Sekizinci sınıf Türkçe dersi ortak sınavı sorularının öğretim programına göre değerlendirilmesi

(1)

(2)

SEKİZİNCİ SINIF TÜRKÇE DERSİ ORTAK SINAVI SORULARININ ÖĞRETİM PROGRAMINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

OSMAN KÜRŞAT YORGANCI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

(3)

i

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

YAZARIN

Adı : Osman Kürşat Soyadı : YORGANCI

Bölümü : Türkçe Öğretmenliği İmza :

Teslim tarihi : 28 Ocak 2014

TEZİN

Türkçe Adı : Sekizinci Sınıf Türkçe Dersi Ortak Sınavı Sorularının Öğretim Programına Göre Değerlendirilmesi

İngilizce Adı : An Evaluation Of 8th Grade Turkish Test Questions Of The Common Exam In Teog On The Basis Of The Curriculum

(4)

ii

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

İmza :

(5)

iii

Jüri Onay Sayfası

Osman Kürşat YORGANCI tarafından hazırlanan "SEKİZİNCİ SINIF TÜRKÇE DERSİ

ORTAK SINAVI SORULARININ ÖĞRETİM PROGRAMINA GÖRE

DEĞERLENDİRİLMESİ" adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda Yüksek Lisans olarak kabul edilmiştir.

Danışman : Doç. Dr. Fahri TEMİZYÜREK Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, Gazi Üniversitesi

Başkan : ...

Üye : ...

Tez Savunma Tarihi : …../…../……….

Bu tezin Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda Yüksek Lisans/ Doktora tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Servet KARABAĞ

(6)

iv

Muhsin YAZICIOĞLU'nun aziz hatıralarına ve oğlum Muhsin'e

Bu çalışmamı, "Bir hayalim var; bütün vatandaşlarımızın ay yıldızlı bayrağın altında şerefle yaşadığı bir Türkiye hayal ediyorum. Bir hayalim var; başını örtenle açanın aynı üniversitede yasaksız, kavgasız, kardeşçe yaşadığı bir ülke hayal ediyorum. Bir hayalim var; Kürt, Türkmen, Alevi, Sünni ayrımı olmadan zengin, fakir, yoksul ayrıcalığı görülmeden imtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir Türkiye istiyorum. Kısacası Balkanlardan Çin Seddi'ne kadar kaynaşmış, güçlü bir Türk Dünyası hayal ediyorum.” sözleri ve muhteşem belagatiyle "Büyük Türkiye" idealinin şifrelerini adeta kana kana ve doyasıya içelim diye bizlere altın kâsede sunan, bir kar tanesi kadar saf, temiz, ak ve pak insan; bir kar tanesi misali nevi şahsına münhasır adam Muhsin YAZICIOĞLU'nun aziz hatıralarına ve ismiyle yaşasın muradıyla ad verdiğimiz oğlumuz Muhsin'e ithaf ediyorum.

(7)

v

TEŞEKKÜR

Çok kıymetli Hocam Doç. Dr. Fahri TEMİZYÜREK'e; çalışmamı tamamlayabilmem adına desteklerini esirgemeyen Akyurt İlçe Millî Eğitim Müdürü Sayın Hocam Hasan KALELİ'ye; hayatımın her döneminde, mutlulukta ve kederde hep yanımda olan hanımım Didem YORGANCI'ya teşekkürü bir borç bilirim.

(8)

vi

SEKİZİNCİ SINIF TÜRKÇE DERSİ ORTAK SINAVI SORULARININ

ÖĞRETİM PROGRAMINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

(Yüksek Lisans Tezi)

Osman Kürşat YORGANCI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ocak 2015

ÖZ

Bu çalışma, Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş’te 8. sınıflara uygulanan Ortak Sınav Türkçe sorularının İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'yla örtüşme düzeyini, uygunluğunu ve programda belirtilen kazanımları ne derece ölçtüğünü belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada "Madde Kökü Tarama" ve "Anket" yöntemleri kullanılmıştır. "TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan sorular, İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda belirtilen kazanımları (bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları) ölçme konusunda yeterli midir?" sorusu çalışmamıza temel teşkil etmiştir. Çalışmamızın ana problemini oluşturan bu sorunun cevabını bulabilmek için örneklemimizi oluşturan 28 Nisan 2014 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı A Kitapçığı'nda bulunan 20 sorunun tamamı İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda belirtilen öğrenme alanı amaç ve kazanımlarıyla tek tek karşılaştırılmış, bu soruların programda belirtilen hangi öğrenme alanı ve kazanımlarla örtüştüğü ve ne düzeyde örtüştüğü belirlenmiştir. Elde edilen sonuçların test edilmesi için Ankara ili ve ilçelerindeki ortaokullarda görev yapmakta olan ve uzman grubunu temsil eden 20 Türkçe öğretmeninin bir anket yardımıyla düşünceleri alınmıştır. Uzman grubunu oluşturan öğretmenler, kendileri için hazırlanmış olan anketlerde verilen bir kazanım ve o kazanımla örtüştüğü, o kazanımı ölçtüğü düşünülen bir soruyu incelemişler; "Evet, bu soru, bu kazanımı ölçmektedir.", "Bu soru, bu kazanımı kısmen ölçmektedir.", "Hayır, bu soru, bu kazanımı ölçmemektedir." seçeneklerinden birini işaretleyerek düşüncelerini belirtmişlerdir. Sayısal ifadelere dönüştürülen öğretmen görüşleri tablolara yansıtılmış, tablolar yardımıyla analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, çoktan seçmeli testlerin yapısından; çoktan seçmeli testlerin Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda belirtilen öğrenme alanları (Dinleme/İzleme, Konuşma, Okuma, Yazma) ve Dil Bilgisi kazanımlarını tamamen ölçmede tek başına yeterli ve uygun bir ölçme aracı olmadığından; sınavdaki madde (soru) sayısı (20) sınırlılığının ve her bir maddenin yalnız

(9)

vii

bir kazanımı ölçmesi gerektiği genel geçer ölçme kuralının doğal bir sonucu olarak programda belirtilen 194 kazanımın tamamının 20 madde ile ölçülemeyeceğinden 28 Nisan 2014 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı sorularının İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda belirtilen kazanımları ölçmede yetersiz kaldığı anlaşılmıştır. İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı ile öğrencilere Dinleme/İzleme, Konuşma, Okuma, Yazma öğrenme alanı ve Dil Bilgisi kazanımlarının verilmesi, kazandırılması hedeflenmektedir. Bu sebeple öğrencilerin Türkçe dersi akademik başarılarını, programda belirtilen kazanımların ne kadarını edindiklerini tam olarak ve yeterli düzeyde ölçebilmek; ya dört öğrenme alanı ve Dil Bilgisi kazanımlarını tam ve yeterli düzeyde, tek başına ölçebilecek bir ölçme aracı geliştirmekle ya da her öğrenme alanı ve Dil Bilgisi için, bu öğrenme alanları ve Dil Bilgisi kazanımlarını ayrı ayrı, tam ve yeterli seviyede ölçebilecek birden fazla ölçme aracı tercih etmekle mümkün olabilir.

Bilim Kodu :

Anahtar Kelimeler : Ortak Sınav, Türkçe Dersi Soruları, Teog. Sayfa Adedi : 79

(10)

viii

AN EVALUATION OF 8

th

GRADE TURKISH TEST QUESTIONS OF

THE COMMON EXAM IN TEOG ON THE BASIS OF THE

CURRİCULUM

(M.S Thesis)

Osman Kürşat YORGANCI

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

January 2015

ABSTRACT

This study aims to find out to what extent the Turkish questions asked at the 8th Grade TEOG (the transition from the Primary Education to Secondary Education) Examoverlaps the Primary Education Turkish Class Curriculum (6,7 and 8th Grades) and to what extent they asses the objectives given in the Curriculum. A "Screening Method" and a "Questionnaire" were administered. The research question in this study is “ Are the questions in the Turkish Test of the TEOG Exam sufficient in assessing the objectives (knowledge, skills, behaviours, and habits) stated in the Primary Education Turkish Class Curriculum ( 6,7 and 8th Grades) ?”. In order to answer this question, the 20 questions in

the 8th_{Grade 2}nd _{Term TEOG Exam Turkish Test dated 28 April 2014 were compared one}

by one to the objectives stated in the Primary Education Turkish Class Curriculum (6,7 and 8th Grades) to determine which questions overlap with which objectives and to what extent they overlap. In order to test the findings, a questionnaire was administered to 20 Turkish teachers representing the expert group and working in Ankara and its towns. The teachers who form the expert group examined each objective and each question thought to be overlapping and assessing that objective in the questionnaire and stated their opinion as “Yes, I think this question assesses this objective” or “This question assesses this objective to some extent” or “No, this question does not asses this objective”. These teacher remarks were converted into numeric data in the form of tables and analyzed by the help of these tables. As a result, it was decided that the questions in the 8th_{Grade 2}nd _{Term TEOG Exam}

