Kırılan santral kesici dişin orijinal diş parçası kullanılarak restorasyonu: Olgu sunumu

(1)

Giriﬂ

Dental yaralanmalar, kazan›n flekline ve darbenin fliddetine göre bazen a¤›z ve çevresindeki yumuflak dokular ve difllerde hafif bir etkiye neden olurken, genellikle hastalar› a¤r›, fonksiyon, estetik ve psikolojik olarak bir çok yönden etkileyen ciddi bir problem olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.

Dental travma vakalar›nda küçük bir mine k›r›¤›n- dan kronda ve/veya kökte bir veya daha fazla say›- da genifl k›r›klar›n olufltu¤u ileri tiplere kadar genifl bir yelpazede diflin sert doku yaralanmalar› olufla- bilmektedir. Krondaki yaralanmalar görünürlükle- rinden dolay› hasta için daha büyük bir endifle kay- na¤› oluflturmakla birlikte tedavileri ve prognozlar›

genellikle daha kolay ve baflar›l› olmaktad›r¹. Travmatik yaralanmalarda en çok etkilenen difllerin üst kesici difller oldu¤u bildirilmifltir¹. Bu tip travma vakalar›nda, diflin fonksiyona kat›lmas›, iyi bir estetik görünüm sa¤lamas› ve diksiyondaki fonksiyonla- r› aç›s›ndan a¤›zda kalmas› istenir. Bu amaçtan yola ç›k›larak; e¤er hasta taraf›ndan difl kronunda oluflan k›r›k parça getirilmiflse, bu parçan›n a¤›zda kalan

parçaya yap›flt›r›lmas› ihtimali ortaya at›lm›fl ve uzun y›llardan beri de kullan›lm›flt›r. Günümüzde adeziv diflhekimli¤indeki geliflmelerle, “Reataçman tekni¤i” ad› verilen bu tekni¤in baflar› ihtimali de art- m›flt›r. Bu amaçla yap›lan çal›flmalarda, dental ade- zivlerle yap›lan birlefltirme iflleminin estetik, fonksiyonel ve difl bütünlü¤ü aç›s›ndan k›sa süreli ideal so- nuçlar verebilece¤i bildirilmifltir^2,3. Baratieri ve ark⁴, benzer teknikle yapt›klar› çal›flmalar›n›n bir y›ll›k sonucunda ise, orijinal parçalar›n kullan›lmas› ile elde edilen klinik bulgular›n özellikle estetik ve periodontal aç›dan olumlu oldu¤unu rapor etmifllerdir.

Bu olgu sunumunda pulpay› da içine alan bir kron k›r›¤›n›n reataçman tekni¤i ile yap›lan tedavisi su- nulmaktad›r.

Olgu

Oniki yafl›ndaki bayan hasta çarpma nedeniyle üst sol santral kesici diflinin k›r›lmas› flikayeti ile klini-

¤imize baﬂvurdu. Hastadan al›nan anamnez sonucunda yaralanman›n 2 saat önce oldu¤u belirlendi.

Hastan›n a¤›z d›ﬂ› muayenesinde herhangi bir pato- lojiye rastlanmad›. A¤›z içi muayenede üst sol santral kesici diﬂte koronal orta üçlüde kron k›r›¤› oldu-

41 ÖZET

K›r›k anterior difllerin, diflin orijinal parças›n›n yap›flt›r›larak restorasyonu, geleneksel kompozit veya protetik restorasyonlara göre daha avantajl›d›r. Kalan difl parças›na k›r›lm›fl parça- n›n yap›flt›r›lmas› daha iyi estetik, fonksiyon ve pozitif psikolojik cevap sa¤lar ve daha h›zl› ve daha az komplike ifllem gerek- tirir. Bu olgu sunumunda, maksiller santral kesici diflinde komplike k›r›k olan 12 yafl›ndaki hastada endodontik tedaviyi takiben k›r›lan parçan›n kimyasal olarak sertleflen rezin sis- temle yap›flt›r›lmas› gösterilmektedir.

Anahtar sözcükler: Reataçman, kök kanal tedavisi, kimyasal olarak sertleﬂen rezin sistem

ABSTRACT

The restoration of the fractured anterior teeth with original tooth fragment has advantages over conventional composite or prosthetic restorations. Reattachment of a fractured fragment to the remaining tooth can provide better esthetics, function and a positive psychological response. It is a faster and less complicated procedure. This case report describes the reattachment of fractured fragment with self curing resin system following endodontic therapy of a 12 years old patient who suffered a complicated fracture of maxillary central incisor.

