NİTELİK Yayıncılık
1.
Karesi Beyliği’nin Osmanlı Devleti’ne bağlanması;I. KaresiyöneticilerininOsmanlıidaresinekatılması, II. OsmanlıDevleti’nindonanmagücünesahipolması, III. Rumeli’yegeçişeortamsağlaması
sonuçlarından hangilerine etkide bulunduğu savunulabi- lir?
...
2.
Osmanlı Devleti Anadolu Türk siyasal birliğini sağlama hedefini gerçekleştirirken;I. Uzlaşma, II. Akrabalıkkurma, III. Topraksatınalma
yöntemlerinden hangilerini kullandığı savunulabilir?
...
3.
• Musa Çelebi’nin dinsel danışmanlığını yapan ve “varidat”adlıeseriyleTürktasavvufdüşüncesindeönemlibir
yeriolanulemasınıfınınbirmensubudur.
• Çelebi Mehmet zamanında göçebe Türkmenlerin de
desteğinialarakOsmanlıDevletdüzeninebaşkaldırmış,
müritleriBörklüceMustafaveTorlakKemalöncülüğün
deisyanbaşlatanmutassavıflardandır.
Başlıca özellikleri verilen şahsiyetin adı nedir?
...
4.
Osmanlı Devleti’nde “ülkeninhanedanınortakmalıanlaşınadayanması” ilkesi;
I. Bağımsızlık, II. Adalet, III. Egemenlik
kavramlarından hangileriyle ilgili anlayışı ortaya koyar?
...
5.
Anadolu’da İlhanlı egemenliğinin sona ermesiyle Ankara’yı ele geçiren ve bu yerde kurulan Türk Beyliği’nin adı nedir?...
6.
OsmanlılarınAnadolusiyasalbirliğinigerçekleştirmeyebaşlaması...?...dönemindeyken,bubirliği
büyük ölçüde gerçekleştirmesi ...?... döne
mindedir.
Boşluk olan yerlere hangi bilgilerin yerleştirilmesi gerek- lidir?
...
7.
OsmanlılarınKuruluşdönemindedağılmatehlikesigeçirmesineyolaçan...?...savaşıAnadolu’dayeniden
...?...kurulmasınanedenolmuştur.
Boşluk olan yerlere hangi bilgilerin yerleştirilmesi gerek- lidir?
...
8.
Osmanlıları Ankara Savaşı’nda Anadolu’da toprak kay- bederken, Balkanlarda toprak kaybetmemesinin nedeni olarak;I. Yerleştirme(iskan)siyasetininuygulanması,
II. Fethettiğiyörelerdeuyguladığıadaletlivehoşgörüyeda
yanansiyasetizlemesi,
III. Avrupa’nınsiyasalvedinselkarmaşaiçindebulunması durumlarından hangileri gösterilebilir?
...
9.
Ana do lu’da Türk bir li ği nin bo zul ma sını ve Os man lı Dev- le ti’nin da ğıl ma teh li ke si ge çir me si ne yol açan savaşın adını yazınız....
10.
OsmanlıDevleti’ninkuruluşdönemindeAnadolusiyasalbirliğini sağlama çabasına karşı çıkan siyasi güçler arasında
...?..., Karakoyunlu ...?...,
Timurdevletiyeralır.
Yukarıdaki paragrafın doğru bir anlam kazanması için soru işareti yerine hangi devletler getirilmelidir?
...
TEST - 2
80
NİTELİK Yayıncılık
Anadolu’da Siyasi Birliğin Kurulması
1.
Or han Bey dö ne min de or ta ya çıkan aşa ğıda ki han gi olay, Os man lıla rın de niz gü cü nün oluş ma sına ve böy le- ce Ru me li’de ki iler le yi şin ko lay laş ma sına yol aç mış tır?A) Ankara’nınAhilerdenalınması
B) ÇimpeKalesi’ninBizanslılardanalınması C) İlkdüzenliordununkurulması
D) KaresiBeyliği’nesonverilmesi
E) Maltepe(Palekanon)Savaşı’nınkazanılması
2.
