KIZ MESLEK LİSESİ GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ BÖLÜMÜ
ÖĞRENCİLERİNİN BÖLÜMLERİNE OLAN İLGİ VE
TUTUMLARININ İNCELENMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
HAZIRLAYAN Ceyhan BALCI
Ceyhan Balcı Ankara, 2009
KIZ MESLEK LİSESİ GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ
BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN BÖLÜMLERİNE OLAN
KIZ MESLEK LİSESİ GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ BÖLÜMÜ
ÖĞRENCİLERİNİN BÖLÜMLERİNE OLAN İLGİ VE
TUTUMLARININ İNCELENMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
HAZIRLAYAN Ceyhan BALCI
Tez Danışmanı
Yard.Doç.Dr.Pınar GÖKLÜBERK ÖZLÜ
i
öğrencilerinin Bölümlerine Olan İlgi ve tutumları’’ başlıklı tezi ………. tarihinde, jürimiz tarafından Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Üye (Tez Danışmanı): ... ...
Üye : ... ...
Üye : ... ...
ii
geliştirmiş olması beklenir. Eğitimin bireyin yeteneklerini en üst düzeyde kullanmasını sağlayacak şekilde planlanması gerekmektedir. Bireylere, sadece konuları aktarmakla eğitim amacına ulaşmayacağından, derslerde bireylerin ilgilerine, düşüncelerine, kabiliyetlerine cevap verilerek onlarda olumlu tutumların geliştirilmesi ve bu sayede derslerin sevdirilmesi gerekir.
Öğrencinin derse yönelik olumlu yada olumsuz tutumlar içinde bulunması, derse karşı ilgiyi ve ders başarısını etkileyen en önemli değişkenler arasındadır. Bu nedenle Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanında okuyan öğrencilerin iyi bir meslek elemanı olabilmelerinde etkili görülen bölümlerine yönelik tutumları araştırma konusu olarak planlanmıştır.
Araştırma konusuna karar verilmesiyle başlayan bilimsel süreç içinde, çeşitli disiplinlerde öğrencilerin derslerine yönelik tutumlarını ortaya koyan çok sayıda araştırma bulunmasına rağmen uygulamalı bir eğitim biçimi olan ve meslek edindirmeye yönelik giyim üretim teknolojisi alan eğitimi konusunda öğrencilerin tutumlarını belirlemeye yönelik bir çalışma bulunmamaktadır. Ayrıca AB uyum sürecinde her alanda olduğu gibi Mesleki Teknik Eğitime verilen önem doğrultusunda öğrencilerin mesleki eğitime yönlendirilmesi ve başarının ön şartı olan olumlu tutumların kazandırılmasına ışık tutacak olan bu araştırma önemli görülmektedir. Dolayısıyla bu araştırma ile Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanında okuyan öğrencilerin bölümlerine yönelik ilgi ve tutumlarının incelenmesi planlanmıştır
Bugünlere gelmemde maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen aileme, araştırmam süresince çalışmalarımı dikkatle izleyen yöneten değerli hocam Yard.Doç.Dr.Pınar Göklüberk Özlü’ye teşekkürlerimi sunarım.
iii Balcı, Ceyhan
Yüksek Lisans, Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yard.Doç.Dr.Pınar GÖKLÜBERK ÖZLÜ
June-2009
Mesleki eğitim, değişen dünya şartları ile beraber sürekli gelişim içerisindedir. Bu nedenle sürekli gelişen eğitim programlarının yapılandırılmasında, yeni öğretme ortamlarının oluşturulması, dersin etkili öğrenimi için materyallerin ve yöntemlerin seçimi ile öğrencilerin ilgi, tutum ve ihtiyaçlarının belirlenmesi de büyük önem taşır. Öğrenmeye hazır olmada, öğrencinin olgunlaşması, hazır bulunuşluk düzeyi, ilgi ve ihtiyaçları, tutum ve değerleri olumlu etkiye sahiptir. Tutumlar öğrenme esnasında ortaya çıkan duygularla başa çıkma ve kontrol altına alma ile ilgili olup insan davranışlarına yön vermede önemli bir role sahiptir. Bir değer ve inanç sistemine bağlı olarak oluşan tutumların olumlu ya da olumsuz olması öğrenme sürecini doğrudan etkilemekte ve bireylerin gelecekteki yaşantılarına yön vermektedir.
Bu araştırma Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin bölümlerine yönelik tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Öğrencilerin tutumlarında etkisi olabilecek; ilçelere, sınıf seviyelerine, babanın öğrenim durumuna, annenin öğrenim durumuna, ailenin gelirine göre değişkenler irdelenmiştir. Öğrencilerin alan derslerine yönelik tutumları ankete dayalı genel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın örneklemini Ankara ili merkez ilçelerinde Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı Çankaya, Altındağ, Mamak, Keçiören ilçelerinde bulunan 9 adet Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanında öğrenim gören 169’u 10.sınıf, 121’i 11.sınıf, 67’si 12.sınıf, toplam 357 öğrenci, oluşturmuştur. Okulların belirlenmesinde yansız atama (random) yöntemine gidilmiştir. Demografik bilgilerin
iv
yüzde (%) değerleri kullanılıp, t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova), testi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar tablolaştırılarak sonuca gidilmiştir.
Araştırma sonucunda; örneklemi oluşturan Kız Teknik ve Meslek lisesi giyim üretim teknolojisi alanı 10. 11. 12. sınıf öğrencilerinin genel olarak bölümlerine olan tutumları orta seviyede olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin “Giysi uygulama ve üretimi” dersine ilişkin tutumlarının ortalamaları “Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi” derslerine ilişkin tutumlarının ortalamasından daha yüksek bulunmuştur. “Giysi kalıbı hazırlama teknikleri” dersine ilişkin tutumları ortalaması en düşük bulunmuştur. “Giysi uygulama ve üretimi” dersine ilişkin tutumlarda, öğrencilerin babalarının öğrenim durumlarının farklılığından etkilendiği, ‘‘Giysi kalıbı hazırlama teknikleri’’ dersine ilişkin tutumlarının, öğrenim gördükleri sınıflardan etkilendiği, sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin aylık gelirine göre ve bölümlerini seçme nedenlerine göre alan derslerine ilişkin tutumları arasında anlamlı fark bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda, araştırmacı tarafından öneriler sunulmuştur.
v
TECHNOLOGIES Balci, Ceyhan
Graduate Student, Department of Cloth Industry and Cloth Arts Education Thesis Advisor: Assistant Prof. Dr. Pinar GOKLUBERK OZLU
June -2009
Occupational education is continuously changing and developing in parallel with the changing conditions of world. Therefore, it is very important to create new education circumstances, to choose the appropriate materials and methods to provide effective learning of courses, and to identify and define the interests, attitudes, and needs of students when restructuring continuously developing education programs. Maturity of student, her level of readiness, her interests and needs, and attitudes and values have a positive effect on the process of making the students ready for learning. The attitudes are in relation with overcoming and controlling the emotions which arise during process of learning and they have an important role in directing human behaviors. It directly affects the process of learning and forms the future life of individuals whether the attitudes arising in connection with a value and belief system are positive or negative.
This research aimed to determine the attitudes of Girls Technical and Occupational High School students to their departments. The variables which may affect the students’ attitudes were examined by the districts, their classes, educational background of their fathers, educational background of their mothers, and their household income. The attitudes of students to the courses on their field were examined by applying a general screening model based on survey study.
The sampling of research comprised of 357 students, 169 of which were attended in the 10th grade, 121 in the 11th grade, and 67 in the 12th grade in 9 Girls Technical and Occupational High Schools in the central districts of Ankara, i.e. Cankaya, Altindag, Mamak, and Kecioren. The schools were selected by applying the
vi
validity analysis of scaling tool and necessary corrections were completed before the survey application. Frequency (f) and percent (%) values were used in the analysis of data and t-test and one-sided variant analysis (Anova) were applied. The results were tabled.
At the end of research it was detected that the attitudes of 10th, 11th, and 12th grade students of Girls Technical and Occupational High School, Field of Cloth Production Technology to their departments were moderate in general. The average of the attitudes to the course of “Cloth Application and Production” was found to be higher than the courses of “Fundamental Art Education, Model Development, and Cloth Technical Drawing”. The attitude to the course of "Preparation of Cloth Pattern” was found to be at the lowest level. It was found that the attitudes to the course of “Cloth Application and Production” are affected by the differences in the educational background of father, and that the attitudes to the course of the "Preparation of Cloth Pattern" are affected by the grades. A significant difference was found between the attitudes of the students to the field courses by their household income and reasons to prefer their departments. In line with these results, the researcher submitted several recommendations.
