ilgili tüm örnekler fiziksel yasaya örnektir.

(14)

2

Renkli Bulmaca 1

MAVİ SORULAR

1 Toplumsal yasaların diğer ismi 2 İmanın altı şartından birisi

3 Gerçekleşme ihtimali en yüksek olan evrensel yasalar

4 Evrensel yasaların genel ismi

5 Kaderdeki olayların zamanı gelince gerçekleşmesi

6 Uyum

KIRMIZI SORULAR 1 Denge

2 Kur’an’da sünnetullah olarak isimlen- dirilen yasalar

3 Evrendeki ilahi programın sahibi 4 Evrensel yasaların ortak ismi 5 Biyolojik yasaların konusu 6 Allah’ın (c.c.) planı 2

1

3

5

6 4

2

1

3

4

5

6

(15)

4

Aşağıda ismi verilen evrensel yasalara ilgili olarak siz iki tane örnek yazınız.

3

Verilen örneklerin hangi evrensel yasaya örnek olduğunu belirtiniz.

Fiziksel Biyolojik Toplumsal

1. Yıldızların hareketi ………... yasaya örnektir.

2. İnsanların sosyoloji bilimi tarafından incelenen toplumsal hareketleri ……….. yasalar içeri- sine girmektedir.

3. Yasalar içersinde kesinliği en fazla olan yasa ………… yasalardır.

4. Hangi durumu olursa olsun, hayvanla ilgili yasalar ……… yasalardır.

5. Eğer bitkilerden bahsediyorsak, ………….. yasalardan bahsediyoruz demektir.

6. Isıtılan metaller genişler. Bunu da ………. yasalar inceler.

7. Geçmişte yaşamış insanların hayatından bize ………….. yasalar bahseder.

8. Verilen cümle içerisinde herhangi bir canlı türünden bahsediliyorsa, sorulan yasa …………

yasalardır.

Fiziksel Yasalar:

1– ...

...

2– ...

...

Biyolojik Yasalar:

1– ...

...

2– ...

...

Toplumsal Yasalar:

1– ...

...

2– ...

...

(16)

5

Aşağıda evrensel yasalarla ilgili verilen ayetlerin hangi yasayla ilgili olduğunu yazınız.

1. Geceyi ve gündüzü, Güneşi ve Ayı yaratan odur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir.

(Enbiyâ suresi, 33. Ayet)

2. (Öyle) Bir fitneden sakının ki aranızdan yalnız haksızlık edenlere erişmekle kalmaz (hepinize erişir).

(Enfâl suresi, 25. Ayet)

3. Biz suyu gökten (belirlediğimiz) bir ölçüye göre indiriyor, sonra da onu yeryüzünde tutuyoruz.

(Mü’minûn suresi 18. Ayet)

4. Denizde dağlar gibi akıp gidenler (gemiler) de onun varlığının delillerindendir.

(Şûrâ suresi, 32. ayet)

5. Biz, rüzgârları aşılayıcı olarak gönderdik ve gökten bir su indirdik de onunla su ihtiyacınızı karşıladık. Biz bunları yapmasaydık siz onu (yeterli suyu) depolayamazdınız.

(Hicr suresi, 22. ayet)

6. “(Ey insanlar!) Biz sizi basit bir sudan yaratmadık mı? İşte o suyu, belli bir süreye kadar sağlam bir yere yerleştirdik, sonra da ona ölçülü bir biçim verdik...

(Mürselât suresi, 20-23. ayetler)

7. Her toplumun (belirli) bir eceli vardır. Ecelleri geldiğinde onu ne bir an erteleyebilirler ve ne de bir an öne alabilirler.

(A’râf suresi, 34. ayet)

8. ... Bir toplum kendi nefislerinde olanı değiştirmedikçe, Allah onlarda olanı değiştirmez....

(Ra’d suresi, 11. ayet)

9. “Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden önceliklerin sonunun nasıl olduğuna bazmazlar mı? ...”

(Fâtır suresi, 44. ayet)

10. Yeri döşeyen, onda oturaklı dağlar ve ırmaklar yaratan ve orada bütün meyvelerden çift çift yaratan odur. Geceyi de gündüzün üzerine o örtüyor. Şüphesiz bütün bunlarda düşünen bir toplum için ibretler vardır.

(Ra’d suresi, 3. ayet) 1– ...

6– ...

2– ...

7– ...

3– ...

8– ...

4– ...

9– ...

5– ...

10– ...

(17)

Öğreten Sorular -2

1. Sünnetullah kader konusunun en önemli kavram- larından bir tanesidir. Sünnetullah kavramı anlaşıl- madan kader konusu anlaşılamaz.

Aşağıdakilerden hangisi sünnetullah ile ilgili yanlış bir açıklamadır?

A) Beş tane evrensel yasanın ortak adıdır.

B) Evrenseldir.

C) Sonuçları test ve gözlemlerle ortaya konmuştur.

D) Sünnetullah değişmez.

2. Öğretmen : Allah’ın (c.c.) evrene koyduğu plan ve programa verilen ad nedir?

Öğretmenin sorusunun cevabı aşağıdakiler- den hangisidir?

A) Beytullah B) Kaza

C) Kader D) Hikmet

3. Kader ve kaza kavramları bir çok yerde karıştırıl- maktadır. Kaza her ne kadar bizim dilimize kötü bir olaymış gibi geçmişse de, gerçekleşen her olay bir kazadır.