Key words: Reattachment, root canal therapy, self curing resin system

Ondokuz Mayis Univ Dis Hekim Fak Derg 2006; 7 (1): 41–44

K›r›lan Santral Kesici Diﬂin Orijinal Diﬂ Parças› Kullan›larak Restorasyonu: Olgu Sunumu

Restoration of Fractured Central Incisor Using Original Tooth Fragment: Case Report Ali ERDEM‹R^*

Geliﬂ tarihi : 14.02.2005 Kabul tarihi : 04.10.2005

Received date : 14.02.2005 Accepted date : 04.10.2005

*K›r›kkale Üniversitesi Diﬂ Hekimli¤i Fakültesi, Endodonti Anabilim Dal›, K›r›kkale

(2)

¤u ve bu k›r›¤›n lingual bölgede sement mine birle- flimine kadar uzand›¤›, pulpa odas›n›n aç›k oldu¤u ve perküsyonda çok fliddetli bir a¤r›s›n›n oldu¤u tespit edildi (Resim 1). Ayr›ca k›r›lan diflte herhangi bir lüksasyon bulunmad›¤› da belirlendi. Hasta taraf›ndan getirilen k›r›k difl parças› hemen serum fizyolojik solüsyonuna konuldu. Radyografik muayenede kökte herhangi bir k›r›k veya baflka bir pa- toloji olmad›¤› ve periodontal dokular›n normal oldu¤u saptand› (Resim 2).

Yap›lan muayene sonucunda pulpa odas›ndaki aç›kl›¤›n çok büyük oldu¤u ve buna ba¤l› olarak hastada fliddetli bir a¤r›n›n bulundu¤u göz önüne al›narak difle kanal tedavisi yap›lmas›na karar verildi ve aneste- ziyi takiben rubber dam uygulanarak girifl kavi- tesi aç›ld›. Pulpa doku- su tirnerfle ç›kart›ld›k- tan sonra, apeks belirle- yici (Root ZX, J. Morita Corp, Kyoto, Japan) ile kanal boyu belirlendi ve aletli film al›narak kanal boyunun uygunlu¤u do¤ruland›. Kanal prepa- rasyonu tamamland›ktan sonra uygun bir guta-per- ka kon (Diadent, Korea) seçilerek AH-plus kanal dolgu pat› (Dentsply, De Trey, Germany) ile birlikte kök kanal sistemi lateral kondensasyon tekni¤iy- le tam olarak dolduruldu.

A¤›zda kalan diﬂ ve k›r›k parçada, k›r›k hatt›ndaki mine bizote edildikten sonra dentin yüzeyleri hava ile kurutuldu. Her iki parça C&B Metabond (Par- kell, Farmingdale, NY, USA) ile üretici firman›n

önerilerine uygun olarak yap›flt›r›ld›. K›r›k parçan›n iç yüzeyine ve diflin yap›flma yüzeyine %3 ferrik klorid içeren %10’luk sitrik asit (Dentin Activator A, Parkell, Farmingdale, NY, USA) 10 sn. boyunca uyguland›. Bas›nçl› su ile iyice y›kand›ktan sonra 4 damla likit [5% 4-META (4-methacryloxyethyl tri- mellitate anhydride) - 95% methyl methacrylate)]

ve 1 damla aktive edici solüsyon (tri-n-butyl boro- ne) bir kapta kar›flt›r›larak k›r›k parçan›n iç yüzeyi- ne ve diflin yap›flma yüzeyine uyguland›. Kar›flt›r›lan likidin içine bir ölçek toz ilave edildi ve bu kar›fl›m diflin girifl kavitesine ve k›r›k parça yüzeyine uygulanarak k›r›k parça yerine hafif bas›nç uygulayarak oturtuldu. Taflan fazla materyal al›nd›ktan sonra materyalin polimerize olmas› beklendi. ‹nce grenli el- mas frezler ve polisaj lastikleri ile bitirme ifllemleri tamamland› (Resim 3 ve 4). Hasta yap›flt›r›lan parça- n›n yeniden ayr›lma olas›l›¤›na ve afl›r› ›s›rma kuv- vetlerine karfl› dikkatli olmas› konusunda uyar›ld›.

Hastan›n 6. ve 12. ay kontrollerinde yap›ﬂt›- r›lan parçada herhangi bir problem olmad›¤›

ve hastan›n yap›lan te- daviden memnun oldu-

¤u tespit edildi.

Tart›ﬂma

K›r›k difl parçalar›n›n, mine ve dentinin asit- lenmesi ve adeziv resin sistemlerle yeniden ya- p›flt›r›lmas› fleklindeki

Erdemir

42

Resim 1. Üst sol santral kesici diﬂteki kron k›r›¤›.

