Tampon Çözeltiler

(1)

Tampon Çözeltiler

Az miktarda asit veya baz ilavesiyle pH’sını fazla değiştirmeyen çözeltilere tampon çözeltiler

denilmektedir. Tampon çözeltiler zayıf asit ve onun konjuge bazının karışımından

oluşmaktadır. Tampon çözeltiler su ile seyreltilmeye karşı duyarlı değillerdir ve pH larını

korurlar. Tampon çözeltiler için çözeltideki bileşenlerin mutlak konsantrasyonları önemli

olmayıp ve çözeltinin pH’ını belirleyen [Asit]/[Baz] oranıdır. Bu konsantrasyon oranları

değiştirilerek istenilen pH değerinde tampon çözelti hazırlanabilir.

(2)

Tampon Çözelti Çeşitleri

Başlıca beş sınıfta incelenmektedir.

1.Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon

Asetik asit +sodyum asetat karışımı asidik tampon özelliği göstermektedir.

2.Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon

Amonyak+ amonyum klorür bazik tampon özelliği göstermektedir.

3. Poliprotik asitlerin birbirini takip eden tuzları

Fosforik asit+primer fosfat, primer fosfat+ sekonder fosfat……..

(3)

4

. Çok kuvvetli asitler

pH değeri 3 e eşit veya daha küçük olan kuvvetli asitler asidik tampon özelliği gösterebilir.

5. Çok kuvvetli bazlar

pH değeri 11 e eşit veya daha büyük olduğunda bazik tampon özelliği gösterirler.

Tampon çözeltiler pH=K

_a

 1 veya pOH=K

_b

 1 aralığında en iy tampon etkisi göstermektedir.

(4)

Tampon çözeltilerde pH hesaplaması:

1.Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon pH hesaplanması

CH

₃

COOH+NaCH

₃

COO karışımından oluşan bir asidik tamponun pH sını hesaplamak için ;

pH = pK + log [Tuz]/[Asit]

(5)

Örnek:

0.1 mol CH

₃

COOH ve 0.4 mol NaCH

₃

COO karışımından oluşan tampon çözeltinin pH değerini hesaplayınız? (CH

₃

COOH için K

_a

=1.8x10

^-5

)

Çözüm :

pKa = -log 1.8x10

^-5

= 4.74

pH = pK

_a

+ log [Tuz]/[Asit] = 4.74 + log 0.4/0.1 = 4.74+0.60 = 5.34

(6)

2.Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon pH hesaplanması:

NH

₄

OH+ NH

₄

Cl klorür karışımından oluşan bir bazik tamponun pOH sını hesaplamak için ;

pOH = pK

_b

+ log [Tuz]/[Baz] pH = 14- pOH şeklinde hesaplanır

(7)

Örnek:

0.1 mol NH₄OH ve 0.4 mol NH₄Cl karışımından oluşan tampon çözeltinin pH değerini hesaplayınız?

(NH₄OH için K_B=1.8x10^-5)

Çözüm :

pKB = -log 1.8x10^-5 = 4.74

pOH = pK_b+ log [Tuz]/[Baz] = 4.74 + log 0.4/0.1 = 4.74+0.60 = 5.34 pH = 14-5.34 = 8.66

(8)

Seyreltme Değeri:

Bir tampon çözeltinin eşit hacimde su ile seyreltilmesi durumunda pH daki artmaya seyrelme değeri adı verilmektedir.

Matematiksel olarak pH = pH – pH formülüyle hesaplanır .

(9)