1192 Numaralı 1696-1716 Tarihli Hurufat Defterine Göre Yunanistan’daki Türk Mimarisi

(1)

ÖZ

Hurufat defterleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde bulunmaktadır. Vakıflara yapılan imam, hatip, cüzhan, mütevelli, nazır, ferraş gibi gö-revlilerin yanı sıra çok az da olsa Bosna Hersek’teki Hristiyanlar için knez (yönetici), basmacılar reisi, süvaribaşı gibi atamalarının kayde-dildiği defterlerdir. 17. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına ka-dar olan süreyi kapsarlar. 81 sayfalık defterde 1833 adet kayıt vardır. Kayıtlarda 122 merkez ve bağlı köylerindeki vakıf eserler hakkında bil-giler vardır. Bunların çoğu Balkanlardaki Osmanlı şehir ve köyleriyle ilgilidir. Edirne, İstanbul, Gelibolu, Tekirdağ, Kıbrıs gibi merkezlerle ilgili kayıtlar da görülebilmektedir. 1833 kaydın 968 tanesi günümüz Yunanistan’ındaki Osmanlı şehirleri hakkındadır. Toplam 122 merkezin 24 tanesi bugünkü Yunanistan sınırları içindedir. Yapılar bakımından incelediğimizde kayıtlarda 18 yapı türünde 519 yapı belirledik. Kayıtlar-da ağırlık % 77 oran ile cami-mescitlerdedir. Tekkeler % 7 ve okullar % 5 ile ikinci ve üçüncü sırayı almaktadır. Ancak Yunanistan’la ilgili 240 va-kıf belirleyebildik. Kayıtlardan Yunanistan’daki köykasabalarda 47 ma-halle adı, 144 köy adı, 24 tane kasaba adı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yunanistan, hurufat defteri, vakıf, mimari.

ABSTRACT

Turkish Architecture in Greece according to the

Records of the 1192 No Hurufat Defter of 1696-1716

The hurufat records may be reached at the archives of the ‘Vakıflar Ge-nel Müdürlüğü’ (the General Directorate of Foundations). These are the records kept for appointments of the clergy (imam, cüzhan, müte-velli, nazır and ferraş), and to a lesser extent also for the appointments of the members of the ruling groups (knez, head of basmacılar,

süvari-Halit ÇAL**

* Bu makale 2007 yılında Macaristan’da düzenlenen Türk Sanatları Kongresinde bildiri olarak sunulmuştur. Yayın aşamasında sayfa sınırlama getirilmesi ve bu araştırmanın asıl kullanıla-cak olan kısmının ek listeler olması yüzünden araştırmamızı kongre kitabında yayımlama yo-luna gitmedik.

** Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi, e-posta: halitcal@gazi.edu.tr

(2)

58

2010 başı) for the Christian population in Bosnia-Herzegovina. The defters

co-vers a period from the beginning of the 17th century to the early 20th century. There are 1833 citations in the 81-page defter. The records provide information on foundations in 122 centers and their constitu-ent villages. Most of the records are related to Ottoman cities and vil-lages in the Balkans. Also, records on such centers as Edirne, İstanbul, Gelibolu, Tekirdağ and Kıbrıs can be found. 968 out of a total of 1833 registrations deal with Ottoman cities in Greece. 24 out of 122 centers are currently in today’s Greece. In the records, we have identifed 519 buildings of 18 different types of structures. The majority of the regist-rations (77 per cent) is about the mosques and mescits. 7 percent of the records are about the tekkes and 5 per cent about the schools. We could identify only 240 foundations in Greece. The records reveal names for 47 districts (mahalle), 144 villages and 24 towns in Greece.

Key Words: Greece, hurufat defteri, foundations, Turkish architecture.

H

urufat defterleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde

bulunmakta-dır. Vakıflara yapılan imam, hatip, cüzhan, mütevelli, nazır, ferraş

gibi görevlilerin yanı sıra çok az da olsa Bosna Hersek’teki

Hıris-tiyanlar için knez (yönetici), basmacılar reisi, süvaribaşı gibi atamalarının

kaydedildiği defterlerdir. 17. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına

ka-dar olan süreyi kapsarlar. İstanbul arşivlerindeki benzer nitelikteki

defterle-re cihat defterleri adı verilmişken

1

_{VGM arşivindekilere, defterlerdeki kazalar}

harf sırasına göre dizildiklerinden hurufat defterleri adı denilmiştir.

Bu defterlerin hangi amaçla yazıldığı ve Osmanlı devlet düzeni içindeki

yeri için M. Alkan ayrıntılı bilgiler vermiştir.

2

Bir kaç cümlelik kısa bilgiler halinde, hangi göreve kimin neden atandığı,

ne kadar ücret aldığı belirtilmiştir. Bu açıdan bakıldığında bir bilgi

zenginli-ği ve çeşitlilizenginli-ğinden söz edilemez.

Ücretleri belirtmesi bakımından iktisadi tarih, atamaların neden

yapıldı-ğını göstermesi ve yapılardaki görevleri ortaya koyması açısından sosyal

ta-rihimiz için incelenmesi gereken kaynaklardır.

Tarihçiler için vakıf, sanat tarihçiler için yapı adlarını öğrenebilmek

bakı-mından son derece önemlidirler. Çok az çeşit bilgi edinebilmemize karşılık,

kayıt tutulan tarihler itibarıyla başka hiçbir kaynaktan bu kadar çok yapı

be-lirlenememektedir. Bu bakımdan bir dönem veya şehir çalışanlar için

vaz-1 Ayverdi vaz-1982 : 4.

(3)

58 2010

geçilmez belgelerdir. Kayıt tutulan tarihlerde yeni yapılan camileri,

cami-ye çevrilen mescitleri, tamir edilen yapıları, daha önceki tarihlerde

yapıldı-ğı bilinen binaların bu tarihlerde kullanılıp kullanılmadıyapıldı-ğını bu kayıtlardan

öğrenebiliyoruz. Bu bilgiler bir yapıyı tarihlemede bazen en önemli veri

ola-bilmektedir.

Bu önemleri bilindiği için, tarihçi ve sanat tarihçilerinin

araştırmaların-da hurufat defterlerinden zaman zaman fayaraştırmaların-dalandıklarını biliyoruz. Buna

karşılık bu defterler hakkında ayrı bir çalışma yapılmamıştır.

3

_Değerli

araş-tırmacı E.H. Ayverdi bunlardan 1674 tarihli Parekende Cihat Defterini

ese-rinde kullanmıştır.

4

_{VGM. deki fihrist yeterli değildir. Fihristte}

gösterilen-lerden daha çok sayfada aranılan kazalarla ilgili kayıtlar

bulunabilmekte-dir.

81 sayfalık defterde1833 adet kayıt vardır. Kayıtlarda 122 merkez ve bağlı

köylerindeki vakıf eserler hakkında bilgiler vardır. Bunların çoğu

Balkanlar-daki Osmanlı şehir ve köyleriyle ilgilidir. Edirne, İstanbul, Gelibolu,

Tekir-dağ, Kıbrıs gibi merkezlerle ilgili kayıtlar da görülebilmektedir.

Bakabildiğimiz örnekler itibarıyla Türkiye’deki şehirler için tutulan kayıtlar

daha düzgündür. İlgili kayıtlar hep o şehrin başlığı altında yazılmıştır.

Fark-lı yıllara ait defterlerden ilgili kaza başFark-lıkları bulunduğunda bütün

kayıtla-ra ulaşılabilmektedir. Bu defterde ise aynı sayfada bazen on ayrı kaza ile

il-gili kayıtlar vardır.

Defterde sadece kaza başlıkları ve altında kayıtlar yazılmıştır. Bir

nu-maralama yoktur. Aranılan bilgiye kolayca ulaşabilme ve kontrol

edile-bilirliği sağlamak için bütün kayıtlara birer numara verdik. Bu defterden

Bulgaristan’daki şehirler hakkındakiler için hazırladığımız makalede

oldu-ğu gibi burada da defterin bütünü için yaptığımız numaralamaya bağlı

kal-dık. Böylece kullandığımız bilgiler ile defterin bütünü arasındaki

bağlantı-yı ve daha sonra defterin bir bütün olarak ele alınması durumunda bu

def-terden hazırladığımız makaleler ile defterin tamamında bağlantının

kopma-masını hedefledik.

Defter, kayıtların tarihi bakımından da düzgün değildir. 169. kayıta kadar

herhangi bir tarih yoktur. 170. kayıttan önce ilk tarih olan Ramazan 1108 /

M. 1696 yılı yazılmıştır. Önceki kayıtlar muhtemelen bir kaç yıl daha eski

rihlere aittir. Ancak bir belgemiz olmadığı için 1 - 169. kayıtları da 1696

ta-3 Bu konuda ilk müstakil çalışma tarafımdan yapılmıştır : Bulgaristan ve Küre hurufat defterle-ri için H. Çal (2001a ; 2001b) ; Daha sonra Kılcı’nın (2003) Develi ve Alkan’ın (2006) Adana hu-rufatları hakkındaki yayınlarını biliyoruz.

(4)

58

2010

rihli kabul ettik. Ayrıca 216. kayıtta Muharrem H. 1110 tarihi, 363. kayıtta H.

1112 tarihi başlamaktadır. Arada olması gereken H. 1111 tarihi

yazılmamış-tır. Aynı durum H. 1113 - H. 1115 , H.1120 - 1122 yılları için de geçerlidir.