Verilen açıklama ışığında aşağıdakilerden han- gisi “kaza” kapsamına girmemektedir?

A) Boyum bu sene çok uzadı B) Bugün sınavdan 95 aldım C) Çiçekler hemen soldu D) Yarın bahçeye fidan dikeceğiz

4. “Biz her şeyi bir ölçüye (bir düzene, plana) göre yarattık.”

( Kamer suresi, 49. ayet)

Verilen ayetin hangi kavramı açıkladığı söyle- nebilir?

A) Tevekkül B) Kader

C) Ecel D) Melek

5. “…Sen Allah’ın yasasında hiçbir değişik- lik bulamazsın. Sen Allah’ın yasasında asla bir sapma da göremezsin.”

Yukarıdaki ayette Allah’ın (c.c.) yasalarının hangi özelliğine dikkat çekilmektedir?

A) Evrensel ve değişmez olması B) Üç yasadan oluşması C) Allah’ın (c.c.) her şeyi görmesi

D) Allah’ın c.c.) iradesinin her şeyi kuşatması

6. Allah’ın ezeli ilmiyle takdir etmiş olduğu olayların vakti zamanı geldiğinde gerçekleşmesine …….

denir.

Açıklamanın doğru bir şekilde tamamlanabil- mesi için boş bırakılan yere gelmesi gereken kelime aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kaza B) Kader C) Mizan

(18)

1. “Andolsun biz insanı, çamurdan (süzülüp çıka- rılmış) bir özden yarattık. Sonra onu sağlam bir karargâhta nutfe hâline getirdik. Sonra nutfeyi alaka (aşılanmış yumurta)yaptık. Peşinden, alakayı, bir parçacık et hâline soktuk; bu bir parçacık eti kemiklere (iskelete) çevirdik; bu kemikleri etle kapladık. Sonra onu başka bir yaratışla insan hâline getirdik. Yapıp

yaratanların en güzeli olan Allah pek yücedir.”

(Mü’minûn suresi, 12-14. Ayetler)

Verilen ayetle ilgili olarak aşağıdaki yorumlar- dan hangisi doğrudur?

A) Ayet biyolojik yasalardan bahsetmektedir.

B) Ayetin ilk kısımları fiziksel yasalara örnek olarak gös- terilebilir.

C) Ayette en çok toplumsal yasalardan bahsedilmekte- dir.

D) Ayette tüm evrensel yasalara örnek bulabiliriz.

2. “Gecede onlar için bir delildir. Gündüzü ondan çıkarırız, bir de bakarsın karanlık içinde kalmış- lardır. Güneş de kendi yörüngesinde akıp git- mektedir. Bu, mutlak güç sahibi, hakkıyla bilen Allah’ın takdiri (düzenlemesi)dir. Ayın dolaşımı için de konak yerleri (evreler) belirledik. Nihayet o, eğrilmiş kuru hurma dalı gibi olur. Ne güneş aya yetişebilir ne de gece gündüzü geçe- bilir. Her biri bir yörüngede yüzmektedir.”

(Yâsîn suresi, 37-40. Ayetler)

Verilen ayette hangi yasalara örnek bulabiliriz?

3. I.

“(Ey insanlar!) Biz sizi basit bir sudan yaratmadık mı? İşte o suyu, belli bir süreye kadar sağlam bir yere yerleştirdik, sonra da ona ölçülü bir biçim verdik...”

(Mürselât suresi, 20-23. Ayetler) II.

“Her toplumun (belirli) bir eceli vardır. Ecel- leri geldiğinde onu ne bir an erteleyebilir- ler ve ne de bir an öne alabilirler.”

(A’râf suresi, 34. ayet) III.

“Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden öncekilerin sonunun nasıl olduğuna bak- mazlar mı?...”

IV. “Denizde dağlar gibi akıp gidenler (gemi- ler)de onun varlığının delillerindendir.”

(Şûrâ suresi, 32. ayet) Yukarıda verilen ayetleri hangi evrensel yasa- lar ile eşleştirebiliriz?

A) Fiziksel yasa IV Biyolojik yasa I Toplumsal yasa II, III

B) Fiziksel yasa I Biyolojik yasa II Toplumsal yasa III, IV

C) Fiziksel yasa IV Biyolojik yasa II Toplumsal yasa I, III

D) Fiziksel yasa III Biyolojik yasa II Toplumsal yasa I, IV

Kader ve Evrendeki Yasalar | Tane Tane

TEST – 2

(19)

TANE TANE ÇÖZ

4. Bitki, hayvan, Güneş ve

benzeri varlıkların biyolojik ve fiziksel yasaların dışına çıkması mümkündür.

“Bir suyu gökten (belirlediğimiz) bir ölçüye göre indiriliyor, sonra da onu

yeryüzünde tutuyoruz.

(Müminün süresi 18. ayet)” ayeti fiziksel yasa için örnek gösterile- bilir.

Evrensel yasaların içerinde kesinlik derecesi en az olan yasa toplumsal yasadır.

D

I) D II) Y III) D IV) Y

Y

Tablodaki cümleleri doğru yanlış olarak takip ettiğimizde kaç rakamına ulaşırız?

A) I B) II C) III D) IV

5. “Güneş ve Ay bir hesaba göre (hareket etmekte) dir. Yıldızlar ve ağaçlar (Allah’a) secde ederler.