Resim 3. K›r›k parçan›n yap›ﬂt›r›lmas›ndan sonraki görüntüsü.

Resim 2. K›r›k diﬂin radyografik görüntüsü.

Resim 4. Tedavi sonras›nda diﬂin radyografik görüntüsü.

(3)

tedavisi y›llardan beri uygulanmaktad›r^2–9. Bu tekni¤in hastan›n kendi difli ile tedavi edilebilmesine olanak sa¤lamas› gibi avantaj› bulunmaktad›r. Oriji- nal difl parças› ile yap›lan bu restorasyonun renk, fle- kil ve fleffafl›k gibi estetik özelliklerinden dolay›, kompozit rezin ve porselen restorasyonlara göre daha estetik bir görüntü elde edilebilir. Komflu difl ile benzer fiziksel afl›nma göstermesi nedeni ile de anterior rehberlik daha do¤ru olarak sa¤lanmaktad›r. Ay- r›ca hasta psikolojik ve sosyolojik olarak kendi difli ile tedavi olmas› nedeniyle kendini daha iyi hisseder.

Ayr›ca alternatif protetik restorasyonlara göre daha k›sa sürede bitirilebilmesi ve daha ucuz olmas› da bu tekni¤in di¤er avantajlar› olarak gösterilebilir^2,5–8. K›r›k parçan›n çok küçük oldu¤u mine ve dentin k›- r›klar›nda, e¤er pulpada aç›lma ve hasar yoksa adeziv sistemler ve kompozit rezinler ile yap›ﬂt›r›lmas›

düflünülebilir. Pulpada aç›lma varsa yine aç›lman›n ve hasar›n büyüklü¤üne göre direkt kuafaj veya kanal tedavisi sonras› yap›flt›rma ifllemi yap›labilir^8,9. Sunulan baz› vakalarda ise k›r›k difllerin yap›flt›r›l- mas› yönteminde, k›r›k hatt›n›n pulpa bofllu¤unu büyük oranda içine ald›¤› durumlarda, bir post yar- d›m› ile kanal içinden destek al›nmas›n›n yararl›

olaca¤› bildirilmifltir⁵. Buna alternatif olarak son y›llarda Ribbond isimli (plazma ile güçlendirilmifl polietilen fiber) yeni bir materyal sunulmufltur. Bu materyalin endodontik tedavili difllerde post yerine kullan›labilece¤i ve ›fl›¤› geçirebilme özelli¤inden dolay› daha estetik sonuçlar elde edilebilece¤i bildirilmifltir². Bu nedenle k›r›k hatt›n›n pulpa bofllu¤u- nu büyük oranda içine ald›¤› durumlarda post yerine ribbond tercih edilebilir². Bu vaka raporunda k›- r›k hatt› daha koronal bölgede oldu¤undan yeterli mine ve dentin dokusuna sahip oldu¤u düflünülerek bu materyalin kullan›lmas›na gerek duyulmam›flt›r.

Bu flekilde tedavi edilen birçok olguda baflar›l› so- nuçlar›n elde edildi¤i bildirilmifltir^8,10,11.

K›r›lan difllerin reataçman tekni¤i ile tedavisinde birçok materyal ve teknik kullan›lm›flt›r¹². Yap›lan bir çok çal›flmada ak›flkan kompozitler, kimyasal olarak sertleflen ve ›fl›nla sertleflen kompozit rezinler ve cam iyonomer esasl› simanlar gibi farkl› ma- teryaller kullan›lm›fl ancak kullan›lan bu materyal- ler aras›nda önemli farklar bulunamad›¤› bildirilmifltir¹². Bunun tersine farkl› teknikler kullan›larak yap›lan çal›flmalarda, kullan›lan tekni¤e ba¤l› olarak farkl› sonuçlar elde edilmifltir¹³. Literatürde bukkal bölgede mine bizotaj›n›n kullan›lmas› (Ena-

mel beveling), mine içinde “V” flekilli oluklar›n aç›lmas› (V-shaped internal enamel groove), Dentin içinde oluklar›n aç›lmas› (Internal dentin groove), k›r›lan parçan›n yap›flt›r›lmas›n› takiben k›r›k hat- t›nda afl›nd›rma yap›lmas› (external chamfer), ya- p›flt›rmay› takiben k›r›k hatt›ndan 2.5 mm koronal ve apikal yönde 0.3 mm derinli¤inde mine kald›r›l- mas› ve kompozit rezinle bu bölgenin kapat›lmas›

(Overcontour), ilave bir preparasyon yap›lmaks›z›n k›r›k parçalar›n yap›flt›r›lmas› (Simple reattachment) gibi teknikler kullan›ld›¤› bildirilmifltir¹². Re- is ve ark.¹³yapt›klar› çal›flmada preparasyon yap›l- madan yap›flt›r›lan örneklerde elde edilen k›r›lma direncinin, di¤er tekniklerle yap›lan yap›flt›rmalara göre daha düflük oldu¤unu bildirmifllerdir.

