134
Karpal Tünel Sendromlu Hastalarda Klinik Bulgular›n
Elektrodiagnostik Testler ile ‹liflkisi
Relationship Between Clinical Findings and Elektrodiagnostic Studies in
Patients with Carpal Tunnel Syndrome
Ö
Özzeett
A
Ammaaçç:: Median sinirin bilek hizas›ndaki kompresyonu en s›k görülen tu-zak nöropatidir. Bu çal›flmada elektrodiagnostik de¤erlendirme ile kar-pal tünel sendromu tan›s› alm›fl hastalarda; semptom, fizik muayene bulgular› ve fonksiyonel durum ile elektrodiagnostik bulgular aras›nda-ki iliflaras›nda-kinin araflt›r›lmas› amaçland›.
G
Geerreeçç vvee YYöönntteemm:: Çal›flmaya elektrodiagnostik inceleme ile karpal tü-nel sendromu tan›s› alm›fl, yafl ortalamas› 47±10,06 y›l olan, 53 hasta-n›n (48 kad›n, 5 erkek) 71 eli dahil edildi. Hastalar›n demografik bilgile-ri sorguland›. Tinnel ve Phalen testlebilgile-ri, bilek boyutlar›, el ve parmak kavrama gücü ölçümleri kaydedildi. Gündüz ve gece semptomlar›n›n fliddetini belirlemek amac›yla vizüel analog skala (VAS) kullan›ld›. El fonksiyonlar›n› de¤erlendirmek için Duruöz el skalas› kullan›ld›. B
Buullgguullaarr:: Semptom fliddeti, el ve parmak kavrama güçleri, bilek ölçüm de¤erleri ve Duruöz el skalas› ile elektrodiagnostik bulgular aras›nda is-tatistiksel olarak anlaml› bir korelasyon saptanmad› (p>0,05). Vizüel analog skala (gündüz) ile Duruöz el skalas› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› pozitif korelasyon (r=0,310, p=0,009), vizüel analog skala (gün-düz) ile el kavrama gücü aras›nda negatif korelasyon bulundu (r=-0,242, p=0,04). Tinnel testinin duyarl›l›¤› %57,74, Phalen testinin duyarl›l›¤› ise %60,56 olarak hesapland›.
S
Soonnuuçç:: Klinik semptom ve bulgular ile elektrodiagnostik veriler aras›n-da anlaml› bir iliflki gözlenmemekle birlikte VAS (gündüz) ile Duruöz El Skalas› ve el kavrama gücü aras›nda saptanan korelasyon hastalar›n günlük yaflam aktivitelerinin belirgin olarak etkilendi¤inin bir gösterge-sidir. Klinik olarak tespit edilen semptom ve bulgular karpal tünel send-romunun tan›s›nda kullan›lamasa da, tedavinin etkinli¤inin de¤erlendi-rilmesinde ve hastalar›n takibinde yararl› olaca¤› kan›s›nday›z. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2005;51(4):134-137
A
Annaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Karpal tünel sendromu, el ve parmak kavrama gücü, Duruöz El Skalas›, elektrodiagnoz
S
Suummmmaarryy
O
Obbjjeeccttiivvee:: Compression of the median nerve at the wrist is the most frequent entrapment neuropathy observed. The purpose of this study is to investigate the relationship between the symptoms, signs, physi-cal examination findings, functional status and electrodiagnostic fin-dings of patients who were diagnosed as carpal tunnel syndrome (CTS) with electrodiagnostic study.
M
Maatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: Seventyone hands of 53 patients (48 female, 5 male) with a mean age of 47±10.06 years were included in this study. Patients were asked about their demographic data. Tinnel’s and Pha-len’s tests, wrist dimensions, hand grip and pinch strength were recor-ded. Visual analogue scale (VAS) was used to investigate the severity of symptoms of daytime and night, and all the patients filled Duruoz Hand Scale in order to determine their hand functions.
R
Reessuullttss:: There was no statistically significant correlation between the severity of symptoms, wrist dimensions, grip and pinch strength, Duru-oz Hand Scale and electrodiagnostic findings (p>0.05). There was a po-sitive correlation between Duruoz Hand Scale and visual analogue sca-le (daytime) (r=0.310, p=0.009), and a negative correlation was pre-sent between grip strength and visual analogue scale (daytime) (r=-0.242, p=0.04). Sensitivity of Tinnel’s and Phalen’s tests were 57.74% and 60.56%, respectively.