Defterdeki kazalardan bugün Yunanistan sınırları içinde kalanları

ayır-dık. Kazalara bağlı köyler sonradan başka merkezlere bağlanmış hatta

baş-ka ülke sınırları içinde baş-kalmış olabilir. Ancak mevcut şartlarda bunu

ayı-rabilme imkanımız olmadığı için böyle bir çalışma yapmadık. Sadece E.H.

Ayverdi’nin eserindeki dizinden aynı olabilecek köy adlarına işaret

etmek-le yetindik.

1833 kayıtın 970 tanesi günümüz Yunanistan’ındaki Osmanlı şehirleri

hak-kındadır. Araştırmacıların yararlanabilmesi için ana metin ekte verilmiştir

(3. Ek). Bu kayıtlardaki toplam 122 merkezin 26 tanesi bugünkü Yunanistan

sınırları içindedir:

Kaza

Kayıt

_Sayısı

Kaza

Kayıt

_Sayısı

Bereketli

2 Rodos

1 Çağlayık

2 Sarıgöl

1 Demirhisar (Siderokastron)

3 Selanik (Thessaloniki)

9 Dırama

24 Serfiçe (Serviya)

1 Ferecik (Pere)

2 Siroz (Serre)

12 Florine

1 Yanya (Yoanninon)

85 Gümilcine (Komotini)

3 Yenice

6 İstanköy

1 Yenice Karaağaç

2 Karaferye (Veria)

19 Yenice Karasu (Yenisea)

87 Kavak

4 Yenice Vardar (Gianitsa)

204 Kavala

6 Yenişehir (Larisa)

483 Kesriye (Kastorya)

5 Zihne (Nea Zihni)

1 Mekri (Marki)

1 Resmo

1 Toplam

970 Yunanistan’la ilgili 970 kaydın % 51’i Yenişehir merkez ve köylerindeki

va-kıf eserler hakkındadır. Aynı yapı hakkında çok sayıda kayıt olduğundan yapı

sayısı toplam kayıt sayısından çok daha azdır. Yenice Vardar kazası % 21 ile

ikinci sırayı almaktadır.

Yapılar bakımından incelediğimizde kayıtlarda 18 yapı türünde 520 yapı

belirledik.

(5)

58 2010

Türlerine Göre Yapılar:

-Cami + mescit 400 -İmaret

10 -Mektep + muallimhane

25 -Dükkan

3 -Kale

7 -Muvakkithane (Saat Kulesi ?)

1 -Değirmen

9 -Kervansaray

2 -Sebil

3 -Ev

1 -Köprü

2 -Suk

3 -Hamam

2 -Mahkeme

4 -Tekke + zaviye

37 -Han

5 -Medrese

2 -Türbe

5 Toplam : 520

Suk terimi açık ve kapalı çarşılar için kullanılabilmektedir. Balkanlar için

açık çarşı olma ihtimali daha güçlüdür. Yine Osmanlıda genellikle ayrı bir

mahkeme binası yoktur. Kadının konağı veya cami bu işlevi de karşılar.

An-cak tam emin olamadığımız için her ikisini de bir yapı türü olarak aldık.

Saat kulesi olarak açık bir ifade yoktur. Ancak 819. kayıtta Gazi Evrenos Bey

mebna (binası) olan saat ve şiddet-i şitaiyede münkali (kış şiddetinden

kö-künden yıkılması) ifadeleri muvakkithane içinde, bina yıkıldığından

içinde-ki saatin tahrip olmasını veya doğrudan saat kulesini düşündürmektedir.

820. kayıtta aynı saat tamircisinden muvakkithanede görevli diye

bahse-dilmesi muvakkithane ihtimalini güçlendirmektedir. Ancak az da olsa saat

kulesi olma ihtimali düşünülebilir. Kayıtlarda ağırlık % 77 oran ile

cami-mescitlerdedir. Aynı köydeki mescit ve cami kayıtlarını ayrı yapılar olarak

ka-bul ettik. Bunların aynı yapı olmaları mümkündir. Yine aynı merkezde bazen

açık adı ile bazen de sadece cami olarak gösterilenleri küçük de olsa aynı

yapı olmama ihtimalini düşünerek ayrı yapılar olarak düşündük. Yani gerçek

cami sayısı belirttiğimizden daha az olabilir. Tekkeler % 7 ve okullar % 5 ile

ikinci ve üçüncü sırayı almaktadır.

Kaza Merkezlerine Göre Yapılar:

Bereketlü

2 Kavak

2 Siroz

4 Çağlayık

2 Kavala

3 Yanya

34 Demirhisar

3 Kesriye

3 Yenice Karaağaç

2 Drama

22 Mekri

1 Yenice Karasu

66 Ferecik

1 Resmo

1 Yenice Vardar

65 Florine

1 Rodos

2 Yenişehir

283 Gümilcine

3 Sarıgöl

1 Yenice

3 İstanköy

1 Selanik

6 Zihne

1 Karaferye

8 Serfiçe

1

(6)

58

2010

Kayıtlardaki bazı ifadelerden doğrudan veya dolaylı olarak bir kısım

cami-mescitlerin yeni yapıldıkları anlaşılmaktadır. İnşa tarihleri yazılmadığı için

bunlarda kayıt tarihi inşa tarihi olarak kabul edilmiştir :

Kaza Adı Kasaba -

_{Köy Adı}

Yeni İnşa

_Edilen

Mescitten

Camiye

Çevrilen

Tamir

Edilen

Kayıt

Tarihi

Kayıt

Nu.

Çağlayık

Mescidli

Osman Bey

_Mescidi

1714

1588

Yanya

Yusuf Ağa

_Camisi

1704

591 Yenice

Karasu

Yassıviran

Mescit

1705

622 Yenice

Karasu

Kesedüz

Şeyh İbrahim

Camisi

1698

261 Yenice

Karasu

Ada

Cami

1706

815 Yenice

Karasu

Asruve ?

Mescit

1706

822 Yenice

Karasu

Hakanlı

Sefer Halife

Camisi

1708

935 Yenişehir Tırnova

Halil Beşe

_Mescidi

1698

212 Yenişehir

Murat Ağa

Camisi’nde

Mektep

1708

873 Yenişehir Hasanbaba …şah Mescidi

1713

627 Yenişehir Macunlu

Seyyid İbrahim

_Camisi

1713

1244

Yenişehir

Çarşıda Cami

1713

1241

Yenişehir Tırnova

Hüseyin

Paşa

Mescidi

1714

1316

Yenişehir

Bali

_{Mektebi 1706}

750 11 caminin yeni inşa edildiği, 2 mescidin minber konularak camiye

çev-rildiği, 1 mektebin ise tamir edildiği anlaşılmaktadır. Yenişehir Tekkeli Aşık

mahallesindeki Rukiye Hatun Mescidi’nin Şeyh Mahmut Efendi Zaviyesi’ne

dönüştürüldüğünü düşündüren bir ifade vardır (960. kayıt). Ancak Rukiye

Hatun bina eylediği zaviye (959. kayıt) ifadesi işi biraz karıştırmaktadır.

İkisi-nin aynı yapı olma ihtimali daha fazladır.

(7)

58 2010

Osmanlının bugünkü Yunanistan sınırlarında kalan topraklarındaki

mi-marisi hakkındaki çalışmalar son derece azdır. En önemli eser merhum

Ek-rem Hakkı Ayverdi’ye aittir. Daha sonra yapılan araştırmaların hiç birisi

bu-nun ötesine geçememiştir. Ayverdi rahat bir arazi çalışması imkanı

veril-mediği için eserlerin çoğunu görememiştir. İnceleyebildiği eserleri çok iyi

bir arşiv araştırmasıyla destekleyerek kitabını hazırlamıştır. Arşiv

belgeleri-nin yanı sıra Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Semavi Eyice, Machiel Kiel, O.

Aslanapa ve Y. Halaçoğlu’nun makalelerini tarayarak bir yapı listesi

oluş-turmuştur. Tahrir defterlerinin yanı sıra Cihat Defterlerinden

yararlanmış-tır. Bu defterler sonradan Hurufat Defterleri adını almışyararlanmış-tır.

Değerlendirme-ye çalıştığımız Hurufat Defteri merhum Ayverdi’nin inceleDeğerlendirme-yemediği

defter-lerden birisidir. Bu bildiride asıl olarak yapmak istediğimiz, yapılarla ilgili

sonuçları elde etmektir. Bu yüzden Hurufat Defterinden elde ettiğimiz

liste-yi Ayverdi’nin listesi ile karşılaştırdık. Belirttiğimiz gibi Ayverdi listesini

ha-zırlarken diğer kaynakları da taradığı için bu liste mevcut en kapsamlı

lis-tedir. Ayverdi’nin arşiv kaynaklarının bazıları incelediğimiz defterden daha

eski, bir kısmı da daha sonraki tarihlidir. Kendi listemizi bununla

karşılaş-tırdığımızda, her iki liste de de olan yapıların bir bölümünün belge

tarihi-miz olan 1696-1716 yıllarında varlığını devam ettirdiği, bir kısmının Ayverdi

Listesindeki tarihten daha önce de var olduğu, çok azının da incelediğimiz

kayıtların yazılması sırasında yeni yapıldığı veya tamir edildiği ortaya çıktı

(bkz. 1. Ek Yapı Listesi).