(Allah’ın koyduğu ölçülere göre hareket eder- ler.) Göğü Allah yükseltti ve mizanı (dengeyi) o koydu. Sakın dengeyi bozmayın.”

(Rahmân suresi, 5-8. ayetler)

Verilen ayeti Kur’an-ı Kerim’de yer alan Allah’ın (cc) yasalarından hangisine örnek olarak gös- terebiliriz?

A) Biyolojik yasalar B) Fiziksel yasalar C) Toplumsal yasalar

6. I. “O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı yara- tandır. Bunların her biri bir yörüngede yüz- mektedirler.”

(Enbiyâ suresi, 33. Ayet)

II. “Allah sizi topraktan, sonra nutf eden yarattı. Sonra da sizi birbirinize eş kıldı.

O’nun bilgisi olmadan hiçbir dişi ne gebe kalır ne doğurur…”

(Fâtır suresi, 11. Ayet)

III. “… Şüphesiz ki bir topluluk kendi durumu- nu değiştirmedikçe Allah onların durumu- nu değiştirmez…”

(Ra’d suresi, 11. Ayet)

IV. “… Allah için şahitlik yaparak adaleti titiz- likle ayakta tutan kimseler olun…”

(Nisâ suresi, 135. Ayet) Yukarıda verilen ayetleri Allah’ın (c.c.) yasaları konusuna göre sıralarsak aşağıdaki sıralama- dan hangisi ortaya çıkar?

A) Toplumsal – Fiziksel – Biyolojik - Fiziksel B) Fiziksel – Fiziksel – Toplumsal - Toplumsal C) Fiziksel – Biyolojik – Toplumsal - Toplumsal D) Biyolojik – Toplumsal – Biyolojik - Fiziksel

(20)

TEST – 3

Kader ve Evrendeki Yasalar | Tane Tane

1. “(Öyle) Bir fitneden sakının ki aranızdan yalnız haksızlık edenlere erişmekle kalmaz (hepinize erişir)...”

(Enfâl suresi, 25. ayet)

Yukarıdaki ayet Allah’ın (c.c.) hangi yasasına örnek olarak gösterilebilir?

A) Biyolojik yasa B) Toplumsal yasa C) Ahlaki yasa D) Hukuksal yasa

2. Aşağıdaki ayetlerden hangisi diğerlerinden farklı bir evrensel yasa ile ilgilidir?

A) “Yeri döşeyen, onda oturaklı dağlar ve ırmaklar yaratan ve orada bütün meyvelerden çift çift yaratan odur. Geceyi de gündüzün üzerine o örtüyor. Şüphesiz bütün bunlarda düşünen bir toplum için ibretler vardır.”

(Ra’d suresi, 3. ayet)

B) “Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden öncekilerin sonunun nasıl olduğuna bakmazlar mı?.

C) “Allah her canlıyı sudan yarattı. İşte bunlardan kimi karnının üstünde sürünür, kimi de iki ayağı üstünde yürür. Allah dilediğini yaratır.

(Nur suresi, 45. ayet)

D) “Size tohumlar bitkiler (ağaçları) sarmaş dolaş olmuş bağlar, bahçeler yetiştirmek için üst üste

3. Aşağıdaki verilen ayetlerden hangisi biyolojik yasalara dikkat çekmektedir?

A) “…Sen Allah’ın yasasında (sünnetullahta) hiçbir deği- şiklik bulamazsın. Sen Allah’ın yasasında asla bir sap- ma da göremezsin.”

( Fâtır suresi, 43. ayet) B) “Denizde dağlar gibi akıp gidenler (gemiler) de onun

varlığının delillerindendir.”

(Şûrâ suresi, 32. ayet) C) “Her toplumun (belirli) bir eceli vardır. Ecelleri geldiğin- de onu ne bir an erteleyebilirler ve ne de bir an öne ala- bilirler.”

(A’râf suresi, 34. ayet) D) “Andolsun biz insanı, çamurdan (süzülüp çıkarılmış) bir özden yarattık. Sonra onu sağlam bir karargâhta nutfe hâline getirdik. Sonra nutfeyi alaka (aşılanmış yumurta) yaptık.”

(Mü’minûn suresi, 12-13. Ayetler)

4. Bu yasalar toplumdaki

insanların yaptığı toplumsal hareketleri inceler. Allah (c.c.) bu yasalarla ilgili ayetlerde insanlara daha mutlu olması için öğütler verir.

(21)

TANE TANE ÇÖZ 5. I. Adaletin olmadığı toplumlarda ahlaki çöküntü

çoğalır.

II. Örümcek ağ yapmayı doğuştan öğrenir.

III. İnsanlar suyun altında yaşayamaz.

IV. Bazı doğal afetler her zaman olabilir.

Verilenlerden hangileri biyolojik yasalarla ilgi- lidir?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) III ve I

6. ^❃ Deney, gözlem ve araştırmalar neticesinde anlaşılabilir.

❃ Enerji ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensip- lerdir.

❃ Evrensel bir niteliğe sahiptir.

❃ Allah’ın evrende yarattığı düzenin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur.

Özellikleri verilen yasa aşağıdakilerden hangi- si olabilir?