• BizanslıTekfurlarlailkkezsavaşıldı. • Anadolu’dasiyasalbirliğisağlamakkonusundailkadım
atıldı.
• BalkanlardaOsmanlıegemenliğikurulmayabaşlandı.
• RumeliBeylerbeyliği’ndensonraAnadoluBeylerbeyliği
kuruldu.
Os man lı ta ri hin de gö rü len bu ge liş me ler, pa di şah dö nem le riy le eş leş ti ril di ğin de han gi si kap sam dışın da ka lır?
A)OsmanBey B)OrhanBey
C)I.Murat D)I.Bayezit
E)II.Murat
3.
AnadoluSelçukluDevleti’ndedevlethalkilişkisinizedeleyenvedevletinAnadolu’dakigücünüsarsandinselniteliklihalk
ayaklanmasıBabaİshakisyanı’dır.
Aşa ğıda ki ler den han gi si Os man lı Dev le ti’nin Ku ru luş dö- ne min de bu is ya na ben zer lik ta şır?
A) DüzmeceMustafaİsyanı B) ŞeyhBedrettinİsyanı C) ŞahkuluAyaklanması D) BozokluŞeyhCelâlİsyanı E) Kalenderoğluİsyanı
4.
I. Divanvevakıförgütlerininkurulması II. YeniçeriOcağı’nınkurulması
III. Devşirmesistemininoluşturulması
IV. YayaveMüsellemadlıdüzenliordularınınkurulması Os man lı Dev le ti’nde gö rü len bu ge liş me ler den han gi le ri Or han Bey za ma nın da ger çek leş me miştir?
A)lvell B)lvelll C)llvelll D)IveIV E)IIIveIV
5.
Aşa ğıda ki ler den han gi si Os man lıla ra kar şı, Ana do lu Türk Bir li ği nin ku rul ma sına tep ki gös te ren dev let ler den bi ri olamaz?A) EyyubiDevleti B) Karamanoğulları C) MemlûkDevleti D) TimurDevleti E) AkkoyunluDevleti
6.
Aşa ğıda ki Türk Bey lik le rin den han gi si Os man lı Beyliğiyle çağdaş değildir?A) DanişmendliBeyliği B) MenteşeBeyliği C) GermiyanBeyliği D) KaramanBeyliği E) SaruhanBeyliği
TEST - 1
NİTELİK Yayıncılık B) SaruhanoğullarıBeyliği
C) AydınoğullarıBeyliği D) MenteşeoğullarıBeyliği
E) KaresioğullarıBeyliği
8.
I. KaresiBeyliği’ninalınmasıII. ŞeyhBedreddinAyaklanması’nınçıkması III. Suriye,FilistinveMısır’ınalınması IV. Celâlîayaklanmalarınınçıkması
Yukarıdaki gelişmelerden han gi leri Os man lıla rın Ku ru luş Dö ne mi olay la rın dandır?
A)IveII B)YalnızII C)YalnızIII D)YalnızIV E)IIIveIV
9.
Aşa ğıda ki ler den han gi si Os man lı Dev le ti’nin Ana do lu’da iler le me si nin so nuç la rın dan bi ri de ğil dir?A) Türkbirliğininsağlanması
B) Karamanoğullarınınortadankaldırılması C) AnkaraSavaşı’nınyapılması
D) MemlûkDevletiileilişkilerinbozulması E) Balkanlarakesinolarakyerleşilmesi
10.
Aşağıdakilerden hangisi XIII. yüzyılda, Kösedağ Savaşı’ndan sonra kurulan Türk beylikleri kapsamında değerlendirilemez?A) KaramanoğullarıBeyliği B) KaresioğullarıBeyliği C) SaruhanoğullarıBeyliği D) CandaroğullarıBeyliği E) ÇakaBeyliği
D)II.Murat E)II.Bayezit
12.
Aşa ğıda ki ler den han gi si Os man lı Dev le ti’nin Ku ru luş Dö ne mi olay la rın dan bi ri de ğil dir?A) Rumeli’yegeçilmesi
B) Fetretdönemininyaşanması
C) Karadeniz’inTürkgölühâlinegetirilmesi
D) AnadoluveRumeliBeylerbeyliği’ninkurulması
E) Sancağaçıkmauygulamasınınbaşlatılması
13.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Tarihinin;• dördüncüdöneminioluşturan,
• enuzunsürevarlıkgösteren,
• engenişsınırlaraulaşan,
devleti aşağıdakilerden hangisidir?