K›r›k hatt›nda bukkal ve lingual bölgeden yap›lan mine bizotaj ifllemlerinin, k›r›k parçan›n difle ba¤lan- ma kuvvetini artt›rabilece¤i bildirilmifltir³. Baratireri ve ark.³k›r›k hatt›ndaki bizotaj ifllemi ile k›r›k mine prizmalar›n›n ve yüzeyel minenin kald›r›labilece¤ini ve kompozit-mine birleflim hatt›n›n maskelenebile- ce¤ini ve böylece daha estetik bir görünüm elde edilebilece¤ini belirtmifllerdir. Minenin bizotaj› ve asit- lenmesi yöntemi, adeziv diflhekimli¤inde uzun bir süredir kullan›lmaktad›r. Bu yöntem, özellikle bonding sistemlerindeki olumlu geliflmelerle birlikte pek çok olguda diflin yap›s›n› koruyarak restorasyonunu mümkün hale getirmektedir. Özellikle k›r›k difllerin kendi orijinal parças› ile yap›flt›r›lmas› ve bu tedavi fleklinin klinik baflar›s› büyük oranda bonding ajan- lara ba¤l›d›r. Nitekim bugüne kadar pek çok baflar›l›

olgu rapor edilmifltir^2–9. Koyun difllerinde yap›lan çal›flmalarda k›r›lan difller kendi orijinal parças› ile yap›flt›r›lm›fl ve bu difller fonksiyonel streslere maruz b›rak›lm›flt›r. Yap›lan bu çal›flmalar›n^14,15sonucunda bu yöntemin klinik olarak yeterli ve güvenilir bir tedavi flekli olabilece¤i iddia edilmifltir.

Chosack ve Eidelmen¹⁶ k›r›k parçalar›n birlefltiril- mesi iflleminin geçici bir uygulama olarak görülme- si gerekti¤ini belirttikleri çal›flmalar›n›n sonucunda ise mevcut kor yap›s›n›n ileride yap›lacak protetik ifllem için iyi bir altyap› oluflturabilece¤ini bildirmifllerdir. Elaine ve ark.¹⁷k›r›k sonucu pulpas› aç›l- m›fl travma vakalar›n›n tedavisinde, kanal dolgusu sonras› restore edilen eski parçan›n uzun süreli bir klinik baflar›ya sahip olabildi¤ini rapor etmifllerdir.

C&B Metabond yaklaﬂ›k olarak 5-10 dakika içinde polimerizasyonunu tamamlayan kimyasal olarak

43

K›r›lan Santral Kesicinin Restorasyonu

(4)

sertleflen ve doldurucu içermeyen bir adeziv rezin simand›r. Bu yavafl polimerizasyon ile rezin ak›fl›

daha iyi sa¤lan›r ve polimerizasyon büzülmesi böy- lece daha az olur. Methylmethacrylate/polymethyl- methacrylate esasl› olan bu rezin sistem çapraz ba¤- l› polimerlerden çok düz ba¤l› polimerler oluﬂturur- lar. Bunun gibi kimyasal olarak sertleﬂen rezinlerin

›fl›nla sertleflen rezinlere göre daha az stres olufltur- du¤u da bildirilmifltir¹⁸. Özellikle kök kanal›nda de- nenen ›fl›nla sertleflen rezinlerin yüksek polimerizasyon büzülmesine neden oldu¤u ve bunun da dentin-rezin birlefliminde sorunlara neden oldu¤u gösterilmifltir¹⁹. Ayr›ca k›r›k parçalar›n yap›flt›r›l- mas›nda ›fl›nla sertleflen rezinlerin kullan›m›yla ›fl›-

na uzak bölgelerde polimerizasyon tam olarak ger- çekleﬂmeyebilir²⁰. Bunun gibi nedenlerden dolay›

bu vakada kimyasal olarak sertleﬂen bir rezin olan C&B Metabond tercih edilmiﬂtir.

Sonuç olarak k›r›k diﬂ parçalar›n›n reataçman tekni-

¤i ile uygun bir restoratif materyal kullan›larak tedavi edilmesi hem minimal doku kayb›na neden olur hem de optimal bir estetik sa¤lan›r. Ayr›ca di-

¤er restoratif ifllemlere göre daha az maliyete sahip- tir ve minimal zaman içinde tedavi gerçeklefltirile- bilir. Bundan dolay› travma sonucu k›r›lan difl par- ças›n›n muhafaza edilip hekime getirilmesi için hastalar bilinçlendirilmelidir.