Turkish Test dated 28 April 2014 were insufficient in assessing the objectives stated in the Primary Education Turkish Class Curriculum (6,7 and 8th Grades) because of the structure of the multiple choice test items, because of the fact that multiple choice tests are not solely sufficient and suitable instruments to measure the objectives related to the skills (Listening, Speaking, Reading, Writing) and Grammar and stated in the Primary Education Turkish

(11)

ix

Class Curriculum and because, as a result of the limited number of the items (20) in the exam, and as a natural consequence of the widely accepted assessment and evaluation principle saying that one item should only assess one objective, it is not possible to assess the 194 objectives stated in the curriculum using 20 items. The Primary Education Turkish Class Curriculum (6, 7 and 8th _{Grades) aims to make students gain language skills}

(Listening, Speaking, Reading, Writing) and Grammar skills. In this respect, it is only possible to assess the students’ academic achievement in Turkish and measure sufficiently and exactly to what extent they achieve the objectives stated in the Curriculum by either developing one single instrument which can assess the four skills and grammar sufficiently and exactly or giving preference to multiple instruments which can assess the objectives for every skill and grammar separately.

Science Code :

Key Words : Turkish Test Questions, Common Exam, Teog. Page Number : 79

(12)

x

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ... v ÖZ ... vi ABSTRACT ... viii İÇİNDEKİLER ... x

TABLOLAR LİSTESİ... xii

SİMGE ve KISALTMALAR LİSTESİ ... xiv

BÖLÜM I.GİRİŞ... 1 1.1. Problem Durumu ... 3 1.1.1. Alt Problemler ... 3 1.2. Çalışmanın Amacı ... 3 1.3. Çalışmanın Önemi ... 4 1.4. Çalışmanın Varsayımları... 5 1.5. Çalışmanın Sınırlılıkları ... 5 1.6. Tanımlar ... 6 BÖLÜM II. YÖNTEM ... 9 2.1. Araştırmanın Modeli ... 9 2.2. Evren ve Örneklem ... 9 2.3. Verilerin Toplanması ... 10 2.4. Verilerin Analizi ... 10

BÖLÜM III. KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 13

3.1. Türkçe Dersinin Genel Özellikleri ... 14

3.2. Türkçe Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme ... 15

3.3. Ölçme Değerlendirme Yöntemi Olarak Çoktan Seçmeli Testler ... 17

3.4. Ortaöğretime Geçişte Geçmişten Günümüze Uygulanan Sınavlar ... 18

3.5. Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi ... 19

3.6. Ortak Sınavlar ... 20

3.7. Uygulanmakta Olan İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı ... 21

(13)

xi

BÖLÜM IV. BULGULAR ve YORUMLAR... 27

4.1. İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda Öğrenme Alanları ... 27

4.1.1. Dinleme/İzleme ... 27

4.1.1.1. Dinleme/İzleme Becerisiyle İlgili Amaç ve Kazanımlar ... 28

4.1.1.2. Dinleme/İzleme Becerisi Kazanımları ve Ortak Sınav Türkçe Sorularıyla İlgili Bulgu ve Yorumlar ... 30

4.1.2. Konuşma ... 30

4.1.2.1. Konuşma Becerisiyle İlgili Amaç ve Kazanımlar ... 30

4.1.2.2. Konuşma Becerisi Kazanımları ve Ortak Sınav Türkçe Sorularıyla İlgili Bulgu ve Yorumlar ... 32

4.1.3. Okuma ... 33

4.1.3.1. Okuma Becerisiyle İlgili Amaç ve Kazanımlar ... 33

4.1.3.2. Okuma Becerisi Kazanımları ve Ortak Sınav Türkçe Sorularıyla İlgili Bulgu ve Yorumlar ... 36

4.1.4. Yazma ... 43

4.1.4.1. Yazma Becerisiyle İlgili Amaç ve Kazanımlar ... 44

4.1.4.2. Yazma Becerisi Kazanımları ve Ortak Sınav Türkçe Sorularıyla İlgili Bulgu ve Yorumlar ... 46

4.1.5. Dil Bilgisi ... 46

4.1.5.1. Dil Bilgisiyle İlgili Amaç ve Kazanımlar ... 47

4.1.5.2. Dil Bilgisi Kazanımları ve Ortak Sınav Türkçe Sorularıyla İlgili Bulgu ve Yorumlar ... 48

BÖLÜM V. SONUÇ ve TARTIŞMA ... 51

5.1. Sonuçlar ... 51

5.2. Tartışma ... 54

KAYNAKLAR ... 57

EKLER... 59

Ek-1. 28 Nisan 2014 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı "A" Kitapçığı Soruları ve Cevap Anahtarı ... 60

Ek-2. Anket Formları ... 67

(14)

xii

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı 1. Sorusunun 4.1. Numaralı Kazanımı Ölçme Yeterliliği ... 36 Tablo 2. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı 2. Sorusunun

2.1. Numaralı Kazanımı Ölçme Yeterliliği ... 36 Tablo 3. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı 3. Sorusunun

(15)

xiii

Tablo 15. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı 20. Sorusunun 6.2. Numaralı Kazanımı Ölçme Yeterliliği ... 46 Tablo 16. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı 5. Sorusunun

2.7. Numaralı Kazanımı Ölçme Yeterliliği ... 50 Tablo 21. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı Sorularının Öğrenme

Alanlarına Göre Dağılımı ... 51 Tablo 22. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı Sorularıyla

Kazanımların Ölçülme Oranları ... 52 Tablo 23. 8. Sınıf II. Dönem Türkçe Dersi Ortak Sınavı Sorularının

Kazanımları Ölçme Düzeyi ... 53 Tablo 24. Ölçülen Toplam Kazanım Sayısının Öğrenme Alanları Toplam

(16)

xiv

SİMGE ve KISALTMALAR LİSTESİ

MEB Millî Eğitim Bakanlığı

OKS Ortaöğretim Kurumları Sınavı

SBS Seviye Belirleme Sınavı

(17)

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

İnsanlar hayatları boyunca kendilerini ifade edebilmek ve diğer insanların söylediklerini anlayabilmek için dili kullanmıştır. Bu yüzden dil büyük önem arz etmektedir. İnsanların kendilerini en iyi ifade edebilecekleri dil de ana dilleridir.

Bizim ana dilimiz Türkçedir. Bu sebeple bütün eğitim kademelerine Türkçe eğitimi ve öğretimi için Türkçe Ders Programları konulmuştur. Hem bu programları değerlendirmek hem de Türkçe eğitimi ve öğretiminin gerçekleşme düzeyini ölçmek için sınavlar yapılmış ve yapılmaktadır.

Gerçekleştirilen bu sınavlar neticesinde elde edilen sonuçlar, öğrencilerin okuyacakları lise ve üniversitelerin belirlenmesinde etkili olmaktadır. Bu belirleme öğrencilerin meslek seçimi ve daha sonraki hayatları için de oldukça önemlidir. Dolayısıyla yapılacak sınavlara, hazırlanacak sorulara gereken önemin verilmesi ve dikkat edilmesi gerekmektedir. Ölçülecek bilgi, beceri ve davranışların belirlenmesi ve bunların nasıl ölçüleceğine karar verilmesi özellikle dikkat edilmesi gereken unsurlardandır.

Ölçülecek bilgi, beceri ve davranışlar öğretilen konularla örtüşmeli; hazırlanan öğretim programlarında öğretilmesi gerektiği düşünülen bilgi, beceri ve davranışları açıklayan amaç ve kazanımlar açıkça ifade edilmeli; ölçme bu programlardan hareketle gerçekleştirilmelidir.

İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı’nın ilk adı 2005 İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Dersi Öğretim Programı'dır. Bu programda “yapılandırmacı” yaklaşımın temel alındığı; çoklu zekâ ve öğrenci merkezli öğrenme gibi çeşitli yaklaşımlardan yararlanıldığı açıkça ifade edilmiştir. Bu programı ölçecek sınavların da aynı ya da benzer yaklaşımlarla hazırlanması gerekmektedir. Programın değerlendirilmesi açısından ölçüm aracının özellikleri son derece önemlidir.

(18)

2

benimsenen yaklaşımların getirdiği yenilikler; zorunlu eğitimin 8 yıldan 12 yıla çıkartılarak eğitimin 4 yıl süreli ilkokul, 4 yıl süreli ortaokul ve 4 yıl süreli lise kademelerine bölünmesinin doğal sonucunun getirdiği değişimler neticesinde Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) daha önce Ortaöğretim Kurumları Sınavı (OKS) ve Seviye Belirleme Sınavı (SBS) gibi çeşitli isimlerle gerçekleştirdiği sınavların yerine 2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren Temel Eğitimden Ortaeğitim-öğretime Geçiş (TEOG) Ortak Sınavı'nı getirmiş ve uygulamaya başlamıştır.

