Ş e h i r c i - M i m a r S i r R a y m o n d U n v v i n
T a n ı n m ı ş İngiliz mimarlarından R a y m o n d U n -Win b u Haziranda 7 6 yaşında vefat etmiştir. B u yüksek mimarın ölümü yalnız A v r u p a d a değil A . merikada bile onun eserlerini takdir eden bütün mi-mar v e şehircileri p e k ziyade müteessir etmiştir.
R a y m o n d Unvvin samimî b i r idealizm ile meş-bu idi. İnşa sahasında m e y d a n a getirdiği bütün eserler b u mefkureyi temsil ederler. B u büyük mi-marın gayesi mimarlık sanatının ve bilhassa şehirci-liğin tekemmülüne .netice itibarile halkın yaşayış tarzının yükselmesine matuftu.
R a y m o n d Unvvin* in bu içtimaî ideali mimarlık ilmi ile birleştirerek kendisine bilhassa şehircilik sa-hasında yüksek bir şöhret kazandırmıştır.
Filvaki R a y m o n d Unvvin İngilterede şehircilik sahasında büyük bir otorite olarak tanınmıştır. O n u n şehirciliğe ait faaliyeti yüksek ehliyet v e iktidarının güzide eserlerini teşkil eder. İngilterenin muhtelif yerlerinde şehircilik sahasında yaptığı müteaddit tec-rübelerden sonra, bir şehrin tanziminin müstenid bu-lunduğu bilcümle ilmî v e b e d i î prensipleri t a m a m i l e temessül etmiş v e nihayet şehircilikte üstat ünvanmı ihraz eylemiştir.
R a y m o n d Unvvin mimarlık diplomasını aldık-tan sonra ilk defa B e l e d i y e şehircilik dairesine memur olmuş, senelerce bu dairenin işlerile meşgul b u -lunmuş, 1 9 1 4 senesinde mühimmat nezareti inşaat dairesi müdürlüğüne tayin olunmuş v e 1 9 1 8 sene-sine k a d a r bu vazifeyi muvaffakiyetle ifa etmiştir.
B u sırada bu büyük şehircinin şöhreti İngiltere dahilinde şuyu bulmuştu. Şehircilik hakkındaki na-zariyatı vasi ve sumullü bir mahiyeti haiz idi. Şehirle-rin tanzimi keyfiyetinde rejional ve millî şehircilik usulünü tasvip etmekte, onların p a r ç a parça, mahal-le mahalmahal-le tanzimi keyfiyetinin manasız olduğunu id-dia eylemekte idi. B u hususta bir takım eserler n e ş r . etmiş, bir ç o k konferanslar vermiştir.
R a y m o n d Unvvin şehircilik sahasında daima ileri yürümüş, gerek A v r u p a d a gerek A m e r i k a d a şe-hirciliğe mütedair meseleler h a k k ı n d a b i r ç o k tet-kiklerde bulunmuş, b u sahadaki tecrübelerini k a t kat artırmış, şehircilik noktasından halkın bütün ih-tiyaçlarını keskin bir nazarla, e n ufak teferruatına kadar görmüş, ona göre m ü k e m m e l p r o j e l e r tan-zim eylemiştir.
Bilâhare, R a y m o n d Unvvin, İngiliz mimarları
(Journal of The Royal Institue of British arehiteets ) den
Şehirci-Mimar Sir Raymond Unvvin Enstitüsü Reisliğine intihap olunmuş v e bu vazifeyi senelerce büyük bir muvaffakiyetle görmüştür.
R a y m o n d Unvvin insan hayatındaki bütün f a -aliyetlerle içtimaî organizma arasında sıkı bir mü-ııasebat mevcut olduğunu v e şehirciliğin d e bu faa-liyetlerden bir safha teşkil ettiğini ileri sürüyordu. K e n d i mütalâasına göre, ancak ilmî tetkiklere isti. nat eden projeler müşteıek hayatın daha m ü k e m m e l surette tanzimine m e d a r olabilirler. Kendisi şe-hircilikte müsamahayı asla tecviz etmemiş, bütün teşebbüslerinde tam bir dikkat ve itina göstermiştir. H e r halde R a y m o n d Unvvin şehirlerin tanzi-mine müteallik tertip eylediği ilmî projelerle şehircilikte yeni bir çığır açmış, şehircilik sanatına b ü -yük b i r inkişaf vermiş, v e seviyesini -yükseltmiştir.
B u büyük şehircinin vücude getirmiş olduğu bahçeli şehirler şehircilik âleminde tekevvün etmiş olan yeni bir idealin ifadesini teşkil ederler v e ge-rek Avrupanın her tarafında gege-rek Amerikanın bir ç o k memleketlerinde derin inikâslar husule
getir-R a y m o n d Unvvn'in bilhassa tatbikat sahasında fiilen göstermiş olduğu şehircilik prensipleri elyevm İngilterede şehircilik v e inşaat kanunlarına esas itti-haz olunmuştur.
hak-kındaki kendi prensiplerini izah eylemiş, bu müna-sebetle bir taraftan A v r u p a d a şehircilik hususunda hüküm süren muhtelif millî nazariyeleri ve diğer ta-raftan beşeriyetin yüksek menfaatlarını nazarı dik-kata alarak, bunları yekdiğerile telife çalışmıştır.