A) Toplumsal yasa B) Biyolojik yasa C) Fiziksel yasa D) Ahlaki yasa

7. Evrendeki düzen ve düzenin devamı için Allah (c.c.) tarafından konulmuş yasalar vardır.

Aşağıdakilerden hangisi Allah’ın (c.c.) evrene koymuş olduğu yasalar arasında yoktur?

A) Ahlaki yasalar B) Biyolojik yasalar C) Sosyal yasalar D) Fiziksel yasalar

8. “Onlara bir delil de gecedir ki biz ondan gün- düzü sıyırıp çekeriz de birden karanlığa gömü- lürler. Güneş de (bir delildir onlara), akar gider yörüngesinde. İşte bu çok güçlü ve her şeyi bilen Allah’ın yaratmasıdır...”

(Yâsîn suresi, 37-40. ayetler)

Yukarıda verilen ayet hangi yasaya örnek ola- rak gösterilebilir?

A) Toplumsal yasa B) Biyolojik yasa C) Sosyal yasa D) Fiziksel yasa

9. Hayvanlardan et ile beslenenler ile ot ile besle- nenlerin çene yapıları birbirinden farklıdır. Çöldeki bitkilerle karasal iklim bölgesindeki bitkiler de birbirinden farklıdır

Canlılar arasındaki bu farklılıklar Allah’ın (c.c.) evren için koyduğu yasalardan hangisi ile ifade edilir?

A) Ahlaki yasalarla B) Matematiksel yasalarla C) Biyolojik yasalarla D) Toplumsal yasalarla

10. Yasaları kesinlik derecesine göre en kesin olan- dan başlayarak sırasıyla yazarsak, aşağıdaki sıralamalardan hangisi ortaya çıkar?

A) Toplumsal–Fiziksel–Biyolojik B) Biyolojik–Fiziksel–Toplumsal C) Fiziksel–Toplumsal–Biyolojik

(22)

BÖLÜM

İnsanın İradesi ve Kader 1

1

Gökkuşağı üzerindeki kavramlardan uygun olanları verilen cümlelerin boş kısımlarına yazdığı- mızda gökkuşağının hangi rengi üzerindeki kavram boşta kalır?

Akıl, insanı diğer canlılardan ayıran en temel özelliktir. İslam dinine göre insanın Allah’ın (c.c.) emir, yasak ve öğütlerine muhatap olmasının sebebi, insanın akıl ve irade sahibi olmasıdır.

Akıl: İyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırt etmemizi; değerler arasından hüküm vermemizi sağlar.

İrade: Aklın verdiği bilgileri kullanarak seçim yapmaktır. (En az iki seçenekten birini tercih etme gücü.) İnsanın özgürlüğü: İnsanın zorlama ve baskı olmadan kendi iradesiyle karar vermesidir.

Sorumluluk: İnsanın özgür iradesi ile verdiği karar sonrasında doğan sonuçları kabul etmesidir.

1. İnsan tercihlerini …………..sayesinde yapar.

2. Sorumluluk için insanın ………….altında olmaması gerekmektedir.

3. Allah (c.c.) insanı ………..sahibi olduğu için yaptıklarından sorumlu tutmuştur.

4. Kişi yalnızca ………sorumludur.

5. İnsan yaptığı tüm iyiliklerinden ve ……….hesaba çekilecektir.

Öğreten Sorular / Etkinlikler

kendi tercihlerinden akıl ve irade

özgür irade kötülüklerinden

baskı külli irade

(23)

BÖLÜM 1

CÜZİ İRADE: İnsanın kendi özgür iradesi ile yaptığı iyilikler, kötülükler ve bunların sonucunda kabul- lendiği sorumluluklar cüzi iradenin konusunu oluşturmaktadır.

KÜLLİ İRADE: İnsanın kalbinin atması, nefes alması gibi iradesi dışında olan davranışları vardır. İnsan aynı zamanda ne zaman doğacağına, cinsiyetine, milletine, saç rengine, göz rengine, anne babasına, ten rengine de karar verememektedir. İşte insanın iradesi dışında olan bu konular da külli iradenin konularıdır.

İrade ile ilgili aşağıda verilen örneklerden külli iradeye örnek olanları mavi lale ile, cüzi iradeye örnek olanları kırmızı lale ile eşleştiriniz.

2

1.

Bitkilerin fotosentez yapması.

2.

İnsanın ibadet etmesi.

3.

Ayşe’nin annesinin Danimarka vatandaşlığına geçmesi.

4.

Mehmet’in göz renginin yeşil olması.

5.

Ömer’in ramazan ayında oruç tutması.

6.

Bu sene çok fazla yağmurun yağması.

7.

Leyla’nın sınavdan en yüksek notu alması.

8.

Efe’nin Antalya’da doğması.

9.

İnsanın sevaplarından dolayı Cennet’i hak etmesi.

10.

İnsanın ölüm zamanı.

UNUTMA!

Allah’ın (c.c.) kaderle ilişkili olan sıfatları:

İlim: Allah’ın (c.c.) gerek duyular âlemini gerekse duyu ötesine ait bütün nesne ve olayları bilme- sidir.

Kudret: Allah’ın (c.c.) her şeye gücünün yetmesi, dilediğini dilediği zamanda var veya yok etmesi- dir.

İrade: Allah’ın (c.c.) dilemesi ve dilediğini dilediği şekilde yapmasıdır.

Tekvin: Allah’ın (c.c.) yoktan ver etmesi, yaratmasıdır.