A) AsyaHunİmparatorluğu
B) KökTürkİmparatorluğu
C) BüyükSelçukluİmparatorluğu
D) CengizHanİmparatorluğu
E) Osmanlıİmparatorluğu
TEST - 2
82
NİTELİK Yayıncılık
Anadolu’da Siyasi Birliğin Kurulması
1.
OsmanlıDevleti’ninkurulduğuilkdönemlerdeAnadoluTürkmen beylikleri birbirleriyle sürekli savaşırken, Osmanlılara
saldırmamışlardır.
Bu du ru mun en önem li ne de ni aşa ğı da ki ler den han gi si- dir?
A) OsmanlılarındaMüslümanolması
B) Osmanlılar’ınBizans’asınırkomşusuolması
C) Osmanlılar’ıncihatvegazayauyguncoğrafyayayönel
mesi
D) Etnikvekültüreldeğerlerinbenzerolması E) Anadolu’daMoğolbaskısınınsürmesi
2.
Os man lı Dev le ti’nde, aşa ğı da ki Türk men bey lik le rin den han gi si nin or ta dan kal dı rıl ma sıy la Kü tah ya ve do lay la rı ele ge çi ril miş tir?A) Germiyanoğulları B) Karesioğulları C) Saruhanoğulları D) Hamitoğulları E) Aydınoğulları
3.
I. OsmanBey II. OrhanBey III. I.Murat IV. I.MehmetV. I.Bayezit VI. II.Murat
Os man lı Dev le ti’nde Ku ru luş Dö ne mi Pa di şah la rının tah- ta çıkış la rı dik ka te alın arak doğ ru bir sıra la ma yapılmak istenirse yu ka rıda ki ler den han gi ikisinin yer de ğiş tir me si ge re kir?
A)IveII B)IIveIII C)IIIveIV D) IV ve V E) IV ve VI
4.
I. Türkmenbeyliklerininyenidenkurulması II. FetretDevri’ninbaşlaması
III. Batı’yayönelikfetihlerinindurması
Yu ka rıda ki ler den han gi le ri An ka ra Sa va şı’nın so nuç la rı ara sın da yer alır?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveII E)I,IIveIII
5.
• Katvan• Kösedağ
• Ankara
Aşa ğıda ki ler den han gi si yu ka rıda ve ri len sa vaş la rın or- tak özel lik le rin den bi ri si de ğil dir?
A) Devletleriyıkılmasürecinegötürmeleri
B) OsmanlılarlaMoğollararasındagerçekleşmeleri
C) Doğudünyasındakiegemenlikçekişmelerisonundaya
pılmaları
D) KazanantarafınMoğolkökenliolması
E) Yenilendevletlerdeotoriteboşluğuyaratmaları
6.
I. HaçlıBirliğisaldırılarınınbaşlamasıII. Timurİmparatorluğu’ylayapılanAnkaraSavaşı’nınkay
bedilmesi
III. MacarlarlaSegedinAntlaşması’nınyapılması
Bu gelişmelerden hangisi ya da hangileri Os manlı’nın Rumeli ve Balkanlar yönünde fetih lere girişmelerine bağlı ortaya çıkmamıştır?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)IIveIII
TEST - 2
NİTELİK Yayıncılık
• CandaroğullarıBeyliği
• KaramanoğullarıBeyliği
Bu beyliklerin varlığına Yıldırım Bayezit tara fından son verildiği hâlde bu beyliklerin yeni den kurulması aşağıda- ki savaşlardan hangi sinin sonuçlarına bakılarak söyle- nebilir?
A)Ankara B)Sırpsındığı C)I.Kosova
D)Ploşnik E)Çirmen
8.
Osmanlı Devleti Türk Beyliklerini egemenliği altına alır- ken;I. Tahtmücadelelerinekarışma, II. Çeyizvetopraksatınalma, III. Savaşyapma
yöntemlerinden hangilerini kullanmıştır?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
9.