2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş'te ve sınavla öğrenci alan okullara yerleşmede Ortak Sınavlar belirleyici olmaktadır. Günümüz itibariyle Ortak Sınavlar birinci ve ikinci dönem olmak üzere; birinci dönem 28-29 Kasım, ikinci dönem 28-29 Nisan tarihlerinde yapılmaktadır. Öğrenciler, birinci dönem girecekleri Ortak Sınavlarda sınav tarihine kadar işlemiş oldukları konulardan, ikinci dönem girecekleri Ortak Sınavlarda ise eğitim-öğretim yılı başından itibaren işlemiş oldukları konuların tamamından sorumlu tutulmaktadır. Ortak Sınavlar sadece 8. sınıf öğrencilerine dönük yapılmaktadır. Fen ve Teknoloji, Matematik, Türkçe, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, Yabancı Dil ve Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi olmak üzere temel dersler için yapılan Ortak Sınavlar, her iki dönemde de üç yazılısı olan derslerin ikinci, iki yazılısı olan derslerin birinci yazılısı olarak kabul edilmekte ve değerlendirilmektedir.

MEB (2013)'e göre ortaöğretim kurumlarına yerleştirmeye esas puan, 6, 7 ve 8. sınıf yılsonu başarı puanlarının %30’u ile 8. sınıfta uygulanan ağırlıklandırılmış Ortak Sınav puanlarının %70’inden oluşacaktır. 6 ve 7. sınıflarda bütün derslerin notları öğretmen tarafından verilecektir. 8. sınıfta, 6 temel dersten 3 yazılısı olanların 2.'si, 2 yazılısı olanların 1.'si ortak yazılı olarak yapılacaktır. Geri kalan derslerin yazılılarının tamamı öğretmen tarafından yapılacaktır. Başarı puanı hesaplanırken bütün derslere ait yazılıların ve performans değerlendirmelerinin ortalaması alınarak öğrencinin o derse ait başarı notu belirlenecektir. 6, 7 ve 8. sınıfların yılsonu başarı puanı 300 üzerinden Ortak Sınavların puanı 700 üzerinden hesaplanacak, ortaöğretime yerleştirmeye esas puan ise bu ikisinin ortalaması alınarak 500 üzerinden hesaplanmaktadır. (MEB'den aktaran İnci, 2014)

Ortak Sınavların ortaokuldan liseye geçişte çok büyük bir önem ifade ettiği düşünüldüğünde; bu sınavlar öğrencilerin gelecekteki akademik yaşantılarını belirleyen en önemli ölçütlerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sınavların her bakımdan geçerli, ölçme konusunda yeterliliği yüksek sağlam bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir.

(19)

3

Hem amaçları hem uygulanışı hem de sonuçları bakımından güvenilir sınavlar uygulanmalıdır. İlk ve ortaöğretim programlarında belirlenen bilgi, beceri ve davranışların tamamının bu sınavlarla değerlendirilememesi; bazı kazanımların sınav kapsamı dışında bırakılması veya öğretim kurumunun amaçları arasında olmadığı için programlarda öğretilmesi planlanmamış bilgi ve becerilerin ölçülmesi bu sınavların geçerliğini ve güvenirliğini düşürecektir.

Çeşitli eğitim kademelerinde yapılan bu tür sınavların zaman zaman eleştiri konusu olduğu bilinmektedir. Bu eleştiriler daha çok sınavların uygulanma biçimi, içerdiği maddelerin (sorular) öğrenme alanlarına göre dağılımı ve kalitesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sınav kitapçığında yer alan soruların eğitim kurumunda öğretilmesi planlanan bilgi, beceri ve davranışlarla örtüşmediği iddiaları ise bu sınavlara yöneltilen eleştiriler içinde önemli bir yer tutmaktadır (Demir, 2010, s.1-2.).

1.1. Problem Durumu

"TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan sorular, İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda belirtilen kazanımları (bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları) ölçme konusunda yeterli midir?" sorusu çalışmamızın ana problem cümlesini oluşturmaktadır.

1.1.1. Alt Problemler

1. TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan soruların ilgili olduğu kazanımları belirlemek,

2. TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'ndeki soruların öğrenme alanlarına göre dağılımını belirlemek,

3. Bu veriler ışığında TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nin hedef kitlenin akademik başarısını ölçme konusundaki yeterlilik düzeyini ortaya koymak.

1.2. Çalışmanın Amacı

Bu çalışmanın amacı; TEOG Ortak Sınavı Türkçe sorularının öğrenme alanlarına göre dağılımını, bu soruların İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda

(20)

4

yer alan kazanımlardan hangileriyle ilgili olduğunu belirlemek ve TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nin ölçme konusundaki yeterlilik düzeyini ortaya koymaktır.

1.3. Çalışmanın Önemi

2007-2008 eğitim-öğretim yılına kadar ilköğretim öğrencilerinin akademik başarıları, 8. sınıfın sonunda OKS adı verilen bir sınavla ölçülmekteydi. Bu sınav sisteminin birtakım sakıncaları tespit edilmiştir. Örneğin öğrencinin sekiz yıllık birikiminin ve başarısının 180 dakikada ölçülemeyeceği düşüncesinden hareketle bu sınavların uygulanma biçimi her fırsatta eleştirilmiştir. Ancak öğrencinin kendini ifade etmesi önündeki engelleri ortadan kaldıracak bir tedbir de uzun süre alınamamıştır. Bu olumsuzlukların en aza indirilmesi için 2007-2008 eğitim-öğretim yılından itibaren ilköğretim öğrencilerinin akademik başarıları SBS adı verilen yeni bir sınav ile ölçülmeye başlanmıştır. Bu sınavların uygulanma biçiminin, içeriğinin ve amaçlarının OKS'ye göre daha pedagojik olduğunu ve bilimsel ölçütlere dayandığını söylemek mümkünse de eğitim programlarındaki değişimler, bu değişimlerin getirdiği yeni yaklaşımlar ve 12 yıllık zorunlu eğitime geçiş gibi yeni uygulamaların ardından bütün bu gelişim ve değişimlere daha uygun olacağı düşünülen TEOG Ortak Sınavları 2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Ancak bu yeni sistemin uygulanmasında da yanlışlıkların olması muhtemeldir. Bu bakımdan, şu ana kadar yapılan sınavlarda ne tür olumsuzlukların söz konusu olduğunu belirleyip bunlara çözüm önerilerinde bulunmak, bundan sonraki sınavların güvenilir ve geçerli olması bakımından önem arz etmektedir (Demir, 2010, s.3-4.).

Bu çalışmada Ortak Sınav soruları tek tek incelenmiş, incelenen sorulardan programda yer alan kazanımlarla örtüşenler ve örtüşmeyenler tespit edilmeye çalışılmıştır. Programda yer alan kazanımların öğrenciye verildiği varsayılarak bunlardan hangisinin doğrudan hangisinin dolaylı olarak ölçüldüğü Ortak Sınav Türkçe soruları üzerinden belirlenmeye çalışılmıştır.

Ortaokulu bitiren öğrencinin eğitimine lise kurumlarının hangisinde devam edeceği artık Ortak Sınavlarla belirlenmektedir. Ortaöğretim kurumlarının, yani liselerin yükseköğretim kurumlarına bir basamak ve hazırlık olduğu düşünüldüğünde liseye gidecek öğrencilerin seçilmesindeki uygulamaların, buna bağlı olarak da Ortak Sınavların ne kadar önemli olduğu anlaşılacaktır.

(21)

5

Bugüne kadar Ortak Sınavlar Türkçe sorularıyla ilgili herhangi bir çalışma yapılmamış olması sebebiyle bu çalışmanın alan yazınına önemli bir katkı sunacağı düşünülmektedir. Bu çalışma; bugüne kadar Ortak Sınavlar Türkçe sorularıyla ilgili herhangi bir çalışma yapılmamış olması, Ortak Sınav Türkçe Testi'nde sorulan sorularla İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda yer alan kazanımların ne düzeyde örtüştüğünü ortaya koyması ve alan yazınında bu konudaki bilimsel tartışmalara sağlayacağı katkı bakımından önem arz etmektedir.

1.4. Çalışmanın Varsayımları

1. İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda öğrenciye kazandırılması hedeflenen bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkların öğrenciye kazandırıldığı varsayılmıştır.

2. 2014 II. Dönem TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan soruların hazırlanmasında İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'ndaki kazanımların dikkate alındığı varsayılmıştır.