vii ÖNSÖZ………..…..ii ÖZET………..……iii ABSTRACT...v İÇİNDEKİLER………..…………..vii TABLOLAR LİSTESİ……….….ix ŞEKİLLER LİSTESİ………..…xiv BÖLÜM I GİRİŞ………..……….…1 1.1. Problem Durumu………..………...……..…2 1.2. Araştırmanın Amacı………..…………...…...5 1.3 Araştırmanın Önemi………..…………...…..6 1.4 Araştırmanın Varsayımları………..………...…..7 1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları………..…...….7 1.6. Tanımlar………..………...………..….8 1.7. İlgili Araştırmalar………..………....…9 BÖLÜM II KAVRAMSAL ÇERÇEVE……….……….………..….12
2.1.Türkiye de Mesleki ve Teknik Eğitim……….12
2.1.1. Mesleki ve Teknik Eğitimin Tarihi Gelişimi ……….13
2.1.2. Kız Teknik Öğretim Okulları ve Öğretim Programı……...……18
2.2. Tutum Kavramı……….….……….25
2.2.1. Tutumun Öğeleri………..………...27
2.2.2. Tutumların Oluşması ve Değişmesi ………..….28
2.2.3. Tutum ve Davranış………..….……….….….29
viii
3.3. Veri Toplama Araçları……….……….………..35
3.4. Verilerin Analizi………..……...…..………..43
BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUMLAR………..………44
4.1. Öğrencilerin Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular………....44
4.2. Öğrencilerin Alan Derslerine Yönelik Tutumlarına İlişkin Bulgular...…..47
4.3. Öğrenci tutumunun Alan Derslerine Göre Farklılık Gösterme Durumuna İlişkin Bulgular ………..………...49
4.4. Öğrencilerin Alan Derslerine Yönelik Tutumları İlçelere, Sınıf Seviyelerine, Babanın Öğrenim Durumuna, Annenin Öğrenim Durumuna, Ailenin Geliri, Değişkenlerinden Etkilenmesine İlişkin Bulgular………..…...51
4.5. Öğrencilerin Bölümlerini Tercih Etme Nedenleri İle Tutumlarına İlişkin Bulgular………...………..….68 BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERİLER ……….74 5.1. Sonuç……….……….….74 5.2. Öneriler………..……….………81 KAYNAKÇA………..………..….84 EKLER………..………91
EK.1. Tutum Ölçeği Frekans Tabloları………...…………92
EK.2. Giyim Üretim Teknolojisi Alanına Yönelik Tutum Ölçeği…….…….96
EK.3. Giyim Üretim Teknolojisi Alan Dersleri………..…………99
ix
Tablo 2.2. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne Bağlı Örgün Eğitim
Kurumlarında Megep Kapsamında Uygulanan Dal Öğretim Programları..……...…24
Tablo 3.1. 2007-2008 Öğretim Yılı Ankara İlinde Bulunan Kız Teknik Ve Meslek Lisesi Okul-Öğrenci-Sayıları………..…34
Tablo 3.2. Öğrenci Ait Kişisel Bilgiler Frekans ve Yüzde Dağılımı………...…..…35
Tablo 3.3. Ölçeklendirilmiş Sorular için Geçerlilik ve Güvenirlik Analiz
Sonuçları……….37
Tablo 3.4. Öğrenci Tutumları Pilot uygulaması sonucuna göre maddelerin madde-toplam korelâsyonları ve ölçeklerin Güvenirlikleri………..….….38
Tablo 3.5. Öğrenci Tutumları Belirleme Aracının Ölçek geçerliliği Faktör Analizi Sonuçları………..………..……...…..40
Tablo 3.6. Öğrenci Tutumları Belirleme Aracının Ölçek geçerliliği Faktör
yük değerleri………..……….41
Tablo 4.1. Öğrencilere Ait Kişisel Bilgilerin Frekans ve Yüzde Dağılımları…....…44
Tablo 4.2. Alan Derslerine İlişkin Ölçülen Tutum Düzeyleri………..…..48
Tablo 4.3. Alan Derslerine İlişkin Ölçülen Tutum Düzeyleri Arasındaki
x
Düzeyleri Arasındaki Testi………..………...……52
Tablo 4.6. İlçelere Göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ………...……52
Tablo 4. 7. İlçelere Göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi…………53
Tablo 4.8. İlçelere Göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri………..………..……53
Tablo 4.9. İlçelere Göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Teknikleri Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi ………...…………..…54
Tablo 4.10. Sınıflara göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ………...……….…55
Tablo 4.11. Sınıflara göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………...……..…55
Tablo 4.12. Sınıflara göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ………...…56
Tablo 4.13. Sınıflara göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi…………56
Tablo 4.14. Sınıflara göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri………..……….………..…57
xi
Tablo 4.16. Baba Eğitim Durumuna Göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi
Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ……….………..…58
Tablo 4.17. Baba Eğitim Durumuna Göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi
Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………....……58
Tablo 4.18. Baba Eğitim Durumuna göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri…..…….……59
Tablo 4.19. Baba Eğitim Durumuna göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………....60
Tablo 4.20. Baba Eğitim Durumuna Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri………..……….………..60
Tablo 4.21. Baba Eğitim Durumuna Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Teknikleri Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………61
Tablo 4.22. Annenin Eğitim Durumuna Göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ………...………62
Tablo 4.23. Annenin Eğitim Durumuna Göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………62
Tablo 4.24. Annenin Eğitim Durumuna göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri…...…………63
xii
Tablo 4.26. Annenin Eğitim Durumuna Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri…..………....…64
Tablo 4.27. Annenin Eğitim Durumuna Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Teknikleri Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………64
Tablo 4.28. Gelir Düzeylerine göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri ………...……….………….65
Tablo 4.29. Gelir Düzeylerine Göre Ölçülen Giysi Dikimi Ve Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………...………66
Tablo 4.30. Gelir Düzeylerine göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri………..…66
Tablo 4.31. Gelir Düzeylerine göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki
Fark Testi………67
Tablo 4.32. Gelir Düzeylerine göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri……….……….………67
Tablo 4.33. Gelir Düzeylerine göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Teknikleri Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi………..………..………68
xiii
Üretimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi…………..……70
Tablo 4.37. Bölümü Tercih Etme Nedenlerine göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri…..…..71
Tablo 4.38. Bölümü Tercih Etme Nedenlerine göre Ölçülen Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri
Arasındaki Fark Testi……….………….72
Tablo 4.39. Bölümü Tercih Etme Nedenlerine göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri………...……….73
Tablo 4.40. Bölümü Tercih Etme Nedenlerine göre Ölçülen Giysi Kalıbı Hazırlama Teknikleri Derslerine İlişkin Tutum Düzeyleri Arasındaki Fark Testi…………...…73
xiv
Şekil 4.1. Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Sınıfa İlişkin Yüzde Dağılımları.……45
Şekil 4.2. Öğrencilerin Anne Eğitim Düzeyine İlişkin Yüzde Dağılımları……..….46
Şekil 4.3. Öğrencilerin Anne Baba Mesleğine İlişkin Yüzde Dağılımları……….…46
Şekil 4.4. Öğrencilerin Aile Aylık Gelir Düzeyine İlişkin Yüzde Dağılımları….….47
BÖLÜM I
GİRİŞ
Gelecek bugünün doğrusal bir uzantısı olmayacaktır. Yarını görebilmek ve daha iyi bir yaşam planlayabilmek için, değişim sürecinde ortaya çıkan değerleri iyi anlamak ve gelecek için alınacak önlemleri bu değerler çerçevesinde gözden geçirmek gerekmektedir. 20.yüzyıldan 21.yüzyıla aktarılan değerler arasında, özellikle eğitimle ilişkileri açısından; küreselleşme, çok dilli ve çok kültürlü olma, hayat boyunca eğitim, çok kanallı eğitim, koşullandırma, öğretme yerine öğrenme ve ya öğrenen merkezli eğitim üzerinde dikkatle düşünülmesi gereken konulardır (Oğuz ve diğerleri, 2004: 17).
Bir ülkenin gereksinimini etkileyen ana öğeler doğal kaynaklar ve insan gücüdür. Doğal kaynaklardan en iyi şekilde yararlanmak için insan gücünün iyi yetiştirilmesi gerekir. Bu iyi planlanmış bir eğitimi gerektirir, çünkü eğitimi kalitesiz ve düşük düzeyde olan bir ülke, zengin doğal kaynaklara sahip olsa da asla gelişemez. Dolayısıyla insan öğesi ve onun eğitilme biçimi büyük önem taşımaktadır. Günümüzde tüm toplumlar işgücüne ve insan kaynaklarına yatırım yapma yarışındadırlar. Gelişmiş ülkeler arasında yer almak, onlarla bütünleşmek isteyen Türkiye’nin elindeki en önemli kaynak genç dinamik nüfusudur. Avrupa Birliği’ne giriş sürecinde, ülkemizin sahip olduğu genç ve dinamik insan gücü potansiyeli, diğer ülkelerle rekabet edebilme avantajı sağlayacak en önemli kaynaktır (Yağcızeybek, 2006: 20 ).
Bu araştırmada Kız Teknik ve Meslek lisesi giyim üretim teknolojisi alanında öğrenim gören öğrencilerin bölümlerine yönelik tutumları belirlenmesi amaçlanmıştır. Elde edilen bulguların değerlendirilmesi ile eğitim sorunlarının çözümüne dolayısıyla eğitim niteliğinin arttırılmasına önemli katkılar sağlanacağı düşünülmektedir.
Araştırmanın birinci bölümünde Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin bölümlerine olan tutumları açısından problem durumu değerlendirilerek çalışmanın amacı ve önemi açıklanmıştır. Ayrıca bu konuda yapılmış ilgili araştırmalar incelenerek çalışmanın gerekliliği ortaya konulmuştur.
