A. O. Vet. Fak. Der. 31 (3): 594-603 ı98.1
SAFKAi\' ARAP TAYLARIi\'IN ARKA BACAK KEMİKLERİ:'-iDE EPİFİZLERİ:'i
KAYNAŞMA ZAMANI ÜZERINDE İ:'oICELEMELER. (BÖLÜM: II)
Hayrettin Anteplioğlu1
Esperinıents on the time and ınaDDer of epiphyseal c10sure of the hind legs in thouroughbred Arabian Foals.
Suuımary: In this work, we are giviılg the second part of the epiphyseal dosure time if the hind limbs. A suitable X-ray can be obtained when anmimal held on a back position.
The epiphyseal lines are seenin col!um femoris and in the pelvis. Ossifica-tion centers of the trochanter major and minor are present in joung horses.
In stiff le joint, the epiphyseal !ines are seen on radiographs. This area inciude the distal femur, crysta tibialis and proximal of the tibia. In newbom animals, a sm al! portian of patella was ossified, but this wil! continue to increase in size as the horse ages. The distal femur prominence can appeare by two to two and one half years if age. The crysta tibialis by one year if age. These combined ossifications centers will the unite with the shaft of the tibia by two and one half to three years if age.
In tarsal joints, epiphyseal dosure of the distal tibial plate usually occure by two years. Malleolus lateralis tibia, which is a remnant of distal fuibula unites shortly af ter birth. The proximal part if the calcis unites between two and two and one half years of age.
Özet: Bu çalışmada Safkan Arap Taylarında, arka bacak kemiklerinde epifiz hatlarının ossifikasyonıı üzerindeki bulgular verilmeye çalışılmıştır.
Doğumu takiben pelvis ve collum femoristeki epifiz çizgileri açık şekilde görülmektedir. Ossifikasyon merkezleri (Trochanter major ve moinor'ıın) genç tayların yapılan radyografilerinde, çizgiler halinde dikkati çeker durumdadır.
Articulus genu'da yapılan grafilerde, epifiz hatları, os femons'in distal
SAFKAN ARAP T AYLARININ ... 595
kısmı, cıysta tibialis ve os tibia'nın proksimal kısmı belirgindir. Yeni doğan taylarda, patetla'nın sadece küçük hir kısmı ossifiye olmuş, ama yaş ilerledikçe, hu oluşum da devam edegelmektedir. Osfemoris'in distal çıkıntıları, iki, ikibuçuk yaşları içinde belirmektedir. Crysta tibialis ise ancak tay bir yaşına gelince
os-sifiye olmaktadır. Bu müşterek ossifikasyon merkezleri 1. 5 - 2yaşla 3 yaş arasında birleşerek hir ünite oluşturmaktadır.
Giriş
Atlarda, özellikle yarış ve konkur atlarında, kemiğin sağlamlığı-ğını tam olarak kazanması, funksiyonel yönden çok önemlidir. Bu du-rum özellikle hayvanın funksiyon yapması sırasında, ekstremİtc ke-miklerinin değişik derecede yaralanmalarıyle ilgilidir (1,3,6).
Konu üzerinde otorite olan birçok bilgin, hızlı bir tempoda çalış-tırılan atlarda, kemik dokusundaki olgunlaşma derecesine göre yara-Ianmaların azalıp, çoğalabileceğini belirtmişlerdir (2,4,8).
Ancak kemiklerin olgunlaşması ve epifiz hatlarının kaynaşması üzerindeki bilgilerimiz tam değildir (5, 7,
ıo,
13).Birçok araştırıcı kemiğin olgunlaşmasına ilgili temel bilgiler çerçevesinde kategoriler zikretmişlerdir. Birinci kategorideki hayvan-larda kemik olgunlaşması tamamlanmış, ikinci kategoridekiler ise henüz tamamlanmamıştır. Böyle bir kanıya varmak için, hayvanların bir süre izlenmeleri ve radyografilerinin antero-posterior (AP) çekil-mesi, uygulanacak ekspojür faktörlerininde dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir (9, i2, 11).
Bu çalışmada, arka bacakları oluşturan kemiklerin, epiphyse'le-rinin kaynaşma zamanı incelenmeye çalışılmıştır.
Materyal ve Metot
Çalışmanuzdaki veriler, Konya (Kadınhan), Mersin (Tarsus), A-dana ve İstanbul İlleri çevresindeki, safkan at yetiştiricilerinin çiftlik-lerinde yetiştirilen tayların incelenmesinden sağlanmıştır.
Radyografilcr çekilmeden önce genel olarak, hayvanlara Combe-len Bayer ile premedikasyon yapılmıştır. Doğumu takiben ilk üç ayda, onbeşer gün ara ile, daha sonra otuz ar gün aralıklarla grafileri çekilip toplannuştır.
