MUSTAFA KAFA / 8. SINIF TAM ÖĞRENME – DENEME YAZI TÜRÜ KONU :
DENEME YAZI TÜRÜ :
Bir yazarın seçtiği herhangi bir konu üzerinde kesin yargılara varmadan, kişisel görüş ve düşüncelerini serbestçe anlattığı yazılara deneme denir.
Özellikleri:
Denemede konu özgürce seçilir. İnsanı ve toplumu ilgilendiren her şey konusu olabilir.
(yaşama, ölüm, aşk, sanat, felsefe, din, ahlâk, töre, bilim, siyaset vb.)
Deneme yazarı kendisiyle konuşur gibi yazar.
Öznel ifadelere sıkça yer verilir.
Yazar kendi düşüncelerini kabul ettirmeye çalışmaz.
Metinde anlatılanlar kanıtlanmak zorunda değildir.
Her kes tarafından anlaşılır ve samimi bir dil kullanılır.
Deneme, herhangi bir konuda düşündürücü ve ufuk açıcı olmalıdır.
Gazete ve dergilerde yayınlanabilir.
Örnek:
Bir ikilidir ağlamak ve gülmek. Ağlamak, sanılanın aksine çaresizlik, zayıflık, güçsüzlük demek değildir bence.
Gariptir belki… Ama ben ne zaman ağlayan birini görsem, içim gerçekten acısa dahi bir miktar da sevinirim. Çünkü üzülmeyi becerebilen bir kişi, sevmeyi de bir o kadar iyi becerebilir. Çünkü, ağlayabilen bir insan gülmenin o mükemmel kıymetini belki de daha iyi anlayabilir.
Yukarıdaki metinde gülme ve ağlama kavramları yazarın olumlu bakışıyla ele alınmış ve yazara özgü düşüncelerle ifade edilmiştir.
: ALIŞTIRMA
Aşağıdaki metinlerden alınmış bölümlerden deneme türüne ait olanları işaretleyiniz.
[ ]
Bilirim ki, ağlayan bir kişinin kalbi henüz nasır tutmamıştır.
Yüreği katılaşmamış, duyguları bitmemiştir. Hani derler ya,
“Kalp ağlamazsa göz yaşı da akmaz…” İşte böyle bir şey…
Sevindiğmde, mutluluktan uçacak olduğumda nasıl kahkahalar atarsam , üzüldüğümde de dökülen gözyaşları bir o kadar değerlidir.
[ ]
İtalyan yazarı Luigi Pirandello'nun bir iki oyununu görmüşsünüzdür, peki hikâyelerini okudunuz mu? Bay Feridun Timur onlardan otuz altısını dilimize çevirmiş, diyebilirim ki o yazarın oyunlarından daha çok beğendim hikayelerini.
[ ]
Bir zamanlar sokaklarda mahalle aralarında top,misket saklanbaç oynayan hayal dünyasında yaşayan mutluluğu oyunda arayan saf çocuklardık. Bi yerimiz acıdığında yada kanadığında annemizin öpücüğü ile iyileşceğini düşüncek kadar saftık şimdi ise acının ne denli gerçek oldunu öğrendik.
[ ]
İnsan önce içindeki sıkıntıyı dağıtmazsa yer değiştirmek daha fazla bunaltır onu: Nasıl ki yerine oturmuş yükler daha az engel olur geminin gidişine. Onun için kalabalıktan kaçmak yetmez, bir yerden başka bir yere gitmekle iş bitmez, önce kendi içinizde biriktirdiklerinizi dağıtmalısınız.
[ ]
Serbest şiir, serbest şiir deyip duruyorsunuz. Allah aşkına söyler misiniz, nedir bu serbest şiir? Şahsen ben çocukluğumdan beri şiirin tanımını şöyle bilirim: Şiir, herhangi bir duygu veya düşüncenin, belirli kalıplar dahilinde, coşkulu bir dille anlatıldığı yazı türüdür. E, o zaman nerede kaldı o belli kalıplar?
[ ]
Her zaman kendi başına olmayı, kendi işini kendim yapmayı seçtim. Kimselerden fayda yoktu çünkü zor günlerimde. Zaten fayda beklemek bir kurtarıcı aramaktır.
Öncelikli ve ilk kurtarıcı kendmiziz aslında. Akıllıca düşünüp sabırlı olarak halledilmeyecek sorun yoktur.