(24)

BÖLÜM 1

Aşağıda verilen bilgileri külli irade (K) , cüzi irade (C) olarak işaretleyiniz.

3

1. Sigara içmek

3. Sabırlı olmak

5. Anne babayı seçmek

7. Çalışkan olmak

9. Derslerinde başarılı olmak

2. Nefes alıp vermek

4. Milletini seçmek

6. Arkadaş edinmek

8. Dini seçimi

10. Bir şehre yerleşmek

1... 3...

5... 7...

9...

2... 4...

6... 8...

10...

(25)

BÖLÜM 1

Kaderle İlgili Kavramlar

Halk arasında “çekeceğimiz varmış”, “başa gelen çekilir”, “kaderim böyleymiş”, “iş olacağına varır”, “kader mahkûmu”, “kaderine küs”, “kötü talih”, “kısmette ne varsa o olur”, “alın yazısı” şeklinde karşımıza çıkan bazı sözler vardır. Doğru bir kader inancı için bu ifadelerin kaderle ilişkilerini doğru anlamda kurmak gerekir. Buna benzeyen tüm söylemlerde dikkat etmemiz gereken şey şudur: İnsan kaderine isyan etmemeli, çalışmayı bırakmamalı ve başına gelen olumsuzluklarda kendi suçunu başka yerlerde ara- mamalıdır.

1

Kaderin yanlış kullanımı ile ilgili aşağıda verilen örneklerden doğru örnek olanları mavi kelebek ile, yanlış örnek olanları kırmızı kelebek ile eşleştiriniz

1.

Alkollü araç kullanan Murat beyin, kaderinde olduğu için kaza yaptığın söylemesi.

2.

Yeterince ders çalışmayan Fatma’nın kaderini suçlaması.

3.

Hastalanınca doktora gitmeyen Selim’in “Kaderimde varsa zaten iyileşirim.” demesi.

4.

Elinden gelen tüm çalışmayı yapan Rasim ustanın kazandığı para için “Nasibimiz bu kadar- mış.” demesi.

5.

Antrenmanlarda çok çalışan Cem’in maçın sonucunu dua ederek Allah’a (c.c.) bırakması.

KADERİN YANLIŞ KULLANIMINA SENİN ÖRNEKLERİN:

Öğreten Sorular / Etkinlikler

(26)

1. Bazen insan yaptığı hatanın sorumluluğunu üze- rinden atmak için suçu kaderine atmaktadır. Ama insan tercihlerinin sonucuna katlanmak zorunda- dır.

Aşağıdaki örneklerden hangisi verilen açıkla- maya örnek olamaz?

A) Uykusuz bir araç kullanan Merve hanımın kaza yapması sonucu “Ne yapayım, kaderim böyleymiş”

demesi.

B) Boyu çok kısa olan Neşe’nin “Allah (c.c.) bana bu kadar boy vermiş” demesi.

C) Matematik sınavından zayıf alan Derya’nın “Ben matematiği hiç anlamıyorum, Allah (c.c.) beni böyle yaratmış” demesi.

D) Çok para kazanamayan Ferdi’nin “Fakirlik benim kaderim” diyerek çalışmayı bırakması.

2.

Alkollü araç kullanıp kaza yapan birisinin suçu kadere atmasının yanlış olmasının sebebi aşa- ğıdakilerden hangisidir?

A) Alkolü çok fazla almıştır.

3.

Hüseyin amca bu sene nohut ekmeye kara vermiş- ti. Bakımının kolay olduğunu düşündüğü nohutu eken Hüseyin amca gerisini Allah’a (c.c.) bırakarak beklemeye başlar.

Parçaya göre hasat zamanı çok az ürün alan Hüseyin amcanın hatası aşağıdakilerden han- gisi olabilir?

A) İyi ürün elde etmek için çabalamamıştır.

B) Ürünü yanlış zamanda ekmiştir.

C) Kaliteli tohum kullanmamıştır.

D) Ürünü zamanından önce toplamıştır.

4. I. Akıl sahibi olması II. İradesinin olması III. Özgür olması IV. Ecelinin olması

İnsanların yaptıklarından sorumlu olmasının sebebi yukarıdakilerden hangisidir?

A) I ve II

Öğreten Sorular -3

(27)

TANE TANE ÇÖZ

TEST – 4

Kader ile İlgili Kavramlar | Tane Tane 1. İnsanın bazı özellikleri onu diğer varlıklarda farklı

kılmaktadır. Özellikle, en az iki seçenekten birini tercih etme gücü onu diğer varlıklardan ayırır.

Yukarıdaki parçada insanı diğer varlıklardan ayıran hangi özelliği anlatılmaktadır?

A) Akıl sahibi olması B) İradesini bulunması C) Yaşaması

D) Duygularının olması

2. Kim doğru yolu seçerse bunu ancak kendi iyiliği için seçmiş olur, kim de doğruluktan

saparsa kendi zararına sapmış olur.

Hiçbir günahkâr, başkasının günah yükünü üstlenmez.

(İsrâ Suresi, 15. Ayet)

Aşağıda verilen yargılardan hangisini verilen paragraftan çıkaramayız?

A) Bazı insanlar kötü tercihlerde bulunurlar B) Allah adaletlidir

C) Herkes sadece kendi cezasını çeker

D) İnsanlar hayattaki her konuda seçim hakkına sahiptir

3. Allah (c.c.) bir çok konuda insana seçim hakkı ver- miştir. İnsanın bu hakkı kutsaldır ve kimse müda- hale edemez.

Allah (c.c.) aşağıdaki konulardan hangisinde insana seçim hakkı vermemiştir?