İkinci bölümde, konuyla ilgili genel kavramsal ve teorik bilgilerin açıklandığı literatür araştırmasına yer verilmiştir. Literatür bölümünde Mesleki ve Teknik Eğitim, Kız Teknik Öğretim okulları yapısı ve tutum kavramları üzerinde durulmuştur.
Üçüncü bölümde, araştırmanın planlanması ve yürütülmesinde kullanılan evren, örneklem verilerin toplanması ve analizinde kullanılan ilgili materyal ve yöntemler açıklanmıştır.
Çalışmanın dördüncü bölümünde, Kız meslek lisesi giyim üretim teknolojisi alanında eğitim alan öğrencilerin bölümlerine olan ilgi ve tutumlarını belirlemek amacıyla uygulanan anket sonucunda, elde edilen verilerin istatistiksel analizleri tablolar ile sunulmuştur. Tablolardan elde edilen bilgiler doğrultusunda konu hakkında yoruma gidilmiştir.
Araştırmanın son bölümünde ise, araştırmada elde edilen bulguların değerlendirme sonuçlarına yer verilmiştir. Ayrıca bu bölümde öğrencilerin alan derslerine olan tutumlarının geliştirilmesine yönelik olarak öneriler sunulmuştur.
1.1. Problem Durumu
Dünyadaki hızlı gelişmeler bir yandan varolan bilgileri geçersiz hale getirirken, bir yandan da bilinmeyen pek çok şeyi açığa kavuşturmaktadır. Yeni buluşlar, uluslar arası ilişkiler, bilim alanındaki ilerlemeler kişileri yaşama ayak uydurmaya zorlamaktadır. Bu durum insanların gelişmelere uyum sağlamasında en etken ve temel araç olan eğitimin önemini ortaya çıkarmaktadır. Çünkü eğitim
bireylere yeni davranışlar kazandırmada ya da mevcut davranışları değiştirmede en etkili süreçtir. Bu yönü ile eğitim, bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı yolu ile ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci olarak tanımlanabilir (Çoban, 2006: 322).
Eğitim çabalarının genel amacı, yetişmekte olan çocukların ve gençlerin, topluma sağlıklı ve verimli bir şekilde uyum sağlamalarına yardım etmektir. Bu uyumun gerçekleştirilmesi için, ideal olarak, bireylerin istidat ve yetenekleri, eğitim yolu ile en son sınıra kadar geliştirilir ve insan davranışları milli eğitim amaçları doğrultusunda değiştirilir (Varış ve diğerleri, 1998: 1).
Mesleki ve teknik eğitimin amacı, ise toplumun hedefleri ve iş çevrelerinin talepleri doğrultusunda bireylere belirli bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve uygulama yeterliklerinin kazandırılmasıdır. Mesleki eğitim bir araç olarak kullanılarak bireyin bilişsel, duyuşsal ve devinsel (psikomotor) yönden gelişmesini amaçlar. (Yağcızeybek, 2006: 20 ).
İnsan yaşamında iş ve eğitim diğer bir deyişle mesleki ve teknik eğitim önemli bir yer tutmaktadır. İnsanlık tarihinin her döneminde ve her ülkede genel eğitim politika ve uygulamalarında meslek eğitimine yer verilmiş olması, mesleki eğitime olan gereksinimin doğal bir belirtisidir. Meslek eğitimi bireyin yaşamında bireysel, sosyal, ekonomik, kültürel ve ulusal, gereksinimlerin karşılanmasında zorunlu olan bir eğitimdir (Alkan, Doğan, Sezgin, 2001: 128).
Küresel pazarda rekabet eden ülke ekonomilerinin nitelikli iş gücü bakımından durumları incelenerek yapılan sıralamada, Türkiye’nin 60 ülke arasında 37. sırada olduğu anlaşılmaktadır. Bunun bir nedeni, mesleki eğitim kurumlarına öğrenci talebinin yüksek düzeyde olmamasıdır. Diğer bir nedeni ise meslek lisesi mezunlarının genellikle işletmelerde çalışmak yerine yüksek öğretime devam etmesidir. Bu durum sanayiyi uluslararası rekabette büyük önemi olan nitelikli ara insan gücünden yoksun, bırakmasının yanı sıra gençlerin mesleksiz şekilde üniversite diploması ile işsiz duruma düşmesine neden olmaktadır (Şimşek, 2002: 505).
Mesleki eğitim, değişen dünya şartları ile beraber sürekli gelişim içerisindedir. Bu nedenle sürekli gelişen eğitim programlarının yapılandırılmasında, yeni öğretme ortamlarının oluşturulması, dersin etkili öğrenimi için materyallerin ve yöntemlerin seçimi ile öğrencilerin ilgi, tutum ve ihtiyaçlarının belirlenmesi büyük önem taşır.
Öğrenmeye hazır olmada, öğrencinin olgunlaşması, hazır bulunuşluk düzeyi, ilgi ve ihtiyaçları, tutum ve değerleri olumlu etkiye sahiptir. Tutumlar öğrenmeyle kazanılan, bireyin davranışlarına yön veren insan davranışlarının en önemli tayin edicilerinden biridir. Tutum, herhangi bir nesne yada kavrama ilişkin kişinin geliştirmiş olduğu olumlu yada olumsuz eğilimlerdir. Tutum ile ilgili yapılan araştırmalar, öğrencilerin okul başarısı ile tutumları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu göstermektedir. (Kan ve diğerleri: 228).
Tutumlar öğrenme esnasında ortaya çıkan duygularla başa çıkma ve kontrol altına alma ile ilgili olup insan davranışlarına yön vermede önemli bir role sahiptir. Bir değer ve inanç sistemine bağlı olarak oluşan tutumların olumlu ya da olumsuz olması öğrenme sürecini doğrudan etkilemekte ve bireylerin gelecekteki yaşantılarına yön vermektedir (Bozdoğan ve Diğerleri, 2005: 241). Bireyin öğrenmeyi istenilen düzeyde gerçekleştirebilmesi için öncelikle öğrenmek istediği derse karşı olumlu tutum içinde olması gerekmektedir. Bireylerin çevrelerinde sayısız tutum konuları olduğu göz önüne alındığında, bunların her biri için bir tutum oluşturmanın zorluğu açıkça görülür (Baysal, 1996: 253).
Giyim Üretim teknolojisi alanı bölüm derslerine oluşan olumsuz tutumların öğrencilerin öğrenme isteklerini yok edebileceği dolayısıyla eğitim kalitesinin düşeceği göz önünde bulundurularak bu alanlarda mesleki eleman yetiştirecek lise ve üniversite öğrencilerinin ilgili okullara alınırken mutlaka tutumlarının belirlenmesi gereklidir. Çünkü içinde eğitim alacağı mesleğe karşı korku, endişe, kaygı taşıyan kişiler yani olumsuz tutum sergileyen kişiler eğitim sürecinin her aşamasında yer alan meslek derslerini almış olmalarına rağmen öğrenmede başarısız olabilmektedir (Demirci, 2006: 8). Bireyin, bir konuya ilişkin olarak bilgi ve becerisinin yeterli
olması, konuya ilişkin davranışları göstermede onu yeterli kılabilir. Fakat birey güdülenmez ve olumlu tutum içerisinde olmazsa davranışları gerçekleştirmeye dönük yeterli eğilim göstermeyebilir. Bu nedenle, öğretme- öğrenme ortamındaki bireylerin öğrenmeye ilişkin olumlu tutumlarının geliştirilmesi gerekir (Şişko, 2002: 205).
Bu araştırma ile Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanında okuyan öğrencilerin bölümlerine yönelik ilgi ve tutumları ne düzeydedir?sorusuna cevap aranacaktır.
1.2. Araştırmanın Amacı
Türkiye’de Hazır Giyim sektörüne kaliteli eleman yetiştirmede önemli bir yere sahip olan Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı, verilen eğitim programlarının iş dünyasının gerisinde kalması ve okul- sanayi işbirliği ortamının sağlanamaması gibi sebeplerle olması gereken yerde bulunamadığı düşünülmektedir. Başarılı bireylerin yetiştirilmesi için öğretim programlarının değişim ve dönüşüme açık düzenlenmesi gerekmektedir. Öğrencilerin giyim üretim teknolojisi alanı “Giysi uygulama ve üretimi” “Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi” “Giysi kalıbı hazırlama teknikleri” derslerine olan tutumlarının belirlenmesi ile bu değişim ve dönüşüm programlarına katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla öğrencilerin başarılarında tutumun öneminden hareketle araştırmanın amacı Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin bölümlerine yönelik tutumlarının belirlenerek önerilerde bulunulması araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
Bu amaçla aşağıdaki alt problemlere cevap aranacaktır.
1. Öğrencilerin alan derslerine ilişkin tutumları ne düzeydedir?
3. Öğrencilerin alan derslerine yönelik tutumları demografik değişkenlerden etkilenmekte midir?
4. Bölümü tercih etme nedenleri ile tutumları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
1.3 Araştırmanın Önemi
Eğitimle bireyin davranışlarının değiştirilmesi ve çeşitli bilgi becerilerin kazanılması amaçlanır. Planlı olarak sunulan eğitim sürecinde öğretim programlarından öğrenciye yaşamında rehberlik eden topluma uyumlu ve yararlı bireyler yetiştirilmesi beklenir. Bu doğrultuda Eğitim öğretim programlarının amaçlanan hedeflere ulaşılmasında önemli olduğu düşünülen öğrencilerin başarılarını etkileyen sebepler araştırılmalıdır. Öğrencilerin başarısında bölümlerine yönelik tutumlarını tespit etmek ve olumsuz durumlara karşı önlem almak verimli eğitim uygulamaları açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla öğrencilerin başarılarını etkileyen sebepler araştırılmalı ve olumsuz durumlar ortadan kaldırılmaya çalışılarak daha verimli eğitim uygulamalarına yer verilmelidir.
Giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin bölümlerine yönelik tutumlarının önceden belirlenmesi bu konudaki önlemlerin zamanında alınmasını sağlayarak alan dersleriyle ilgili hem geri dönüşümleri önleyecek hemde tekrarlar yapmaktan kurtaracağı öngörülmektedir. Böylece gereksiz zaman kaybı önlenerek daha yüksek oranda başarılar elde etmenin mümkün olacağı düşünülmektedir. Ayrıca pratik uygulamaların daha sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi ve ders işleyişinin geliştirilmesinde de faydalı olacağı düşünülmüştür.
Giyim üretim teknolojisi öğrencilerinin alanlarına yönelik tutumları öğrenci tarafından olumlu ya da olumsuz yönde geliştirildiğinde, öğrencilerin başarılarını etkileyebilme gücüne sahiptir. Ayrıca bu bölümlerde yaşanan sorunların tespit edilerek çözülebilmesi, ülkenin ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücü yetiştirilmesi ve öğrencilerin gelecekle ilgili kaygıları ortaya konarak karar vermeleri konularında katkıda bulunulacaktır. Bu araştırmanın benzeri araştırmalara kaynak teşkil etme
özelliği taşıyacağı, araştırma sonrası ortaya çıkacak görüş ve önerilerle uygulayıcı ve diğer ilgililere fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
Yapılan literatür taramalarında, tutum konusunda birçok akademik araştırma yapıldığı, ancak bu araştırmalarda daha çok ilk ve ortaöğretim kurumları, eğitim fakülteleri ve diğer fakülteler yer aldığı görülmüştür. Kız Teknik ve Meslek lisesi giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin alanlarına yönelik tutumlarıyla ilgili bir araştırma olmaması nedeniyle araştırma önem taşımaktadır.
1.4. Araştırmanın Varsayımları
1. Araştırmanın kavramsal çerçevesini oluşturmak üzere taranan kaynaklar güvenilir ve yeterli bilgi verdiği varsayılmaktadır.
2. Araştırma için seçilen örneklem evreni temsil eder niteliktedir.
3. Kullanılan ölçme aracı araştırmanın cevap aradığı problemle ilgili verileri toplayacak ve amacına hizmet edecek niteliktedir.
4. Araştırma kapsamında bulunan öğrencilerin ölçekteki tutum cümlelerine verdikleri cevaplar kendi düşünce ve tutumlarını doğru şekilde yansıtmaktadır.
1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları
1. Araştırma, 2007-2008 Eğitim-Öğretim Yılında Ankara ili, Çankaya, Altındağ, Mamak, Keçiören ilçelerinde bulunan 9 adet Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanında okuyan, 10.ve 11. 12. sınıf, evrenin %32.24 ünü temsil eden 357 öğrenciyle sınırlıdır.
2. Araştırma veri toplama aracı olarak kullanılan anketlere verilen cevaplarla sınırlıdır.
3. Öğrencilerin alan dersleri olan “giysi uygulama (dikimi) ve üretimi” , “Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi” ve “Giysi kalıbı hazırlama” ile ilgili
4. Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı öğrencilerinin bölümlerine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla geliştirilen 52 maddelik tutum ölçeği ile sınırlıdır.
1.6. Tanımlar
Mesleki Eğitim: Bireysel ve toplumsal yaşam için zorunlu olan belirli bir mesleğin gerektirdiği, bilgi, beceri ve pratik uygulama yeteneklerini kazandırarak bireyi zihinsel, duyuşsal, sosyal, ekonomik ve kişisel yönleriyle dengeli biçimde geliştirme sürecidir.
Öğrenci: Kız Teknik ve Meslek Lisesi giyim üretim teknolojisi alanı 10. 11. 12. sınıfta eğitim alan kişilerdir.
Kız Teknik ve Meslek Lisesi: İlköğretimden sonra örgün öğretim yoluyla giyim üretim teknolojisi alanında eğitim veren, bir üst eğitim kurumuna hazırlayan 4 yıllık lise düzeyindeki eğitim kurumudur.
Giyim Üretim Teknolojisi Alanı: Giyim üretim teknolojisi alanı altında yer alan dalların yeterliklerini kazandırmaya yönelik eğitim ve öğretim verilen bölümdür.
Dal: Giyim üretim teknolojisi alanı altında yer alan mesleki yeterlilik kazandırma, nitelikli meslek elemanları yetiştiren dallardır. Bunlar; Kadın Giyim Modelistliği, Erkek Giyim Modelistliği, Çocuk Giyim Modelistliği, İç Giyim Modelistliği, Hazır Giyim Model Makineciliği, Deri Giyim, Kadın Terziliği, Erkek Terziliği, Kesim.
Alan Dersi: Öğrencinin öğrenim gördüğü giyim üretim teknolojisi alanı altında yer alan dallarda bölümünün gerektirdiği bilgi, beceri ve pratik uygulama yeteneklerinin kazandırıldığı derslerdir. Bunlar;tüm dalların “giysi dikimi ve üretimi”, “Temel Sanat Eğitimi, Model Geliştirme, Giysi Teknik Çizimi” “Giysi kalıbı hazırlama” ile ilgili
1.7. İlgili Araştırmalar
Bilgin, (2006); ‘‘Mesleki ve Teknik Lise öğrencilerinin İngilizce dersine yönelik tutumları’’ adlı çalışmada, İngilizce dersine yönelik tutumların belirlenmesinde tutumların cinsiyet, okul türü ve bölüm değişkenlerine göre karsılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada İngilizce dersine yönelik tutumları “ortanın üstü” düzeyde, kız öğrencilerin İngilizce dersine yönelik tutumları erkeklerden daha yüksek düzeyde, Yabancı dilin gelecekteki is yaşamlarında çok önemli olacağının anlatılması, öğrencilerin özelliklerine göre onların ilgisini çekecek ve öğrenmeyi uyandıracak aktiviteler uygulanması gerektiği, Öğrencinin daha etkili ve kalıcı öğrenmesi için görsel ve işitsel materyallerden yararlanması, öğrencilere dili doğal ortamda kullanır gibi kullandırarak onların dili konuşmanın keyfine varmalarını sağlaması gibi önerilerde bulunulmuştur.
Özgür, (1994); Bu araştırma İstanbul: Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarını ortaya çıkarmak bu amacıyla yapılmıştır. Bu amacı ortaya çıkarmak için, öğrencilerin , cinsiyet, yaş, bölüm tercih sırası, anne-babanın eğitim ve iş durumu , başarıları, sınava girme ve öğretmenlik yapma ile ilgili düşünceleri vb. özellikleri araştırılarak eğitim fakültesine öğrenci seçiminde sınavdan başka ölçütlerin kullanılabilir olması düşüncesi desteklenmek istenmiştir. Araştırmada Eğitim Fakültelerine öğrenci alımında kullanılan sistemin yetersiz olduğu bunu geliştirmek için özel ölçme değerlendirme yöntemleri ile bilgi başarı ölçülürken bunun yanında beden ve ruh sağlığının yerinde olmasına dikkat edilerek kişilik ve tutumların ölçülmesine yönelik tekniklerden de yararlanılması gerektiği anlatılmıştır. Eğitim fakültesine girmek isteyen öğrencilerin bu kararlarını ilk on tercih içerisinde belirtmeleri gerektiği, Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak, yaz ayları ve akşam saatleri hizmet-içi eğitiminde kullanılabileceği, öğretmen eğitimi verilecek öğrencilerin lise yıllarında seçilerek alınması, bu mesleğe daha olumlu bakmalarını sağlayacağı gibi önerilerde bulunulmuştur.
