KONU-8 (ÜNİTE17):
Eğitim
EĞİTİMİN DEĞİŞEN ROLÜ
Nasıl öğreniriz?
Toplumsallaşma
- Aile
- Akran ilişkileri
- Medya
- Toplumsal kurumlar
Kurumsal eğitim
Kurumsal eğitim
Bugün anladığımız anlamıyla kurumsal
eğitim, en fazla üçyüz yıllık bir tarihe sahiptir.
Yani, öğrencilerin özel olarak inşa edilen binalarda, bu iş için eğitim görmüş kişiler
tarafından eğitilmesi, görece yeni bir olgudur.
Matbaa bulunmadan önce kitaplar, ancak seçkin bir azınlık için ulaşılabilir nesnelerdi.
Çocuklar, yetişkinleri taklit yoluyla
öğrenirlerdi.
Modern eğitimden önce...
Kurumsal eğitimin tarihi, dinsel eğitime dayanır.
Manastırlar ve medreseler, bu eğitimin
aktarıldığı yerlerdir...
Çifte Minareli Medrese (Erzurum)
Japonya’dan bir manastır
Bir Çin Manastırı...
Orta Avrupa’dan bir manastır...
Eğitim ve Sanayileşme
Sanayileşmeyle birlikte, bugün anladığımız anlamda eğitime duyulan ihtiyaç da arttı
Eğitimli ve çeşitli becerilere sahip işgücüne duyulan ihtiyaç, eğitim kurumlarının da
gelişmesine ve çeşitlenmesine neden oldu.
Bu yeni beceriler, ebeveynlerden çocuklara
aktarılabilir nitelikte değildi...
“Somut” beceriler/soyut düşünceler
Bilim ile teknoloji, bilimsel düşünce ile araçsal düşünce arasında önemli farklar vardır
Tıpkı “meslek yüksek okulu” ile “üniversite”
arasında olması gerektiği gibi...
Öğrenme arzusu
“Sizin aleyhinizde olsa bile gerçeği bulup ortaya
çıkartın. Hangi kaynaktan gelirse gelsin, gerçeği kabullenmekten kaçmayın”
Biruni: MS1000’li yılların başında, Orta Asya’da yaşamış astronom,
tarihçi, botanist,
farmakolog, jeolog,
matematikçi...
Türkiye’de eğitim sistemi
Osmanlı’nın son döneminde, modern eğitime geçme çabaları görülür.
Eğitimde modernleşmenin başladığı alan, harbiyedir.
Sanayi mektepleri, modern ekonomiye işgücü
yetiştirmek için düşünülmüştür.
Mecburiyet var, okul yok...
1847 yılından itibaren, Osmanlı devletinde yedi yaşına giren çocukların okula
gönderilmesi zorunluydu.
Aynı yıl yedi yaşındaki çocukların sadece
%20’si okula gidiyordu...
Üç önemli devrim (3 Mart 1924)
Hilafetin kaldırılması
Diyanet işleri başkanlığının kurulması
Tevhid-i Tedrisat kanunu
Karma eğitim
1924 yılında, kızlarla erkeklerin beraber
eğitim görmelerine, yani karma eğitime
geçilmesine karar verildi.
Latin Harflerine geçiş
1928 yılında Latin harflerine geçiş,
Cumhuriyet dönemi
eğitimi açısından bir
dönüm noktasıdır.
Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesine
1846 yılından itibaren bir çok kereler açılması denenmiş olan
Darülfünun, 1912
yılında, özerk bir eğitim kurumu haline geldi.
1933 yılında ise
İstanbul Üniversitesine
dönüştü.
Mekteb-i Mülkiye
1859’da kurulan Mekteb-i Mülkiye-i
Şahane, bugün Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi olarak varlığını
sürdürmektedir...
Kız enstitüleri
Kadınların eğitimi, onların annelik ve ev kadınlığı rollerinin
pekiştirilmesine yönelik
olarak tasarlandı...
Çırak okulları
1938 yılında kurulan çırak okulları, Osmanlı döneminin sanayi
mekteplerinin modern bir uzantısı
niteliğindedir...