A) Ders başarısı B) Arkadaşları C) Ait olduğu milleti D) Maddi zenginliği

4. ^❃ Allah’ın sınırsız iradesidir

❃ İnsan bu iradeye müdahale edemez

Verilen öncüller aşağıdaki iradelerden hangisi- ne uymaktadır?

A) Sonlu irade B) Kısmi irade C) Cüzi irade D) Külli irade

5. I. Konuşabilmesi II. İradesinin olması III. Akıl sahibi olması IV. Yemesi, içmesi

İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özel- likleri yukarıdakilerden hangisidir?

A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III D) III ve IV

6.

Ayla

Mehmet

Serap

Aykut

İnsan saç rengini seçebilir.

Irkımızı seçme hakkımız yok

Cüzi irade, sınırları belirlenmiş kısıtlı bir iradedir

Kaderimiz, tercihlerimizden oluşmaktadır

İnsan ve iradesi ile ilgili hangi öğrenci yanlış bilgi vermektedir?

A) Ayla B) Mehmet

(28)

7. “Dinde zorlama yoktur. Artık doğruluk- la eğrilik birbirinden ayrılmıştır...”

(Bakara suresi, 256. ayet)

Yukarıdaki verilen ayette vurgulanan konu aşa- ğıdaki fikirlerden hangisidir?

A) İnsan mutlaka kötülük yapacaktır B) Sonsuz kudret sadece Allah’a (c.c.)a aittir C) İnsan seçimlerinde özgürdür

D) Seçim sahibi olan sadece insandır

8. ^❃ Kaderimde bu varmış

❃ Bahtım karaymış

❃ Alın yazım böyleymiş

Suçunu örtmek için yukarıdaki sözleri söyleyen birisi için, aşağıdakilerden hangisi söylene- mez?

A) Kader konusunu anlamamış B) Suçunu başkalarına atıyor C) Sorumluluklarını yerine getiriyor D) Hatalarını kabul etmiyor

9. Yaptıklarınızdan mutlaka sorumlu tutulacaksınız.

(Nahl Suresi, 93. Ayet)

Aşağıdaki yargılardan hangisini verilen ayet- ten çıkaramayız?

A) İnsan yaptıkları kayıt altına alınmaktadır

10. I. Evrende yaptığı davranışlardan dolayı sorumlu tutulan tek varlık insan değildir.

II. İnsan, aklı ile iyiyi kötüden ayırt edemez.

III. İnsan, hayatına dair her şeyi seçme hakkına sahiptir.

Yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da han- gileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) II ve III

11. İnsanın iradesini kullanması için öncelikli olarak

……...….. sahibi olması gerekmektedir.

İnsanın iradesini kullanması için gereken ilk şey olan ve boşluğa yazılması gereken kelime aşağıdakilerden hangisidir?

A) Akıl B) Rızık

C) Tecrübe D) Emek

12. İnsan, I ve II sahibi olduğu için III sorumlu tutulmuştur.

Yukarıdaki cümlede numaralı yerlere gelmesi gereken kelimeler sırasıyla hangileridir ?

I II III

A) irade özgürlük külli iradeden B) akıl irade yaptıklarından

(29)

Ömür ve Ecel

Canlıların doğumundan ölümüne kadar geçen zaman dilimine ömür denir. Ecel ise ömrün bittiği, hayatın sona erdiği zamana denir. Ecel kavramı Kur’an-ı Kerim’de, insan için kullanıldığı gibi milletlerin, Güneş’in, Ay’ın ve yer ile gök arasındaki her şeyin ömrünün sınırlı olduğunu ifade etmek için de kulla- nılmıştır. Hayat gibi ölüm de Allah’ın (c.c.) takdiriyle meydana gelmektedir. Allah’ın (c.c.) ezeldeki bil- gisiyle insanın ömrünü takdir etmesi insanın iradesini ortadan kaldırmaz. Bu konuda insanın yapması gereken, Allah’ın (c.c.) koyduğu yasalara göre hareket etmesidir.

1

Ömür ve ecel ilgili aşağıdaki cümlelerden yanlış olanları sarı, doğru olanları yeşil renkli balonlarla eşleştiriniz.

1.

Canlıların ömür süresini belirleyen Allah’tır (c.c.).

2.

Her canlı aynı ömür süresine sahiptir.

3.

Canlıların olduğu gibi uzaydaki her cismin bir ömrü vardır.

4.

İnsanların biyolojik ve toplumsal yasalara uymaları ile ömür süreleri arasında doğru orantılı bir ilişki vardır.

5.

Bazı insanlar ne zaman öleceğine kendisi karar verir.

6.

Evren’in yok olup Dünya hayatının sona ermesiyle yeni bir hayatın başlamasına ecel denir.

Öğreten Sorular / Etkinlikler

YAZALIM

Çüzi irade:

Külli irade:

(30)

1. Allah yeryüzünde yaşayan her canlı için bir ömür takdir etmiştir. Her canlı bir gün mutlaka ölümü tadacaktır. Ölümden sonra yeniden dirilme ile bir- likte yeni bir hayat başlar ve dünyada yapılan iyi- liklerin ve kötülüklerin karşılıkları ahirette görülür.