C
Coonncclluussiioonn:: While there is no significant relation between the clinical symptoms and signs and electrodiagnostic findings; correlation betwe-en VAS(daytime) and DES, hand grip strbetwe-enght proves that activities of daily living is severely impaired. Although symptoms and signs could not be used for the diagnosis of CTS, we think that they could be use-full for following-up of the patients. Turk J Phys Med Rehab 2005;51(4):134-137
K
Keeyy WWoorrddss:: Carpal tunnel syndrome, grip and pinch strength, Duruöz Hand Scale, electrodiagnosis
Orijinal Makale / Original Article
fienay ÖZDOLAP*, Selda SARIKAYA*, Murat SUMER**, H. Tu¤rul ATASOY**
Karaelmas Üniversitesi T›p Fakültesi *Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal›, ** Nöroloji Anabilim Dal›, Zonguldak
Y
Yaazz››flflmmaa aaddrreessii:: Dr. Selda Sar›kaya-Karaelmas Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal›, 67600 Zonguldak
Tel: 0372-2610243/4139-4140 Cep: 0543-8923494 Faks: 0372-2610155 e-posta: seldaki@hotmail.com KKaabbuull TTaarriihhii:: Kas›m 2005
G
Giir
riifl
fl
Median sinirin bilek hizas›ndaki kompresyonu en s›k görülen tuzak nöropatidir ve genel populasyonun %0,1’ni etkiler (1). Sa¤ elde daha s›k görülmesine ra¤men, bilateral tutulum da seyrek de¤ildir (2). Karpal tünel sendromu (KTS) ilk kez 1854 y›l›nda Paget (3) taraf›ndan tan›mlanm›flt›r. Phalen (4) 654 elde yapt›-¤› çal›flmada KTS’nin %58’nin 40-60 yafl, %78’nin 40-70 yafl aras›nda oldu¤unu ve kad›nlarda 3 kat daha s›k görüldü¤ünü be-lirtmifltir.
KTS’de bafll›ca yak›nma, elde median sinirin innervasyon ala-n›nda a¤r› ve parestezi olmas› ve bu semptomlar›n gece ve elin tekrarlayan hareketleri sonras› artmas›d›r. Muayene s›ras›nda ya-p›lan provakatif testlerin duyarl›l›k ve özgüllükleri hakk›nda çelifl-kili görüfller bulunmaktad›r (5-8). Kesin tan› elektrodiagnostik in-celeme ile konmakt›r. Son y›llarda ultrasonografi (9) ve manyetik rezonans görüntüleme (10) gibi görüntüleme yöntemlerinin tan›-da faytan›-dal› oldu¤unu bildiren çal›flmalar yay›nlanm›flt›r.
Bu çal›flmada klini¤imize elde a¤r› ve/veya uyuflma flikayeti ile baflvuran ve elektrodiagnostik inceleme ile KTS tan›s› alan hastalarda, semptom, fizik muayene bulgular› ve fonksiyonel du-rum ile elektrodiagnostik bulgular aras›ndaki iliflkinin araflt›r›l-mas› amaçland›.
G
Ge
er
re
eç
ç v
ve
e Y
Yö
ön
ntte
em
m
Ellerinde a¤r› ve uyuflukluk flikayeti ile baflvuran ve elektrodi-agnostik inceleme ile KTS tan›s› alm›fl 53 hastan›n (48 kad›n, 5 erkek) 71 eli çal›flmaya dahil edildi. Travmatik KTS, gebeli¤e se-konder KTS veya KTS’ye yatk›nl›k oluflturabilen sistemik hastal›-¤› bulunan (diabetes mellitus, romatoid artrit, kronik böbrek yet-mezli¤i ve hipotiroidizm) ve polinöropatisi olan hastalar çal›flma d›fl› b›rak›ld›.
