LA HAYE U.İ.A. (BEYNELMİLEL MİMARLAR
BİRLİĞİ) 4 ÜNCÜ KONGRESİ
Hamit Kemali SÖYLEMEZOĞLU
Bu birinci yazımızla meslektaşlarımıza Kongre hakkın-da umumî bir fikir vermek ve U.İ.A. meclisinin aldığı ka-rarları bildirmek istiyoruz. Gelecek yazımızda ise Kongre kararlariyle Hollanda intihalarımızı bildireceğiz.
U.İ.A'nın statüsü mucibince 2 yılda bir toplanması ica-beden Kongre bu kerre 1955 de Hollanda'da La Haye'de
Kraliçe hazretlerinin yüksek himayeleri altında 8 - 16 Tem-muz tarihlerinde toplandı. Kongrenin teşkilâtı için 9 komite tertip edilmişti. Bu komiteler.
1 — Şeref komitesi: Reis: Hollonda prensi ve «La Haye» deki kordiplomatiğin en yaşlısı olan Fransız sefiri başta olmak üzere beş Hollandalı vekilden mürekkep şeref reisleri: Aynı komitenin üyelerini ise Hollanda büyük şehir-lerini BelediyJ reisleri, umum müdürler, enstitü ve meslekî teşekküller reisleri ve müdürlerden mürekkep 25 üye.
2 — Himaye Komitesi: Mimarî, yapı ve şehircilik ile alâkalı servislerden 9 üyeden müteşekil.
3 — U.İ.A. İcra Komitesi: Şeref reisi ve komiteye dahil 14 memleket temsilcilerinden mürekkep 15 üye.
4 — U.İ.A. Hollanda Şubesi İcra komitesi: Şube Reisi ile birlikte 6 üye.
5 — idarî Komite : Kongre reis ve reis Vekilleri, umu-mî raportör ve raportörler ve kâtip ile birlikte 10 üye.
6 — Teşkilât komitesi: Reis ve üyelerle birlikte 5 üye. ı7 — Kabul komitesi: 3 üye.
8 — Bayanlar komitesi: 8 bayan.
9 — Mahalli kongre komiteleri: La Haye, Amsterdam ve Rotterdam'da birer üye.
10 — Bayanların gezileri, ikamet meseleleri, salonlar, öğrenciler, öğrenci gezileri, umumî geziler, sergiler, kabul merasimleri, basın işlerile meşgul 9 kişilik komiserler grubu. 11 — Koordinasyon komitesi: Başta U..İ.A. umumî rei-si olmak üzere; 4 üye.
Kongreye 41 memleketin kongre üyeleri, 14 memleketin hükümet temsilcileri, beynelmilel 6 teşekkülün temsilcileri U.İ.A'nın 31 memleketteki şube temsilcileri, 29 memlekete ait mimarî mektebi temsilcileri olmak üzere cem'an 1000'e yakın kimse katıldı.
Kongre Hollandanm Kuzey denizi kenarında bulunan «La Haye» şehrinin plâj ve eğlence yeri «Scheveningen» de toplandı. Kongreciler şehir içinde ve bilhassa Schevenin-gen'deki otellerde yerleştirildi. Kongre umumî heyet ve
komisyon toplantıları aynı yerd? «Kırhaus» oteli salonların-da ve bazı komisyonlar ise müzesi konferans salo-nunda çalıştılar.
KONGRENİN KONULARI : Mimar ve İkametgâh bi-nasının inkişafı gibi umumî bir mâna içinde U.İ.A. 4 üncü kongresinin ana konusunun «1945 - 1955 yılları arasında program, proje, tatbikat bakımlarından i k a m e i g î h » ' teşkil ediyordu.
Bu ana konu yanıbaşında : 1 — Mimarın yetiştirilmesi 2 — Mimarın sosyal mevkii gibi
İki mühim konu da yer alnuş r K çalışmalarını tamamlayıcı mahi\. .
ğıdaki mimarî sergiler tertip edimi. .. . A) La Haye Belediye Müzesinde . 1 — «1945 - 1955 yılları arasında i ele alan U.İ.A'nın beynelmilel sergisi.