596 HAYRETTİN ANTEPLİOGLU
Bu çalışmada, epifiz ve diyafiz hatları ve bunların koyu hat ha-lindcn, parlak çizgi şekline geçişieri incelenerek değerlendirilmeleri yapılmıştır.
Bulgular
Articulus coxae: Kalça eklemi bölgesinde; cpifiz hattı, collum fe-moris ve pelvis'in içinde, belirgin şekilde görülmüştür. Trochanter ma-jor ve trochanter minor'un gcnç taylarda ossifikasyon merkezleri açık
şekilde görülebilmektedir.
Şekil i. Yukarıda bir aylık tayda, tarsus ekleminin grafisinde, epifiz hatlarının kapanması tipik olarak görülmektedir.
Figure !. The stages of epiphyseal dosmc of tarsa! joint are seen tipical in this radiograph which is taken the foal is one month of age.
SAFKAN ARAP TAYLARıNIN ... 597
Şekil L. Tay bir yaşına erdiğinde, tibianın distal lIClI iki a~"dan (arahk halinde)
görülü-yor Malleolus lateraiis'in ayrı olan ossifikasyon merkezi sadece erken grafilerde belirgindir. Figııre 2. The epiphyseal line in the distal end of the tibia is seen on both views The
sepa-rate ossification center for the lateral malkolus is seen on the earlier study.
Articulus genu: Genu eklemİnİn eğer olanak varsa bir posterioan-terior (PA) ve birde lateral (L) yönlü grafisinin saptanması gerekir.
Bu kurala uyularak yapılan grafilerde beliren epifiz hatları, os femoris'in distalinde crysta tibialis ve os tibia'nın proksimalinde bu-lunmaktadır. Patella'nın, yavru doğduğunda çok az bir kısmında ossifikasyon oluşmuştur, ama yaş ilerledikçe bu ossifikasyonda artmak-tadır. Os femoris'in iki distal çıkıntısı, yavru 2-6 aylık döneme eriştiği n-de ossifiyc olmaktadır (Şekil : 5, 6).
59R HAYRETTIN ANTEPLfOGLU
Şekil 3. Regio tarsalis'te epifiz hattı, bir haftalık bir tayda tipik olarak görülüyor. Figure 3. The stages of epiphyseal dosure are seen on this pieture is very dear and the foal
is one wcek of age.
Tay bir ya~ına erı~ınce, os tibia'nın proksimal merkezinin ossifi-kasyon hattı, crysta tibialis ile birIe~mektedir. Bu iki merkezin kombine olarak ossifikasyonu daha sonra os tibia'nın diyafizi ile tay 2-3.5 yaş-ları na eri~tiğinde birIe~mektedir.
Articıılııs tarsi: Os tibia'nın distalindeki epifiz, hayvan genellikle 24 aylık bir döneme er~inceye kadar radyografilcrde izlenir. MaIIeolus lateralis tibia ki, bu kısım fibula'nın distal kesiminin bir bakiyesidir;
SAFKAN ARAP TAYLARıNIN ... 599
doğumu takiben kısa bir süre içinde birleşir. Os caicanei'nin proksimal kesimi tay 2-2.5 yaşına eriştiğinde kaynaşır.
Şekil 4. Ayni bölgenin os eakanei ddeki ve tibia'nın distalindeki çizgi görülmektedir. Figure 4. The line in the os calcis and distal tibia caıı be seen.
Antero-posterior (AP) ve lateral (L) yönlerden çekilen radyog-rafilerde oluşum açık bir şekilde izlenmektedir. Malleolus lateralis'in ossification merkezi, tayın doğumunu takiben yapılan radyografilerde görülmüştür (Resim: 1,2,3,4).
600 HAYRETTIN ANTEPLİOGLU
Şekil 5. Tibia'nın proximal epifiz hattının kapanması ve crysta tibialis"in durumu bir haftalık tayin grafisinde görülüyor.
Figure 'j. At one week of age tlıe tibia! crest and tlıe proximal tibi" botlı ar •. nvresented by separate ossifiralion renters.
•
SAFKAN ARAP TAYLARıNIN ...
Şekil 6. Tay iki yaşına geldiğinde hcl' iki ossifikasyon merkezi birleşmektcdir. Crysta tibialis corrus tibia ile tam olarak kaynaşmamıştır.
601
Figure 6. İn (his pictlll'c the foal is (wo years of ages. The union of the two ossification cen-tcrs, crysta tibialis has 1l0t completcly united with (he shaft of the (ibia.
Tartışma ve Sonuç
Radius'un distal epifizi ki articulus carpi'nin üzerindedir, genç atlarda radyografiye edilebilir ve bunun incelenmesiyle, hayvanın ya-rışa uygun olup olmadığını tesbite imkan verir.