Köy Ensitüleri (1940-1954)
İsmail Hakkı Tonguç
Hasan Ali Yücel, Köy Enstitülerinin kurucusu ve Eğitim Bakanı, İsmail Hakkı Tonguç ise
başından sonuna kadar
enstitülerin müdürüdür.
Türkiye’de okur yazarlık rakamları
Türkiye’de okur yazarlık istatistikleri, vize sınavı sorularınızdan ikisidir:
Türkiye’de kadınların ve erkeklerin yüzde kaçı okuma yazma bilmiyor? Bu oranların en
yüksek ve en düşük olduğu bölgeler hangileridir?
Bu bilgileri hangi kaynaktan edindiniz ve
hangi yıla ait bilgilerdir?
İnsani Gelişme ve eğitim
Okur yazarlık oranı başta olmak üzere,
eğitimin niceliği ve niteliği, insani gelişmişlik ölçütlerinin en önemlilerinden biridir.
Aynı zamanda, eğitim hizmetlerine erişimdeki eşitlik de ülkelerin gelişmişlik düzeyini
gösterir.
Dünyada okur yazarlık
Eğitim ve yeni iletişim teknolojisi
Çağdaş anlamda eğitimin doğuşu, matbaanın
ondokuzuncu yüzyıldaki gelişimi ile yakından
ilişkilidir.
Yazılı malzemenin
kitlesel olarak yayılması olmaksızın, çağdaş
eğitim mümkün
olmazdı.
Matbaa kadar önemli: Bilişim teknolojisi
Günümüzde, bir başka
“devrim”den, bilişim devriminden söz edilmektedir.
Bilişim teknolojilerindeki
gelişme, eğitimi nasıl
etkileyecektir?
Teknoloji ve toplumsal eşitsizlik
Teknolojik olanakların artışının toplumsal eşitsizlikleri artırıcı ve pekiştirici bir etkisi olabilmektedir.
Bilgisayarların herkes tarafından ulaşılabilir
olmaması, eğitim niteliğinin de farklılaşması
anlamına gelir.
Herkes için değil...
UNDP’nin İnsani
Gelişme Raporunda, internete erişimin
zengin/yoksul
ayrımında yeni bir hat çizdiği belirtilmektedir.
Buna göre, Afrika’da yaşayan her bir milyon kişiye yedi internet
servis sunucusu
düşmektedir.
Eğitim toplumsal eşitsizliklerin
üstesinden gelebilir mi?
Eğitimin özelleştirilmesi
1980’lerden sonra refah devletinin
gerilemesiyle birlikte, kamu harcamalarının kısılması gündeme geldi.
Eğitim harcamaları, kısılan harcamaların başında gelir.
Sınırlı kaynaklarla kalabalık sınıflarda verilen eğitimin niteliğinde ciddi düşüşler olmaktadır.
Eğitimin özelleştirilmesi, bulunan “çözüm”
yollarından biridir.
Yeni bir tartışma alanı
Temel bir insan hakkı
olan eğitimin ücret
karşılığı verilmesi,
günümüzün önemli
tartışma alanlarından
biridir.
Eğitim-öğretim kuramları
Modern eğitimin yapısal olarak eşitsizlikleri artırdığı düşüncesi, uzun bir zamandır
eğitimciler tarafından tartışılmaktadır.
Bu eğitimcilerden biri, Basil Bernstein’dır.
Bernstein ve dilsel kodlar
Basit ve karmaşık
kodlar: sınıfsal ayrım
Ivan Illich
Zorunlu eğitim fikrine karşıdır.
Ona göre okul, dört işlevi yerine getirir:
- Çocukları denetim altında tutma
- Mesleki rol dağılımını sağlama
- Hakim değerleri öğretme
- Toplumun onayladığı bilgi ve becerileri öğretme
Edilgen tüketim
Okullar, disipline sokmayı ve hiyerarşiyi öğretirken çocuk ve gençlerin varolan toplumsal düzeni sorgulamadan kabul etmelerini sağlamayı amaçlar.