R a y m o n d Unwin mimarlıktan ziyade şehirci-likte şöhret kazanmıştır. Bunun sebebi ehliyet ve ih-tisasını yalnız binalar inşasına hasretmeyip daha vasi sahalara, caddeler, meydanlar, köyler ve şe-hirler viicude eetirmeğe teşmil evlemis ve bilhassa bu sahalarda büyük muvaffakiyetler elde e'miştir.
Mamafih, son on sene zarfında mimarlık ciddî bir tekâmül devresi geçirmiş olmakla b e r a b e r R a v -m o n d Unwin'in inşaata -mütedair eserlerini tetkik e-denler onlardan yine istifade etmekte, esaslı pren-sipler öğrenmektedirler.
R a y m o n Unwin 1 8 6 3 senesinde Y o r k s h i r e şeh-r i - ^ d o l m u ş v^ O x f o şeh-r d d a Ma^dalen K o l e ü n d e tah-silini ikmâl ettikken sonra Mühendislik Mektebine
k e n d i l i n d e b i l â h f r a mimarlık ve sehirri-büvük bir istidat hissetmis ve nihavet mimarlık tah-îlipe karar vermiştir. 1 8 9 6 senesinde diplomalı mimar olmuş ve inşaata başlamıştı. B u esnada Barrv Parker namında diğer b i r mimarla ortak olmuştu ve b e r b e r çalışıyorlardı. H a t t â ikisi birlikte ( E v y a p m a k s a n a t ı ) ünvanı altında b i r eser de yazmıştırlar. 1 9 0 3 tarihinde L e t e h w o r t h d a bir bahçeli şehrin tertibine mütedair icabeden plânların tanzimi hususunda açıl-mış olan m ü s a b a k a y a iştirak etmişler ve müsaba-kavı kazanmışlardı. 1 9 0 6 senesinde R a y m o n d Un-w i ı ( H a m p s * e a d d e ) bir bahçeli kövün plânını tan-zim etmiş ve 1 9 1 4 senesinde H ü k ü m e t tarafından şehircilik dairesi müdürlüğüne ve umumî harbin zu-hurunda, mühimmat nezareti inşaat dairesi şefliğine tayin olunmuştur. Harbin hitamında ise evvelâ b a s m i m a r ve bilâhare inşaat ve şehircilik b a ş teknisiyeni s'fatlr Sıhhiye Nezaretine seçmiştir.
R a y m o n d Unwin senelerce B i r m i n g h a m
Üniversitesinde şehircilik tedris etmiş olduğu gibi A l m a n -yada, Avustur-yada, A m e r i k a d a , K a n a d a ve İngiliz adalarında dahi şehirciliğe dair bir ç o k konferanslar vermiştir.
B u büyük şehirci K a n a d a n m Mimarlık Enstitü fahri âzalığma, A m e r i k a n ı n Mimarlar Enstitüsü mu-habir azalığına seçilmiş ve 1 9 3 5 senesinde Mançes-ter Üniversitesinde D o k t o r ünvanını ve Prağ Üni-versitesinde dahi D o k t o r T e k n i s y e n ünvanını ihraz eylemiştir.
R a y m o n d Unwin bahçeli şehirler ve köylerden m a a d a müteaddit büyük binalar da inşa etmiştir. Bütün bu inşaat kendisinin mimarlık ve şehircilik hususunda, yüksek idealinin b i r e r timsalini teşkil e
-R a y m o n d Unvvin senelerce inşaata müteallik tetkikat dairesinde çalışmış ve 1 9 3 3 senesinde b u dairenin reisliğine tayin olunmuştur. B u n d a n m a a d a beynelmilel inşaat ve şehircilik birliği riyase'inde dahi bulunmuştur. 1 9 2 8 senesinde sin haddini dol-durduğu için Sıhhiye Nezaretinden çekilmiş ve 1 9 2 9 senesinde L o n d r a Şehircilik Heyetinin teknik mü-şavirliğine intihap olunmuştu. 1 9 3 4 senesinde bu va-zifeyi de terketmiş ve artık istirahat etmiye başla-mıştı. Mimarlığa ve şehirciliğe dair bazı eserler te-lif etmiş v e bunlardan bir ikisi fransızca ve a l m a n , caya tercüme edilmiştir.
R a y m o n d Unwin kendi meslektaşlarına her z a m a n y a r d ı m l a r d a bulunmuş, işsiz mimarlara iş te-darik e t m e k maksadile şehirciliğe ve mimarlığa dair plânlar tanzim ettirmek üzere hükümet nezdinde telkinler yapmış ve neticede bir takım işsiz mimarlara iş çıkmıştır.
1 9 3 2 senesinde d o ğ u m tarihinin yıldönümünde kendisini «Sir» ünvanı verilmiştir.