Tekinarslan, (2006); Bu araştırma ortaöğretim lise III.sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine karşı tutumları, bu tutumların cinsiyet, alan, algılanan coğrafya başarısı ve
öğretmenin algılanan yeterliliği ile ilişkilerinin belirlenmesi, amacıyla yapılmıştır. Öğrencilerin coğrafya derslerine çalışmaya karşı, ve coğrafya ödevlerini yapma konusunda yüksek seviyede olumlu tutuma sahip oldukları örülmüştür. Türkçe-Matematik ve Sosyal alandaki öğrencilerin tutum puanlarının, Fen alanındaki öğrencilerinin toplam tutum puanlarından yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Orhun, (2007); Resim-iş dersine ilişkin tutumların ölçülmesi adlı bu araştırmanın amacı, ilköğretim okulları 6.sınıf öğrencilerinin Çok Alanlı Sanat Eğitimi Yöntemine “ÇASEY” göre Resim – İş dersine yönelik tutum ölçeği hazırlanarak incelenmesidir. Araştırma deney grubunda “ÇASEY”, kontrol grubunda ise geleneksel eğitim yöntemi izlenmiştir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuç; ÇASEY’nin öğrencilerin Resim – İş dersine yönelik tutumlarının gelişmesi konusunda geleneksel öğretim yaklaşımına göre, daha etkili olduğu görülmüştür. Buna göre ÇASEY’nin uygun şartlar ve olanaklar içerisinde uygulanması durumunda geleneksel sanat öğretimi yaklaşımına göre ilköğretim okullarındaki görsel sanatlar dersini daha da verimli kılmıştır. Bu yöntemlerin uygulanabilmesi için bu dersi veren eğitimcilerin mezun oldukları kurumlardan sanat eğitimini bilen, uygulayan ve yöntemlerini özümsemiş kişiler olarak yetişmeleri. Ayrıca araştırmada bu derse ayrılan sürenin yetersiz olduğu görüldüğünden dersin süresi haftada en azından iki saate çıkarılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Demirci, (2006); Bu araştırmada, Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liseleri Bilgisayar Programcılığı Bölümü 10. sınıf öğrencilerinin “İnternet” kavramına yönelik tutumları ile bu konuyu temel alan “İnternet ve Ağ Sistemleri” dersi akademik başarıları arasındaki ilişkiler çeşitli değişkenler açısından incelenmeye çalışılmıştır. Bu değişkenleri; cinsiyet, gelir durumları, evlerinde bilgisayarları olup olmadığı, bilgisayar veya teknoloji ile ilgili dergi okuyup okumadıkları ve yine bilgisayar veya teknoloji ile ilgili televizyon programları izleyip izlemedikleri şeklinde belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda Programlarda içerikten önce öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmenin esas alınabileceği, Bilgisayar Programcılığı alanına yeni gelmiş öğrencilerin ders yılı başlangıcında alanları hakkında bilgilendirilebileceği, mesleklerini iyi öğrendikleri
takdirde neler yapabilecekleri ve iş kollarındaki yerleri hakkında rehberlik yapılabileceği, önerilmiştir.
Çapa, (2000); Bu çalışmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmiştir. Bu çalışma,. araştırmacılar tarafından geliştirilen "Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları sevme, saygı ve kendine güven alt boyutlarına göre kız ve erkek öğrencilerde anlamlı bir fark gözlenmiştir. Ayrıca tutum puanları sınıf düzeyine göre de anlamlı olduğu saptanmıştır. Ama tutum puanları ÖSYS'deki tercih sırasına göre anlamlı olmadığı belirlenerek önerilerde bulunulmuştur.
Tanel, Kaya, Şengören, Tanel, (2007); Bu araştırmada Fizik Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi Eğitimde verimliliği etkileyen en önemli etkenlerden birisi öğretmen olduğu anlatılarak eğitim fakültelerinde okuyan ve geleceğin öğretmenleri olacak olan öğrencilerin öğretmenlik mesleğini sevmeleri, mesleklerini başarıyla yürütebilmeleri için bir ön koşul olduğu düşünülerek, Buca Eğitim Fakültesi, Fizik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını farklı değişkenlere göre incelemiş, veriler istatistiksel olarak değerlendirilerek farklı değişkenler (cinsiyet, öğrenim gördükleri sınıf düzeyi, üniversiteye giriş tercih sırası, mezun oldukları lise türü, ailelerinde öğretmen bulunup bulunmaması, anne ve babanın öğrenim durumları) açısından incelenmiş ve sonuçlar tartışılarak, öneriler sunulmuştur.
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Türkiye de Mesleki ve Teknik Eğitim
Bir ülkenin teknolojik, ekonomik, kültürel ve medeniyet alanında ilerlemesi eğitimle olur. Eğitim yaşamakta oluğumuz topluma uyum sağlamamıza yardım edecek temel davranışları kazandırmasıyla ilgili tanımlanmalar çeşitlilik gösterir. Yeni kuşakların, toplum yaşayışında yerlerini almak için hazırlanırken, gerekli bilgi, beceri ve anlayışlar elde etmelerine ve kişiliklerini geliştirmelerine yardım etme etkinliği. olarak sözlük tanımı yapılır (Oğuzkan, 1974: 248). Sözlük tanımı dışında en genel anlamda eğitim ‘‘bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci’’ olarak tanımlanmaktadır. (Ertürk, 1978: 13).
Eğitim tüm hayatımız boyunca devam eden bir süreç sürekli bir oluşum olmakla birlikte içeriği giderek farklılaşmaya başlamıştır. Günümüzde çok bilen insan yerine, bilgiye kolayca erişebilmenin de yollarını iyi bilen, bilgiyi yaşamı kolaylaştırmakta bir araç olarak kullanabilen insan yetiştirme giderek ön plana çıkmıştır (Oğuz ve diğerleri, 2004: 15).
Bilindiği gibi bir toplum, kendi kültürünün istek ve beklentilerine uyacak şekilde bireylerini etkilemeye çalışır. Buna bağlı olarak da eğitimin amacı yetişmekte olan çocukların ve gençlerin topluma sağlıklı ve verimli bir şekilde uyum sağlamalarına yardım etmektir. Bu uyumun gerçekleştirilmesi için ideal olarak bireylerin istidat ve yetenekleri, eğitim yolu ile en son sınıra kadar geliştirilir (Varış ve diğerleri, 1998: 1).
Dünyamızdaki hızlı gelişme ve değişmeler doğal olarak ülkemizi de içine almaktadır. Bu değişim için de insanların hem çevrelerini değiştirmeleri hem de uyumlu hale gelebilmeleri ancak çok iyi programlanmış ve planlanmış bir eğitimle mümkündür (Ünal, 1995: 299)
Çok çeşitli ve karmaşık görevlerle karşı karşıya bulunan eğitim sistemleri, sınırlı olanakları ile artan isteklere etkin biçimde cevap verebilmek için geleneksel kalıpların dışında yeni sistemler ve yöntemler geliştirmek zorundadır. Genel eğitim başarılı bir yaşam sağlamak için bireyin genel olarak yetiştirilme sürecidir. Mesleki teknik eğitim ise belirli bir meslek alanıyla ilgili bilgi,beceri ve alışkanlıkların kazandırılmasıdır, yani üretimi amaç edinir. Daha genel bir açıklama yaparsak mesleki eğitim, bireye iş hayatında belirli bir meslekle ilgili bilgi, beceri ve iş alışkanlıkları kazandıran ve bireyin yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştiren eğitimdir (Alkan ve arkadaşları, 1998: 5-13).
Tüm ülkelerin teknolojik ve toplumsal açıdan hızla ve sürekli gelişimi eğitime de yansımaktadır. Böylece eğitime de daha geniş boyutlar kazandırmaktadır. Gelişmiş ülkelerin eğitim sistemlerine bakıldığında öğrencilerin okul öncesinden başlayarak üniversite yaşantısının sonuna ve hatta istihdama kadar izlendiği görülmektedir. Meslekî ve teknik eğitim sisteminin temel işlevi bireyin istek ve yetenekleri doğrultusunda ekonominin ve endüstrinin ihtiyaç duyduğu yeterlikleri kazanmış, gelişmelere uyum sağlayabilecek teknik eleman yetiştirmektir (Bilgin, 2006: 11).
Ekonomi günümüzde toplum yaşamının her kesimini yakından ilgilendirmektedir. Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bakılırken yetiştirdikleri insan gücü potansiyeline dikkat edilmektedir. Kalkınmanın, mesleki eğitime önem vererek sağlanması, ülkenin kıt kaynaklarının etkili ve verimli bir meslek eğitimi ile rasyonel kullanılabileceği, ekonomik bir mesleki eğitimin çevre olanaklarından en iyi şekilde yararlanması gerektiği gibi esaslar mesleki eğitimin ekonomik alanda temellerini oluşturmaktadır (Taşpınar, 1995: 329).
2.1.1. Meslekî ve Teknik Eğitimin Tarihi Gelişimi
Mesleki ve teknik eğitimin ülkemizdeki uygulamaları ve gelişimi çok eskilere dayanmaktadır. Türklerin meslek geleneklerini sürdürdükleri Orta Asya’dan başlayarak Selçuklu-Osmanlı dönemlerinde doruk noktasına ulaşmış ve ‘‘ahilik’’sistemine değin çeşitli aşamalardan geçmiştir (Ekonomi Forumu, 1997: 10 ).
12.yy’da Selçuklular devrinde Anadolu’ya gelen Türkler Anadolu’da bulunan meslektaşlarına kendilerini kabul ettirebilmek için Türk esnaf ve sanatkarlarının teşkilatlanmasıyla ortaya çıkan ve çıraklık eğitimi olarak adlandırılan eğitim türü olan Ahi’likle başlamıştır. Ekonomik durumu yükseltme, gençleri bir sanat ve meslek sahibi yaparak Ahi’lik amaçlamıştır (TİSK, 1997: 8).