Bazı kayıtlar adı belirtilmeden, Çavuş Mahallesi Mescidi gibi sadece yapı

türü olarak kaydedilmiştir. Bunları ve Kara Dereli Köyü ve Kara Dere Köyü

gibi birbirine yakın isimleri de eş kabul ettiğimiz halde 520 yapıdan 218

ta-nesi E. H. Ayverdi listesinde yoktur. Arşiv belgelerini çalışanların yakından

bildiği üzere yer adlarını doğru okumak zor bir iştir. Burada bazı yer

adları-nı doğru okuyamadığımızı kabul etsek bile yeni eklenen yapı sayısı oldukça

fazladır.

Şehir

_Sayısı

Vakıf

Şehir

_Sayısı

Vakıf

Şehir

_Sayısı

Vakıf

Ferecik

1 Kavala

2 Yenice

1 Demirhisar

1 Kesriye

2 Yenice Karasu

4 Drama

1 Selanik

5 Yenice Vardar

21 Gümilcine

1 Serez

6 Yenişehir

159 Karaferye

7 Yanya

30

(8)

58

2010

Yapı türlerinde olduğu gibi vakıfların sayısını belirlemede de sadece

açık-ça birbirlerinden farklı olanları eledik. Mesela Yenişehir Fenar’da Hamza

Bey Vakfı ve Hamza Bey nukud Vakfı olmak üzere 2 kayıt adı geçmektedir.

Bunların aynı vakıf olmaları mümkündür. Ancak kesin bir ayırım

yapama-dığımız için bu tür vakıfları ayrı kabul ettik. Aynı şekilde Yenice Vardar’daki

Gazi Evrenos Bey Vakfı ile Gümilcine’deki Gazi Evrenos Vakfı, Gazi İsa Bey

Vakfı ile Hacı İsa Bey Vakfı muhtemelen aynıdır. Yine emin olamadığımız

için ayrı vakıflar olarak kabul ettik (Bkz. 2. Ek Vakıf Listesi).

Bu kayıtlarda adı geçen yapıların hemen hepsinin bir vakfı olmalıdır.

An-cak Yunanistan’la ilgili 241 vakıf belirleyebildik. Bunlardan 98 tanesi (% 41)

nukud yani para vakfıdır. Diğer vakıfların büyükçe bir kısmında vakıf türü

yazılmamıştır. Bunların diğer arşiv belgelerinden türünü araştırmayı tarihçi

meslektaşlarımıza bıraktık. Adının çok geçmesi ve görevlilerine verdiği

üc-retin yüksekliği ile Gazi Evrenos Bey Vakfı önde gelmektedir. Yenişehir açık

farkla en çok vakıf olan merkezdir. Yine bu deftere kayıtlı Bulgaristan’daki 82

vakıftan 11 tanesinin para vakfı olmasına karşılık Yunanistan’daki para

vakıf-larının oranının yüksekliği dikkat çekicidir.

1 Göreve 1 Kişi Tayini

2 Göreve 1 Kişi Tayini

Görev

Sayı Görev

Sayı

Abkeş (sucu)

1 Müezzin-i evvel

35 Aşırhan - mütevelli

1 Anbarcı

2 Müezzin-i salis

1 Cüzhan – noktacı

1 Bakraçdar

1 Mütevelli

127 Duaguy - tarifhan

1 Basmacılar reisi

1 Nakip

2 Hatip - devirhan

1 Cabi

26 Nazır

35 Hücrenişin – cüzhan

1 Cuma müezzini

4 Noktacı

1 İmam - hatip

43 Çerağcı

2 İmam - cüzhan

1 Darülkurra

1 Salahan

2 İmam - muallim-i sıbyan

1 Ders-i am

7 Sirac-ı minare

1 İmam - mütevelli

6 Dersiye

2 Sebilci

2 Katip - cabi

1 Duaguy

33 Ser mahfil

1 Kilari - buğdaycı

1 Ekmekçi

1 Su yolcu

1 Muallim - mütevelli

1 Etmek

3 Süvaribaşı

1 Müderris - şeyh

1 Ferraş

7 Şem’i kandil

1 Müezzin - kayyum

3 Gendüm-i güb

1 Şeyh

25 Müezzin - muarrifhan

1 Hafız-ı kurra

1 Tarifhan

1 Mütevelli - nazır

2 Halife

4 Talim-i sıbyan

1 Saatçi - cüzhan

1

(9)

58 2010

Hekim

1 Temcidhan

1 Ser nazır - mütevelli

1 İmam

166 Türbedar

4 Şeyh - mütevelli

1 İmam-ı evvel

13 Vaiz

9 Şeyh - imam

3 İmam-ı sani

10 Vekilharç

2 Toplam

73 Katip

19 Zakir

1 3 Göreve 1 Kişi Tayini

Kayyum

28 Zaviyedar

4 İmam – hatip - şeyh

1 Kilari

1 Zaviyenişin

1 Katip – cabi - aşırhan

1 Meremmetçi

1 Kuran okuyucular

2 Muallim

21 Aşırhan

3 4 Göreve 1 Kişi Tayini

Muallim-i sıbyan

5 Cüzhan

114 Şeyh – imam – hatip -

muallim

1 Muarrif

2 Devirhan

13

1 Muhzır

1 İhlashan

3 Muhzır başı

4 Mülk-amme

1 Mutemet

2 Nebehan

2 Muvakkit

1 Yasinhan

6 Müderris

2 Yasin-Mülk

1 Müezzin

54 Yasin-ihlas-fatiha

3 Hatm-i şerif

2 Toplam

914 Genel Toplam

990 970 kayıttaki 970 tayinde görevlilerde meslek belli iken 61 kayıtta

meslek-ler yazılmamıştır. 970 kayıtta 990 görevli tayini yapılmıştır. İmam, mütevelli,

müezzin ve hatiplik en çok atama yapılan mesleklerdir. Birden fazla göreve

bir kişi atamanın, bir göreve bir kişi atamaya oranı % 8.30’dur. Aynı dönem

için bu oran Bulgaristan’da % 22 idi.

5

Görevleri türlerine göre sınıflarsak şöyle bir tablo çıkıyor :

Dini

Meslekler

İdari

Meslekler

Hizmet

Meslekleri

Eğitim

Meslekleri

Sağlık

Meslekleri

Duaguy

33 Basmacılar

reisi

1 Anbarcı

2 Darülkurra 1 Hekim

1 İmam

189 Cabi

26 Bakraçdar

1 Dersiam

7 Hatip

78 Katip

19 Çerağcı

2 Dersiye

2 Kur’an

okuyucular

148 Kayyum

28 Ekmekçi

1 Hafız-ı

kurra

1 Müezzin

90 Meremmetçi

1 Ferraş

7 Halife

4

(10)

58

2010

Salahan

2 Muhzırbaşı

4 Kilari

1 Muallim

27 Sermahfil

1 Mutemet

2 Muvakkit

1 Müderris

2 Tarifhan

3 Mütevelli

127 Noktacı

1 Şeyh

25 Temcidhan

1 Nakip

2 Saatçi

1 Vaiz

9 Zakir

1 Nazır

35 Sirac-ı minare 1

Suyolcu

1 Sebilci

2 Süvaribaşı

1 Sucu

1 Tekkenişin

2 Şem’i kandil

1 Vekilharç

2 Türbedar

4 Zaviyedar

4

546

251

30

78

1 Toplam: 906

Tarihçiler tarafından görevlilerle ilgili yapılan sınıflamalar genellikle

Os-manlı devlet düzeni içindeki yerine göre yapılmaktadır. O düzen ile

bugün-kü yapı arasındaki farktan dolayı bu yapı, tarihçiler dışında da tam

anlaşı-lamamaktadır. Bu yüzden sınıflamayı bugünkü yapıya uygun yapmayı

dene-dik. Ancak o zamanki meslekler ile bugünküler her zaman tam

örtüşmemek-tedir. Bu yüzden kesin bir sınıflama yapabildiğimizi de söyleyemeyiz.

Mese-la Şeyhleri eğitim grubuna koyduk, ancak dini gruba koymak da

mümkün-dür. Karışıklık olmaması için yukarıdaki rakamlara birden fazla görevliler

da-hil edilmemiştir. Tablodan görüleceği üzere dini meslekler ile vakıf idareci

tayinleri ağırlıklıdır.

Günlük

Ücret

Tayin

Sayısı

Günlük

Ücret

Tayin

Sayısı Günlük Ücret

Tayin Sayısı

Hasbi

29

9

2 Vazife-i muayyene

222

0.5

26

10

19 1 akçe 1 hıml buğday

1

136

12

1

1.5

12

13

1

2

121

14

1

2.5

2

15

4 Yıllık Ücret

Tayin Sayısı

3

63

16

1 Senede 1 hıml buğday

1

4

30

20

2 Senede 1 keyl buğday

1

4.5

1

25

3 Senede 1200 akçe

1

5

35

1 Senede 5 keyl dakik

1

5.5

1

40

1 Senede 500 akçe

2

6

12

45

1 Senede 1 kile buğday

2

7

3

70

1

(11)

58 2010

Görevlilere ödenen ücretler itibarıyla baktığımızda 751 kayıtta ücretler

belirtilmiştir. Bunlardan 222 tanesinde (% 29.56) tanesinde verilen ücretin

miktarı belli değildir. Günde 1 akçe alanların oranı % 18, günde 2 akçe

alan-ların oranı % 16, 3 akçe alanalan-ların oranı % 8, günde 10 – 100 akçe alanalan-ların

oranı % 4’tür. Esasen bunlar daha çok vakıf yöneticileridir. Günde 10

akçe-den fazla alanlar hep Gazi Evrenos Bey Vakfı görevlileridir. Cüzhan, duaguy

gibi görevliler genelde 1-3 akçe ücret alırken bu vakıfta 10-25 akçe

almakta-dırlar. Mütevellilerin aldığı günde 70-100 akçe gerçekten çok yüksek

rakam-lardır ve Gazi Evrenos Bey Vakfının zenginliğini göstermektedir.