Elektrofizyolojik inceleme Medelec Synergy 4 kanall› elektro-nöromyografi cihaz› kullan›larak yap›ld›. Median ve ulnar sinir du-yu iletim çal›flmalar› ortodromik teknikle bilek (distal) ve anteku-bital fossadan (proksimal) uyar› verilerek, s›ras›yla 2. ve 5. par-maktan yüzük elektrotla kay›t al›narak yap›ld›. E¤er 2. parmak-bi-lek segmenti normal ise avuç içi-biparmak-bi-lek segmenti çal›fl›ld›. Median ve ulnar sinir motor yan›tlar› bilek ve önkoldan uyar› verilerek s›-ras›yla abduktor pollisis brevis ve abduktor digiti minimi kaslar›n-dan kay›tland›. Median sinir motor ve duyu sinir iletim h›zlar›, bir-leflik kas aksiyon potansiyeli (BKAP) distal latans›, duyu sinir ak-siyon potansiyeli (DSAP) bafllang›ç latans›, BKAP ve DSAP (nega-tif pik) amplitüdleri kaydedildi. Median sinir motor distal latans› 7 cm’den 3,9 msn’yi afl›yorsa yada yukar›da tan›mlanan 2. par-mak bilek yada avuç içi-bilek segmentinde duyu iletim h›z› 50 m/sn’nin alt›nda ise karpal tünel sendromu olarak kabul edildi. Ulnar sinir iletiminde (motor veya duysal) bir patoloji saptand›-¤›nda alt ekstremitelerin sinir iletim çal›flmas› yap›ld› ve polinö-ropati saptanan hastalar çal›flma d›fl› b›rak›ld›. ‹¤ne ENMG çal›fl-mas› yap›lmad›.
Hastalar›n semptomlar› (uyuflma, a¤r›) ve semptomlar›n sü-resi ay olarak kaydedildi. Gece ve gündüz semptomlar›n fliddeti vizüel analog skala (VAS) ile de¤erlendirildi (0-10 cm). Tinnel tes-ti, Phalen testi ve tenar atrofi varl›¤› kaydedildi. Tinnel testes-ti, kar-pal tünel üzerine refleks çekici ile perküsyon uygulanmas› sonu-cu median sinirin duyu alan›nda parestezi ve elektriklenme hissi-nin olmas› halinde pozitif kabul edildi. Phalen testi, her iki el bi-le¤i 90º fleksiyonda, dorsal yüzleri birbirine temas edecek flekil-de, bir dakika süre ile tutularak yap›ld› ve median sinirin duyu alan›nda parestezi ve elektriklenme hissinin olmas› durumunda test pozitif kabul edildi.
El ve parmak kavrama güçleri (53 hastan›n 71 eli), JAMAR el dinamometresi ve parmak dinamometresi ile ölçüldü. Hastalar dik oturur pozisyonda iken, omuz adduksiyonda, dirsek 90º flek-siyonda ve el bile¤i baflparmak yukar› bakacak flekilde iken el kavrama gücü ölçüldü. Ölçümler 3 kez tekrarlanarak ortalamas› hesapland› (pound). Parmak kavrama güçleri (parmak ucu, late-ral ve palmar) hasta dik oturur pozisyonda iken, omuz adduksi-yonda, dirsek 90º fleksiadduksi-yonda, ön kol nötral pozisyonda ve el bi-le¤i yaklafl›k 20-30º ekstansiyonda iken ölçüldü. Ölçümler 3 kez tekrarlanarak ortalamas› hesapland› (pound).
Bir kaliper yard›m› ile bilek distal fleksör çizgisi seviyesinden el bile¤inin anteroposterior (bilek kal›nl›¤›=K) ve mediolateral (bilek geniflli¤i=G) mesafesi ölçülerek, K/G oran› hesapland›. K/G ≥ 0,70 olmas› el bile¤inde kareleflme olarak kabul edildi.
El dizabilitesini de¤erlendirmek amac›yla 18 sorudan oluflan Duruöz el skalas› (DES) hastalar taraf›ndan dolduruldu (11). Bu skala mutfak iflleri, giyinme, kiflisel hijyen, ifl yeri ve di¤er aktivi-telerden oluflan 5 kategori içermektedir ve her iki elin birlikte de-¤erlendirildi¤i bir ölçektir. Her soru hiç zorluk çekmiyorum (=0), çok az zorlan›yorum (=1), biraz zorlan›yorum (=2), çok zorlan›yo-rum (=3), hemen hemen imkans›z (=4), imkans›z (=5) fleklinde puanlanmaktad›r. Toplam skor, puanlar›n toplanmas› ile elde edi-lir.
‹‹ssttaattiissttiikksseell mmeettooddllaarr;; tüm verilerin tan›mlay›c› istatsitiksel analizi yap›ld›. Tenar atrofisi olan ve olmayan ellerin karfl›laflt›r›l-mas›nda homojen da¤›l›m göstermeyen DES ve hastal›k süresi için Mann Whitney U testi; homojen da¤›l›m gösteren yafl, el ve parmak kavrama güçleri, VAS gündüz ve gece için Student-t tes-ti uyguland›. Klinik bulgular ve elektrofizyolojik veriler aras›nda-ki iliflaras›nda-ki için korelasyon katsay›s› (Pearson) hesapland›. Tüm test-lerde anlaml›l›k s›n›r› p<0,05 olarak kabul edildi. ‹statistiksel he-saplamalar için SPSS 10.0 paket program› kullan›ld›.