Birçok otorite, kemikleri n olgunlaşması tamamlandıktan sonra yarış esnasında yaralanmaların, daha az görüldüğünü belirtmişlerdir; Yurdumuzda yaklaşık onbeş yıldan beri elde edilen verilere göre aynı kanıya varılmaktadır. Ancak bu yargı için belki konu üzerindeki a-raştırmalar henüz yeterli boyutlara erişmemiştir, ama, bundan sonra-ki bilgiler bizi daha çok aydınlatmış olacaktır.
•
HAYRETTİN ANTEPLlOGLU
Birçok veteriner hekim, bir atın antrenman yapma yada ko~ması-nı, eğer kemik yapısı tamamlanmışsa, yaralanmalar yönünden en az sınıra indirdiğini belirtmektediricr.
Os radius'un distal epifizi, üç kategori içermektedir. Birinci kate-goride tam ve olgun epifiz yer almaktadır. İkinci kategoride, epifizin merkezi kısmında birleşme olmasına karşın lateral ve medial yanlar henüz tam birleşmemiştir. (çüncü kategoride ise, epifiz hcnüz tam olarak açıktır; burada birle~me gelişim ve büyümenin devam ettiğini göstermektedir.
Bu durumlarda bölgenin (AP) radyografileri ile birlikte lateral radyografilerinin de alınıp incelenmesi gerekir. Birinci kategorideki atlara yarı~ idmanları verilebilir. İkinci kategorideki tay idman yapar ve çalışır, az sayıda koşuya iştirak edebilir (bir yarı~ sezonunda 10 yarıştan fazla olmamak üzere). Üçüncü kategorideki atlar, disiplinli bir hazırlama dönemine tabi tutuluL
Böyle durumlarda pekçok araştırıcının uygun bulduğu şekilde, atın her altmış günde bir radyografisinin alınması, doyurucu bir kı-yaslamaya olanak sağlamaz.
Eğer röntgen filimleri en az 60 günde bir çekilirse, kalsifikasyon yönünden epifiz hattında oluşan deği~imler görülebilir. Bazı safkan atIarda epifiz hattının kaynaşması otuz üç ay sonuna kadar kapan-madan durabilınektedir.
Literatür
i. Alkins, A. (1943): Roııtgeıuıı!/iıahmcıı von becken wıserer grossıiere. Dtsclı. Tierarztl. \-"selır, 51, 301
2. Banks, W.C. and SchuIz, C.W. :,1958): nıe Veleri'larimı and Raec Traek Proflice. Vet. Scope, 3.
3. Carison, W.D. (1966): Velerinmy Radiology. 2. nd Ed. Philadelphia, Lea and Febigcr, :Z43-540.
4. Case, A.A., and Sharnıa, H.N. (1963): Polaroid Technic contrasud wiıh regular radiog-mplıie Procedıms ..J.A. V. Res. Soc., 3: 28-30.
5. Dclahanty, D.D. (1958): Defaı-ııol fractıııcs of ılıe fibl/lae iıı Ilre Iıorse. ,].A.V.:-"'1..'\., 133:258-260.
li. Douglas, S.W., and Willianıson, A.D. (ı 9(3): Priııciples
~r
l'eleriııaı:y radiograplıy. ı. EeL. London, 13aiııier Tindall and Cox. 231--:i97.SAFKAN ARAP TAYLARıNIN ... iio:)
7. Dryry. F.C.; Dyce, K.M., and Merlen, R.H. (1954): Same pflIe/ical aspeeıs of the ex-perimental radiagraphy of the larger domestic animals. Vel. Record, 66: 592-59.1. 8. Myers, Victor, S. (196.'i): Coııfrısiııg radiolagic 1'01'iaıiolıal the distal eııd of the rodius of
ıhe Imse. J.A.V.M.A., 147 (12):1310.
9. Rhodes, W.H. (1962): Radiographic maııijeslatioııs of degCllerativcjoillt disease. ] .A.V.M. A., 141 :1256.
LO. Spurrel, F.A. (19.'i4): ll1urpretntiolı iıı ı'c/erinary radioloc)' NNo: 29, Am. Vet., 35: 283. ıı. Tavernar, W.D., and CVaughan, L.C. (1962): Radiograph..!' of Horses aııd eaııle. Bri
ıisch. VeLJ., 118:359.
ı2 . Williamson, H.D. (ı964): Veteriıımy 1'adiograpll)'-solııeaspee/s aııd problems. Radiography, 30, 2.
13. Zeskov, B. (1959): A stııd.V'ifdiscoııtiııııi~f' of the FibI/la iıı the homo Am. J.Vet. Res., 20: 852.