Erdemir

44

Kaynaklar

1. Alaçam T. Endodonti. Ankara: G. Ü. Bas›n-Yay›n Yüksekokulu Bas›mevi; 1990, s. 243–75.

2. Baratieri LN, Monteiro SJr, de Albuquerque FM, Vieria LC, de Andrada MA, de Melo Filho JC. Reattachment of a tooth fragment with a “new” adhesive system: A case report. Quintessence Int.

1994; 25: 91–6.

3. Baratieri LN, Monteiro SJr, Andrada MAC. Tooth fracture reattachment: Case reports. Quintessence Int. 1990; 21: 261–70.

4. Baratieri LN, Monteiro SJr. Cardoso AC. Coronal fracture with invasion of the biologic width: A case report. Quintessence Int.

1993; 24: 85–91.

5. Üngör M, Belli S. K›r›k bir anterior diﬂin orijinal parças› kullan›- larak restorasyonu. SÜ Diﬂhek Fak Derg. 1998; 8: 129–31.

6. Hürmüzlü F. Travma Sonucu k›r›lan üst santral difllerde orijinal difl parças›n›n yeni adesiv sistem ile yap›flt›r›lmas›. CÜ Diflhek Fak Derg. 2002; 5: 89–91.

7. Ermifl RB, Ünal GÇ. Vital ve nonvital k›r›k difllerin yeniden yap›fl- t›r›lmas›: ‹ki olgu nedeniyle. GÜ Diflhek Fak Derg. 2003; 20: 41–7.

8. Burke FJT. Reattachment of a fractured central incisor tooth fragment. Br Dent J. 1991; 170: 223–5.

9. Tuluno¤lu ‹F, Görduysus Ö. A simple method for the restoration of fractured anterior teeth. J Prosthet Dent. 1997; 78: 614–5.

10. Koparal E, ‹lgenli TJ. Reattachment of a subgingivally fractured central incisor tooth fragment: Report of a case. J Clin Pediatr Dent. 1999; 23: 113–5.

11. Ludlow JB, LaTurno SA. Traumatic fracture–one visit endodontic treatment and dentinal bonding reattachment of coronal fragment:

Report of case. J Am Dent Assoc 1985; 110: 341–3.

12. Reis A, Loguercio AD, Kraul A, Matson E. Reattachment of fractured teeth: A review of literature regarding techniques and materials. Oper Dent. 2004, 29: 226–33.

13. Reis A, Francci C, Loguercio AD, Carrilho MR, Rodrigues Filho LE. Re-attachment of anterior fractured teeth: Fracture strength using different techniques. Oper Dent. 2001, 26:

287–94.

14. Andreasen FM, Steindardt U, Bille M, Munksgaard EC. Bonding of enamel-dentin crown fragments after crown fracture. An experimental study using bonding agents. Endod Dent Traumatol.

1993; 9: 111–4.

15. Munksgaard EC, Hoytued L, Jorgensen EHW, Andreasen FM.

Enamel-dentin crown fractures bonded with various bonding agents. Endod Dent Traumatol. 1991; 7: 73–7.

16. Chosack A, Eidelman E. Rehabilitation of a fractured incisor using the patient’s natural crown-Case report. J Dent Child. 1964;

71: 19–21.

17. Elaine A, Vilela Maia, Baratieri LN, de Andrada MAC et al.

Tooth fragment reattachment: Fundamentals of the technique and two case reports. Quintessence Int. 2003; 34: 99–107.

18. Feilzer AJ, deGee AJ, Davidson CL. Quantitative determination of stress reduction by flow in composite restorations. Dent Mater.

1990; 6: 167–71.

19. Ngoh EC, Pashley DH, Louishine RJ, Weller RN, Kimbrough WF. Effects of eugenol resin bond strengths to root canal dentin.

J Endodon. 2001; 27: 411–4.

20. Morris MD, Lee KW, Agee K, Bouillaguet S, Pashley DH. Effects of NaOCl and RC-Prep on bond strengths of resin cement to endodontic surfaces. J Endodon. 2001; 27: 753–7.

‹letiﬂim adresi:

Yrd.Doç.Dr. Ali ERDEM‹R K›r›kkale Üniversitesi Diﬂ Hekimli¤i Fakültesi Endodonti Anabilim Dal›

KIRIKKALE Tel : 0318 224 49 27 Faks: 0318 224 36 18

e-posta: erdemirali@hotmail.com