Oranı az olmakla beraber, birden fazla görevin bir kişiye verilerek daha

fazla ücret alma yoluna gidildiği anlaşılmaktadır. Akçalızade Camisi’nde

Abdurrahman 4 görevden günde 9.5 akça (679.kayıt), Siroz’da Ali 2

görev-den 6 akça (86,87. kayıtlar), Yanya’da Mehmet 2 görevgörev-den 6 akça (147-148.

kayıtlar), Yanya’da Memişah 4 görevden 8 akça ve miktarı bilinmeyen bir

gündelik almıştır (152-155. kayıtlar). Bunların yanı sıra Kavak’ta Hacı

Ab-durrahman Camisi’nde İsmail Halife 2 görevden yarım akça almaktadır

(603. kayıt)

Görevlileri türlerine göre ayırıp bunları aldıkları ücretlere göre

değerlen-dirdiğimizde bir ayırım ortaya çıkmıyor. Hemen her meslek grubunu her

üc-ret sınıfında görebiliyoruz. Günde 1 akçe alanlarda imam, hatip, Kur’an

oku-yucular gibi dini hizmetler grupları, sucu, temizlikçi gibi hizmetli grupları,

mütevelli, nazır gibi vakıf idarecileri yer almaktadır. Aynı grupları günde 3, 5

akça veya daha fazla ücretlerde de bulabiliyoruz. Bulgaristan ile ilgili

kayıt-lardan eğitim kadrosunun daha çok ücret aldığını biliyoruz.

6

Kayıtlardan Yunanistan’daki köy-kasabalarda 47 mahalle adı, 144 köy adı,

24 tane kasaba adı belirlenmiştir :

Mahalle

Köy Sayısı

Kasaba-Nahiye

Sayısı

Bereketlü

Çağlayık

1

2 Drama

9 Ferecik

Florine

1 Gümilcine

1 İstanköy

Karaferye

6 Çal 2001a: 224.

(12)

58 2010

Kavak

1 Kavala

Kesriye

Mekri

1 Resmo

Rodos

Sarıgöl

1 Selanik

1

2

3 Serfiçe

Siroz

2 Şehirköy

Yanya

2

1

2 Yenice Karaağaç

Yenice Karasu

5

44

3 Yenice Serabad

Yenice Vardar

2

11

1 Yenişehir

36

67

15 Toplam

47

144

24 Görevlinin İsteği

Normal İdari İşlem

Görevlinin Kusuru

İfade Şekli

Sayı İfade Şekli

Sayı

Ahar dirliğe süluk

11 Başka yerde görevli

1 Azli icap itmez iken

görevliyi azlettirmek

2 Celay-ı vatan

5 Beratın zayi

17 Azli mucip olmağla

2 Fariğ

32 Bi-berat

18 Efal-i kabiha

1 Hacca gitmek

1 Fevt

415 Fasık

1 Hüsn-ü rızasıyla

46 Firar

2 Gadr itmek

25 İhtiyacı

olmamağla

1 İskan olunmağla

1 Heva ve hevesinde

4 Kasr-ı yed

11 Lazım olmağla

9 Hizmette kusur

6 Pir ve alil

10 Mahlulundan

8 Hıyaneti zahir

9 Rızasıyla

50 Muattal

2 Kadir olmamağla

6 Müceddeden

9 Hilaf-ı inha

11 Mürd

1 İtlaf itmekle

1 Mührü kayıtsız

1 Mal-ı vakfı telef

5

(13)

58 2010

Şehit

1 Na ehil

8 Başka yere tayin

5 Su-i hali olmağla

1 Tecdid-i berat

104 Şekavet

1 Terk-i hidmet

25 Tekasül

1 Zam

2 Toplam

165

657

83 Gruba girmeyenler = Ref : 14

Genel Toplam : 920

Aynı kayıtta birden fazla görevin bir kişiye verilebildiği görülmektedir.

İmamlık ile hatiplik ayrı tayinlerdir. Ancak sonuçta bir kişi tayin edildiği için

bu tür kayıtları tek tayin olarak kabul ettik.

Görevli tayinlerini yapılış sebeplerine göre üç başlıkta topladık. En yaygın

olanı normal idari işlemlerdir (% 71.4). Buradaki ifadelerden birbirine çok

yakın olanları tek başlıkta ele aldık. Bu grupta ve bütün tayinlerde en fazla

görevlinin ölümü dolayısıyla atama yapıldığını görüyoruz.

İkinci olarak kendi isteğiyle görevini bırakanların yerine yeni yapılan

tayin-lerdir. Oranı % 17.9’dur. Buradaki kasr-ı yed ifadesi çok açık değildir. Ancak

ge-nellikle bu gruptaki diğer ifadelerle beraber de kullanıldığından buraya aldık.

Üçüncü grupta ise görevlinin kusuru sonucu idarenin görevden almasını

görüyoruz. Oranı % 9’dur. Bu oran Bulgaristan’daki atamalarda % 6 idi.

7

Os-manlı idari düzeninde bir görevli öldüğünde yerine çocuklarının tayin

edilme-si hukuki bir kural olarak kabul edilmiştir. Vakıf görevliedilme-si öldüğünde vakıf

mü-tevellisi veya kadı ile işbirliğine giderek başka kişilerin bu görevlere

kendileri-ni tayin ettirdiklerikendileri-ni görüyoruz. Belgelerde kadı ile dil birliği gibi sebep

bildir-me çok azdır. Daha çok “ … bir tarik ile berat itdürüp” diye açıklama

yapılmak-tadır. Ölen görevlinin çocuklarının şikayet etmesi durumunda görev tekrar

on-lara verilmektedir. Diğer sebepleri ise mesleki yetersizlik ve vakıf gelirlerini

kö-tüye kullanmak olarak sınıflayabiliriz. Bazen adı konmadan da bu tür ele

geçir-meler olduğu anlaşılıyor. Mesela Yenişehir’de 1706 yılında Mısri Seyyid Yusuf

beş ayrı vakıftan görev almıştır. Bu tayinlere sebep olarak bir tanesinde ölüm,

2 tanesinde görevin muattal olması, bir tanesinde ihtiyacı olmama ve bir

ta-nesinde uzaklaştırma gösterilmiştir. Mısri Seyyid Yusuf’un Yenişehir

bürokra-sisinde etkili bir kişi olduğu ve bu görevleri zorlamayla aldığı düşünülebilir.

Ref (uzaklaştırma) terimi genellikle sebebi ile beraber kullanılır. Yeni

ata-maya gerekçe olarak sadece bu terimin yazıldığı kayıtları tasnifimize

soka-madık.

(14)

58

2010 Kaynaklar

Alkan, Mustafa, (2006), “Türk Vakıf Tarihi Araştırmaları Açısından Hurufat Defterleri: Adana Örneği”, XV. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Tebliğler, (Büyük Anado-lu Oteli 11- 16 Eylül), Ankara.

Ayverdi E. Hakkı, (1982), Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri Bulgaristan, Yunanistan,

Arna-vudluk, 4. C. İstanbul.

Bıçakçı, İsmail, (2003), Yunanistan’da Türk Mimari Eserleri, İstanbul.

Çal, Halit, (2001a), “1192 Numaralı 1697-1716 Tarihli Hurufat Deftrerine Göre Bulgaristan’da Türk Mimarisi”, Balkanlarda Kültürel Etkileşim Ve Türk Mimarisi

Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 221-286.

Çal, Halit, (2001b), “Hurufat Defterlerine Göre 19. Yüzyılda Küre Kazası“, Prof. Dr. Zafer

Bayburtluoğlu Armağanı Sanat Yazıları, Kayseri, 125-166. s.

Çam, Nusret, (2000), Yunanistan’da Türk Eserleri, Ankara.

Halaçoğlu, Yusuf, (1974), “Teselya Yenişehir’i Ve Türk Eserleri Hakkında Bir Araştır-ma”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2-3, İstanbul, 89-100.

Kılcı, Ali, (2003), “Hurufat Kayıtlarına Göre 18-19. Yüzyıllarda Develi Vakıfları”, Bütün

Yönleriyle Develi Sempozyumu, Develi, 339-346, 629-649.

Sarınay, Yusuf, (2003), 167 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Rum-ili Defteri (937/1530), I, Baş-bakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.

(15)

58 2010

1. EK : YAPI LİSTESİ (Kazalar alfabetik sıraya, kazalardaki yapılar da y

apı türüne göre dizilmiştir)

Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu. Bereketlü Dayçe Derviş Camisi Yok Cami 1714 1687 75 Bereketlü Dayçe Derviş Muallimhanesi Yok Muallim- hane 1714 1663 74 Çağlayık Mecidli Mescit, müceddeden Yok Cami 1714 Osman Bey 1588 70 Çağlayık B oy nu kı zı llı Koçuoğlu

Osman bin Koçu Mescidi

Yok Cami 1714 1699 76 Demirhisar Pervizir

Hacı Ali Camisi

Yok Cami 1714 1500 66 Demirhisar Keviş Cami vakfı Yok Cami 1714 1661 74 Demirhisar Veterina

Durusuhan Hatun Vakfı Hamam Yok. 1530 yılında bu köyde Kamerşah Sultan Zaviyesi var.: Sarınay s.5.