B
Bu
ullg
gu
ulla
ar
r
Hastalar›n yafl ortalamas› 47,38±10,06 y›l idi. Elliüç hastadan sadece birinin dominant eli sol eldi. Hastalar›n 26’s›nda sadece sa¤ el (%49,05), 9’unda sadece sol el (%16,98) ve 18’inde her iki el (%33,96) olmak üzere 53 hastan›n toplam 71 eli tutulmufltu. Semptom süreleri ortalama 34,58±41,34 ay (1-180 ay) idi ve %97.18’inde elde uyuflma flikayeti mevcuttu. Hastalar›n demog-rafik ve klinik özellikleri Tablo 1’de verilmifltir. K›rk elde (%56.33) Tinnel testi, 42 elde (%59,15) Phalen testi pozitifti. El bile¤inde kareleflme %69,19 oran›nda tespit edildi.
De¤erlendirilen 71 elin 16’s›nda (%22,53) tenar atrofi saptan-d›. Tenar atrofisi olan ve olmayan hastalar›n el-parmak kavrama güçleri, DES, VAS gece ve VAS gündüz de¤erleri aras›nda istatis-tiksel olarak anlaml› fark saptanmad› (p>0,05) (Tablo 2).
ENMG ile tespit edilen median sinir motor amplitüdü, motor distal latans›, duyu amplitüdü ve duyu iletim h›z› de¤erleri Tablo 3’de verilmifltir. Hastalar›n el ve parmak kavrama güçleri, VAS gece, VAS gündüz, DES, K/G oran› ile median sinirin motor distal latans›, BKAP amplitüdleri ve duyu iletim h›z› aras›nda istatistik-sel olarak anlaml› iliflki saptanmad› (p>0,05) (Tablo 4). El ve par-mak kavrama güçleri ile DES, K/G oran› ve VAS gece aras›nda da anlaml› iliflki bulunmad› (p>0,05). El kavrama gücü ile VAS gün-düz aras›nda istatistiksel olarak anlaml› negatif korelasyon (r=-0,242, p=0,04) ve VAS gündüz ile DES aras›nda istatistiksel olarak anlaml› pozitif korelasyon saptand› (r=0,310, p=0,009). Parmak kavrama güçlerinden lateral kavrama gücü, semptom süresi ile zay›f negatif korelasyon gösterdi (p=0,017, r=-0,27). Tinnel testinin duyarl›l›¤› %57,74, Phalen testinin duyarl›l›¤› ise %60,56 olarak hesapland›.
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2005;51(4):134-137 Turk J Phys Med Rehab 2005;51(4):134-137
Özdolap ve ark. Karpal Tünel Sendromunda Klinik Bulgular
135
T
Ta
ar
rtt››fl
flm
ma
a
Tuzak nöropatilerin prototipi olarak kabul edilen median sini-rin bilek hizas›ndaki kompresyonu, s›kl›kla 40-60 yafllar aras›nda görülmektedir. Kad›nlarda erkeklere göre 3-10 kat daha fazla gö-rüldü¤ü ve sa¤ tarafta sola göre daha s›k geliflti¤i bildirilmifltir (4,12,13). Literatürdeki verilere benzer flekilde bu çal›flmada has-talar›n yafl ortalamas› 47,38 y›l ve kad›n/erkek oran› 9,6 olarak tespit edildi ve sa¤ el tutulumu %62 oranla, sola göre daha faz-layd› (14,15).
Provakatif testlerden Tinnel ve Phalen testleri yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. Fakat bu iki testin duyarl›l›k ve özgüllü¤ü hak-k›nda çeliflkili sonuçlar bildirilmifltir (5-8). Literatürde Tinnel tes-tinin duyarl›l›¤› %9-89 aras›nda, Phalen testes-tinin ise %10-74,5 aras›nda bildirilmifltir (14-16). Bu testlerin duyarl›l›klar› için litera-türlerde bildirilen sonuçlar›n de¤iflkenlik gösterme nedeninin uy-gulama tekni¤inin farkl›l›¤›ndan kaynaklanabilece¤i belirtilmifltir (16). Bu çal›flmada ise Tinnel testinin duyarl›l›¤› %57,74, Phalen testinin ise %60,56 olarak bulundu. Sonuçlar›m›z bu iki testin duyarl›l›¤›n›n çok yüksek olmad›¤›n› desteklemektedir.