12. yy.’dan 18. yy.’a kadar Türkiye'deki meslekî eğitim, diğer toplumlarda olduğu gibi geleneksel yöntemlerle, esnaf ve sanatkâr kuruluşlarınca yürütülen çıraklık sistemi ile kendini göstermiştir. 19. yüzyılın başlarında teknolojinin diğer bilim dalları ile birlikte ilerlemesi, önemli değişikliklere neden olmuştur (Tuna, 1973: 34). El sanatlarıyla üretimin yapıldığı Milattan sonra 100-1500 yılları arasında, “Lonca” denilen geleneksel çıraklık eğitim sistemi oluşmuştur. Bu sistemle insan gücü yetiştirilmesine sanayi devrimine kadar devam edilmiş, hatta bazı mesleklerde azalmış olmakla beraber, günümüze kadar gelmiştir (TİSK, 1997: 8). Endüstrileşmenin sonucu o zamana kadar “Lonca”lar içinde devam etmekte olan meslekî eğitim hizmetlerinin, okul disiplini içerisinde yürütülmesi zorunlu hale gelmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise ülkemizde sanayi, ev ekonomisi, ticaret ve tarım alanlarında bazı okulların açıldığı görülmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında 1861 yılında, Mithat Paşa, Tuna Valisi iken, ilk defa kız çocuklarına sanat öğretme düşüncesini başlamıştır, bu düşüncesini uygulamaya geçirirken hem kimsesiz kız çocuklarına iş bulmayı, hem ülkenin bazı küçük sanat ihtiyaçlarını karşılamayı, hem de orduya gerekli olan kumaş ve giysileri temin etmeyi amaçlamıştır. Bu amaçla; Rumeli'deki ordunun giyim ihtiyacını karşılamak üzere Rusçuk' da bir fabrika kurmuş, bu fabrikanın bütün araç-gereçlerini Avrupa'dan getirtmiş; fabrikada çalışmak üzere, öksüz kız çocuklarını bir araya toplayarak, 1865 yılında Rusçuk'ta ilk “Kız Sanayi Mektebi” ni faaliyete geçirmiştir.
Mithat Paşa, İstanbul'a geldikten sonra eski tecrübelerine de dayanarak, 1869'da Yedikule'deki fabrikalarda çalıştırılmak, askerin çamaşır ve sargı ihtiyacını karşılamak üzere eski baruthane binasında 50 öğrenci ile “ Kız Sanayi Mektebi” ni
açmıştır. 1914 yılından itibaren kız sanat mekteplerine önem verilmeye başlanmış, cumhuriyetle birlikte Avrupa'dan getirilen uzmanlar ve yurtdışına gönderilen öğrencilerle, ülkemize yeniliklerin girmesine fırsat yaratılmıştır. (Tuna, 1973: 34).
Cumhuriyetin ilanını takip eden yıllarda, özellikle 1930’ lardan sonra iktisadi kalkınma ve sanayileşme çabalarına paralel olarak mesleki ve teknik eğitim ile öğretime de önem verilmeye başlanmıştır. Cumhuriyetten önce açılmış olan kız sanat mektepleri, Cumhuriyetin başlangıç yıllarından itibaren değişime uğramıştır. Bu bağlamda ilk olarak, 1927–1928 öğretim yılında ilkokula dayalı 5 yıl süreli kız enstitüleri açılmıştır. Bu enstitülerin amacı, genç kızları iyi bir vatandaş ve becerikli bir ev kadını olarak yetiştirmekti (Başbakanlık, 2000: 16).
Kız Teknik Öğretim, 10 Haziran 1933 tarih ve 2287 sayılı ‘’Maarif Vekaleti Merkez Teşkilatı ve Vazifeleri Hakkında Kanun’’la Kurulan Mesleki ve Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı bir şube olarak faaliyetlerini sürdürmüş;daha sonra 2287 sayılı kanun değiştiren 4113 sayılı kanunla ‘’Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü’’olarak teşkilatlandırılmıştır. Sonraları ihtiyaç üzerine Bakanlık Makamı’nın 1 Mart 1960 tarih ve 2180 sayılı onayı ile ‘’Kız Teknik Genel Müdürlüğü’’adıyla yeniden teşkilatlanmıştır. Günümüzde Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğünün amacı kız meslek liseleri, Anadolu kız meslek liseleri, olgunlaşma enstitüleri, pratik sanat okullarıyla aynı seviye ve türdeki diğer meslek eğitim kurumlarının yönetimi ile ilgili tüm görevleri yürütmek ve okulların ders kitapları eğitim araç gereçlerini hazırlamak ve Talim ve Terbiye kuruluna sunmaktır (Türk, 1999: 156).
1974-75 öğretim yılına kadar kız enstitüsü adıyla anılan kurumlar, söz konusu tarihten itibaren hem mesleğe hem de yükseköğretime hazırlayan bir program yapısına kavuşturulmuş ve Kız Meslek Lisesi adını almıştır.
1983-84 öğretim yılından itibaren, kız meslek liselerine ek olarak Anadolu meslek liseleri açılmaya başlanmıştır. Bir kısım derslerin öğretiminin yabancı dille yapıldığı Dört yıl süreli (birinci yılı dil hazırlık sınıfı) bu okulların amacı, endüstri
alanlarına, yabancı dil bilen orta düzeyde (ara insan gücü) meslek elemanı yetiştirmektir (Başbakanlık, 2000: 16).
1988-89 öğretim yılında, kız teknik öğretimde başka bir çeşitlenme genel lise fen kolu kültür dersleri ile birlikte, hazırlık sınıfı dahil beş yıl süreli Anadolu kız teknik liselerinin açılması olmuştur. Anadolu meslek liselerinde benzer biçimde bu okullarda yabancı dil bilen ara insan gücü yetiştirmeyi hedeflemekte öğrenciler aynı zamanda yüksek öğretime devam edebilme olanağına sahip bulunmaktadır (Başbakanlık, 2000: 16).
1986 yılında çıkarılan 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu, ikili meslek eğitimin bir meslek eğitimi modeli olarak benimsenmesi ve yurt çapında uygulanabilirliğinin sağlanması açısından düzenleme getirilmiştir. Bu amaçla çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime ilişkin esasları düzenlemek amacıyla çıkarılmıştır (Ulukan, 1998: 7). Bu kanun Teorik eğitimin okulda, pratik eğitimin iş yerinde yapılmasını öngören ikili sistemi (Dual Sistem) getirmiştir.
3308 Sayılı kanun Türkiyede’ki Mesleki Eğitim açısından çok önemli bir kanundur. Bu kanunun uygulanmaya başlamasıyla, devletin okulları, donatmak için harcadığı paraları kısmasında önemli bir etken olmuş, ve mesleki eğitim için işyerleri atölye olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu kanuna göre mesleki eğitimin iki günlük teorik eğitimi okulda, 3 günlük pratik eğitimin iş yerinde yapılması öngörülmüştür. Hiçbir güvencesi olmayan öğrenci ve çıraklar ,iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı devletçe asgari ücretin %50’si üzerinden sigorta edilmektedirler. İşverene sorumluluklar yüklenmiş, öğrenci ve çırağa harçlık verilmesi ve bunun asgari ücretin %30’undan aşağı olmaması sağlanmıştır. (TİSK, 2004: 12).
Ülkemizin eğitim sorunlarının çözümüne katkıda bulunmak, il düzeyinde eğitim ihtiyaçlarını belirleyerek bu ihtiyaçları eğitim programlarına aktarmak ve gerekli öğretim kaynaklarını geliştirmek amacıyla Nisan 1993 tarihinde Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü tarafından METGE projesi başlatılmıştır.Modüler
öğretimi benimseyen METGE projesinde Meslek Alan Dersleri :Ortak Dersler , Ortak Alan Dersleri ve Teorik/Uygulamalı Meslek Dersleri grupları altında şekillenmektedir. METGE projesine göre ilk sınıflarda Ortak Dersler ve Ortak Alan Derslerinin okutulması, son sınıflarda ise seçilen mesleğe ait derslerin Teorik/Uygulamalı kapsamlı olarak öğrenciye aktarılması planlanmıştır. (Akbostancı, 2005: 1529). 2002-2003 Öğretim yılı sonunda yasal süreci tamamlanan ve sistemde yerini alan projenin kapanışına ilişkin olarak; Modüler Öğretim, Program Geliştirme, Proje Okullarına Ait Sayısal Veriler (1993-2002), Proje Okullarına Ait Sayısal Veriler (1998-2000), Proje Okullarına Ait Sayısal Veriler (2000-2002), İl Gelişim Raporları Sayısal Veriler (2000-2002) ,Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü'ne Bağlı Okullarda 1999-2003 Öğretim Yılları Arasında yaygın Eğitime Yönelik Açılan Kurslar ,Teknoloji Eğitimi, Kız Sanat Orta Okullarında Teknoloji Eğitimi Uygulamalarını Değerlendirme Araştırması Raporları hazırlanmıştır (MEB: 2009).
Cumhuriyet döneminde mesleki eğitiminin geliştirilmesi için yapılan tüm çalışmaların dayandığı sağlam ilke ve temeller, sağlanan imkanlar sistemin bugünkü seviyesine ulaşmasını sağlamıştır. Türkiye’nin Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) üye ülkelerin birçoğu ile birlikte, Milli Eğitimin yeniden yapılanma ve reform çalışmaları kapsamında gerçekleştirdiği projelerden biride Milli Eğitimi Geliştirme Projesi’dir Avrupa Birliği ile Türk Hükümeti arasında imzalanmış olan 5 yıllık projedir. 01 Ekim 2002 yılında uygulamaya başlanmıştır. Proje mesleki eğitime yenilik getiren bir sistem projesidir, Proje kapsamında; Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı 17 il ve 26 okulda 8 alana yönelik projeler kabul edilerek bu okullarda yürütülen program çalışmaları tamamlanarak, Uluslar Arası Eğitimin Sınıflandırılması Standardı (ISCED) 97'ye göre hazırlanan 42 alan 149 dal programı 2005-2006 yılından itibaren kademeli olarak Türkiye geneline yaygınlaştırılmıştır. Beceri ve yeterlilik eğitiminin yaşam boyu öğrenme perspektifinde geliştirilmesi için en temel unsur olan ulusal yeterlilik sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmaların yer aldığı proje tamamlanarak uygulamaya konmuş bulunuyor ve projeyi geliştirme çalışmaları hala devam ediyor.