Hamam 1710 976 45 Dırama …. Cami Cami 1714 Mustafa Bey 1617 71 Dırama …. Cami Cami 1714 1620 72 Dırama Belan Cami

Ayverdi :201’deki Balaban Köyü’nde 2 cami kayıtlı. 1530 yılında Belani Köyü var: Sarınay s.139.

Cami 1714 1610, 1612 71 Dırama Belan Mescit

Ayverdi :201’deki Balaban Köyü’nde 2 cami kayıtlı

Cami 1714 Halil Hoca 1611 71 Dırama Derebaşı Cami Yok Cami 1714 Ahmet 1406 62 Dırama Dıraheşte

Mahmut Paşa Camisi

Ayverdi : 292’de Dıraheşte Köyü Camisi var.

Cami 1714 Mahmut Paşa 1512, 1513 67 Dırama Dıraheşte

Ali Beşe Mescidi

Yok

Cami

1714

1570, 1577

(16)

58 2010

Dırama

Edirnecik

Cami

Ayverdi : 202’de Edirnecik Köyü’nde cami kayıtlı.

Cami 1714 1591 70 Dırama Edirnecik Mescit

Yok. 1530’da Edirnecik Köyü var: Sarınay s.139.

Cami 1714 Ebubekir Bey 1571 70 Dırama Edirnecik

İbrahim Beşe Mescidi

Yok Cami 1714 1592 70 Dırama Ilıca Cami ve vakfı

Ayverdi : 203’te Ilıca Köyü’nde cami kayıtlı.

Cami

1714

Ömer bin İlyas

1621 72 Dırama Ilıca Mescit Yok Cami 1714 1615 71 Dırama Karda…

Recep Çavuş Camisi

Yok Cami 1714 1509 67 Dırama Kolişne ? Cami Yok Cami 1714 1613 71 Dırama Küçük … Mescit

Ayverdi : 203’te Küçükköy’de 2 cami var.

Cami 1714 1560 69 Dırama Küçük-köy

Hacı Zülfikar Bey C.

Yok Cami 1714 1511, 1587 67 Dırama Raceste Cami Yok Cami 1714 1510? *** 67 Dırama Yenice Cami Yok Cami 1714 1614 71 Dırama Cami

Bıçakçı : 67’de Yıldırım (Eski- Atik) Camisi olabilir

Cami

1714

1619

72

Ferecik

Şeyhzade Gazi Süleyman Paşa Camisi Mevcut. Kiliseden çevrilme. Ayverdi : 206’da ; Bıçakçı: 86 günümüzde Ayasofya Kilisesi

Cami

1714

1492

66

Florine

Yakup Bey Mahallesi

Yakup Bey Camisi

Yıkılmış. Ayverdi : 208’de adı var.Tarihi Yok. 1530 yılında var: Sarınay s.5

Cami 1714 1323 59 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(17)

58 2010

Gümilcine

Cami (Gazi Evrenos Vakfı) Mevcut (Bıçakçı : 148) ; Çam 95-119’da Gümil-cine’de 11 cami ayakta. Evrenos Bey İmareti mevcut. 1530 yılında 16 cami var: MVR-167-I s.5

Cami 90 7 Gümilcine Cebeli Mescit

Ayverdi : 225’te Cebelli köyünde 2 cami kayıtlı; Bıçakçı :169

Cami

1714

1695

76

Gümilcine

Mescit (Gazi Evrenos Bey Vakfından) Ayverdi : 220’de Gazi Evranos Bey Mescidi

Cami 1714 1297 56 İstanköy Cami-i Atik

1892’de yenilenmiş (Çam :141) ; Ayverdi : 233’te var

Cami

1714

1696

76

Karaferye

Ali Çelebi Mescidi

Ayverdi: 233. 1795 yılında camiye çevrilmiş

Cami

56

6

Karaferye

Ayşe Hatun C.

Ayverdi :233’te adı var

Cami

1696, 1714 55, ₁₄₆₃

6

Karaferye

Caferzade Ali Çelebi Mescidi Ayverdi : 233. 1675 ‘de camiye çevrilmiş. 1795 yılında kayıtlı.

Cami

1714

1468

64

Karaferye

Hacı Karagöz Mescidi

Ayverdi 233: 1675 tarihli kaydı var. 1530 yılında mevcut: Sarınay s.5.

Cami

1714

1347, 1465

60, 64

Karaferye

Sinan Bey Camisi

Ayverdi : 233’teki Çelebi Sinan Bey Mescidi olmalı. 1530 yılında mevcut: Sarınay s.5.

Cami

1714

1404

62

Karaferye

Tuzcu Sinan Mescidi

Ayverdi : 234. 1668 ve 1795 tarihli kayıtları var. 1530 yılında mevcut: Sarınay s.5.

(18)

58 2010

Karaferye

Ahmet Bey Zaviyesi

Ayverdi 235. 1675 tarihli kaydı var. 1530 yılında Mehmet Bey ve Tuzcu Sinan Bey zaviyeleri mevcut: Sarınay s.5.

Zaviye

1714

1340

59

Karaferye

Mehmet Çelebi Zaviyesi

Ayverdi 235. 1675 tarihli kaydı var. 1530 yılında Mehmet Bey Zaviyesi mevcut: Sarınay s.5.

Zaviye 1714 1466 64 Kavak Bektimur

Hacı Abdurrahman Camisi

Yok Cami 1714, 1714, 1596, 1624, 1630 71, 72 Kavak Bektimur Cami Yok Cami 1714 1632 72 Kavala

Ahmet Efendi Camisi

Ayverdi: 236. 1674 tarihli Hacı Ahmet Bey C. var.

Cami 1714 1669 74 Kavala Kale Mevcut Kale 1714 1646 73 Kavala

Kalede İbrahim Paşa Camisi Mevcut, kiliseye çevrilmiş (Çam:191 ; Bıçakçı : 222) ; Ayverdi:236. Kanuni dönemi. 1674-5 ‘te kayıtlı.

Cami

1714

1646, 1668, 1697 73, 74, 76

Kesriye

Sultan Süleyman Camisi

Ayverdi :239. Evliya Çelebi’de adı var.

Cami

1714

1662

74

Kesriye

Sultan Mehmet Han Camisi Yıktırılmış (Bıçakçı : 236); Ayverdi: 239. 1629’da onarılmış. 1674’te kayıtlı.

Cami

1714

1627

72

Kesriye

Kasım Baba Zaviyesi (şehir dışında) Yıktırılmış (Bıçakçı : 236) ; Ayverdi :239. Evliya Çelebi’de adı var. 1638 ve 1785 yıllarında kayıtlı.

Zaviye 1714 1628 72 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(19)

58 2010 Mekri Ovacık Osman Efendi C. Yok Cami 1714 1658 74 Resmo Cami

Ayverdi : 319’ da 5, 219’da 10 cami adı var. Çam : 70-71’de Resmo’da mevcut 6 cami var.

Cami

1714

Hacı Musa Paşa

1770 81 Rodos Narenc K al e dı şı nd a Cami-i Atik Yok Cami 1714 1694 76 Rodos Narenc Yok Kale 1714 1694 76 Selanik

Astarcı Hacı Mustafa Camisi Ayverdi : 256’da Astarcı Mescidi. 1727 yılında var

Cami 1714 1481 64 Sarıgöl Kularca Cami Yok Cami 1714 1704 76 Selanik Buğdan Baykın Cami Ayverdi : 271 Cami 1714 1550 69 Selanik Keleme- riye Turhanlı

Hacı Cafer Camisi

Yok. Ayverdi: 232’de Hor-puşta kazasında Turhan Köyü var

Cami 1714 1473 64 Selanik Tarakçı Mescit

Yok (Selanik’te 1530 ‘da 27 mescit var Sarınay s.5)

Cami 1714 1476 64 Serfiçe Zaviye

Ayverdi : 288’de 2 tekke 1 zaviye adı vardır.

Zaviye 1698 306 17 Siroz Kopriyove Cami

Ayverdi : 285’te Kope-rnova Köyü’nde cami var.

Cami 1714 1529 68 Siroz Kezişte Cami Yok Cami 1714 1538 68 Siroz

Selçuk Sultan Camisi

Ayverdi : 278. Selçuk Sultan’ın eşi Gedik Ahmet Paşa oğlu Mehmet Bey Camisi olmalıdır, harap denilmişir.

Cami 1714 1719 77 Siroz İmaret

Ayverdi : 278. Selçuk Sultan külliyesinin parçasıdır. Mevcut değil. 1530 yılında Evrenos Bey İmareti var: Sarınay s.5.

İmaret 1714 Selçuk Sultan 1335, 1438 59, 63 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(20)

58 2010

Yanya

Ali Ağa Camisi

Ayverdi : 294. Evliya Çelebi’de adı yazılı.

Cami

1712

1177

52

Yanya

Bali Bey Camisi

Cami

1703

476

24

Yanya

Bali Kethuda Camisi

Ayverdi : 294. adı var

Cami

1698, 1703 287, 475

16, 24

Yanya

Behram Paşa Camisi

Ayverdi : 294’de adı var.

