KAYAÇLARIN AYRIŞMASI 1/14
2/14
Yer kabuğunu oluşturan kayaçların çeşitli nedenlerle daha küçük
parçalara ayrılması, ufalanmasıdır.
Günlük sıcaklık farkının fazla ,yağış miktarı az olduğu alanlarda görülür.
1) FİZİKSEL (MEKANİK) AYRIŞMA
3/14
Çöl ve karasal iklimlerde
mekanik çözülme daha fazla görülür.
1) FİZİKSEL (MEKANİK) AYRIŞMA
4/14
Kayaçları oluşturan
minerallerin suyun etkisiyle çözünmesi şeklinde
gerçekleşir.
Yağış miktarı fazla ve sıcaklık ortalaması yüksek olduğu
yerlerde görülür.
2) KİMYASAL AYRIŞMA
5/14
Ekvatoral, Savan, Muson, Okyanusal ve Akdeniz iklim bölgelerinde etkilidir.
Ayrıca Muson ve Okyanusal iklim bölgelerinde de fazladır.
2) KİMYASAL AYRIŞMA
6/14
Canlıların çeşitli yollardan kayaçları parçalamasıyla oluşur.
Örneğin bitkilerin kökleriyle kayaçların parçalanmasına sebep olur.
3) BİYOLOJİK AYRIŞMA
TOPRAK KATMANLARI (HORİZONLARI) 7/14
8/14
A Horizonu: Bitki köklerinin ve diğer canlıların en fazla olduğu katmandır.
Humus bakımından zengin, koyu renkli ve verimli katmandır. Topraktaki
mineraller yıkandığı için yıkanma katmanı da denir.
B Horizonu: A horizonunda yıkanan tuz ve kil gibi maddelerin biriktiği birikme katmanıdır.
C Horizonu: Ana kayanın iri
parçalarından oluşan katmandır.
D Horizonu: Henüz çözülmeye uğramamış ana kayadır.
8/14
TOPRAK KATMANLARI (HORİZONLARI)
9/14 9/149/14
TOPRAK OLUŞUMU
Toprak, kayaçların ufalanması ile oluşmuş içinde çeşitli mineraller, canlı organizmalar, hava ve su bulunan bir örtüdür.
Toprak oluşumunu etkileyen faktörler
İklim
Anakaya
Yeryüzü Şekilleri
Biyotik Faktörler
Zaman
10/14
Toprak oluşumunu etkileyen en önemli faktördür. Sıcaklık ve yağış kayaçların fiziksel ve kimyasal parçalanmasını etkiler.
Yağışın fazla olduğu iklimlerde
Kimyasal aşındırmanın etkisine bağlı olarak toprak Oluşumu hızlıdır.
Kurak iklim bölgelerinde ise tuz ve kireç oranı fazladır.
1. İKLİM 1. İKLİM
TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
11/14
Toprak oluşumunda ilk önce ana kayanın ayrışması ve çözünmesi gerekir.
Kayaçların ayrışmaya karşı direnci toprak oluşum hızını ve türünü etkiler.
Kayacın cinsi toprak türünü etkiler.
Örneğin karstik arazilerde terra-rossa, granit kayacının yaygın olduğu
arazilerde ise kumlu topraklar oluşur.
2.ANAKAYA 2.ANAKAYA
TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
12/14
Yer şekilleri iklim üzerinde etkili olduklarından toprak oluşumunu etkiler.
Yer şekillerine bağlı olarak eğim, bakı durumu toprak oluşumunu etkiler.
3.YER ŞEKİLLERİ 3.YER ŞEKİLLERİ
TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
13/14
Bitki kökleriyle taşları çatlatarak toprak oluşumunu kolaylaştırır.
Toprağın üzerinde bitki kalıntıları (humus) toprak verimini artırır.
Toprak içinde yaşayan köstebek, tarla faresi gibi canlılar toprağın karışmasını sağlarlar.
4.BİYOTİK FAKTÖRLER 4.BİYOTİK FAKTÖRLER
TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
14/14
Toprağın oluşması için binlerce yıl geçmesi gerekir.
1cm toprak için ortalama 150-350 yıl gereklidir.
Fiziksel ve Kimyasal Parçalanma
5.ZAMAN 5.ZAMAN
TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