Sekizinci Milli Eğitim Şurasında alınan kararlara göre ortaöğretimde, yükseköğretime hazırlanan çeşitli programlar arasında sınıflara göre yatay ve dikey geçiş imkanları sağlanmaktadır. Yüksek öğrenime hazırlayan programlardan hayata veya iş alanlarına hazırlayan bir programdan yüksek öğrenime hazırlayan herhangi bir programda farklı derslerden sınav verme yoluyla geçirebileceği veya dışardan bitirme sınavlarına girebileceği esas ilke olarak belirlenmiştir. (Alkan ve diğerleri, 2001: 64).
Avrupa Birliği, Leonardo Da Vinci, Socrates ve Youth (gençlik) programları ile Eğitim Öğretim alanlarında Avrupa İşbirliği alanı oluşturmayı amaçlamaktadır. Leonardo da Vinci programı mesleki eğitim alanında yer alan çeşitli paydaşlar arasında işbirliğine dayanan ülkeler arası projelere maddi destek sağlamakta, AB Eğitim Programlarından Leonardo Da Vinci (Mesleki Eğitim) 2004 yılında 12, 2005 yılında 36, 2006 yılı ise 45 proje desteklenmeye değer bulunmuştur. Ayrıca 2007-2013 yıllarını kapsayacak yeni dönem için programa katılım ve yönlendirme çalışmaları devam etmektedir (MEB, 2009).
2.1.2. Kız Teknik Öğretim Okulları ve Öğretim Programı
Mesleki ve teknik öğretim okulları Mili Eğitim Bakanlık Merkez örgütünde aşağıdaki genel müdürlüklere bağlı olarak faaliyetlerini yürütmektedirler.
¾ Orta Öğretim Genel Müdürlüğü,
¾ Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü, ¾ Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü,
¾ Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü, ¾ Din Öğretimi Genel Müdürlüğü
Kız Teknik Öğretim Okulları, Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne, bağlıdır. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü Teşkilatı yapısı: Genel Müdür, Genel Müdür Yrd, Daire Başkanı, Ders Kitapları Ve Öğretim Programları Şubesi, Denetleme Şubesi, Mevzuat Ve Kadın Eğitimi Şubesi, Strateji Geliştirme Şubesi,
Öğrenci İşleri, Rehberlik Ve Yönlendirme Şubesi, Hizmetiçi Eğitim Şubesi., Yatırım Şubesi, Donatım Şubesi, Bütçe Şubesi, İdari Ve İstatistik Şubesi, Personel Şubesi, Avrupa Birliği Şubesi, Projeler Şubesi olarak çalışmalarını sürdürmektedir. (MEB, 2009).
Şekil 2.1. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü Teşkilat Şeması
Genel Müdür
Genel Müdür Sekreterleri Genel Müdür Yrd. Sek.
Genel Müdür Yrd. Genel Müdür Yrd.
Madde I. Daire Başkanı Daire Başkanı
DERS KİTAPLARI VE ÖĞRETİM
PROGRAMLARI ŞUBESİ YATIRIM ŞUBESİ
DENETLEME ŞUBESİ DONATIM ŞUBESİ
MEVZUAT ve KADIN EĞİTİMİ ŞB. BÜTÇE ŞUBESİ
STRATEJİ GELİŞTİRME ŞUBESİ İDARİ ve İSTATİŞTİK ŞUBESİ ÖĞRENCİ İŞLERİ, REHBERLİK VE
YÖNLENDİRME ŞB. PERSONEL ŞUBESİ
HİZMETİÇİ EĞİTİM ŞUBESİ. AVRUPA BİRLİĞİ ŞUBESİ
PROJELER ŞUBESİ
(MEB, 2009).
Kız Teknik Öğretim Okulları, çağımızın ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmelerine uygun olarak, ülke sanayisine ve aile ekonomisine katkıda bulunan çeşitli yörelerin ihtiyaçları da göz önünde bulunduran, çağdaş bilim ve teknolojideki metotları bilen, yorumlayan, kullanan ve geliştiren, orta düzeyde meslek elemanı yetiştiren eğitim kurumlarıdır.
Türk Milli Eğitim Sisteminin temeli 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile belirlenmiş olup, sistem ‘‘Örgün Eğitim’’ ve ‘‘Yaygın Eğitim’’olmak üzere iki ana bölümden meydana gelmiştir. Örgün eğitim Kurumları; okul öncesi eğitim,
ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimdir. Bu okulların amacı öğrencilere asgari düzeyde ortak bir genel kültür vererek onları ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak, bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda iyi bir geleceğe hazırlamaktır.
Ortaöğretim 8 yıllık zorunlu eğitimin ardından en az dört yıllık eğitim veren Genel liseler ve Mesleki ve Teknik liselerden oluşmaktadır. Genel Liselerin amacı öğrencileri ortak bir genel kültür vererek, ülkenin kalkınmasına katkıda bulunacak, toplumsal sorunlarla karşılaştırmak ve yükseköğretime hazırlamaktır. Genel Liseler kapsamındaki okullar; (Düz) Liseler, Anadolu Liseleri, Fen Liseleri, Anadolu Öğretmen Liseleri, Anadolu Güzel Sanatlar liseleri, Akşam Liseleri, Özel Liselerdir.
Mesleki ve Teknik Liseler; Ortaöğretimde genel liseler dışındaki okulları kapsar, Genel liselerden farkı hem iş hem meslek alanlarına kalifiye eleman yetiştiren hemde öğrencileri yükseköğretime hazırlayan öğretim kurumlarıdır. Mesleki ve Teknik Liseler kapsamındaki okullar; Erkek Teknik Öğretim Okulları, Kız Teknik Öğretim Okulları, Ticaret ve Turizm Öğretim Okulları ve Din Öğretim Okulları bulunmaktadır (TİSK, 1997: 6).
Yaygın eğitimin kurumları: Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitüleri; Pratik Kız Sanat Okulları, Uygulama Sınıfları (Uygulama Anaokulları) Çocuk Kulüpleridir (MEB, 2008). Yaygın eğitimin amacı örgün eğitim sistemine hiç girmeyen veya herhangi bir kademesinde bulunan, ya da bu kademeden çıkan vatandaşlara örgün eğitimin yanında veya dışında eksik eğitimlerini tamamlamalarına imkan sağlamak, boş zamanlarını iyi ve yararlı biçimde değerlendirme, ekonominin gelişmesi doğrultusunda istihdam politikasına uygun meslek edindirmek, çeşitli mesleklerde çalışanlara, gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırarak sertifika ve belge veren eğitimidir (TİSK, 1997: 4). Bu eğitimde önemli bir yeri olan çıraklık eğitimi, kurumlarda yapılan teorik eğitim ile işletmelerde yapılan pratik eğitimin bütünlüğü içersinde bireyleri bir mesleğe hazırlayan, mesleklerinde gelişmelerine olanak sağlayan ve aldığı eğitimi sonunda belgeye sahip olma eğitimi ifade etmektedir (MEB, 2008).
Kız Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı meslek liseleri ve tanımları şöyledir;
Kız Meslek/Meslek Liseleri
İlköğretim okulu üzerine öğrenim veren kız meslek/meslek liselerinin öğretim süresi 4 yıldır. Bu okullarda orta öğretim düzeyinde ortak bir genel kültür kazandırmayı amaçlayan genel kültür dersleri ile birlikte, meslekî ve teknik alanlarda meslekî formasyon verilerek öğrencileri hayata, iş alanlarına ve yüksek öğretime hazırlayan programlar uygulanmaktadır. Bu okullardan “teknisyen” unvanı ile mezun olanlar, alanları ile ilgili iş yerlerinde çalışabilecekleri gibi, isterlerse yüksek öğrenim kurumlarına da devam edebilirler.
Anadolu Kız Meslek/Anadolu Meslek Liseleri
İlköğretim okulu üzerine öğrenim veren Anadolu kız meslek/Anadolu meslek liselerinin öğretim süresi 4 yıldır. Bu okullarda orta öğretim düzeyinde ortak bir genel kültür kazandırmayı amaçlayan genel kültür dersleri ile birlikte, öğrencileri hayata, iş alanlarına ve yüksek öğretime hazırlayan programlar uygulanmakta, meslek alanlarının gerektirdiği seviyede yabancı dil ve meslekî formasyon verilmektedir. Bu okullardan “teknisyen” unvanı ile mezun olanlar, alanları ile ilgili iş yerlerinde çalışabilecekleri gibi, isterlerse yüksek öğrenim kurumlarına da devam edebilirler.
Kız Teknik/Teknik Liseler
Kız meslek liselerinin ilk yılındaki öğretim programlarının aynen okutulduğu bu okulların, öğretim süresi 4 yıldır. Kız meslek liselerinin dokuzuncu sınıflarında, ilgili mevzuata göre bazı derslerden belirli bir başarı ortalamasını tutturan öğrenciler, isterlerse onuncu sınıftan itibaren teknik liseye ayrılarak öğrenimlerini devam ettirirler. Bir mesleğe yönelik “teknisyen” yetiştiren bu okullardan mezun olanlar, alanları ile ilgili iş yerlerinde çalışabilecekleri gibi, isterlerse yüksek öğretim kurumlarına da devam edebilirler.