Tinnel ve Phalen testleri klinik pratikte s›k kullan›lmas›na ra¤-men, duyarl›l›k ve özgüllü¤ü için bildirilen sonuçlar›n farkl›l›¤› ne-deniyle, KTS tan›s›nda prediktif de¤eri yüksek olan, güvenilir bafl-ka testleri ya da göstergeleri bulma çabas› artm›flt›r. Bilek flekil ve ölçütlerinin KTS geliflimi ile ilgili olabilece¤i ilk defa Johnson ve ark. (17) taraf›ndan ileri sürülmüfltür. Johnson ve ark. bilek kal›n-l›k/bilek genifllik (K/G) oran›n›n 0,70’den büyük olmas›n› (bile¤in kare fleklinde olmas›n›) median sinirin duyu latans›n›n uzamas› ile
iliflkili bulmufllar ve bu durumun KTS gelifliminde bir risk faktörü oldu¤unu ileri sürmüfllerdir (17). Gordon ve ark. (18) bilekteki ka-releflmenin duyarl›l›¤›n›n %74, özgüllü¤ünün %76 oldu¤unu bildi-rirken Sposato ve ark. (19) ise KTS ile bilekteki kareleflme oran›n-da bir iliflki olmad›¤›n› belirtmifltir. Gündüz ve ark. (14), 61 KTS’li hastada yapt›klar› çal›flmada %63 oran›nda bilekte kareleflme tespit etmifller ve sa¤ el bilek kal›nl›¤› ile median sinir motor dis-tal latans› aras›nda anlaml› bir iliflki bulmufllar ancak K/G oran› ile iliflkiyi belirtmemifllerdir. Bu çal›flmada incelenen 71 elin %66,19’unda bilekte kareleflme tespit edildi, ancak bilek K/G ora-n›n›n median sinirin motor ve duyu iletim çal›flmalar› ya da hasta-lar›n fonksiyonel durumu aras›nda istatistiksel olarak anlaml› ilifl-ki saptanmad›. Bu sonuç Sposato ve ark.’n›n (19) bulgular›na ben-zer olup bilekteki kareleflmenin KTS geliflimi için bir risk faktörü olmad›¤›n› desteklemektedir.
El kavrama gücü üst ekstremitenin fonksiyonel bütünlü¤ünün objektif bir kriteri olarak kabul edilmektedir ve elde fonksiyon kayb›n› objektif olarak de¤erlendirmek amac› ile kullan›labilir. Ro-matoid artrit (RA) gibi a¤›rl›kl› olarak elin tutuldu¤u hastal›klarda, el ve/veya parmak kavrama güçlerinin ölçümü yayg›n olarak kul-lan›lmaktad›r. KTS’de ise semptom ve hastal›k fliddetini belirleye-bilmek amac›yla el ve parmak güçlerinin de¤erlendirildi¤i az say›-da çal›flma bulunmaktad›r. Szabo ve ark. (20) 100 hasta ile yapt›k-lar› araflt›rmada el ve parmak kavrama güçlerinin prediktif de¤er-lerini, duyarl›l›k ve özgüllü¤ünü düflük olarak tespit etmifller ve bu ölçümlerin KTS’nin ay›r›c› tan›s›nda yarar sa¤lamad›¤›n› ancak hastalar›n takibinde daha faydal› olabilece¤ini belirtmifllerdir. Bu çal›flmada da, kavrama güçleri ile elektrodiagnostik bulgular ve tenar atrofi aras›nda iliflki saptanmad›. Bu sonuç, el kavrama güç-lerinin KTS tan›s›nda yarar sa¤lamad›¤›n› desteklemektedir.
Tenar kaslar›n el kavrama fonksiyonunda rol oynamas› nede-niyle tenar atrofi varl›¤›nda kavrama gücünün azalmas› ve el fonksiyonu üzerine olumsuz etkisinin olmas› beklenirdi. Tenar at-rofi ile DES, kavrama güçleri ve ENMG verileri aras›nda iliflki ol-mamas›, tenar atrofi saptanan el say›s›n›n yetersiz (16 el) olma-s›ndan kaynaklanabilir.