Cami 1706 700 33 Yanya Cami

Ayverdi :293-295’te 42 cami adı var.

Cami 1698, 1713 Ali Ağa 330, 1245 18 Yanya Cami

Ayverdi :293-295’te 42 cami adı var

Cami 1703 Yusuf Ağa 558 27 Yanya Cami

Ayverdi :293-295’te 42 cami adı var

Cami 1708 Mehmet Ağa 925 42 Yanya Fethiye Camisi

Mevcut (Çam: 369) ; Ayverdi : 294’de adı var.

Cami

1698

211

13

Yanya

Mehmet Ağa Camisi

Cami

123

7

Yanya

Mescit ( Hacı İlyas Vakfı’ndan) Ayverdi : 294’te Hacı İlyas Camisi kayıtlı.

Cami 1703 Mehmet Ağa 559 27 Yanya Fethiye

Mustafa Efendi Camisi

Cami

1706, 1712, 1708 714, 6, 869, 1127, 4, 34, 39, 51

Yanya

Mütevelli Osman Çavuş Mescidi Ayverdi : 295’te Osman Çavuş Camisi var.

Cami 1696 118, 138 7 Yanya Kremye Sofular

Osman Ağa Camisi

Ayverdi : 295. 1768 yılında kayıt var.

Cami

1698

250

14

Yanya

Sinan Subaşı Camisi

Ayverdi : 295’te var

Cami 1708 57, 911 6, 41 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(21)

58 2010

Yanya

Sultan Bayezid Camisi

Ayverdi : 295’te adı var.

Cami

1714

1309

57

Yanya

Yusuf Ağa Camisi

Ayverdi : 295’te 1582 tarihli olduğu yazılıdır.

Cami 1698, 1702, 1704 232, 441, 442, 585, 586, 591 13, 23, 28, 29 Yanya Zevayleye Camisi

Ayverdi : 295’de Zevadiye Camisi var

Cami

53

Yanya

Yusuf Ağa Vakfı ev

Yok Ev 1706 726 34 Yanya Kaçak Hanı Yok Han 1712 1119 51 Yanya … Han

Ayverdi : 296’da Bebr Paşa Hanı, Murat bin Osman Ağa Hanı, Kaplan Paşa Hanı diye 3 han adı var.

Han 1712 1176 52 Yanya Tahta Hanı Yok Han 1713 1248 54 Yanya

Ali Paşa İmareti

A yv er di : 29 3’ te A li Pa şa M es ci di ’n de n E vl iy a Ç el eb i’ ni n sö z et ti ği y az ar ; Ç am : 3 73 ’te a dı be lir ti l-m ey en b ir im ar et m ev cu t. İmaret 1698 297 17 Yanya Narda Hisarı Narda Hisarı

Ayverdi : 297’ye göre Evliya Çelebi’de adı geçer.

Kale 1699 347 19 Yanya Yanya Mahkemesi Yok Mahke- me 1698, 1704 133, 251, 589 7, 14, 28 Yanya H oc a Şü kr ül la h M ed re se si

Medrese

1698

218

13

Yanya

Yusuf Ağa Muallimhanesi

Yok Muallim- hane 1698 215 13 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(22)

58 2010

Yanya

Sıbyan Mektebi

Ayverdi : 295-296’da sıbyan mektebi olabilecek 6 yapı adı vardır. Sıbyan _Mektebi 1696 Bali Bey 52 6 Yanya

Türbe Emine Hatun vakfından Ayverdi : 296’da 4 türbe adı var.

Türbe

1712

1129

51

Yanya

Zülfikar Ağa Türbesi

Ayverdi :296. Evliya Çelebi’de adı var.

Türbe

1696

2, 3

4

Yanya

Mehmet Ağa Zaviyesi

Ayverdi : 296’daki zaviyeler arasında adı yoktur.

Zaviye

1706

802

36

Yanya

Sinan Çelebi Zaviyesi

Ayverdi : 296’da adı var.

Zaviye 1703 477 24 Yanya Narda Hisarı

Şeyh Üryani Zaviyesi

Ayverdi : 299’daki zaviyeler arasında adı Yoktur.

Zaviye 1699 347 19 Yanya Zaviye

Ayverdi 296’da 10 tekke-zaviye adı var.

Zaviye 1698 Gazi Evrenos 331 18 Yanya

Zaviye (Cami kurbunda)

Ayverdi 296’da 10 tekke-zaviye adı var.

Zaviye 1698 330 18 Yenice Musalar

Kurt Bali Camisi

Yok. Ayverdi:315’te Kardiçe’ ye bağlı Musalar Köyü var.

Cami 1698 336 18 Yenice Kale _dışında

İbrahim Bey Vakfı

Kale

1703

463

23

Yenice

Hatice Hatun Türbesi

Yok Türbe 1714 1295 56 Yenice Cami Cami 1715 Mercan Ef. 1812 83 Yenice Karaağaç Davut Bey

Alaaddin Sultan Camisi

Yok Cami 1706 825 37 Yenice Karaağaç Osmanlı Cami Yok Cami 1708 Turhan Çorbacı 901 40 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(23)

58 2010 Yenice Karasu Cebel Sagir Debran Cami A yv er di : 23 0’ da C eb el na hi ye si ne b ağ lı Sa gi r K öy ü H as an b in Ö m er C am is i o la bi lir . Cami 1708 Ahmet Hoca 894 40 Yenice Karasu Çemre İlhanlı

Tur Ali Camisi

Ayverdi : 301’deki Dur Ali Köyü Camisi olabilir.

Cami 1701 394 21 Yenice Karasu İskete Bozanserli

Hacı Hüseyin Camisi

Yok Cami 1712 1120 51 Yenice Karasu İskete Cedit

Derviş Beşe Mescidi

Ayverdi : 301’de Cedit Köyü var.

Cami 1698 342 19 Yenice Karasu İskete Emir Tekkesi Mescit

Ayverdi : 223’te Emir Tekkesi Köyü var.

Cami 1706 711 34 Yenice Karasu İskete İmavlu ? Cami Yok Cami 178 11 Yenice Karasu İskete Korbilan Cami Yok Cami 1705 601 29 Yenice Karasu İskete Mahmutlu

Hacı Mehmet Camisi

Ayverdi : 302’de Mahmatlı Köyü Camisi olabilir ; Bıçakçı : 203’teadı var.

Cami 1703, 1704, 1705 541, 562, 563, 618 27, 28, 30 Yenice Karasu İskete Malgirir Cami

Ayverdi : 302’de Malkırıt Köyü Camisi var.

Cami 33 4 Yenice Karasu İskete Mizanlı

Osman Ağa Camisi

Ayverdi : 223’de Mizanlı Köyü kayıtlı. Bıçakçı : 203’te Dolu Mehmet Ağa Camisi adı var.

Cami 1705 617 30 Yenice Karasu İskete Beykızı Mescidi Yok Cami 1710 973 45 Yenice Karasu Ada Cami müceddeden

Ayverdi : 301’de ayrıca 3 cami adı var.

(24)

58 2010

Yenice Karasu

Ada

Mescit

Ayverdi : 301’de ayrıca 3 cami adı var.

Cami Ömer Çelebi 32 4 Yenice Karasu Arpacık ? Mescit Yok Cami 1703 474 24 Yenice Karasu Asruve ? Mescit müceddeden Yok Cami 1706 Pir ve Bayram 822 37 Yenice Karasu Aydın- obası

Sarı Mustafa Camisi

Yok Cami 1696 125, 126 7 Yenice Karasu Cedit Mescit

Ayverdi : 301’de Cedit Köyü var.

Cami 1703 542 27 Yenice Karasu Cedit Mescit Yo k. A yv er di :2 25 ’te G üm ic in e’ ye ba ğl ı C ed it K öy ü ca m is i v ar . Cami 1714 Mustafa Dede 1792 82 Yenice Karasu Daniş- mendli

Osman Çavuş Camisi

Yok Cami 1704 319, 584 28 Yenice Karasu Eynehanlı Cami

Cami

1696, 1708 Tur Ali Bey 54, 898

6

Yenice Karasu

Göynüklü

Nasuh Beşe Mescidi

Ayverdi : 226-227’de Cebel ve İskeçe’ye bağlı 2 Göynük Köyü var.

Cami 1706 725 34 Yenice Karasu Hakanlı Cami Yok Cami 1708 Sefer Halife 935 43 Yenice Karasu Halifeler Mescit

Ayverdi : 226’da Gümilcine’de Halife Köyü Mescidi

Cami 1706 746 34 Yenice Karasu Hocalar Mescit

Ayverdi : 301’de cami var.

Cami 1712 1172 52 Yenice Karasu İskete Cami

Ayverdi: 301-302’de İskete Kö- yü’nde 4 cami var sadece Çınar Camisi kalmış (Bıçakçı: 193)

Cami

1696

Topal Mehmet Bey

30 4 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(25)

58 2010 Yenice Karasu Karaçelebi Abdurrahman Mescidi Yok Cami 1702, 1708 438, 885 23, 40 Yenice Karasu Karagöz Mescit Yok Cami 1703, 1713 515, 1279 26, 55 Yenice Karasu Kerdis Cami Yok Cami 1708 Sabire Hanım 912 41 Yenice Karasu Kerviz ? Cami

Ayverdi: 302’de Kereviz Köyü Camisi kayıtlı

Cami 1703 530 27 Yenice Karasu Kesedüz Cami (Müceddeden) Yok Cami 1698 Şeyh Ahmet 261 15 Yenice Karasu Korbilan

Mustafa Bey Camisi

Yok Cami 1704 583 28 Yenice Karasu Koyun

Behram Ağa Camisi

Ayverdi : 302’de kayıtlı

Cami 1702 425 22 Yenice Karasu Kursara ?