3. Anket sorularını cevaplayan öğretmenlerin İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nı bilen, uygulayan, programın felsefesini kavramış ve mesleklerinde uzman kişiler oldukları varsayılmıştır.

1.5. Çalışmanın Sınırlılıkları

1. Bu çalışma 28 Nisan 2014 8. Sınıf II. Dönem TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi A Kitapçığı'nda yer alan 20 soruyla sınırlandırılmıştır.

2. Çalışmada İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı, amaç ve kazanımları esas alınmıştır.

3. Çalışmada veri toplamak üzere geliştirilen ve kullanılan anket üç soru ile sınırlandırılmıştır.

4. Anket, Ankara ili ve ilçelerinde görev yapan ve rastgele (Random Yöntem) seçilen 20 Türkçe öğretmenine uygulanmak üzere sınırlandırılmıştır.

(22)

6

1.6. Tanımlar

Amaç: Ertürk (1972, s. 24)'ün belirttiğine üzere "Yetiştirdiğimiz insanda bulunmasını uygun gördüğümüz eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikte istendik özelliklerdir."

Eğitim: Demirel (2001, s. 31)'in belirttiği üzere "1. Genel anlamda bireyde davranış değiştirme süreci. 2. Bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci. 3. Bireyde kendi yaşantısı ve kasıtlı kültürleme yoluyla istenilen davranış değişikliğini meydana getirme sürecidir."

Eğitim Programı: Demirel (2001, s. 71)'in belirttiği üzere "1. Program öğeleri olan hedef, içerik, öğretme ve öğrenme süreci ve değerlendirme boyutları arasındaki dirik ilişkiler bütünü. 2. Öğrenene okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği."

İlköğretim: 1. Çocukluk çağında, genellikle 5-7 yaşlarında başlayan ve yaklaşık olarak yeni yetmeliğe kadar süren örgün eğitim. 2. Örgün eğitimin öncelikle toplumun tüm üyelerinde bulunmasını istediği bilgi, beceri ve tutumlarını kapsayan genel eğitim bölümü, programı yönünden orta ve yükseköğretime göre daha geneldir ve öğrencilerini seçerek almaz. 3. İlkokul sınıflarında verilen eğitim. 4. Herhangi bir ders alanında temel ilkelerin öğretilmesi.

Kazanım: MEB (2006, s. 8)'in belirttiği üzere "Kazanımlar; öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları kapsamaktadır."

Ortak Sınavlar: MEB (2013)'in belirttiği üzere "Ortaokul ve imam hatip ortaokullarının sekizinci sınıflarında MEB tarafından yapılan ortak sınavlardır."

Öğrenci: Tebliğler Dergisi (2007)'nin belirttiği üzere "İlköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrenciyi ifade eder."

Öğretim: Öğretmenler, öğrenmeye yönelik faaliyetler manzumesi veya kuramsallaşmış öğretmenler topluluğudur. Demirel (2001, s. 71)'in belirttiği üzere "Öğrenmenin gerçekleşmesi için planlanan kasıtlı ve sistematik eğitim."

Öğretim Programı: Demirel (2011)'in belirttiği üzere"Öğretim programı ise okulda veya okul dışında bireye kazandırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir."

(23)

7

alanına girebilmesi için bir okulun, okul türünün ya da okul sisteminin kazandırmayı amaçladığı konuları belirten yazılı belge.

Öğrenme Alanları: MEB (2006, s. 5)'in belirttiği üzere "Türkçe Dersi Öğretim Programı, ‘okuma, dinleme/izleme, konuşma, yazma, temel dil becerileri’ ile dil bilgisinden oluşmaktadır."

(24)

(25)

9

BÖLÜM II

YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Modeli

Bu çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli olan madde (soru) kökü tarama, nitel araştırma yöntemlerinden ise anket kullanılmıştır. Geçmişte olmuş veya hâlen devam eden bir olayı olduğu şekilde tasvir etmeyi ve tanımlamayı amaçlayan tarama modelinde önemli olan olayı uygun şekilde gözleyip sonuçları ortaya koymaktır. Karasar (1999, s. 77)'ın belirttiği üzere "Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez. Bilinmek istenen şey vardır ve oradadır. Önemli olan, onu uygun biçimde 'gözleyip' belirleyebilmektir."

Çalışmamıza konu edindiğimiz 2014 TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan sorular, İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'ndaki kazanımlarla tek tek karşılaştırılarak bu soruların programda hangi kazanımlarla ne düzeyde örtüştüğü belirlenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla bu yöntemle hiçbir soru ile örtüşmediği için sınavlarda ölçülememiş olan kazanımlar da tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçların test edilmesi için Ankara il merkezi ve ilçelerindeki ortaokullarda hâlen görev yapmakta olan 20 Türkçe öğretmeninin anket aracılığı ile görüşleri alınmıştır. Bu anketlerden elde edilen sonuçlar değerlendirilerek 2014 TEOG Ortak Sınavı Türkçe sorularının İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda yer alan kazanımları ölçme konusundaki yeterlilik düzeyi belirlenmiştir.

2.2. Evren ve Örneklem

Bu çalışmanın evrenini 2013-2014 eğitim-öğretim yılında uygulanmaya başlanan TEOG Ortak Sınavları ile İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı

(26)

10

oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemini ise İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'yla belirlenmiş Türkçe dersi amaç ve kazanımları ile 28 Nisan 2014 8. Sınıf II. Dönem TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi soruları oluşturmaktadır.

2.3. Verilerin Toplanması

Çalışmamız için en önemli, öncelikli ve gerekli veriyi TEOG Ortak Sınavı Türkçe sorularının incelenmesi ve Türkçe Öğretim Programı'ndaki kazanımlarla eşleştirilmesi sonucu elde edilen sonuçlar oluşturmaktadır.

Çalışmamızda uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman grubunu Ankara il merkezi ve ilçelerindeki ortaokullarda görev yapan 20 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Uzman gurunu içerisinde yer alan Türkçe öğretmenleri rastgele ( Random Yöntem) seçilmiştir. Uzmanların görüşlerini almak üzere kullandığımız anket formlarını düzenlemek için: En başta, 2014 yılında TEOG Ortak Sınavı'nda çıkmış her Türkçe sorusunun ölçtüğü kazanım/kazanımlar belirlenmiştir. Sonra, bu soruların her biri örtüştüğünü düşündüğümüz kazanım/kazanımlarla birlikte anket formuna yerleştirilmiştir. Aynı sayfaya uzmanların görüşlerini almak için;

"Evet, bu soru, bu kazanımı ölçmektedir.", "Bu soru, bu kazanımı kısmen ölçmektedir.",

"Hayır, bu soru, bu kazanımı ölçmemektedir." seçenekleri konulmuş ve uzmanların doğru buldukları seçeneği işaretlemeleri istenmiştir. Bu sayede 2014 TEOG Ortak Sınavı Türkçe sorularının İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'ndaki kazanımları ölçme konusundaki yeterlilik düzeyi hakkında uzman görüşü alınmıştır.

2.4. Verilerin Analizi

Çalışmanın bütünlüğünün sağlanabilmesi için elde edilen bütün verilerden hareketle araştırmanın bölümleri ve alt bölümleri belirlenmiş, bölümlerin tasnifinde konu bütünlüğü esas alınmıştır.

Uzman grubunu oluşturan 20 Türkçe öğretmeni, toplam 20 Türkçe sorusu için hazırlanmış anket formlarını doldurmuşlardır. Bu formlar tek tek okunarak uzmanların “Evet, bu soru, bu kazanımı ölçmektedir.”, “Bu soru, bu kazanımı kısmen ölçmektedir.”, “Hayır, bu soru,

(27)

11

bu kazanımı ölçmemektedir.” seçeneklerinden birini işaretleyerek belirtmiş oldukları görüşleri rakamlara dökülmüştür. Böylece 2014 TEOG Ortak Sınavı Türkçe sorularıyla hangi kazanımların kısmen veya tamamen ölçüldüğü, hangi kazanımların ölçülmediği ve bunların yüzdelik değerleri tespit edilmiştir.

Bu çalışma ve anket soruşturmasından elde edilen sonuçlar değerlendirilerek "2014 TEOG Ortak Sınavı Türkçe Testi'nde yer alan sorular, İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı'nda yer alan kazanımları (hedeflenen bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları) ölçme konusunda yeterli midir?” sorusunun cevabı bulunmaya çalışılmıştır.

(28)

(29)

13

BÖLÜM III

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Eğitim, bir süreç ve bu süreç sonunda ortaya çıkan ürün/kazanım olarak ele alınabilir. Süreç olarak eğitim; davranış değişikliği oluşturma sürecidir. Bu süreç, doğumdan ölüme kadar geçen süreyi hatta bazılarına göre doğum öncesinden ölüme kadar geçen süreyi kapsar. Sonuç olarak ele alındığında ise eğitim; bireyin yaşantısı boyunca kazandığı bilgi, beceri, alışkanlık, değer ve tutumları ifade eder. Eğitim hem insanı etkileme süreci hem de bu sürecin sonucu olan kazanımlar olarak görülebilir (Şişman, 2013).