Duruöz el skalas› RA’da eldeki disabilitenin tespit edilmesin-de ve takibinedilmesin-de kullan›lmaktad›r (11). Bu skalada mutfak iflleri, gi-yinme, kiflisel hijyen, ifl yeri ve di¤er aktiviteler s›ras›nda elin fonksiyonel kullan›m› sorguland›¤› için, median sinir tutulumuna ba¤l› fonksiyon kayb›n›n da DES ile de¤erlendirilebilece¤ini dü-flündük. Fakat DES ile median sinirin elektrodiagnostik bulgular› aras›nda bir korelasyon saptanmad›. Bununla birlikte, hastalar›n gündüz flikayetlerinin de¤erlendirildi¤i VAS gündüz ile DES ve el kavrama gücü aras›nda anlaml› korelasyon (s›ras›yla r=0,310,
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2005;51(4):134-137 Turk J Phys Med Rehab 2005;51(4):134-137 Özdolap ve ark.
Karpal Tünel Sendromunda Klinik Bulgular
136
O
Orrttaallaammaa±±SSSS Y
Yaaflfl ((yy››ll)) 47,38±10,06 S
Seemmppttoomm ssüürreessii ((aayy)) 34,58±41,34 B
Biilleekk kkaall››nnll››kk//bbiilleekk ggeenniiflfllliikk 0,70 (0,62-0,84)* V VAASS ((ggüünnddüüzz)) ((ccmm)) 4,27±2,54 V VAASS ((ggeeccee)) ((ccmm)) 5,92±2,70 E Ell kkaavvrraammaa ggüüccüü 47,92±17,98 P Paarrmmaakk uuccuu kkaavvrraammaa ggüüccüü 10,45±3,74 P
Paarrmmaakk llaatteerraall kkaavvrraammaa ggüüccüü 12,86±4,20 P
Paallmmaarr kkaavvrraammaa ggüüccüü ((üüççllüü)) 10,99±3,71 D
Duurruuöözz EEll SSkkaallaass›› 13,35±14,50
VAS: Vizüel Analog Skala, *median (minimum-maksimum)
TTaabblloo 11:: HHaassttaallaarr››nn ddeemmooggrraaffiikk vvee kklliinniikk bbiillggiilleerrii..
T
Teennaarr aattrrooffii v
vaarr yyookk pp ddee¤¤eerrii Y
Yaaflfl ((yy››ll)) 49,06±11,15 46,81±9,95 0,4 S
Seemmppttoomm ssüürreessii ((aayy)) 45,81±53,95 31,13±37,55 0,7 V VAASS ((ggüünnddüüzz)) 4,31±2,73 4,36±2,49 0,9 V VAASS ((ggeeccee)) 5,75±2,44 6,04±2,71 0,7 E Ell kkaavvrraammaa ggüüccüü 47,54±15,82 47,17±18,49 0,9 P Paarrmmaakk uuccuu kkaavvrraammaa ggüüccüü 9,38±3,21 10,57±3,78 0,3 P
Paarrmmaakk llaatteerraall kkaavvrraammaa ggüüccüü 13,18±3,39 12,45±4,20 0,5 P
Paallmmaarr kkaavvrraammaa ggüüccüü ((üüççllüü)) 10,88±3,63 10,74±3,53 0,9 K
K//GG oorraann›› 0,72 (0,62-0,84)* 0,71 (0,63-0,79)* 0,5 D
Duurruuöözz EEll SSkkaallaass›› 17,57±20,46 13,20±13,97 0,6
VAS: Vizüel Analog Skala, K/G: Bilek kal›nl›¤›/bilek geniflli¤i, * median (minimum-maksimum)
TTaabblloo 22:: TTeennaarr aattrrooffii ssaappttaannaann vvee ssaappttaannmmaayyaann hhaassttaallaarr››nn eell--ppaarrmmaakk kkaavvrraammaa ggüüççlleerrii,, DDEESS,, VVAASS ggeeccee vvee VVAASS ggüünnddüüzz ddee¤¤eerrlleerrii..
p=0,009; r=-0,242, p=0,04 ) saptand›. DES’in içerdi¤i sorular her iki elin de kullan›ld›¤› aktiviteleri sorgulamaktad›r. Her el ayr› ay-r› de¤erlendirilmemekle birlikte, hastalaay-r›n 26’s›n›n sadece sa¤ eli, 18’inin bilateral elinin etkilenmesi ve bir hasta hariç hepsinin dominant elinin sa¤ el olmas› nedeniyle, bu çal›flmada tutulan ele ba¤l› fonksiyon kayb›n›n DES ile ortaya kondu¤u kan›s›nday›z. DES’in KTS’de disabilitenin de¤erlendirilmesi ve hastal›¤›n taki-binde kullan›m›n›n, KTS için gelifltirilmifl “semptom fliddet skala-s›” ve “fonksiyonel durum skalaskala-s›” (21) gibi ölçeklerle karfl›laflt›-r›ld›¤› çal›flmalar ile bu skalan›n özgüllük ve güvenilirli¤inin belir-lenmesinin yararl› olaca¤› kan›s›nday›z.