Behram Bey Camisi

Yok, Koyun Köyündeki ile aynı olabilir.

Cami 1706 761 35 Yenice Karasu Menteşeli ? Mahmut Mescidi

Ayverdi :307’de Yenice Vardar’a bağlı Menteşeli Köyü’nde Mustafa Çavuş Camisi var.

Cami 1706 743 34 Yenice Karasu Mizanlı

Yusuf Efendi Camisi

Ayverdi : 223’de Mizanlı Köyü kayıtlı.

Cami 1705 619 30 Yenice Karasu Mürselli

Hacı Mustafa Camisi

Ayverdi : 302’de Mürselli ve Mürselli-i Sagir diye iki köyde iki cami var.

Cami 1702 422 22 Yenice Karasu Müsellim

Hacı Mehmet Camisi

Ayverdi : 302’de Müslim Köyü olabilir.

Cami 156 10 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(26)

58 2010

Yenice Karasu

Okçular

Mehmet Hoca Camisi

Cami 1703 517 26 Yenice Karasu Okçular Cami

Cami 1705 616 30 Yenice Karasu Osmanvi- ran Cami

Cami 1706 690 33 Yenice Karasu Pazarlı Cami

Ayverdi : 302’de Pazaryeri mevkiinde cami var.

Cami

142

10

Yenice Karasu

Sagırkaya

Hacı Ali Camisi

Yok Cami 1706 769 35 Yenice Karasu Sagir

Hacı Ali Camisi

Yok Cami 1706 728 34 Yenice Karasu Saram Cami Yok Cami 1716 Behram Bey 1818, 1819 83 Yenice Karasu Saruhanlı

Ali Paşa Camisi

Ayverdi : 315’te Kardiçe’ye bağlı Sarıhanlar Köyü var.

Cami 1705 621 30 Yenice Karasu Silan ? Divanı ?

Seyfi Bey Camisi

Yok Cami 1706 715 34 Yenice Karasu Susığırı Cami

Ayverdi : 303’de kayıtlı.

Cami 1698 Sü le ym an Ç el eb i 230 13 Yenice Karasu Yahyalı Mescit

Ayverdi : 275’te Sidreka-pısı’na bağlı Yahyalı Köyü ‘nde Sinan Bey ve Süley-man Bey Camileri var.

Cami

50

Yenice Karasu

Yassıvi-ran

Cami müceddeden minber Ayverdi : 303’te Yassıören Köyü’nde cami kayıtlı

(27)

58 2010

Yenice Karasu

Yassıvi-ran

Mescit

Ayverdi : 303’te Yassıören Köyü’nde cami kayıtlı

Cami 1698 229 13 Yenice Karasu Yeniceli Mescit Yok Cami 1713 Nasuh 1188 52 Yenice Karasu Cami

Ayverdi:300’de 7 cami adı var.

Cami

Musahip Mustafa Paşa

26

4

Yenice Karasu

İlyas Bey Camisi

Ayverdi : 300’de Cami-i Atik adıyla kayıtlı.

Cami

1698, 1710 214, 310, 962

13, 17, 44

Yenice Karasu

İlyas Bey Mescidi

Yok Cami 1706 744 34 Yenice Karasu

Mahmut Efendi Camisi

Yok Cami 1714 1754 79 Yenice Karasu Hacı Hasan Mescit Yok Cami 1697 Hacı Hasan 196 12 Yenice Karasu Çavuş Mescit Yok Cami 1703 Turhan Bey 494 25 Yenice Karasu Müşa Efendi _?Mescit

Mescit Yok Cami 1705 647 31 Yenice Karasu Nasuhça Mescit Yok Cami 1706 861 38 Yenice Karasu Karaağaç Mescit

Ayverdi : 319’da kayıtlı

Cami

1708

891

40

Yenice Karasu Musahip Mustafa Paşa Camisi Mevcut (Ayverdi : 300’ de kayıtlı) ; Çam : 163.

(28)

58 2010

Yenice Karasu

Çavuş

Tayyibe Hatun Mescidi

Yok Cami 1698 335 18 Yenice Karasu Meskepçe ? Topal Mehmet Bey Camisi Ayverdi : 302’de İskete Köyü’nde görünüyor.

Cami

1702, 1710, 1714 444, 444, 1775 23, 45, 81

Yenice Karasu Koca Mustafa Paşa İmareti

Ayverdi: 300’de adı var.

İmaret 1703, 1705 493, 627, 642 25, 30, 31 Yenice Karasu Atik Mustafa Paşa İmaret

Ayverdi : 300’de kayıtlı.

İmaret

1705

648

31

Yenice Karasu

İsmail Ağa Tekkesi

Ayverdi : 301’de adı var. 1530 yılında Derviş İvaz Zaviyesi var: Sarınay s.5.

Tekke 1712 1099 50 Yenice Vardar …. Cami Yok Cami 1713 Bali Subaşı 1250 54 Yenice Vardar Babalar Cami

Ayverdi: 306’da 2 Cami var.

Cami 1696 168 11 Yenice Vardar Babalar Cami

Ayverdi: 306’da 2 Cami var.

Cami 1699 358 19 Yenice Vardar Fotya

Memi Şah Bey Camisi

Ayverdi : 306’da kayıtlı

Cami 1706 742 34 Yenice Vardar Gostelip ?

Mescit harap olmağla

Yok Cami 1714 1549 69 Yenice Vardar Hisarlık Cami

Ayverdi : 306’da Hisar Bey Köyü var.

Cami 1710 943 43 Yenice Vardar Kamdıç- ovası Cami Yok Cami 1698 248 14 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(29)

58 2010 Yenice Vardar Kapan-pakı Cami Yok Cami 1698 312 17 Yenice Vardar Kasaplı Cami

Ayverdi:203’te Dırama Kırlar Köyü Kasaplı Köyü Camisi var.

Cami 1705 599 29 Yenice Vardar Kılarat ? Mescit Yok Cami 1703 Ahmet 507 26 Yenice Vardar Maslar ? Cami Yok Cami 1703 Hacı Memi 523 26 Yenice Vardar Ovahor Cami Yok Cami 1713 Mehmet Bey 1268 55 Yenice Vardar Yaylada Cami Yok Cami 1713 1185 52 Yenice Vardar Yaylada

Abdi Bey Camisi

Ayverdi : 303’te adı var

Cami

1696, 1716 29, ₁₈₃₀

4, 84

Yenice Vardar

Acem Kadı Camisi

Cami

1698

320

17

Yenice Vardar

Ali Çelebi Mescidi

Ayverdi : 304’te Ali Çelebi Camisi var.

Cami

1712

1155

51

Yenice Vardar

Ayas Bey Camisi

Yok Cami 1698 252 14 Yenice Vardar Badiyeli Camisi Yok Cami 1712 1167 52 Yenice Vardar Badralı (Baverdi ?) Mustafa Bey Camisi

Cami

1698, 1712 267, 309, 1154

15, 17, 51

Yenice Vardar

Burak Bey Camisi

(30)

58 2010

Yenice Vardar

Cami

Ayverdi: 303-305’te 20 cami adı var.

Cami 1698 … Bey 272 15 Yenice Vardar Cami

Ayverdi: 303-305’te 20 cami adı var

Cami 1714 İsa Bey 1312 57 Yenice Vardar Çelebi Mehmet Bey Camisi

Cami

1706

713

34

Yenice Vardar

Gazi Ahmet Bey Camisi

Mevcut, harap Ayverdi: 303’te adı var, parçası kalmış ; Çam:384..

Cami

1703, 1711, 1715 508, _1058, _1060, 1808

26, _49,83

Yenice Vardar Gazi Evrenos Bey Camisi (Cami-i Kebiri)

Cami 1701, 1706, 1712, 1716 393, 722, 798, 800, 812, 816, 820, _1162, _1823, 832, _1152, 721, 814 21, 34, 36, 37, 51, 83, 84, 51, 34 Yenice Vardar Gazi Evrenos Bey İmareti Mescidi Yok Cami 1696, 1706 110, 811 36 Yenice Vardar

Gazi İsa Bey Camisi

Ayverdi : 304’te adı var. 1530 yılında mevcut: Sarınay s.5.

Cami

1714

1806

82

Yenice Vardar

Hacı Mustafa Camisi

Yok. Ayverdi:304’teki Badralı Mustafa Bey Camisi olabilir.

(31)

58 2010

Yenice Vardar

İsa Bey Mescidi

Gazi İsa Bey Camisi olabilir.

Cami

1698

313, 314

17

Yenice Vardar

Mehmet Bey Camisi

Cami 1703 529 27 Yenice Vardar Mescit

Cami 1714 Ali Çelebi 1319 58 Yenice Vardar Mescit

Cami

1714

Gazi İsa Bey 1760, 1799

80, 82

Yenice Vardar

Mescit

Cami

1716

1825

83

Yenice Vardar

Musa Bey Camisi

Cami

1710, 1712 966, 1157

44, 51

Yenice Vardar

Mustafa Bey Camisi

Yok. Ayverdi:304’teki Badralı Mustafa Bey Camisi olabilir.