Okulların örgütlenme biçimi, çocuklara
“yerlerini bilmeleri”ni öğretir.
Ivan Illich, eğitimi reddetmez ama kurumsal
örgütlenmeye karşı çıkar.
Pierre Bourdieu
Bourdieu, eğitim
kurumlarının, başka toplumsallaşma
kurumları gibi, kültürün yeniden üretimini
sağladığını söyler.
Okul, daha önce edinilmiş kültürel değerleri pekiştirir.
İşçi sınıfından gelen çocukların okul
disipliniyle çatışma
ihtimalleri daha fazladır.
Paul Willis
Paul Willis de
Bourdieu’ya benzer biçimde, kurumsal eğitimin sınıfsal
konumları pekiştirici etkisine dikkat çeker.
Yaptığı alan
çalışmasında, alt sınıflardan gelen
çocukların “yeteri kadar zeki olmadıkları” fikrini daha kolay kabul
ettiklerini göstermiştir.
Farklı bilgi türleri
Paul Willis ve Bourdieu, aşağı sınıftan çocuk ve gençlerin kendilerini “ikinci sınıf” kabul
etme eğilimlerinin, kurumsal eğitimin onların bilgi türlerini ikincilleştirmesinden
kaynaklandığını söylerler.
Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim
Resmi müfredat cinsiyet ayrımcılığı yapmasa da (ki bu da şüphelidir), okul ortamları ve
kültürleri, cinsiyet eşitsizliklerini ve ayrımcılığı yeniden üretir.
Ders kitaplarının görsel içeriğinden okuldaki
cinsiyet hiyerarşilerine kadar pek çok şey,
çocukların küçük yaştan itibaren ayrımcılığı
öğrenmelerini ve içselleştirmelerini sağlar.
Toplumsal cinsiyet ve okuldaki başarı
Cinsiyet ve başarı arasındaki ilişki,
1990’lardan itibaren dramatik biçimde değişmiştir.
1970 ve 80’lerde yapılan araştırmalar, kız öğrencilerin orta öğrenime kadar başarılı
olmakla birlikte, sonradan başarı grafiklerinde ani bir düşüş olduğunu ortaya koymaktaydı.
1990’larda ise, erkek öğrencilerin
başarısızlığı sorunu üzerinde çalışılmaktadır.
Peki neden?
Kız öğrenciler için olumlu rol modelleri
Geleneksel ev kadını kalıbının kırılması
Cinsiyet ayrımına karşı mücadele
“delikanlıcılık”
Toplumsal cinsiyet mi sınıf mı?
Toplumsal cinsiyet ve yüksek öğretim
Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerinde kadınların yüksek
öğrenimden yararlanma imkânları, Türkiye’ye göre hala daha düşük...
Neden?
Toplumsal dışlanma ve eğitim
Eğitimden dışlanma ile toplumsal dışlanma arasında çok yakın bir bağlantı vardır.
San Francisco’da okula kayıt yaptıran
öğrencilerin %16’sı, okuldan atılanların ise
%52’si siyah!
Böylece dışlanma döngüsel hale gelir...
Zeka/Başarı
Zeka diye bir şeyin var olup olmadığı, varsa
nasıl tanımlanabileceği, uzun zamandır tartışılan bir konudur...
Zekayı ölçtüğü
varsayılan IQ testi ile akademik başarı
arasında korelasyon vardır...
Beyaz öğrencilerin IQ
sonuçları, siyahlardan
daha yüksektir. Neden?
Duygusal ve sosyal zeka
Zekanın tek bir
bileşenden oluşmadığı, tersine farklı zeka
türlerinin bulunduğu,
bugün genel olarak
kabul görmektedir...
Okullarda duygusal zekanın
geliştirilmesi için ne yapılabilir?
Yaşam boyu öğrenim
İş yaşamındaki ve teknolojideki hızlı
değişimler, kurumsal eğitimin tek başına yetersiz hale gelmesi sonucuna yol açar...