Günümüzde eğitimin niteliği ülkeler için gelişmişliğin ölçütü haline gelmiştir. Bilim ve teknolojideki ilerlemeler bilginin hızla artmasına, bu da eğitimden beklentilerin değişmesine sebep olmuştur. Eğitim programlarında gerçekleştirilen düzenlemelerle beklentiler karşılanmaya çalışılmaktadır. Çünkü eğitim programları bireylerde olmasını istediğimiz değişiklikleri ifade eden sistemli araçlardır (Arslan, 2000, s. 42-48).

Eğitim programları; amaçlar, içerik, uygulanacak yöntemler, destekleyici araç-gereçler ve değerlendirme ölçütlerini kapsar (Gözütok, 2003). Eğitim programlarının istenilen başarıyı gösterip göstermediği ve öğrencilerden beklenen bilgi-beceri ve tutumların gelişip gelişmediği ölçme değerlendirme ile belirlenir. Ölçme ve değerlendirmeyle eğitim-öğretim sürecinin sürekli izlenmesi ve ortaya çıkan sorunların tespit edilerek düzenlenmesi için fırsat sağlanır (MEB, 2006).

Ölçme ve değerlendirmenin amacı; öğrencilerin giriş davranışlarının uygunluğu, öğretim etkinliklerinin verimliliği ve öğrenme ürünlerinin yeterliliğinin belirlenmesidir (Tan, 2009).

Ölçme ve değerlendirme diğer derslerde olduğu gibi Türkçe dersinde de hedef ve kazanımlara ne derece ulaşıldığı, öğretim süreci içerisinde nelerin işleyip nelerin işlemediği ve yapılan öğretimin öğrencilerin gelişim özelliklerini ne derecede etkilediğinin belirlenmesinde farklı şekil ve biçimlerde kullanılmaktadır.

(30)

14

3.1. Türkçe Dersinin Genel Özellikleri

Türkçe dersi, bir beceri ve ifade dersidir (Özbay, 2006, s. 172). Bu özelliği ile Türkçe dersi becerilerinin (dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma) geliştirilmesi bu becerilere uygulama alanları tanımakla mümkün olabilir. 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda hem ilköğretim birinci kademe hem de ikinci kademede dört temel dil becerisinin her biri için ayrı ayrı amaç ve kazanımlar belirlenerek öğrencilere verilmesi hedeflenen bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıklar ifade edilmiştir.

Türkçe dersi; anlama, anlatma, sıralama, ilişki kurma, sınıflama, sorgulama, eleştirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma, yorumlama, değerlendirme ve iletişim kurma becerilerinin öğrenciye kazandırılması ve bu becerilerin geliştirilmesi; öğrencide bir dil zevki oluşturulması, öğrencilerin hayal dünyalarının genişletilmesi ve öğrencilerin çağın şartlarına göre bilgi ve iletişim araçlarından yararlanabilmesine yardımcı olma amacını taşımaktadır. Kısaca Türkçe dersi, öğrencilerin dil becerilerinien üst seviyeye çıkararak onları geleceğe ve hayata hazırlamayı amaçlamaktır. Bu amaçların gerçekleştirilebilmesi aracı olarak dört temel dil becerisi (dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma) belirlenmiştir. Bu beceriler, 2005 Programında “Genel Amaçlar” başlığında şöyle ifade edilmektedir:

Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;

1. Dilimizin, millî birlik ve bütünlüğümüzün temel unsurlarından biri olduğunu benimsemeleri,

2. Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü ve yazılı olarak etkili ve anlaşılır biçimde ifade etmeleri,

3. Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli kullanmaları,

4. Anlama, sıralama, ilişki kurma, sınıflama, sorgulama, eleştirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma, yorumlama ve değerlendirme becerilerini geliştirmeleri,

5. Seviyesine uygun eserleri okuma; bilim, kültür ve sanat etkinliklerini seçme, dinleme, izleme alışkanlığı ve zevki kazanmaları,

(31)

15

bilincine ulaşmaları; duygu, düşünce ve hayal dünyalarını geliştirmeleri,

7. Yapıcı, yaratıcı, akılcı, eleştirel ve doğru düşünme yollarını öğrenmeleri, bunları bir alışkanlık hâline getirmeleri,

8. Bilgiye ulaşmada kitle iletişim araçlarından yararlanmaları, bu araçlardan gelen mesajlara karşı eleştirel bakış açısı kazanmaları ve seçici olmaları amaçlanmaktadır (MEB, 2006, s. 4).

3.2. Türkçe Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme

Programın son boyutu ölçme ve değerlendirmedir. Bu boyutta en önemli nokta, öğretim programında yer alan her hedef ve davranışın en az çoktan seçmeli bir test maddesi veya sorusuyla ölçülmesidir. Bu kurala olabildiğince özen gösterildiği takdirde öğrenciye kazandırılmak istenen her kazanımın ölçülmesi sağlanmış olacaktır. Sınama durumları, öğrencilerin kazanmasını hedeflediğimiz kazanımların kazanılıp kazanılmadığı hakkında yargıya varma işidir. Öğrencilerin istendik davranışları edinip edinmedikleri belirlenerek sınama durumları düzenlenebilir (Demirel, 2011).

Ölçme; belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin gözlenip gözlem sonuçlarının sembollerle ya da sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. Kısaca, ölçme betimlemedir (Tekin, 1991). Ölçmenin konusu objelerin kendileri değil onların dikkate alınan özellikleridir. Örneğin; insanların kendileri değil onların bir sınavdaki başarıları, yetenekleri, tutumları ölçme konusu yapılabilir. Değerlendirme; öğretme ve öğrenmenin etkililiğini belirlemek amacıyla eğitimle ilgili verilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren çok adımlı, sistematik bir süreçtir (MEB, 2006). Diğer bir deyişle değerlendirme, gözlem sonuçlarını bir ölçüt veya ölçütlerle karşılaştırarak bir karara varmaktır (Turgut ve Baykul, 2013). Değerlendirme yaparken elde edilen ölçme sonuçlarından anlam çıkarmak için ölçme sonuçlarının ölçütle karşılaştırılması gerekir (Atılgan, 2009). Değerlendirmede önceden belirlenmiş amaçlara öğrencilerin ne ölçüde ulaştıkları belirlenir. Değerlendirmenin amaç değil amaçlara ulaşmak için bir araç olduğu unutulmamalıdır (Küçükahmet, 2009).

Ölçme: Bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir. Değerlendirme ise ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak bir değer yargısına ulaşma işidir. Eğitim ve öğretimde kullanılan etkinliklerin iyi olması kadar yapılacak

(32)

16

değerlendirmenin de iyi olması gerekir. Değerlendirme olmadan eğitim-öğretimin başarıya ulaşıp ulaşmadığı konusunda kesin yargıya varmak olanaksızdır. Değerlendirme sonunda varılan kararın isabetlilik derecesi, ölçme sonuçlarının geçerlilik ve güvenilirliğine bağlıdır.

Ortaöğretime geçiş için yapılan sınavlarda uygulanan ölçmede öğrenme programında verilen kazanımların elde edilip edilmediği yoklanır. Ancak kazanımların tamamı değil bunları temsil edecek kazanımlar ölçülür. Burada hangi kazanımların ölçüleceğinin belirtilmesi çok önemlidir. Bu da soruların kapsam geçerliliği ile ilgilidir. Öğrencilerin başarısını değerlendirmek için yapılan sınavlardan elde edilen ölçümler, öğrenci başarısını yansıtmakla birlikte öğretimin verimliliğine ve etkinliğine yönelik bilgiler de verir. Bir derste eğer öğrenciler istenilen davranışları yeterli düzeyde kazanmamışlarsa bunun sebepleri araştırılmalıdır. Öğrencilerin söz konusu davranışları neden kazanmadıkları araştırılmalı ve bu araştırma bulguları çerçevesinde eğitim sistemi gerekli gözden geçirmeye tabi tutulmalıdır. Türkçe öğretiminde kullanılan ölçme tekniklerinden bazıları; sözlü yoklama ve yazılı yoklama, kısa cevaplı testler, eşleştirme maddeleri, boşluk doldurma, doğru yanlış testleri ve çoktan seçmeli testlerdir (Eren, 2010, s.13-14).