2 — 1945 - 1955 yılları arasında Hollanda'da inşa edil-miş en mühim binalara ait umumî bir sergi.
3 — La Haye'deki mimarlar tarafından şehrin inkişafı için yapılan plân ve binalara ait bir sergi.
4 — Mimar öğrencilerin 1955 yılı beynelmilel müsaba-kası sergisi.
B) Delft Teknik Üniversitesi Mimarlık Şubesinde Hol-landalı mimarların yetiştirilmesi konusunda bir sergi.
C) Amsterdam mimarî akademisinde Hollandalı mi-marların yetiştirilmesi konusunda bir sergi.
8 - 17 Temmuz günlerinde devam eden çalışmalarda Kongrenin 16 maddelik yönetmeliği hükümlerine uygun ola-rak U.İ.A. İcra Komitesinin, U.İ.A. Komisyonları, tâlî ve umumî heyetinin ve U.İ.A. meclisinin toplantıları, resmî ka-buller, ziyafetler, ziyaretler ve tetkik gezileri yapılmıştır. Cem'an 10 gün süren bu müddet içinde hemen hemen aralık-sız bir şekilde çalışılmış ve Kongre'ye katılmış olup muh-telif memleketlerden gelen erkek, kadın mimarlar mesleğin bir çok konularını münakaşa etmek ve birbirlerile tanışmak fırsatını bulmuşlardır. Bu yazımızda sadece U.İ.A'nın 1955 La Haye 4 üncü meclisinin gündeminde yer almış bulunan maddeleri gözden geçirerek alman kararları bildireceğiz.
U.İ.A. 1955 Kongresine U.İ.A. Türkiye Şubesi ve İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi adına Şubenin reisi Prof. Mimar H.K. Söy-lemszoğlu, İstanbul İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi adına ayrıca
Fakülte Dekanı Prof. Mimar Kemal Ahmet Aru ve Prof. Mi-mar Orhan Safa. T.C. Hükümeti adına Nafia Vekâleti Yapı ve İmâr İşleri Reis Muavini Y. Mimar Orhan Alsaç, Türkiye Emlâk ve Kredi Bankası adına İdare Meclisi âzâsı Y. Mimar Cemil Topçubaşı, propaganda ve Neşriyat servisi müdürü Emel Tacar iştirâk etmişlerdir.
Ayrıca U.İ.A. beynelmilel mimarî sergisine Türkiye besi adına 27 panoluk bir sergi götürülmüş ve Türkiye Şu-besi, İ.T.Ü. Mimarlık Fak. Nafia Vekâleti adlarına da Kon-gre konularile ilgil ibirer komünike verilmiştir.
U.İ.A. 4 üncü meclisinin gündeminde :
1 — Meclisi teşkil eden delegelerin, meclis yönetmeliği bakımından yoklamalarının yapılması.
2 — U.İ.A. Teşkilâtına katılması teklif edilen yeni şu-belerin durumlarının incelenmesi ve kabullerinin karar al-tına alınması.
3 — U.İ.A. Statüsü ve iç yönetmeliği maddelerinden bazılarında yapılması teklif edilen değişiklikler.
4 — a) U.İ.A. Başkanı raporunun okunması.
b) Birliğin umumî çalışması hakkında münakaşa c) Beynelmilel şehircilik ve mimarî müsabakalar d) U.İ.A. Sergileri
e) Mimarın statüsü
5 — Muhasip raporu, 1953 - 1954 bilânçosu ve 1955-1956 büdçesi.
6 — U.İ.A. İcra komitesinin kısmı yenilenmesi 7 — 1957 meclisi ve kongresi.
Yukarıda zikrettiğimiz 7 maddenin müzakeresi ve bu-hususta alınan kararlar ise:
1 — Gündemin I nci maddesi yönetmelik icabı olarak şifahî yoklama yapılmıştır.
2 — U.İ.A. Teşkilâtına katılmak isteyen: Japonya, İspanya, Macaristan, Romanya, Çin, Kuzey Kore, Batı Almanya hakkın-da U.İ.A. İcra komitesinin teklifleri incelenmiş, umumî he-yetin reyine müracaat ile teşkilâta alınmalarına karar veril-miştir.