BüyükSelçuklulardönemindenbaşlamaküzereAnadolu’yayoğunolarakseferlerdüzenlenmiş,çoksayıdaTürkmennü
fusAnadolu’yagelmeyebaşlamıştır.
Bu durumun;
I. Bizansİmparatorluğu’nunsınırlarınındaralması, II. Şehzadelerarasındatahtkavgalarınınyaşanması, III. Anadolu’daTürkbeyliklerininkurulması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulamaz?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)IIveIII
A)KoyunhisarBizanslılar B)ÇirmenSırplar C)SazlıdereMemlûkler D)NiğboluHaçlılar E)AnkaraTimurlular
11.
Anadolusiyasalbirliğihedefi,Anadolu’dafarklısiyasiotoriteyadagüçlerintekbirçatıaltındatoplanmasıylasağlanır.O
haldeOsmanlıDevleti’ninAnadolu’dagiriştiğihersiyasimü
cadele (bu mücadele ister Müslüman ya da gayrı müslim,
isterTürkyadabaşkabiretnikunsurolsun)Anadolusiyasal
birliğinisağlamaamacıylailişkilidir.AncakTürksiyasalbirliği
nisağlamaçabasıkökeniTürkolansiyasigüçlerlemücadele
yianlatır.
Buna göre;
I. BizanslılardanEdirne’ninalınması,
II. KonyaveKaraman’ınOsmanlıtopraklarınakatılması, III. KaresiBeyliği’ninOsmanlıtopraklarınadahilolması gelişmelerinden hangileri Anadolu Türk siyasal birliğinin gerçekleştirme hedefiyle açıklanamaz?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
12.
II. Murat zamanında İstanbul kuşatılmasının kaldırılma- sında;I. Hamitoğulları, II. Candaroğulları, III. Germiyanoğulları
beyliklerinden hangilerinin Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesinin etkisi vardır?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII
1. BÖLÜM
DEVLETLEŞMESÜRECİNDE
SAVAŞÇILARveASKERLER
3. Ünite
Devletleşme
Sürecinde Savaşçılar
ve Askerler
NİTELİK Yayıncılık
3.1.1 Beylik Döneminde Osmanlı Askeri Gücü
OsmanlıDevleti’nintopraklarınıgenişletmesinde,XVII.yüzyıla
kadarAsya,AvrupaveOrtaDoğusiyasetinibelirleyenbirgüçko- numunaulaşmasındaenönemliunsurlardanbirigüç lü ve di sip
linlibirorduyasahipoluşuydu.BaşlangıçtaOsmanlıBeyliği’nin
ordusunusavaşçıTürkmenaşiretleriileinançvedinuğrunasava- şanlar;Gaziyânırum,Ahiyânırum,Abdalânırum,Baciyânırumadı
verilengruplarınsilahlıbirlikleriilegazilerveabdallaroluşturdu.
DiğerTürkBeylikveDevletlerinaksineerkentarihteOrhanBey
zamanındaaşiretgüçlerindendüzenlibirlikleregeçildi.Gazilerve
aşiretsavaşçılarınadayalıyapıdanyaya ve müsellemadıyladü- zenliorduyageçildi.
Resim3.1YayaveMüsellem
OsmanGazi(kikendisiBizans’akarşısavaşanbiralpveaynı
zamanda bir boy beyiydi.) ilk savaşçı sınıfını gaza ve ganimet
amaçlıtoplananalplarvegazilerdenoluşturmuştur.
Alplikvegazilikgeleneği/anlayışısavunmagücününte- melunsuruydu.İslamiyetöncesindeTürktopluluklarıarasında
cesaretveyiğitliğiyleöneçıkankişilere“Alp”,bukişilereyük- lenenanlamıngelenekselleşmesi“Alplik”kavramınıdoğurdu.
Alplik kavramı kaba bir cesaretin sergilenmesinden ibaret
olmayıpyiğitliğinyanındaahlâklıveyardımseverolmagibiva- sıflarıiçerirdi.İslamiyet’inkabulüilebirliktegazilikanlayışıile
birleşenalplikkavramızamanla“Gazi Alp”olarakadlandırıldı.
