M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ
R e v u e t r i m e s t r i e l l e D ' a r c h i t e c t u r e - Q Q u a r t e r l y p u b l i c a t i o m on A r c h i t e c - I—| D r e i m o n a t s z e i t s o lı r i f t f ü r D ' u r b a u i s m e et d e s a r t s d ı S c o r a t i f s t u r e c i t y p l a n n i ı ı g a n d d e c o r a t i o n — ba uk u n s t , s t a e d t e b a ı ı und d e k o r a t i o ı ı
İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ YAZARI : ZEKİ SAYAR. U. NEŞRİYAT MÜDÜRÜ M- İLHAN GÖNEN ADRES • A R K İ T E K T ANADOLU HAN No. 33 EMİNÖNÜ , İSTANBUL TELEFON : 2 2 1 3 0 7
K U R U L U Ş U : 1931
Cilt: 34 No. : 316
A b o n e ş a r t l a r ı :
Resmî ve özel bürolar için yıllığı 5 0 . — T.L. Özel kişiler için yıllığı 4 0 . — T.L. » » » Altı aylığı ... 22.50 T.L. Bu sayı 15.— T.L. Yabancı memleketler için 6 0 . — T.L. ARKİTEKT'iıı K O L L E K S İ Y O N L A R I : 1931 — 1935 beher cildi 4 0 . — T.L. 1 9 3 6 — 1940 » » 4 0 . — T.L. 1941 — 1945 » » 3 5 . — T.L. 1 9 4 6 — 1963 » » 4 0 . — T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Yazı; f o t o ; r e s i m v e a b o n e b e d e l l e r i A R K İ T E K T ' i n adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan derg i l e r d e n M ü d ü r l ü ğ ü m ü z m e s ' u l i y e t k a
-b u l e t m e z . Muhabirlerimiz :
B. Almanya: Y . Müh. Mimar Arslan T E R -Z İ O Ğ L U — Fransa: Y . Mimar Halûk T O G A Y — İsviçre : Y . Mimar Seyfi S O N A T — İtalya: Y . Mimar Baran Ç A Ğ A — B. Amerika: Y . Mimar Nezahat A R I K O Ğ L U — İzmir: Y . Mimar Harbi H O T A N — A N K A R A Y . Mimar Ferzan B A Y D A R .
Pour toııt payement et demande des ren-seignements; ainsi qııe pour toııt envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction.
Abonnements pour l'etranger I an 5 Dollars Prix de ce numero 1.25 » Ali subscriptions, letters, photos, articles, advertisements ete. Should be addressed T o : A R K İ T E K T
No. 33, Anadolu han Eminönü, Subscription rates :
Annual subscription Dollars 5.00 Single copy » 1.25
B a ş y a z ı :
L Ü K S K O N U T L A R !
Zeki S A Y Â R Mimar G.S.A.
Bir müddet önce Ankara Hukuk Fakül-tesi Talebe Cemiyeti tarafından düzenlenen «İktisadî Kalkınma Y o l u » konulu açık otu-rumda, Devlet Plânlama teşkilâtı eski müs-teşarı Osman Nuri Torun yaptığı konuşma-da, 1963 d e uygulanan plânda özel sektör yatırımlarının hedef tutulan miktarı aştığını, ancak bunun sanayiden ziyade «Lüks konut-lara» harcandığını, keza aynı oturumda Y ö n dergisi başyazarı Doğan Avcıoğlu ise, özel sektörün arsa spekülâsyonu ile uğraştığını söylemişlerdir.
Özel sektörün arsa spekülâsyonu ile meşgul olup olmadığını bilemeyiz, amma, Türkiye'de inşa edilen konutların «lüks» ile bir ilgisi olmadığını peşinen söyleyebiliriz! Sayın eski Müsteşarın gerçek bir ölçüye dayanarak söylemiş olması icap eden bu iddiayı şüphe ile karşılamaktayız. Özel sek-tör yatırımları «lüks» inşaata sarfediyor derken, bu sahaya yatırılan sermayenin yüzde kaçının, metre kare maliyeti itiba-riyle hiç olmazsa beş yüz liranın üstündeki yapıların teşkil ettiğini belirtmesi gerekirdi. Eğer bu «lüks konut» sözü ile bazı sayılı kimselerin inşa ettirdikleri villâlar ve apart-manlar kastediliyorsa. bunların oranının da bu sahaya yapılan yatırımların ancak %o 5 ine bile varmadığı yapılacak basit bir araştırma ile öğrenilebilir.
1963 de, inşa edilmiş olan bütün ko-nutların metre kare ve tüm maliyetleri in-şaat ruhsatnamelerinde kayıtlı olduğundan, durum istatistik U. Müdürlüğü cetvelerin-den kolaylıkla anlaşılabilir.
Her şeyden önce, «lüks konutlar» der-ken bu tür yapıların vasıflarının da tayin ve tarif edilmesi gereklidir.