3 — 1948 de daha ziyade Avrupa ve Birleşik Amerika memleketleri mimarlarından teşkil olunan U.İ.A. teşkilâtı-na, mes'ut bir inkişaf eseri olarak, Güney Amerika ve Asya
memleketlerinden de iştirâk talepleri gelmiştir. Bunun üze-rine U.İ.A. İcra komitesinin bünyesinde temsil itibarile coğ-rafya bakımından daha hakça bir şeklin tesbiti icabetmiş-tir. Derin ve eraflı müzakereler sonunda: Aşağıdaki 4 büyük grubun teşkili kararlaşmıştır:
1 — Batı Avrupa ve imtidadı: Afrika, Atlântik sahili. 2 — Doğu Avrupa ve Orta Doğu
3 — Birleşik Amerika, Kanada ve Lâtin Amerika 4 — Doğu (Hindistan, Çin, Japonya, Avustralya, En-donezya..)
Bu 4 grubun icra komitesinde yer alması esası kabul edilmiş ve her birinin birer reis vekili ile temsil edilmesi kararlaşmıştır.
Neticede U.İ.A. Statüsü ile iç yönetmeliğinin bu konu ile ilgili maddelerinde yapılması lüzumlu değişiklikler mü-zakere edilerek kabul edilmiştir.
4 — Bundan sonra geçen sene vefat etmiş olan U.İ.A. eski şeref başkanı August Perret'nin hatırasına bir dakika-lık ayakta bir tazim sükûtü yapılmıştır.
U.İ.A. başkanı raporunda 1948 de 24 memleketin iştira-kile işe başlayan Birliğin halen 33 hattâ mıntıka olarak temsil edilen memleketlerle birlikte 36 şubeden teşekkül ettiğini açıklamıştır.
Bu arada Başkan U.İ.A. Beynelmilel sergilerinin bu de-fa La Haye'den en parlak şeklini aldığını ve bu serginin diğer memleketlere de arzu edilirse gönderilebileceğini be-yan etmiştir. U.İ.A. beynelmilel mimârî öğrencileri arasın-daki müsabakadan bahseden başkan, UNESCO nun bu hu-sustaki yardımından bahsederek La Haye de 40 tan fazla fakültenin bu sergiye iştirâk ettiğini söylemiştir.
Buradan sonra U.İ.A. resmî dergisinin Birliğe bağlı bu--lunan memleketlerde çok daha iyi bir şekilde takibini temin etmek üzere her şubenin büdcesine bu mecmua için 40.000.— F.F. lık bir tahsis koymasının ve böylece bu derginin beda-va olarak bütün mimarlara dağıtılabilmesinin teminine ka-rar verilmiştir. Bu arada beynelmilel mimarî ve şehircilik müsabakalarının seneden seneye arttığı belirtilmiş ve bu
hu-(Devamı 93 ncü sahifada^1
idare ve asker kısımlarına aid binalar çevrelemektedir.
4 — 4 aralık 1951 tarihinde hükü-met, şeref holünün ikinci projedeki 28 metrelik irtifaını azaltarak yapı müd-detinden bir tasarruf temin etmek imkâ-nının mevcud olup olmadığını mimarlara sordu. Yaptığımız muhtelif modeller ve etütler neticesinde bu irtifaın kolonadı yükselterek azaltılabileceği neticesine vardık ve şeref holünü taş bir tonoz ye-rine bir betonarme tavan ile örterek bu-nu temin etmenin mümkün olduğubu-nu gördük. Bu hal tarzı esasen zelzele bakı-mından büyük zorluklarla karşılaştığı-mız taştan tonoz konstrüksiyonunun tek-nik mahzurlarını da ortadan kaldırıyor-du. Şeref holünün ve lâhdin mozaikler-deki desenler 15 ve 16. asır kilim ve
halı desenlerimizden alındı. Şeref holü-nün iç duvarları Bileciğin yeşil merile, zemini Hatayın kırmızı mer-merinden kaplanmıştır. Âbide dışta Es-kipazarın sarı Traverten taşından yapıl-mıştır. Bu taş bir çok Roma anıtlarında yapı taşı olarak kullanılan bir malzeme-dir. Şeref holü son şeklinde 1 8 x 2 8 met-re eb'adında ve 17 metmet-re yüksekliğinde olup lâhid bu şeref holünün yükseltil-miş bir ihtiram köşesine konmuştur. İh-tiram köşesi bu kompozisyonun ruhunu teşkil ettiğine göre, burası daha da zen-ginleştirilmiştir. Son istirahat yerinin tek ışık membaı; lâhdin arkasında vatan ufkuna açılmış, kuzey doğuya bakan, bronz parmaklıklı, yüksek ve serin bir penceredir. Bu pencereden Ankara ka-lesinin silûeti görülmekte ve böylece
uzak bir maziyi, ruhan ve manen ebede bağlamaktadır.