Bu metindeki düşünceye inanan bir kişinin aşa- ğıdakilerden hangisini yapması beklenmez?

A) Kötülük yapmamak

B) Hayvanlara merhametli davranmak C) Kul hakkına dikkat etmek

D) Allah’ın (c.c.) emirlerine uymamak

2. Kur’an’da ecel kavramı sadece insanlar için değil, milletler, Güneş, Ay ve tüm canlılar için kullanılmış- tır.

Aşağıdaki ayetlerden hangisini yukarıdaki açıklamaya örnek olarak gösterilemez?

A) “Her can, ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüle- ceksiniz.”

( Ankebût suresi, 57. ayet) B) Gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları biz, şüphesiz

yerli yerince ve belli bir süre için yarattık.

(Ahkâf Suresi, 3. Ayet)

C) “Gerçekten insan için kendi çalışmasının karşılığından başka bir şey yoktur.”

( Necm suresi, 39. ayet ) D) O (Allah), sizi bir çamurdan yaratan, sonra size bir ecel,

(bir ömür süresi) tayin edendir.

(En’âm Suresi, 2. Ayet)

3. İnsanın doğumundan ölümüne kadar geçen zaman dilimine ………. denir.

Verilen tanımda boş bırakılan kısma aşağıdaki kelimelerden hangisini gelmesi gerekmekte-

4. “…(Güneş ve Ay’dan) her biri, belirlen- miş bir süreye kadar hareketlerini sür- dürürler…”

Aşağıda verilen yargılardan hangisini yukarı- daki ayetten çıkaramayız?

A) Allah (c.c.) uzaydaki cisimlere de bir ömür tayin etmiştir.

B) Kıyamet sadece Dünya için kopacak, sadece Dünya yok olacaktır.

C) Varlıklar yaşam sürelerine kendileri karar vermez.

D) Allah’tır (c.c.) gelecekten haberdardır.

5.

Sözlükte müddet, süre, belirlenen vaktin sonu gibi anlamlara gelir.

Terim olarak ise ömrün bittiği, hayatın sona erdiği zamandır.

Öğretmenin yukarıda açıklamaya çalıştığı kav-

Öğreten Sorular -4

(31)

Rızık

Allah’ın (c.c.) canlıların yaşamlarını sürdürebilmesi için yarattığı nimetlerin tamamı rızık olarak değer- lendirilir. Allah (c.c.) canlıların rızkını taksim ederken, o canlıların ne kadar rızık hak ettiklerine göre taksim etmektedir. Yani bir insanın “kaderimde ne kadar rızık varsa o kadar rızkım olacak” diyerek çalış- madan rızkını Allah’tan (c.c.) beklemesi İslam kader anlayışına terstir.

“Yeryüzünde yaşayan bütün canlıların rızkı Allah’a aittir...”(Hûd suresi, 6. ayet) ayetinden anlıyo- ruz ki tüm canlıların rızkını veren Allah’tır (c.c.). Esmâ-i hüsnâdan (Allah’ın en güzel isimlerinden) olan Allah’ın (c.c.) “er-rezzak” ismi, onun mahlûkâtına maddi ve manevi her türlü rızkı bol bol ihsan ettiği anlamına gelmektedir.

2

Hedef tahtasında rızık ile ilgili yazan cümlelerden bir tanesi yanlıştır. Hangi renkteki cümle yanlıştır?

1.

Rızkı veren yalnızca Allah’tır (c.c.).

2.

Allah (c.c.) insana hak ettiği kadar rızık verir.

3.

Hz. Muhammed (s.a.v.) demircilik yaparak rızkını kazanmıştır.

4.

Allah (c.c.) insana sayısız nimetler vermiştir.

5.

İnsanın üzerine düşen, nimetlere karşılık şükretmektir.

Öğreten Sorular / Etkinlikler 1

Aşağıdaki cümlelerden doğruları beyaz gül ile, yanlışları kırmızı gül ile eşleştiriniz.

1.

Bir fabrika işçisi için rızkı veren patronudur.

2.

Allah’ın (c.c.) en güzel isimleri, “Allah’ın 99 ismi, esmâ-i hüsna” olarak adlandırılır.

3.

Tüm peygamberler rızıkları için çalışarak insanlara örnek olmuşlar- dır.

4.

“Ağılda oğlak doğunca derede otu biter.” sözü, Allah’ın (c.c.) her canlıyı rızkıyla yarattığını belirtir.

5.

Rızık sadece maddi imkanlarla ilgilidir.

(32)

1. “Kimse, kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir…”

(Buharî, Büyu’, 15.)

Verilen hadiste Hz. Muhammed (s.a.v.) aşağı- daki konulardan hangisini vurgulamaktadır?

A) Herkes rızkını kendisi kazanmalıdır B) Rızkı veren Allah’tır (c.c.)

C) Hayatta herkesin çalışmasına gerek yoktur

D) Meslek seçimi insan için en önemli konulardan bir tanesidir

2. “Allah, gökleri ve yeri yerli yerince yarat- mıştır. Böylece herkes kazancına göre karşılık görür. Onlara haksızlık edilmez.”

Câsiye suresi, 22. ayet)

Verilen ayetten aşağıdakilerden hangi yargıyı çıkaramayız?

A) Her şeyin yaratıcısı Allah’tır (c.c.).