Anadolu Kız Teknik Liseleri
İlköğretim okulu üzerine öğrenim veren Anadolu teknik liselerinin öğretim süresi 4 yıldır. Bu okullarda, orta öğretim düzeyinde ortak bir genel kültür kazandırmayı amaçlayan genel kültür dersleri ile birlikte meslekî ve teknik alanlarda meslekî formasyon verilmesini, ve öğrencileri hayata, iş alanlarına ve yüksek öğretime hazırlayan programlar uygulanmakta, meslek alanlarının gerektirdiği seviyede yabancı dil ve meslekî formasyon verilmektedir. Bu okullardan “teknisyen” unvanı ile mezun olanlar, alanları ile ilgili iş yerlerinde çalışabilecekleri gibi, isterlerse yüksek öğrenim kurumlarına da devam edebilirler.
Çok Programlı Liseler
Çok programlı liseler, ilköğretim okulu üzerine öğrenim süresi 4 yıl olan ve öğrencilere, orta öğretim seviyesinde asgari genel kültür dersleri yanında, çeşitli meslek alanlarında endüstrinin ve hizmet sektörlerinin ihtiyaç duyduğu meslekî formasyon verilmek suretiyle öğrencileri iş alanlarına ve yüksek öğretime hazırlayan programların uygulandığı meslekî ve teknik okullardır . Bu okullardan “teknisyen” unvanı ile mezun olanlar, alanları ile ilgili iş yerlerinde çalışabilecekleri gibi, isterlerse yüksek öğrenim kurumlarına da devam edebilirler.
Meslekî ve Teknik Eğitim Merkezleri
Meslekî ve teknik eğitim alanında orta öğretim diploması, sertifika ve belge veren çok program, tek yönetim ilkesine uygun olarak kurulan örgün ve yaygın eğitim programlarının uygulandığı kurumlardır (MEB, 2008).
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açıklanan son verilerde 2002-2003 eğitim döneminde yüzde 28 olan mesleki ve teknik eğitimin toplam ortaöğretim içindeki oranı yüzde 43 ‘e ulaştı. Bakanlık bu artışı yürütülen çalışmaların bir sonucu olarak yorumlanıyor (İren, 2008: 34).
Tablo 2.1. Yıllara Göre Meslek Lisesi Öğrenci Dağılımı Tablosu OKUL TÜRLERİ 2003-2004 ÖĞRETİM YILI TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI 2004-2005 ÖĞRETİM YILI TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI 2005-2006 ÖĞRETİM YILI TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI 2006-2007 ÖĞRETİM YILI TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI 2007-2008 ÖĞRETİM YILI TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI ANADOLU KIZ TEKNİK LİSESİ 98 91 119 248 294 KIZ TEKNİK LİSESİ 0 0 0 194 1.099 ANADOLU KIZ MESLEK LİSESİ 33.162 36.857 42.110 45.817 48.171 KIZ MESLEK LİSESİ 103.854 109.750 113.984 123.633 133.019 ÇOK PROGRAMLI LİSE 42.135 45.498 49.961 50.637 39.953 (MEB, 2009)
Dokuzuncu kalkınma planı (2007-2013) ile 2008 ve 2009 Yılı Programlarında, ortaöğretimde okul çeşitliliği yerine program çeşitliliğini esas alan bir yapının oluşturulacağı hükmüne yer verilmiştir. Buna göre Kız Teknik Öğretim Müdürlüğüne bağlı 22 ad altında faaliyetini sürdüren mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının ‘‘Kız Teknik ve Meslek Lisesi’’ adı altında birleştirilerek bire indirilmesi gerekli ve uygun görülmüştür (MEB, 2009).
Kurulması uzun süredir gündemde olan meslek eğitimde akreditasyon ve sertifikasyondan sorumlu olacak Mesleki yeterlilik Kurumu’nun Türkiye’de hayata geçmesi için gerekli olan yasa, MEGEP ‘in kanun tasarısının hazırlanma sürecini hızlandırmasıyla Eylül 2006’Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edildi. Bu konuda geliştirilen ‘Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırılması Projesi’de bulunan MEB bu çalışmayı, insan kaynaklarının geliştirilmesi bileşeni kapsamında sürdürüyor. 42 alan 197 dal olarak belirlenen alan/dal çalışmaları iki dal daha eklenerek güncellenirken Dünya Bankası kaynaklı ‘Ortaöğretimin Yeniden Yapılandırılması Projesi ’kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda 8 alan /25 dal ile birlikte toplam alan sayısı 50’ye,dal sayısı ise 224’ulaşmış bulunuyor (Eren, 2008: 31).
Kız teknik öğretim genel müdürlüğüne bağlı örgün eğitim kurumlarında megep kapsamında uygulanan 26 alan / 141 dal öğretim programları (talim terbiye kurulunun 14.09.2007 tarih ve 152 sayılı kurul kararı).
Tablo 2.2. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne Bağlı Örgün Eğitim Kurumlarında Megep Kapsamında Uygulanan Dal Öğretim Programları
ALAN ADI DAL ADLARI
1-AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ ALANI 1. Ayakkabı Modelistliği 2. Ayakkabı Üretimi 3. Saraciye Üretimi 4. Saraciye Modelistliği 2-BAHÇECİLİK ALANI 1. Dış Mekân Bitkileri 2. İç Mekân Bitkileri 3. Kesme Çiçek 4. Çiçek Düzenleme 5. Sebze Yetiştirme 6. Meyve Yetiştirme 7. Peyzaj 3-BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI 1. Ağ İşletmenliği 2. Web Programcılığı 3. Veri Tabanı Programcılığı 4. Bilgisayar Teknik Servisi 4-BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI 1. Yönetici Sekreterliği 2. Ticaret Sekreterliği 3. Hukuk Sekreterliği 4. Tıp Sekreterliği 5-ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ
ALANI 1. Erken Çocukluk Eğitimi 2. Özel Eğitim
6-DENİZCİLİK ALANI
1. Makine Zabitliği
2. Gemi Elektroniği ve Haberleşme 3. Gemi Otomasyonu
4. Gemi Yönetimi 5. Yat Kaptanlığı
6. Balıkçı Gemisi Kaptanlığı 7. Su Ürünleri Üretimi
7-EĞLENCE HİZMETLERİ ALANI 1. Animatörlük 2. Çocuk Animatörlüğü
8-ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ ALANI
1. Bobinaj
2. Büro Makineleri Teknik Servisi 3. Elektrik Tesisat ve Pano Montörlüğü 4. Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisi 5. Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım
Onarım
6. Endüstriyel Bakım Onarım 7. Görüntü ve Ses Sistemleri 8. Güvenlik Sistemleri 9. Haberleşme Sistemleri 10. Otomasyon Sistemleri 11. Yüksek Gerilim Sistemleri
9-ELSANATLARI TEKNOLOJİSİ ALANI 1. El Dokuma 2. El ve Makine Nakışı 3. Sanayi Nakış 4. Halı Desinatörlüğü 5. Dekoratif El Sanatları 6. Dekoratif Ev Tekstili
10-GIDA TEKNOLOJİSİ ALANI
1. Gıda Kontrol 2. Süt İşleme
3. Sebze ve Meyve İşleme 4. Hububat İşleme 5. Zeytin İşleme
6. Çay Üretimi ve İşleme
11-GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ ALANI
1. Kadın Giyim Modelistliği 2. Erkek Giyim Modelistliği 3. Çocuk Giyim Modelistliği 4. İç Giyim Modelistliği
5. Hazır Giyim Model Makineciliği 6. Deri Giyim
7. Kadın Terziliği 8. Erkek Terziliği 9. Kesim
12-GRAFİK VE FOTOĞRAF ALANI 1. Fotoğraf Çekim 2. Fotoğraf Baskı
3. Grafik 13- GÜZELLİK VE SAÇ BAKIM
HİZMETLERİ ALANI
1. Saç Bakımı 2. Güzellik Hizmetleri 3. Vücut Bakımı ve Masaj 4. Makyaj 14-HALKLA İLİŞKİLER VE ORGANİZASYON HİZMETLERİ ALANI 1. Halkla İlişkiler 2. Müşteri Temsilciliği 3. Kamuoyu Araştırmacılığı 4. Fuar Organizasyonu 5. Organizasyon Sorumlusu 15-HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ
ALANI 1. Hasta Bakımı 2. Yaşlı Bakımı 3. Engelli Bakımı (MEB, 2009) 2.2. Tutum Kavramı
Her bireyin çevresindeki insanlara, nesnelere ve olaylara yönelik farklı tutumları vardır. Davranışlarımız da bu ortamlara ilişkin tutumlarımız tarafından şekillenmektedir. Bireyin çevresindeki herhangi olgu veya nesneye karşı sahip olduğu tepki eğilimine tutum denir. Tutumun konusu bir eşya, nesne veya bir birey, bireyler grubu olabileceği gibi, herhangi soyut bir kavram, mutluluk ,mutsuzluk vb. de olabilir (İnceoğlu, 2000: 2).
