KİŞİLERARASI ETKİ
VE SOSYAL GÜÇ
SOSYAL ETKİ
Bir kişinin
inançlarında,tutumlarında,davranışlarında ve duygularında başka kişiler tarafından meydana getirilen değişmedir.
SOSYAL ETKİ
Sosyal etkinin kaynağı olan kişiye
etkileyen,etkileme çabasının yöneldiği kişiye ise etkilenen veya hedef denir.
Sosyal etki o kadar sürekli ve kapsamlıdır ki günlük yaşamımızda genellikle onun etki ve boyutlarının farkında olmayız.
ETKİLENME ŞEKİLLERİ
1-ENFORMASYON VERME 2-ÖDÜL VERME
3-ZORLAMA / CEZA 4-UZMANLIK
5-ÖZDEŞLEŞME
6-MEŞRULUK-YASALLIK
Yukarıdaki etkilenme şekillerini tartışmadan önce üzerinde durmamız gereken üç ayrı
kavram vardır.
SOSYAL BAĞIMLILIK
• Bu kavram etkileyen ve etkilenen kişiler arasındaki ilişkiyi açıklar.
Etki bağımlı yada bağımsız olabilir
Örn.karşınızdaki kişi siz istediğiniz için
davranışını değiştiriyorsa,etki bağımlıdır.
Çünkü her an eski davranışına dönmesi söz konusudur.(sen istediğin için daha az TV izliyorum diyen çocuk).
SOSYAL BAĞIMLILIK
• Bağımsız etkide kalıcı davranış
değişikliği söz konusudur( daha az TV seyrediyorum çünkü doğrusu budur).
GÖZETİM
• Topluluklarda bir çok davranış hakkında açıkça belirtilmiş ve genelde paylaşılan normlar bulunmakta ancak kişilerin özel tutum ve davranışları normlardan oldukça farklılık göstermektedir.
POZİTİF VE NEGATİF ETKİLEME
Boomerang etkisi (1):
İletişim kaynağı olan kişi sevilmediğinde veya güvenilmediğinde savunulan
düşüncelerin tam tersi bir düşünce
geliştirme eğiliminin olmasıdır.Etkileyicinin negatif değerlendirildiği durumlarda
yaşanır.
Örn: düşmanın sevdiğini sevmemek gibi.
“2”
• Hedefin bağımsızlığı ve seçme olanağının engellenmesi:
Negatif etki ortaya çıkar.
Örn: Yasak soba ile oynayan çocuk
“3”
Bazense istenmeden iletilen bilgide negatif etki oluşturulabilir.
Örn: Maliyenin vergi kaçıranları
cezalandıracağına dair bilgi vermesinin insanları vergi kaçırmada daha
profesyonel yollar aramaya itmesi.
ETKİLENME ŞEKİLLERİ
Bu bölümde etkileyenin kaynakları olarak görülen altı güç güç tipi üzerinde duracağız.
ENFORMASYON GÜCÜ
• Bilişsel değişme enformasyon etkisinin
ana özelliğidir ve bir kez oluştuktan sonra etkileyenden bağımsızdır.
ÖDÜL VE CEZA GÜCÜ
• Etkileyene bağımlıdır.Ceza gücü kullanıldığında birey etkileyeni
sevmez.Ödülde ise durum bunun
tersidir.Ceza ilişkiyi koparmaya ödül ise sürdürmeye yöneliktir.
UZMANLIK GÜCÜ
Etkileyenin bilgisinden etkilenmedir.
Örn.öğretmenin alanında verdiği bilgi yada ,doktorun sağlık öğütlerinden
etkileniriz.
UZMANLIK GÜCÜ
Negatif uzmanlık gücü;
Uzman olduğunu iddia eden bir kişinin bizi etkilemek için bilgilerini kendi çıkarı
doğrultusunda kullandığını anlamamız halinde onun öğütlerini dinlemeyiz.
(etkileyenin yada iletişim kaynağının güvenilir olmaması durumu).
ÖZDEŞLİK GÜCÜ
Kişinin etkileyenle özdeşleşmesine yada en azından özdeşleşmeye istekli olmasına bağlıdır.
Özdeşlik kavramı kişilerin kendi
düşünce,inanç,davranış hatta duygularını değerlendirmek için başka kişilere nasıl atıfta bulunduklarını göstermektedir.
ÖZDEŞLİK GÜCÜ
• Özdeşlik gücü biçimsel bir ilişki veya üyelik bağı olmaksızın kullanılmaktadır.Örn.En
sevdiği sporcunun konuşmasını taklit etmek gibi.
MEŞRU GÜÇ
Gereklilik,zorunluluk ,mecbur olma meşru güç ilişkisinin işaretleridir.Biçimsel sosyal
örgütlerde çok belirgindir.Örn.Ordu,kamu kuruluşları vb..
MEŞRU GÜÇ
Güçsüzlerin meşru gücü
Güçsüzlerin meşru güç kullanması mantığa aykırı gibidir.Ancak bu durum,özellikle
sosyal normların toplumdaki tarihsizlere yardım edilmesini gerektirdiği toplumlarda görülmektedir.Örn.Görme engelli birisinin karşıdan karşıya geçerken gören birinden yardım istemesi.
• ETKİLEME GÜCÜNE İLİŞKİN
• BİR ALIŞTIRMA
GÜÇ TİPLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
• 1-CEZA-ÖDÜL,UZMANLIK VE ÖZDEŞLİK GÜCÜ
• Bu üç güç tipini karşılaştırdığımızda yapılan çalışmalar sonucunda,uzmanlık ve özdeşlik güçlerinin daha etkili olduğu ancak uzmanlık
gücünün etkisinin daha uzun süre etkiye sahip olduğu görülmüştür.Bunun nedeni ise uzman
kaynağın daha dikkatle dinlendiği ve enformatif etkinin artması olabilir.
GÜÇ TİPLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
2-Meşru güç ve ceza gücü
Bu iki güç tipini karşılaştırdığımızda yapılan çalışmalar sonucunda meşru güç ile ceza
gücünün birlikte uygulandığı koşullarda eşit uyma davranışı görülmüş, tek başına meşru güç kullanıldığı koşullarda, uyma
davranışının zaman içinde zayıfladığı, ancak ceza gücünün kullanıldığı durumlarda uyma davranışının yüksek olduğun gözlenmiştir.
GÜÇ TİPLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
• 3-Uzmanlık ve özdeşlik gücü
• Özdeşlik gücü(benzerlikten doğar) ile uzmanlık gücü(benzememeye dayanır) arasındaki
çatışma,otorite pozisyonundakilerin genel sorunudur. Örn.öğretmenin öğrencisi ile arkadaş olmak istemesi ancak
arkadaşlıklarının öğretmenlik yapmasını güçlendireceğinden korkması
GÜÇ TİPLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
• Yapılan çalışmalar uzmanların model davranışlarının insanların kalıp
davranışlarını değiştirmede özdeş kabul edilen(kendisine benzer) kişiden gelenler kadar etkili olmadığını göstermiştir.
GÜÇ TİPLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
4-Enformatif güç ve uzmanlık gücü
Uzmanlık gücü ile enformatif gücün birlikte işlediğini söyleyebiliriz.Ancak enformatif
gücün etkileri negatif bir
uzman(güvenilmeyen) veya negatif bir referans(sevmediğimiz) tarafından
düşürülebilir.Bomerang etkisini hatırlayalım.
• T E S E K K Ü R L E R…….