Literatürde KTS’nin semptom ve klinik bulgular› ile ENMG bulgular›n›n incelendi¤i, ancak iliflkinin saptanmad›¤› çal›flmalar bulunmaktad›r (8,14,22,23). De Campos ve ark. (23) yapt›klar› ça-l›flmada a¤r› ve güçsüzlük semptomlar›n›n median sinir komp-resyonu ile negatif iliflki gösterdi¤ini, parestezi, gece semptomla-r› ve dizabilitenin elektrofizyolojik olarak KTS saptanan ve sap-tanmayan hastalarda farkl›l›k göstermedi¤ini bildirmifllerdir.
Sonuç olarak, klinik semptom ve bulgular ile elektrodiagnos-tik veriler aras›nda anlaml› bir iliflki gözlenmemekle birlikte VAS (gündüz) ile Duruöz El Skalas› ve el kavrama gücü aras›nda sap-tanan korelasyon, hastalar›n günlük yaflam aktivitelerinin belir-gin olarak etkilendi¤inin bir göstergesidir. Klinik olarak tespit edi-len semptom ve bulgular karpal tünel sendromunun tan›s›nda kullan›lamasa da, tedavinin etkinli¤inin de¤erlendirilmesinde ve hastalar›n takibinde yararl› olaca¤› kan›s›nday›z.
K
Ka
ay
yn
na
ak
klla
ar
r
1. Stewart JD. Compression and entrapment neuropathies. In: Dych PJ, Thomas PK, editors. Peripheral Neuropathy. 3rd ed. WB Saun-ders Company, Philadelphia; 1993. p. 961-79.
2. Buchberger W, Schon G, Strasser K, Jungwirth W. High-resolution ultrasonography of carpal tunnel. J Ultrasound 1991;10(10):531-7. 3. Paget J. Lectures on surgical pathology. Lindsay any Blakiston,
Phi-ladelphia; 1854.
4. Phalen GS. The carpal tunnel syndrome: experince in diagnosis and treatment of six hundred fifty-four hands. J Bone Joint Surg 1966;48(2):211-28.
5. Szabo RM, Gelberman RH, Dimick RP. Sensibility testing in patients with carpal tunnel syndrome. J Bone Joint Surg 1984;66(1):60-4. 6. Gelberman RH, Szabo RM, Williamson RV, Dimick MP. Sensibility
tes-ting in peripheral nevre compression syndromes. J Bone Joint Surg 1983;65(5):632-8.
7. Gellman H, Gelberman RH, Tan AM, Botte MJ. Carpal tunnel syndro-me. An evalution of the provocative diagnostic tests. J Bone Joint Surg 1986;68(5):735-8.
8. MacDermid JC, Wessel J. Clinical diagnosis of carpal tunnel syndro-me: a systematic review. J Hand Ther 2004;17(2):309-19.
9. Kotevoglu N, Gülbahce-Saglam S. Ultrasound imaging in the
diagno-sis of carpal tunnel syndrome and its relevance to clinical evaluati-on. Joint Bone Spine 2005;72(2):142-5.
10. Deryani E, Aki S, Muslumanoglu L, Rozanes I. MR imaging and electrophysiological evaluation in carpal tunnel syndrome. Yonsei Med J 2003;44(1):27-32.
11. Duruöz MT, Poiraudeau S, Fermanian J, Menkes CJ, Amor B, Do-ugados M, et al. Development and validation of rheumatoid hand functional disability scale that assesses functional handicap. J Rheumatol 1996;23(7):1167-72.
12. Szabo RM, Madison M. Carpal tunnel syndrome. Orthop Clin North Am 1992;23(1):103-9.
13. Padua L, LoMonaco M, Gregori B, Valente EM, Padua R, Tonali P. Neurophysiological classification and sensitivity in 500 carpal tun-nel syndrome hands. Acta Neurol Scand 1997;96(5):211-7.
14. Gündüz OH, Borman P, Bodur H, Uçan H. Karpal tünel sendromlu hastalarda el bilek boyutlar›, klinik ve elektrodiagnostik özellikler. Fiziksel T›p Rehabil Derg 2003;49(1):22-6.