Cami 1703 534 27 Yenice Vardar Sukda mescit Yok Cami 1708 Musa Bey 937 43 Yenice Vardar

Sunullah Hoca Camisi

Yok Cami 1710 945 43 Yenice Vardar

Üveys Bali Mescidi

Yok Cami 1710 961 44 Yenice Vardar Çelebi Mehmet Bey Vakfı değirmen Yok Değir- men 1702 402 21 Yenice Vardar Gazi Ahmet Bey Vakfından değirmen

Yok Değir- men 1713 1272 55 Yenice Vardar

Ali Bey Vakfı dükkanları

Yok Dükkan 99 7 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(32)

58 2010

Yenice Vardar Gazi İsa Bey Vakfından dükkan

Yok Dükkan-lar 1701 371 21 Yenice Vardar

Hacı Mehmet Hanı

Yok Han 1708 Hacı Mehmet 937 43 Yenice Vardar Gazi Evrenos Bey İmareti (İmaret-i Amire)

İmaret 1701, 1703, 1705, 1706, 1714 Gazi Evrenos 388, 528, 511, 547, 551 610, 611, 771, 805, 811, _1490, 1791 21 26, ,27, 29,35, 36, 66 Yenice Vardar

Hacı İsa İmareti

İmaret 1701 387 21 Yenice Vardar İmaret İmaret 1711 Recep Çelebi 1047, 1048 48 Yenice Vardar İmaret İmaret 1714 1296 56 Yenice Vardar

Recep Çelebi İmareti

Ayverdi : 305’te adı var, Evliya Çelebi söz etmiş

İmaret 1711 1029 47 Yenice Vardar Sukda Kervansaray Kervan- saray 1714 1777 81 Yenice Vardar Köprü Köprü 1714 Hacı Mustafa 1777 81 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(33)

58 2010

Yenice Vardar Hacı Mustafa Vakfından köprü, kervansaray Köprü- kervansaray

1702

414

22

Yenice Vardar

Acem Kadı Vakfı

Yok Mahke- me 1696, 1703 110, 535 7, 8, 27 Yenice Vardar Gazi Evrenos Bey Muallimhanesi

Yok Muallim- hane 1712, 1716 1164, 1822 51, 83 Yenice Vardar

Saat münkali olup tamiri

Yok Muvak- kithane 1706 Evrenos Bey 819 37 Yenice Vardar Su kd a m es ci t ( H ac ı M eh m et H an ı g al le si nd en ) Yok Suk 1708 Musa Bey 937 43 Yenice Vardar Sukda Kervansaray Suk 1714 1777 81 Yenice Vardar Hacı Mustafa Kadiri Tekkesi

Ayverdi : 306’daki Şeyh Mustafa Efendi Kadiriye Tekkesi olmalı

Tekke

1713

1263

54

Yenice Vardar

Mehmet Efendi Tekkesi

Yok Tekke 1713 1272 55 Yenice Vardar Gazi Evrenos Bey Türbesi

Mevcut değil Ayverdi : 306

Türbe 1698, 1703, 1706, 1712, 1716 315, 531, 531, 797, 804, 806, 808, 856, _1153, _1163, 1821 17,27, 36, 38, 51, 83 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(34)

58 2010

Yenice Vardar

Kirmasi Zaviyesi

Ayverdi : 305’te Kerem Esi Zaviyesi kayıtlı

Zaviye

1712

1101

50

Yenice Vardar

Murat Efendi Zaviyesi

Yok Zaviye 103 7 Yenice Vardar Çınarlı

Şeyh İbrahim Efendi Zaviyesi Ayverdi : 305-306’daki zaviyeler arasında yoktur.

Zaviye

70

6

Yenice Vardar Şeyh İsmail Efendi Zaviyesi

Yok Zaviye 1713 1261 54 Yenice Vardar

Şeyh Murat Zaviyesi

Yok Zaviye 1703, 1704 510, 565 26, 28 Yenice Vardar Zaviye

Ayverdi: 305-306’da 5 tekke adı var.

Zaviye

1708

Şeyh Murat Efendi

886 40 Ye ni ce şe hi r Ayad Ordulu

Hacı Ahmet Camisi

Yok Cami 1702 399 21 Yenişehir Büyük Keserli Beyler

Mehmet Hoca Mescidi Abdüllatif Efendi nukud vakfı

Yok Cami 1712 1115 51 Yenişehir Büyük- keserli Keserli

Ali Bey Camisi

Ayverdi : 315’te Kesterli Köyü’nde Tezkireci Ali Efendi Camisi var.

Cami 1699 356 19 Yenişehir Büyük- keserli Timurhan ? Mescidi

Ayverdi : 313’te var.

Cami 1701 363 19 Yenişehir Cuma Mescit

Ayverdi: 313’te Ali Çavuş Camisi var.

Cami Mahmut Yeniçeri 21 4 Yenişehir C um a ka sa ba sı

Cami, Ali Çavuş nukud vakfından Ayverdi : 313’te Ali Çavuş Camisi var.

Cami 1712 1159 51 Yenişehir Fenar Cedit Akçalızade Camisi Yok Cami 1705 679 33 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(35)

58 2010 Yenişehir Fenar Galos - Alasun Cami

Cami 1711 Firdevs- zade 1039, 1070 48, 49 Yenişehir Fenar Cami

Ayverdi: 314’te Fener’da 4 cami adı var.

Cami 1713 Hamza Bey 1247 54 Yenişehir Fenar Macunlu Cami müceddeden Yok Cami 1713 Seyyid İbrahim 1244 54 Yenişehir Fenar Cami-i Kebir

Ayverdi : 314’te Fener’de 6 cami var.

Cami 1714 Hamza Bey 1788 82 Yenişehir Fenar

Hacı Hamza Bey Cm.

Ayverdi : 314’te Kale’de

Cami 1705, 1706 608, 759 29, 35 Yenişehir Fenar

Hamza Bey Camisi

Ayverdi : 314’e göre Evliya Çelebi’de var.

Cami 88 7 Yenişehir Fenar Debbağlar

Hacı İlyas Mescidi

Yok Cami 1699, 1705, 1706, 1710 349, 626, 631, 688, 970, 971, 999 19, 30, 33, 45, 46 Yenişehir Fenar Mescit

Ayverdi: 314’te Fener’da 4 cami adı var

Cami 1713 Sinan Çavuş 1189 52 Yenişehir Fenar

Sinan Çavuş Mescidi

Yok Cami 1706, 1712 740, 758, 1109 34, 35, 50 Yenişehir Fenar - Keserlü Hasan Baba Mescit müceddeden Yok Cami 1713 Şah Hatun 1227 53 Yenişehir Galos Alasun Eskihisar Cami

Cami

1711

Solak Ali Bey 1072, 1283 49,55 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.

(36)

58 2010 Yenişehir Galos Alasun Eskihisar

Firdevszade Mehmet Camisi Ayverdi : 314’te sadece köy adı var.

Cami 101 7 Yenişehir Galos Alasun

Solak Ali Bey Camisi

Ayverdi : 314’te sadece köy adı var.

Cami 1698 270 15 Yenişehir Galos Dere Cami

Ayverdi : 313’te Dereli Köyü Camisi var.

Cami 1698 Haydar Bey 203 12 Yenişehir Galos

Galos Kalesi dışında cami (leb-i deryada). Yıkılmış. Ayverdi : 314’te Kale dışında Hüseyin Bey Camisi var.

Cami 1697, 1698 Hüseyin Çorbacı 191, 227 12, 13 Yenişehir Galos

Kalede Sultan Süleyman Camisinde mektep

Yı kı lm ış . G ol os ’ta ki b üt ün es er le r y ık tı rı lm ış tı r ( B ıç ak çı : 1 19 Cami 1713 1184 52 Yenişehir Galos

Kalede Hacı Şaban Mescidi

Yok Cami 1701 396 21 Yenişehir Galos …. Mescit

Ayverdi: 314’te Golos’ta 4 cami adı var.

Cami 1716 Fatma Hatun 1831 84 Yenişehir Galos Kalesi H üs ey in Ç av uş C am is i N uk ud -u a ka ra t-ı m ev ku fe Yı kı lm ış . A yv er di : 31 4’ te K al e dı şı nd a H üs ey in A ğa C am is i v ar . Cami 1702 437 23 Yenişehir Galos Kalesi Hüseyin Çorbacı Camisi Vakfı (Aşık Kalesi haricinde) Yıkılmış. Ayverdi : 314’te Kale dışında Hüseyin Ağa Camisi ile aynı olmalı

Cami 1696 Hüseyin Çorbacı 24, 240 4, 14 Yenişehir Galos Kalesi

Kale haricinde Cami

Yı kı lm ış . A yv er di : 31 4’ te K al e dı şı nd a H üs ey in B ey C am is i v ar . Cami 1705 Hüseyin Çorbacı 604 29 Yenişehir Galos Kalesi Sultan Süleyman Han Camisi

Yıkılmış. Ayverdi : 314’te var.

Cami 1698 237 14 Yenişehir Galos nahiyesi Usturuklu ?

Fatma bint-i Abdullah Mescidi

Yok Cami 1698 242, 280 14, 15 Yenişehir Kardiçe Kuba Cami nukudu Yok Cami 1702 454 23 Kaza Nahiye Köy Mahalle Yapı Adı Durumu Tipi Tarihi Bani Sıra Nu Defter sf. nu.