[ ]
Son yıllarda en sık duyduğumuz kavramlardan bir tanesi ''iklim değişikliği'' değil mi? Herkes iklim değişikliğinden bahsediyor, eski yazların veya kışların böyle olmadığını anlatıp duruyor. Peki, insanlar haklı mı, gerçekten de mevsimleri olması gerektiği gibi yaşayamıyor muyuz?
DENEME YAZI TÜRÜ
ETKİNLİK :
Aşağıdaki bilgilerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazınız.
( ) Deneme konuları toplumu ilgilendiren her şey olabilir.
( ) Deneme türünde yazar söylediklerini okuyucuya ispat etmeye çalışmaz.
( ) Yazar karşısındakilere hitap ediyormuş gibi bir üslupla yazısını yazar.
( ) Genelde nesnel herkes tarafından kabul edilebilecek ifadeler yer alır.
( ) Denemelerde samimi ve anlaşılır bir dil kullanılır.
Aşağıdaki bölüme kurallarına uygun söyleşi türünde bir yazı kaleme alın.
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
……….
Aşağıda cümlelerde verilen boşlukları deneme türünün özelliklerine göre doldurunuz.
Düşündürücü- samimi – kanıtlamaya – serbest – öznel
Deneme türü ………. yazılan bir yazı türüdür.
Yazar düşüncelerini ……….. çalışmaz.
Bu yazı türünde yazar ……….. cümleler kullanır.
Deneme, herhangi bir konuda ………. ve ufuk açıcı olmalıdır.
Herkes tarafından anlaşılır ve ……….bir dil kullanılır.
: TEST 1. Tiyatro, modern
anlamda cumhuriyetle birlikte ülkemize gelmiştir.
Öncesinde köy seyirlik oyunları, karagöz ve orta oyunları vardı.
2. Tiyatro denince aklıma, üniversite yılları geliyor.
İnsan en çok kültürel faaliyetleri bu zamanlarda yapıyor ve bir görüş sahibi olmayı başarıyor.
3. Tiyatroyu sevmemek insanın kendisine yaptığı en büyük kötülüktür.
Tiyatro hayatımızdan bir kesit sunar bize ve bunun içinde önemli bir değere sahip olmalıdır.
4. Tiyatro oyuncusu olmayı herkes başaramaz. Yetenekli olmalısınız. Bazıları der ki çok çalışırsan …. Hayır tiyatral bir kabiliyetiniz yoksa hiç boşuna uğraşılmamalıdır.
1. Yukarıdaki metinlerden hangisi deneme türünden alınmış değildir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Sevgiyi evrenin yaratılış sebebi olarak görüyorum. Bakın sevginin olmadığı ortamlara; kaos, kargaşa, ölüm ….. Sevgi dünyayı kurtaracak en büyük erdemdir insanlar için ama önce sevgiyi bilen yüreklere sahip olmalıyız.
2. Yukarıdaki metinde deneme türünün hangi özelliği daha yoğun bir şekilde görülmektedir?
A) Dergi ve gazetelerde yayınlana bilir olması.
B) Kendisi ile konuşuyor gibi yazılmış olması.
C) Daha çok kişisel görüşlere yer verilmesi D) Konunun samimi ve içten bir dille ele alınması.
3. Aşağıdaki bilgilerden hangisi denemeye ait değildir?
A) İnsanı ve toplumu ilgilendiren herşey konusu olabilir.
B) Yazar, konuyu samimi ve içten bir üslupla kalemealır.
C) İşlediği konuya kendi yorumunu sık sık katar.
D) Yazar karşısındaki birisiyle konuşuyormuş gibi yazar.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi deneme türüne aittir?
A) Handan: Beni yalnız bırakın, lütfen.
Haşim Bey: Herkes odayı boşaltsın.
B) Köy meydanında kocaman bir ceviz ağacı var. Altında küçük sandalyeleriyle mini bir çay evi.
C) Zamanı serdim ayaklarına Bana ait olanlarından
D) Okumak, insanı özgürleştiren bir faaliyettir. Bunun içinde her zaman her yerde okumalıyız.
5. Aşağıdakilerden hangisi sadece denemeye ait bir özelliktir?
A) İçten ve samimi bir anlatımının olması.
B) İç konuşma şeklinde yazılması.
C) Gazete ve dergilerde yayımlanması.
D) Öznel ifadelerin kullanılması.