Ölçme: Genelde “sınav” olarak tanımlanan çalışmaların öğrencinin o dersten bir üst sınıfa geçmesini veya geçmemesini belirleyen bir ölçme olarak düşünülmemelidir. İyi bir ölçme ve bu ölçmenin sonucunda yapılacak iyi bir değerlendirme eğitim sisteminin daha sağlıklı ve düzenli olmasını sağlayacaktır. İyi bir ölçme aracı geçerli, güvenilir, objektif, kullanışlı, kapsamlı ve ayırt edici olması gerekmektedir.

Bugün ölçme aracı olarak iki ayrı teknik kullanılmaktadır:

1. Objektif Testler: Doğru- yanlış, çoktan seçmeli, eşleştirmeli, tamamlamalı ve doldurmalı tipte sorulardan oluşan testler güvenilir ve objektif olmaları yanında sayıca fazla mevcuda sahip sınıflarda bile kolay uygulanabilen testlerdir. Fakat bu testler beceriyi, yaratıcılığı, analizi ve sentez gücünü ölçemediği ve yalnız bilgiyi ölçtüğü sebebiyle eleştirilmektedir. Bu testlerin ezberciliğe yönlendirdiği düşünülmektedir. Bu tip ölçme araçlarıyla karşılaşan öğrencilerin sadece bilgi kalıplarını ve sonuçlarını öğrenmek için çalıştıklarını, öğrendikleri bilgileri uygulamaya ve davranış hâline dönüştürmeye girmedikleri kabul edilmektedir.

2. Esse (Kompozisyon) Tipi Testler: Bu test tekniğinde öğrencilere bir konu veya problemle ilgili soru veya sorular verilir. Öğrenci bu soru veya soruları cevaplar. Bu tip

(33)

17

sorular öğrencilerin analiz-sentez yapma, neden-sonuç ilişkilerini tartışma, eleştirip yorumlama gibi çok yönlü becerileri ölçmeye elverişlidir. Fakat bu tip testlerin de olumsuz yönleri bulunmaktadır. Bunlar fazla zaman harcama, soru ile doğrudan ilgisi olmayan cevaplarla karşılaşma ve subjektifliğe açık olmamaktır (Özcan, 2010, s.29-30).

Türkçe dersi düşünüldüğünde genel amaç “okuduğunu, dinlediğini, gözlemlediğini sözlü ve yazılı olarak anlatabilme” becerisini kazandırmak olduğundan esse tipi testlerin daha yararlı olabileceği kabul edilmektedir. Türkçe dersinde amaç bilgi verme değil ana dili ile ilgili becerileri kazandırmaktır.

Değerlendirme: Ölçme sonunda belirlenen kararların tümüne değerlendirme denir. Ölçme sonunda yapılacak değerlendirme üç önemli karara ulaşmak için etkili olacaktır:

1. Öğrenci başarısının veya başarısızlığının kararlaştırılması.

2. Tek tek öğrenciler, bütün bir sınıf, veliler ve de öğretmen açısından ölçme aşamasına kadar yapılmış olan çalışmaların yorumlanması. Bu çalışma sonuçlarının etkisinin tartışılması, olumlu veya olumsuz anlamda yorumlarının yapılması.

3. Ölçmenin yapıldığı andan sonra gerçekleştirilecek olan çalışmalara yön verilmesi. İyi bir değerlendirme için öğrencinin sınav kâğıtları veya yazma ödevlerindeki hatalar belirlenip düzeltilmesi gerekir (Özcan, 2010, s.29-30).

3.3. Ölçme Değerlendirme Yöntemi Olarak Çoktan Seçmeli Testler

Yıldızlar (2005, s. 33)'ın belirttiği üzere “Sözü edilen ölçme türlerinden çoktan seçmeli testlerin, değerlendirmede sağladığı objektiflik ve kolaylık, büyük öğrenci gruplarına uygulanabilirliği, yüksek kapsam geçerliliği ve gerekli koşullar sağlandığında sunduğu yüksek geçerlilik gibi özellikleri sebebiyle ortaöğretime geçiş, üniversitelere giriş v.b. sınavlarda bu ölçme aracı tercih edilmektedir.”

Çoktan seçmeli testler daha çok bilgiyi ölçmeye yöneliktir. Yargılama, değerlendirme ve çözümleme gibi üst düzeydeki zihinsel becerileri tam anlamıyla ölçemez. Bilgi ölçmek için uygun olan bu ölçme tekniği becerileri ölçmede ise yetersiz kalmaktadır. Türkçe öğretimi dört temel becerinin geliştirilmesini esas alır. Bunlar; okuma, yazma, konuşma ve dinlemedir.

(34)

18

ezbere bilgi vermenin öğrenciye bir faydası olmayacaktır. Çünkü çağdaş eğitimin amacı bireyi bilgi ile doldurmak değil, bireye bilgi edinme yolarını öğretmek olmalıdır. Kişi günlük hayatta karşılaşmış olduğu çeşitli problemlere kendisi çözüm üretebilmelidir. Bireye bilgi edindirme ve bu bilgiyi kalıcı ve işlevsel hale getirme ancak kişiye o bilgiyi kullanma ortamı sağlamakla olur. İnsan yazmayı yazarak öğrenir ve onun yazma becerisini ölçmek için de aynı şekilde ona yazı yazdırmak gerekir. Diğer kazanımlar için de bu geçerlidir.

Çoktan seçmeli testler, tek bir doğru sınırlamasıyla öğrencilerin yaratıcı düşünmelerini engellemektedir. Çoktan seçmeli testler Türkçe öğretiminin amaçlarından okuduğunu anlama, kelime anlamını kavrama, tahmin etme, doğru düşünme becerisi ve yazım bilgisini ölçebilir; ancak dinleme ve konuşma becerilerini ölçmede yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden bu sınavlardaki değerlendirmeler Türkçe öğretimi ile ilgili tam ve doğru bir değerlendirmedir diyemeyiz.

Testi yanıtlayan bireylerin yanıtlarını belli sayıdaki seçenek arasından birini seçerek vermesini gerektiren sorulardan oluşur (Doğan, 2009). Çoktan seçmeli bir madde kök ve seçeneklerden oluşur. Kök, kazanımın ifade edildiği veya sorunun sorulduğu kısım; seçenekler de öğrencinin önüne konulan muhtemel cevaplardır. Bu tarz sınavlar öğrencilerin yaratıcılığını ve yazma becerilerini ölçmek amacıyla kullanılamaz. Daha çok bilgi, zihinsel beceriler ve yeteneklerin ölçülmesinde kullanılır. Fiziksel beceriler ve yeteneklerin ölçülmesinde ise kullanılmaz (MEB, 2006).

Çoktan seçmeli testlerde uygulama ve puanlama kolaydır. Çok sayıda soru sorulabilir ancak şans başarısı vardır. Doğru cevap çoğu zaman madde içinde verilerek bilginin hatırlatılmasına sebep olunur ve üst düzey davranışların ölçülmesinde yetersizdir. Hazırlama süreci uzmanlık gerektirir, uzun ve zahmetlidir. Şans başarısı vardır (Güler, 2013). Seçmeli soruların yazılabilmesi için hem hazırlık hem de yeterlilik gerekir. Nitelikli sorular ancak belli bir hazırlık dönemi ve deneyimden sonra yazılabilir (Özçelik, 2014). 3.4. Ortaöğretime Geçişte Geçmişten Günümüze Uygulanan Sınavlar

Fen Liseleri Sınavı (FL): 1988 yılına kadar iki basamak olarak uygulanmıştır. 1988 yılından sonra tek basamaklı olmuş ve 1995 yılına kadar Fen Liseleri Sınavı adı altında yapılmıştır.

(35)

19

Anadolu Öğretmen Liseleri Sınavı (AÖL): 1995 yılına kadar ayrı uygulanmıştır. 1995 yılında FL sınavı ile birleştirilmiş ve sınav 1995-1998 yılları arasında FL/AÖL adı altında yapılmıştır.

Anadolu Teknik, Anadolu Meslek ve Meslek Liseleri Sınavı (ATML): 1998’e kadar uygulanmıştır. Bu sınavın içindeki Anadolu Teknik ve Anadolu Meslek Liseleri 1998’de OKS ile birleştirildiğinden bu sınavın adı Meslek Liseleri (ML) olarak değiştirilmiştir. Kurumlara Bağlı Meslek Liseleri Sınavı (ML): 1998’de uygulanmaya başlanmış ve 2001 yılında OKS ile birleştirilmiştir.

Liselere Giriş Sınavı (LGS): Asıl adı Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı (OÖKÖSYS) olan bu sınav, FL/AÖL sınavının 1998’de kesintisiz zorunlu eğitime geçişle birlikte ilkokul sonunda yapılan Anadolu Liselerine Giriş Sınavlarıyla birleşmesiyle OÖKÖSYS adı ile uygulanmaya başlamıştır.