Gazilik iseİslamdininiyaymakamacıylayapılansavaşya
damücadeledebulunmaanlamındakullanıldı.TürklerinAnado- luveBalkanlardagerçekleştirdiklerifetihhareketlerinekatılan- laragazidenirdi.İslamıkorumaveyaymaülküsüolancihada
katılmasıvebuülkününsistemleştirilmesigazasiyasetini(ide- olojisini)doğurdu.
Osmanlı Devleti beylik döneminden itibaren askeri teşkilat- lanmayı geliştirmeye yönelik adımlar attı; farklı muharip sınıfla- rı en iyi şekilde kullandı; dönemin şartlarına uygun hale getirdi.
Anadolu’nun uç bölgelerinde toplanan; doğuda Moğollara, ba- tıdaBizanslılarakarşıgazaharaketinin,enönsafındamücadele
edenTürkmenleridevletyapısıiçinealdı.Savaşçıaşiretbirlikle- rininorganizasyonunabüyükönemverdi.Önceaşiretliderlerive
gazilere akın bölgelerini belirledi; akınları belirlenen plan çerçe- vesindegerçekleşmesineözengösterdi.Serbesthareketetme- yealışıkolanaşiretsavaşçılarınınveonlarınliderlerininmerkezi
otoriteyizayıflatıcıeylemlerinisınırladı.Savaşsonrasındaisebu
birliklerinkendiişlerinebakmalarınaizinverdi.
Resim3.2Alpler
İlk dönem Osmanlı ordusunu oluşturan bir diğer unsur da
“Gaziyânırum (Anadolu Gazileri), Ahiyânırum (Anadolu Ahileri),
Abdalânırum (Anadolu Dervişleri) ve Baciyânırum (Anadolu Ka- dınları)”adıylabilinendinselvesosyalgruplardı.
Toplumun çeşitli kesimlerinden gelen bu grup ve zümreler,
Türkiye Selçuklu Devleti zamanında birbirinden farklı alanlarda
faaliyetyürütselerdetemelhedeflerifethedilenyerlerinTürkleş- mesiveİslamlaşmasıydı.Buzümrelerinbaşlıcaunsurlarışunlardı:
Gaziyânırum,Anadolu’daİslamiyet’iyaymayaçalışanvebu
uğurdasavaşlarakatılangazilerdenoluşmaktaydı.
Abdalânırum,dahaçokyerleşimyerlerinigezerekhalkıdini
veahlakiilkelerçerçevesindeörgütleyendervişlerdenoluşurdu.
AnadoludervişlerineAbdalMusa,AbdalMurat,KaracaAhmet,
GeyikliBabaveİleriHocaörnekgösterilebilir.
Bacıyânırum,kent,kasabaveköylerdekadınlarıbirarayage- tirerekdinveahlakkonularındaçalışmalaryapanbirçeşitkadın
örgütlenmesidir.SelçuklularzamanındaTürkkadınlarınındaakıncı
birimleriolduğubilinmektedir.Anadolukadınörgütlenmelerininfe- tihlerdeyeralmasının,OrtaAsya’dakiTürkkadınlarınınsosyalha- yattaetkinolmasınınbirsonucuolarakdeğerlendirilebilir.
Ahiyânırum,AhiEvranöncülüğündekurulan;ahlak,yardım- laşma ve kardeşlik ilkeleri çerçevesinde hareket eden Anadolu
esnaförgütüidi.
Ahiler,Anadolu’nunTürkleşmesürecindefethedilenşehirlerin
kimlikdeğiştirmesindevedevletotoritesinealınmasında;Anado- lu ve Rumeli’de Türk egemenliğini kabul eden gayrimüslimlerin
dindeğiştirmesivezamaniçerisindeTürkleşmesindedeönemli
roloynadılar.
Ahilerinbirdiğerhizmetideorduiçinsilahvesavaşaraçları
üretilmesiveseferlerdehafifpiyade(yaya)birlikleriçerisindeyer
almalarıoldu.