Binalarımız tümü itibariyle, başka memleketlerdeki benzerleri ile kıyaslandığın-da, malzeme, işçilik, teknik bakımından maalesef çok düşük vasıflı oldukları, «lüks» değil, çoğunun vasat kaliteli yapılar bile sayılamıyacağı aşikârdır. Konut yapılarımız, maalesef iyi malzeme ve iyi işçilikten yok-sun, amiyane tâbir ile «yalın kat» binalar-dır ki, bunların yüzde doksanını hazır sa-tılan binalar teşkil eder. Diğer taraftan, mimar ve mühendislerimiz, malzemesizlik, teknik ve kalifiye işçi noksanı yüzünden, konutların gerektiği kadar vasıflı yapılama-dığından şikâyetçidirler. Durum böyle iken, özel sektörünün plânda ön görülen hedefi (lüks konutlar) yapmak suretiyle aştığını iddia etmek ç o k gariptir!
Bu konuyu diğer bir açıdan, meselâ, konutların maliyetlerini birim fiyatları ba-kımından incelersek lüks iddiasının, yine yersiz olduğu meydana çıkar. Türkiye Emlâk Kredi Bankasının mesken kredisine esas olan inşaat metre kare maliyeti 325 lira olarak tssbit edilmiştir. Merkezî ısıtma olan bina-ların metre kare maliyetleri 375 lira olarak hesaplanmaktadır. Bu birim fiyatları ise diğer memleketlerin metre kare fiyatlarının çok dûnundadır (1). Gerek özel sektörün, gerekse Yapı Kooperatiflerinin konut in-şaatında «lüks» bahis konusu olamamasına rağmen, 1963 de konut inşaatına fazla yatı-rım yapılmış olduğu doğrudur. Bunun
ne-denlerini araştırırsak, «sosyal konut» ihti-yaçlarının el'an devam etmekte olması, son yıllarda yapı malzemesi sanayiindeki geliş-me, kat alıp satmaktaki kanunî kolaylıkla-rın yatırımı teşvik etmiş olmasıdır.
Belki, 1964 de konut inşaatına geçen yıl kadar yatırım yapılamıyacaktır. Çünkü, İstanbul, Ankara gibi şehirlerimizde artık sosyal konut dışında mesken buhranı diye bir mesele kalmamaktadır. Her sokakta, kiralık veya satılık o kadar çok dairelere rastlan-maktadır ki, bu durum ihtiyaç sahiplerini daha temkinli hareket etmeğe sevkederken, kcnut'a yatırım yapanları da daha ihtiyatlı hareket etmeğe sevketmektedir. Bu yüzden belki de 1965 de özel sektör için konut in-şaatına, plânda örı görülen 2.300 milyon liralık yatırım yapılmıyacaktır (2). Bu su-retle plâncıların, «konut» lara yapılan yatı-rım akımını sanayii çevirmek gayretleri ken-di kenken-dine gerçekleşecektir.
Esasen son zamanlarda mesken inşaa-tında alınan önleyici bir takım takyitler daha şimdiden kendisini hissettirmeğe başla-mıştır. T. Emlâk Kredi Bankasının «Mes-ken Kredisi» ikrazlarmdaki gecikme ve zor-luklar, konut inşasını teşvik eden vergi muafiyetlerinin kaldırılması bu dala yapıla-cak yatırımları önümüzdeki yıllarda çok kı-sıtlıyacaktır.
Emlâk Kredi Bankasının, kredi taahhüt-lerini zamanında yerine getirememesi, vergi muafiyetlerindeki sert dönüşlerin srnucu, belki plâncıların hoşuna gideceks; d:, alı-nan bu tedbirlerin önümüzdeki yılların ko-nut ihtiyaçlarını karşılamaz hale gelmesi de. arzu edilmeyen bir haldir. Her fiilde «5 yıl-lık plânda» inşası ön görülen konut adedin-den daha az sayıda inşaat yapılmaması da gereklidir.
Sosyal mesken inşaatının koop:ratifler, ya da bu iş'e görevlendirilmiş banka ve
di-ğer kurumlar tarafından plânın gerektirdiği miktarda yapılamamasından, aradaki boş-luğu şimdiye kadar özel sektör dediğimiz inşaat yapıcı ve satıcılarının doldurduğu malûmdur.
Ankara Hukuk Fakültesinin tertiplediği bu oturum bazı plâncıların bizim sahamız-daki görüşlerinin ne derecede yüzeyde kal-dığını, meseleyi lâyıkiyle incelemeden bir takım yanlış kanılara saplanmış olduklarını da meydana kcyması itibariyle çok yararlı olmuştur.
(1) Sosyal konut yapıları m2 maliyeti:
Türkiye'de özel sektör 300 TL. » resmî » 500 » İngiltere'de 600 - 700
B. A. D. 800 (2) Plânda 1965 konut yatırımları
hedefi:
R:smî sektör 134 milyon TL. Özel » 2.300 » »