Ortaöğretim Kurumları Sınavı (OKS): İlköğretim 8. sınıfta olanlardan; 6. ve 7. sınıf Türkçe, matematik ve fen bilgisi derslerinin her birinin yıl sonu notu en az 3, bu derslerin yıl sonu ortalama toplamları en az 12 olanlar başvurmuşlardır. Sınavla öğrenciler Anadolu Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Anadolu Teknik Lisesi, Anadolu Meslek Lisesi, Anadolu İmam-Hatip Lisesi, Anadolu Sağlık Meslek Lisesi ve Fen Liselerine yerleştirilmiştir. Son olarak 2007’de uygulanmıştır.

Seviye Belirleme Sınavı (SBS): 2007’de Millî Eğitim Bakanlığı tarafından açıklanan ve tam olarak 2008-2009 eğitim-öğretim yılında OKS yerine uygulamaya konulan Ortaöğretime Geçiş Modeli'dir (Özcan, 2010. s. 32).

Ortak Sınavlar: Millî Eğitim Bakanlığı 2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren adına Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi denilen yeni bir uygulamaya geçmiş ve bu sistem dâhilinde aynı yıl Ortak Sınavlar uygulamaya konulmuştur.

3.5. Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi

Uygulamadaki temel eğitimden ortaöğretime geçiş sistemi iki ana ögeden oluşmaktadır. Bunlar Ortak Sınavlar ve yılsonu başarı puanıdır.

Ortaöğretim kurumlarına yerleştirmeye esas puan; 6, 7 ve 8. sınıf yılsonu başarı puanlarının %30’u ile 8. sınıfta uygulanan ağırlıklandırılmış ortak sınav puanlarının %70’i

(36)

20

alınarak oluşturulmaktadır. 6. ve 7. sınıflarda; bütün derslerin notları öğretmen tarafından verilecek 8. sınıfta; altı temel dersten üç yazılısı olanların ikincisi, iki yazılısı olanların birincisi Ortak Sınav kapsamında yapılmaktadır. Geri kalan derslerin yazılılarının tamamı öğretmen tarafından yapılmaktadır. 6, 7 ve 8. sınıfların yıl sonu başarı puanı 300 üzerinden, Ortak Sınavların puanı ise 700 üzerinden hesaplanacak, ortaöğretime yerleştirmeye esas puan ise bu ikisinin ortalaması alınarak 500 üzerinden hesaplanmaktadır (MEB, 2013a.).

Öğrencilerin 6, 7 ve 8’inci sınıf yıl sonu başarı puanları ile sekizinci sınıf ağırlıklandırılmış Ortak Sınav puanları toplanıp elde edilen toplam ikiye bölünerek yerleştirme puanları elde edilmektedir. Puanlama 500 tam puan üzerinden yapılmaktadır. Yıl sonu başarı puanı, not ile değerlendirilen tüm derslerin ağırlıklı yıl sonu puanlarının o dersin haftalık ders saati sayısı ile çarpımının o sınıfa ait haftalık ders saatleri toplamına bölümünden elde edilen puandır. Puanlama 100 tam puan üzerinden yapılmaktadır. Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav puanı, Ortak Sınavlar kapsamında sınavı gerçekleştirilen derslerden alınan puanlar kendi ağırlık katsayıları ile çarpılıp çarpımların toplamından elde edilen değerin derslerin ağırlık katsayılarının toplamına bölünmesiyle elde edilen puandır. Puanlama 700 tam puan üzerinden yapılmaktadır (MEB, 2013b.).

Ortak Sınavlar, yürürlükteki sistem olduğu ve yeni uygulanmaya başlandığı için aşağıda ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

3.6. Ortak Sınavlar

Ortak Sınavlar 2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren altı temel ders için sekizinci sınıfta öğretmen tarafından dönemsel olarak yapılan sınavlardan biri yerine MEB tarafından yapılan merkezi bir sınavdır. Ortak Sınav kapsamındaki dersler; Türkçe, Matematik, Fen ve Teknoloji, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Yabancı Dil’dir. Ortak Sınav soruları, ilgili derslerin öğretim programları esas alınarak akademik takvime göre işlenen müfredatı kapsayacak şekilde hazırlanmaktadır. Sorular, sınav tarihine kadar işlenmesi önceden planlanan kazanımlar esas alınarak öğrencinin eleştirel düşünme, analiz yapma, problem çözme, sonuç çıkarma, yorumlama ve benzeri niteliklerini ölçecek şekilde oluşturulmaktadır (MEB, 2013c.). Uygulamadaki Ortaöğretime Geçiş Sistemi’nin temel niteliği; öğrenci başarısını anlık bir performansa dayalı olarak değil, geniş bir zaman dilimine yayarak belirlemektir. Ortak

(37)

21

sınavların yapıldığı okullarda sınav günleri ders yapılmamakta ve sınavlar iki okul gününe yayılarak yapılmaktadır. Sınavlar dört seçenekli çoktan seçmeli sorulardan oluşmakta ve yanlış cevap sayısı doğru cevap sayısını etkilememektedir. Orta ve uzun vadede ortak sınavlarda açık uçlu sorularda sorulacaktır (MEB, 2013b).

Önceki sınavlardan farklı olarak Ortak Sınavlar’da öğrenciler olağanüstü haller ve özel durumlar dışında sınava kendi okullarında girmektedir. Sınavda görevli olacak öğretmenler kendi okulları dışında bir okulda görev yapmaktadır. Yine daha önce yapılan sınavlardan farklı olarak geçerli bir mazereti olmak şartıyla Ortak Sınavlar’a giremeyen öğrenciler için MEB tarafından önceden belirlenen bir hafta sonu belirli sınav merkezlerinde mazeret sınavı yapılmaktadır (MEB, 2013d).

Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi’nin amaçları şunlardır: 1. Öğrenci, öğretmen ve okul ilişkisini güçlü kılmak,

2. Eğitim sürecinde öğretmenler ve okulun rolünü daha etkin hale getirmek, 3. Müfredatın ülke çapında eş zamanlı uygulanmasını sağlamak,

4. Öğrencilerin sınav kaygısını sürece yayarak azaltmak,

5. Öğretmenlerin mesleki performanslarının artmasını sağlamak, 6. Okul dışı eğitim kurumlarına olan ihtiyacı azaltmak,

7. Öğretim programlarının uygulanışını ve kazanımlarını objektif bir şekilde izlemek ve değerlendirmek,

8. Başarının değerlendirilmesini sürece yaymak,

9. Öğrencilere telafi imkânı sağlayarak tek sınavdan kaynaklanan soruları azaltmak, 10. Öğrencilerin yaptıkları devamsızlıkları en aza indirmek ve

11. Öğrencilerin ders dışı sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklerini orta ve uzun vadede değerlendirmek (MEB, 2013b.).

3.7. Uygulanmakta Olan İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı

Yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan 2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı 12.07.2004 tarihinde Talim Terbiye Kurulu Başkanlığınca kabul edilmiş, pilot uygulaması yapıldıktan sonra 2006 yılından itibaren ülke genelinde uygulamaya konulmuştur. Aynı

(38)

22

program daha sonra birtakım küçük değişiklikler yapılmakla birlikte ismi İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınflar) Öğretim Programı şeklinde değiştirilerek uygulanmaya devam edilmiştir.

2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı, hem program felsefesinin değişmesi bakımından hem de ders içi ve ders dışı uygulamaların farklılığı bakımından, önceki programlardan farklı özellikler göstermektedir.

2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı, "genel amaçlar, temel beceriler, temel dil becerileri ile dil bilgisi ve bu becerilere yönelik belirlenmiş kazanımlar, etkinlik örnekleri ile açıklamalar"dan oluşmaktadır. Programda, her dil becerisi için ayrı kazanımlar belirlenmiştir. “Taslak Program”da, 6, 7 ve 8. sınıf seviyelerine göre gruplandırılmış olan bu kazanımlar, 2004-2005 eğitim-öğretim yılında denendikten sonra bu uygulamadan vazgeçilmiştir. 2005-2006 eğitim-öğretim yılından itibaren, dört temel dil becerisiyle ilgili tüm kazanımlar 6, 7 ve 8. sınıflar için ortak hâle getirilmiştir (MEB, 2006, s. 3).

Öğrencinin bu kazanımları edinebilmesi için etkinliklere dayalı öğretim yöntemi önerilmektedir. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımların hayata geçirilmesi ve hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların kazandırılması için çeşitli etkinlik örneklerine yer verilmiştir. Etkinlikler kazanımların uygulama alanı olarak görülmektedir (MEB, 2006, s. 8).

2005 Türkçe Öğretim Programı ile tema merkezli eğitime geçilmiştir. Bir ders yılı içersinde işlenebilecek temalar ve bu temalarla ilgili alt temalar tespit edilmiştir. Program Kılavuzunda, her temada farklı türlerden en az üç okuma, bir dinleme/izleme metnine/materyaline yer verilmesi ve seçilen konu veya temanın farklı yönlerinin ele alındığı metinlerin işlenmesi istenmektedir (MEB, 2006, s. 60).