B) Allah (c.c.) kimseye haksızlık etmez.

C) İnsan, neyi hak ediyorsa ahirette onu alacaktır.

D) Kader ne yazıyorsa o olur, insan çalışsa da onu değiş- tiremez, aynı rızkı elde eder.

3. Allah’ın (c.c.) canlılara yiyip içmek ve yararlanmak için verdiği her türlü nimete ………. denir.

Verilen tanımı doğru bir şekilde tamamlayacak

4. Tüm peygamberler geçimleri için çalışmışlardır.

Hz. Adem çiftçi, Hz. Musa çoban, Hz. Davud demir- ci, Hz. İdris terzi, Hz. Muhammed (s.a.v.) ise ticaret ile uğraşarak evlerinin geçimini sağlamışlardır.

Verilen paragrafın ana fikri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) En güzel meslek, insanların ihtiyaçlarına yönelik ola- nıdır.

B) Meslek seçiminde birinci etken maddi kazanç olmalı- dır.

C) Herkes çalışmalı, kimseye muhtaç olmamalıdır.

D) Peygamberlerin ilk görevi ailelerinin geçimidir.

5. “Allah’ın sana verdiğinden (onun yolunda har- cayarak) ahiret yurdunu iste; ama dünyadan da nasibini unutma. Allah’ın sana iyilik yaptığı gibi sen de (insanlara) iyilik et…”

(Kasas suresi, 77.ayet)

Ayeti en kapsamlı özetleyen cümle aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) Ahiret için çalışmak çok önemelidir B) Allah dünya için çalışmamızı emretmektedir C) Allah (c.c.) insanların sadece iyiliğini ister

D) İnsan hem ahiret için hem de dünya için çalışmalıdır

6.

İnsanın bir amaca ulaşmak için zihinsel ve bedensel olarak çaba sarf etmesi, gayret göstermesidir.

Öğretmen aşağıdaki kavramlardan hangisinin

Öğreten Sorular -5

(33)

Tevekkül

1

Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlar hangi renkteki lalelerdir?

Tevekkül; Allah’a (c.c.) teslim olmak, güvenmek, dayanmak ve ona sığınmak anlamlarına gelir. Terim olarak ise, bir işi yaparken elinden gelen gayreti göstermekle beraber kalben Allah’a (c.c.) bağlanıp ona güvenmek, sonucu Allah’tan (c.c.) beklemek demektir.

Yalnızca Allah’a (c.c.) tevekkül edilir.

Tevekkül eden kişi sonuca isyan etmez.

Tevekkül eden insan, gerçek- leştirmek istediği bir iş için gayret göstermeden Allah’a (c.c.) tevekkül etmez.

Çok dua eden kişinin tevekkül için çalışmasına gerek yoktur.

Önce tevekkül edilmeli, sonra tedbir alınmalıdır.

Tevekkül etmek imanın altı şartından birisidir.

Tevekkül eden kişi işinde Allah’ı (c.c.) vekil kılmaktadır

“Yağmur yağacak” cümlesi kaza kavramına örnek olamaz.

Öğreten Sorular / Etkinlikler

(34)

1. Allah’a dayandım!” diye sen çıkma yataktan.

Manayı tevekkül bu mudur? Hey gidi nadan!

Ecdadını, zannetme, asırlarca uyurdu;

Nerden bulacaktın o zaman eldeki yurdu?

Mehmet Âkif ERSOY Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy şiirinde aşağı- daki konulardan hangisini eleştirmektedir?

A) Gereğinden fazla çalışılması

B) Çalışmamanın tevekkül olarak gösterilmesi C) Okullarda tevekkülün yeterince öğretilmemesi D) Ecdada yeterince saygı duyulmaması

2. I. Allah’a (c.c.) güvenmek II. Çalışmak

III. Tedbir almak

IV. Bir şey yapmadan beklemek

Bir kişi herhangi bir konuda tevekkül yapmak istiyorsa yukarıda verilenlerden hangisini yap- mamalıdır?

3. İnsanlar İslam dinin inançlarına göre kimlere tevekkül edebilir?

4. “Tedbir kuldan, takdir Allah’tandır.”

Yukarıdaki sözü söyleyen öğretmen, devamın- da aşağıdakilerden hangisini söylerse anlam bütünlüğü bozulur?

A) Demek ki önce biz çalışmalıyız.

B) Allah (c.c.) ne dilerse o olur.

C) O halde bizim bir şey yapmamıza gerek yoktur.

D) Kader, bizim seçimlerimiz üzerine dayanır.

5. I. “Yeryüzünde bulunan her canlı yok olacak.”

( Rahmân suresi, 26. ayet ) II. “…Kim Allah(ın yasakların)’dan sakınırsa (Allah)

ona bir çıkış (yolu) gösterir. Ve onu ummadığı yerden rızıklandırır. Kim Allah’a dayanırsa Allah, ona yeter…”

(Talâk Suresi, 2., 3. Ayetler) III. “…İnananlar yalnız Allah’a dayanıp güvensinler.”

(İbrahim Suresi, 11. Ayet) IV. “Ölümsüz ve daima diri olan Allah’a güvenip

dayan…”

(Furkân Suresi, 58. Ayet) Verilen ayetlerden hangisi tevekkül ile ilgili değildir?

6. Tevekkül eden bir kişide aşağıdakilerden han- gisi görülmez?