Projenin geçirmiş olduğu muhtelif safhaları kısa bir şekilde izaha çalıştım. On üç senelik mesai içerisinde projede anlattığım bir çok değişiklikler oldu. Bu münasebetle ilâve etmek isterim ki, bu çapta vazifeler, hiç bir zaman, bir ham-lede halledilemezler. Müteaddid istiha-le devreistiha-leri geçirmeistiha-leri lâzımdır. Kana-atimce Anıtın almış olduğu son şekil, geçirmiş olduğu muhtelif safhaların en olgunu ve en tatmin edicisidir. Bu ara-da bütün bu mesai esnasınara-da hükümet tarafından daima gösterilen büyük an-layış ve sanatkâra bahşedilen serbest ça-lışma imkânlarından dolayı, mimarların minnetlerini bildirmeyi, bir vazife telâk-ki ederim.
(84 ncü sahifadan devam)
susta daha geniş bir çalışma temenni edilmiştir. Mimarın statüsü üzerinde durulmuş ve bu konuda muhtelif şubelerin çalışmaları ve fikirlerini bildirmeleri istenmiştir.
5 — Nihayet U.İ.A. muhasibi raporunu okumuş ve 55 -53 büdçesi kabul edilmiştir. Bu münasebetle yıllık aidatlarını muntazaman ödemeyen Şubelerin de dikkati çekilmiştir. 6 — U.İ.A. İcra komitesinin kısmî yenilenmesi konusuna geçilerek gizli oyla seçim yapılmış ve neticede :
Reis Vekilliğine Ralph Walker, Şili, Çin, Küba, Mısır, Fransa, Japonya, Meksika, Norveç, İngiltere, Çekoslovakya, Yugoslayva, yeniden üye seçilmişler ve eski üye olan Hol-landa Polonya, Portekiz ile komitenin 14 üye adedi tamam-lanmıştır. Böylece:
İcra komitesi bir reis, bir genel sekreter, 4 reis vekili, bir muhasip, ve Batı Avrupayı ve Batı Afrikayı temsilen 5.
Doğu Avrupayı ve Orta Doğu'yu temsilen 4. Amerikayı tem-silen 3. Asya ve Avustralyayı temtem-silen 2 delegeden teşekkül etmiş ve Asya grubu 3 delegeye hakkı olduğu halde yapılan seçimde ancak 2 delege elde edebilmiş buna mukabil Batı Avrupa hakkı olan 4 delege Fransanın tekrar seçilmesile 5 delege temsil edilmiştir. İcra Komitesinde: Batı Avrupa ve Afrikayı; Fransa, Norveç, Hollanda, Portekiz, İngiltere - Do-ğu Avrupa ve Orta DoDo-ğu'yu: Mısır, Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya - Amerika'yı: Şili, Küba, Meksika - Asya ve Avusturalyayı: Çin ve Japonya temsil etmiştir.
7 — U.İ.A. 1957 Kongresinin Moskova'da toplanması için, U.İ.A. Sovyet Şubesi tarafından yapılan teklif reye ko-nulmuş ve ekseriyetle kabul edilmiştir. Gelecek kongrenin esas teması olarak da: « Ş e h i r l e r i n İ m a r ı n d a v e y e n i d e n t a n z i m i n d e m i m a r ı n r o -l ü » konusu kabu-l edi-lmiştir.
Size 200 Kg. demir, 300 torba çimento, 25 Kg. çivi tahsis edildi. Apartımanmızı yapabilirsiniz ?..