2005 Programının getirdiği bir başka yenilik de üç kitap uygulamasıdır: Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Ders Kitabı. Ders Kitabı’nda derste okutulması öngörülen metinler bulunmaktadır. Öğrenci Çalışma Kitabı’nda, Ders Kitabı’ndaki metin altı etkinlikler ve Ders Kitabı’ndaki metinlerin anlaşılması ve kavranmasına yönelik etkinlikler bulunmaktadır. Öğretmen Kılavuz Kitabı ise dersin planlanmasında ve işlenmesinde öğretmenlere yardımcı olacak şekilde hazırlanmıştır. Öğretmen Kılavuz Kitabı, diğer iki kitabı da içinde bulunduracak şekilde düzenlenmiştir. Ders Kitabı’ndaki metinlerin ve Çalışma Kitabı’ndaki etkinliklerin küçültülmüş boyutları resim hâlinde bulunmaktadır.

(39)

23

2005 Türkçe Öğretim Programı, yapılandırmacı felsefenin verilerine ve söylemlerine göre hazırlanmıştır. Bu nedenle eğitim-öğretimde öğrenciyi merkez alacak şekilde hazırlanmıştır. Programda kazandırılması amaçlanan beceriler, öğrenciyi düşünmeye, anlamaya, kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almaya ve kendi davranışlarını kontrol etmeye yöneltir niteliktedir. Öğrencinin etrafında olup bitenleri düşünmesi, anlaması ve sorunlara çözüm üretebilmesi programın hedefleri arasındadır (Özbay, 2008, s. 20).

2005 Türkçe Dersi Öğretim Programı, öğrenme sürecinde öğrencinin birikim ve

deneyimlerinden hareketle sorunlara çözümler üretmesini, öğrenme-öğretme

etkinliklerinde öğrencinin gelişim düzeyinin dikkate alınmasını, dolayısıyla değerlendirmede öğretim sürecindeki gelişimin de dikkate alınmasını istemektedir. Bu yaklaşımın temel hedefi, öğrencinin öğretmen rehberliğinde; etkili iletişim kurması, grup çalışmalarına katılması, öğrendiklerini aşamalı bir biçimde inşa etmesidir. Türkçe öğretiminin daha verimli olabilmesi için, öğrencinin derse etkin olarak katılmasının sağlanması, motivasyonunun sürekli olarak desteklenmesi gerekmektedir (MEB, 2006, s. 3).

2005 Türkçe Öğretim Programı'yla eğitim sistemimize giren önemli bir yenilik de ölçme değerlendirme konusundadır. Yapılandırmacı anlayışa göre öğrenme bir süreçtir, bu yüzden öğrenme sürecinin değerlendirilmesi gerekir. Türkçe dersinin öğretim sürecinde ölçme ve değerlendirme uygulamaları üç boyutta ele alınabilir. Bunlar öğretimin başında, öğretim sürecinde ve sonunda yapılacak değerlendirmelerdir (MEB, 2006, s. 225).

Sürecin başında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini ölçmek için, öğretim sürecinde öğretimin değerlendirilmesi ve öğrenme eksiklerinin belirlenmesi için, sürecin sonunda da öğrencilerin başarılarının belirlenmesi için ölçme ve değerlendirme yapılır. Bu değerlendirme sürecine öğrenci aktif olarak katılmalıdır. Ölçme-Değerlendirme araç ve yöntemleri içerisinde gözlemler, projeler, performanslar, değerlendirme formları, ürün dosyaları, kavram haritaları, tutum ölçekleri ve diğer etkinlikler yer almaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı 2004 yılından itibaren ilköğretimden başlayarak yeni program geliştirme çalışmaları yapmıştır. Hazırlanan programlar tamamen yeni bir düşüncenin eseri değildir fakat yeni bir yapılanma söz konusudur. Hazırlanan yeni programlar geçmişin birikiminden yararlanılarak farklı görüşler çerçevesinde oluşturulmuştur.

Program geliştirme ekiple çalışmayı gerektiren bir süreçtir. Bu süreçte titiz davranılmalıdır. Yapılan çalışmaların başarıya ulaşıp ulaşmadığını ölçmek için de uzun bir zamanın

(40)

24

geçmesi gerekir. Eğitim, ürününü en geç veren alanlardan birisidir. Bu yüzden programlar uygulamanın başından itibaren kişi ve kurumlarca takip edilmeli yetersizlikler tespit edilerek giderilmelidir.

Türkçe Öğretimi Programı yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan öğrenciyi ve öğretmeni aktif olmaya teşvik eden bir öğrenme ve öğretme aracıdır.

Türkçe Öğretim Programı temel düzeyde bazı yeniliklere imza atmıştır. Bu yenilikleri şöyle sıralayabiliriz:

1. Metinlerin öğretiminde tematik yaklaşım benimsenmiştir.

2. Okuma yazmanın öğretilmesinde bitişik eğik yazı dikkate alınmıştır. İlköğretim birinci sınıftan itibaren bitişik eğik yazı öğretilmeye başlanmıştır.

3. Davranışçı yaklaşımın ürünü olan “hedef ve hedef davranışları” ifadeleri terk edilerek kazanım ifadesi kullanılmıştır.

4. Programın gereği olarak ders kitaplarının türü ve sayısı değiştirilmiştir. 5. Program etkinlik ağırlıklı ve yapılandırıcı yaklaşım anlayışındadır. 6. Sürece dayalı değerlendirmeye ağırlık verilmiştir.

7. Öğretmen kılavuz kitapları sayesinde programla ilgili öğretmenlere bilgi verilmiş ve rehberlik edilmiştir.

Bu programla birlikte öğrenmede bir dinamikleşme söz konusudur.“Öğrenmesini bilmeyen öğrenci yoktur; öğretmesini bilmeyen öğretmen vardır” anlayışı yerine “öğretmenleşen öğrenciler yetiştirme” anlayışı önem kazanmıştır.

Yeni programın genel ve özel amaçlarına da bakıldığında bazı değişiklikler görürüz. Türkçe öğretim programında on bir tane genel amaç bulunmaktadır. Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Türk Millî Eğitimin temel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;

1. Dilimizin, millî birlik ve bütünlüğümüzün temel unsurlarından biri olduğunu benimsemeleri,

2. Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü ve yazılı olarak etkili ve anlaşılır biçimde ifade etmeleri,

(41)

25

kullanmaları,

4. Anlam, sıralama, ilişki kurma, sınıflama, sorgulama, eleştirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma, yorumlama ve değerlendirme becerilerini geliştirmeleri,

5. Seviyesine uygun eserleri okuma; bilim, kültür ve sanat etkinlilerini seçme, dinleme, izleme alışkanlığı ve zevki kazanmaları,

6. Okuduğu, dinlediği ve izlediğinden hareketle söz varlığını zenginleştirerek dil zevki ve bilincine ulaşmaları; duygu, düşünce ve hayal dünyalarını geliştirmeleri,

7. Yapıcı, yaratıcı, akılcı, eleştirel ve doğru düşünme yollarını öğrenmeleri, bunları bir alışkanlık haline getirmeleri,

8. Bilgiye ulaşmada kitle iletişim araçlarından yararlanmaları, bu araçlardan gelen mesajlara karşı eleştirel bakış açısı kazanmaları ve seçici olmaları,

9. Türk ve dünya kültür ve sanatına ait eserler aracılığıyla millî ve evrensel değerleri tanımaları,

10. Hoşgörülü, insan haklarına saygılı, yurt ve dünya sorunlarına duyarlı olmaları ve çözümler üretmeleri,

11. Millî, manevî ve ahlakî değerlere önem vermeleri ve bu değerlerle ilgili duygu ve düşüncelerini güçlendirmelerini amaçlamaktadır (MEB, 2006, s. 4).

Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda genel amaçların yanında beş öğrenme alanı (okuma, yazma, konuşma, dinleme/izleme) ve dil bilgisine ait amaç ve kazanımlar da bulunmaktadır. Programda okuma ile ilgili 5 amaç ve 51 kazanıma; yazma ile ilgili 6 amaç ve 42 kazanıma; konuşma ile ilgili 5 amaç ve 42 kazanıma; dinleme/izleme ile ilgili 5 amaç ve 42 kazanıma; dil bilgisi ile ilgili 6. sınıfta 2 amaç ve 16 kazanıma, 7. sınıfta 5 amaç ve 20 kazanıma, 8. sınıfta 3 amaç ve 17 kazanıma yer verilmiştir. Programda yazım ve noktalama ile ilgili amaç ve kazanımlar üç sınıf seviyesine ayrılarak verilmiştir. Programda toplam 31 amaç 231 kazanım bulunmaktadır.

(42)