15. Gök H, Yalç›n P. Karpal tünel sendromu tan›s›nda klinik testlerin önemi. Fiziksel T›p Rehabil Derg 1997;21(1):31-6.
16. Kuhlman KA, Hennessey WJ. Sensitivity and specificity of carpal tunnel syndrome signs. Am J Phys Med Rehabil 1997;76(6):451-7. 17. Johnson EW, Gatens T, Poindexter D, Bowers D. Wrist
dimensi-ons:Correlations with median sensory latencies. Arch Phys Med Rehabil 1983;64(11):556-7.
18. Gordon C, Johnson EW, Gatens PF, Ashton JJ. Wrist ratio correla-tions with carpal tunnel syndrome in industry. Am J Phys Med Re-habil 1988;67(6):270-2.
19. Sposato RC, Riley MW, Ballard JL, Stentz TL, Glismann CL. Wrist squareness and median nevre impairment. J Occup Environ Med 1995;37(9):1122-6.
20. Szabo RM, Slater RR Jr, Farver TB, Stanton DB, Sharman WK. The value of diagnostic testing in carpal tunnel syndrome. J Hand Surg 1999;24(4):704-14.
21. Levine DW, Simmons BP. A Self-Administered Questionnaire for the Assesment of Severity of Symptoms and Functional Status in Car-pal Tunnel Syndrome. J Bone Joint Surg. 1993;75(11):1585-92. 22. de Campos CC, Manzano GM, Leopoldino JF, Nobrega JA, Sanudo
A, de Araujo Peres C, et al. The relationship between symptoms and electrophysiological detected compression of the median ner-ve at the wrist. Acta Neurol Scand 2004;110(6):398-402. 23. Ferry S, Silman AJ, Pritchard T, Kenan J, Croft P. The association
between different patterns of hand symptoms and objective evi-dence of median nevre compression. Arthritis Rheum 1998;41(4):720-4.
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2005;51(4):134-137 Turk J Phys Med Rehab 2005;51(4):134-137
Özdolap ve ark. Karpal Tünel Sendromunda Klinik Bulgular
137
O
Orrttaallaammaa±±SSSS M
Meeddiiaann mmoottoorr aammpplliittüüdd ((mmVV)) 7,4±2,4 M
Meeddiiaann mmoottoorr ddiissttaall llaattaannss ((mmss)) 4,6±1,1 M
Meeddiiaann dduuyyuu aammpplliittüüdd ((mmVV)) 12,2±9,0 M
Meeddiiaann dduuyyuu iilleettiimm hh››zz›› ((mm//ss)) 42,6±7,4 TTaabblloo 33:: HHaassttaallaarr››nn eelleekkttrrooddiiaaggnnoossttiikk ççaall››flflmmaa iillee kkaayyddeeddiilleenn mmeeddiiaann ssiinniirr mmoottoorr vvee dduuyyuu iilleettii ddee¤¤eerrlleerrii..
M
Moottoorr aammpplliittüüdd MMoottoorr ddiissttaall llaattaannss DDuuyyuu iilleettiimm hh››zz›› r r pp rr pp rr pp V VAASS ((ggüünnddüüzz)) 0,013 0,915 -0,025 0,837 0,044 0,720 V VAASS ((ggeeccee)) -0,044 0,715 0,004 0,975 0,015 0,906 E Ell kkaavvrraammaa ggüüccüü 0,146 0,223 -0,082 0,499 0,114 0,349 P Paarrmmaakk uuccuu kkaavvrraammaa 0,133 0,267 -0,230 0,054 0,130 0,287 P
Paarrmmaakk llaatteerraall kkaavvrraammaa 0,035 0,773 -0,145 0,228 -0,028 0,818 P
Paallmmaarr kkaavvrraammaa ((üüççllüü)) 0,084 0,485 -0,099 0,413 0,036 0,767 D
Duurruuöözz eell sskkaallaass›› -0,015 0,902 0,203 0,076 -0,051 0,679 K
K//GG oorraann›› -0,139 0,249 -0,018 0,884 -0,131 0,282
VAS: Vizüel Analog Skala, K/G: Bilek kal›nl›¤›/bilek geniflli¤i
TTaabblloo 44:: HHaassttaallaarr››nn mmeeddiiaann ssiinniirr EENNMMGG ddee¤¤eerrlleerrii iillee eell vvee ppaarrmmaakk kkaavvrraammaa ggüüççlleerrii,, VVAASS ggeeccee,, VVAASS ggüünnddüüzz,, DDEESS,, KK//GG oorraann›› aarraass››nnddaakkii iilliiflflkkii ((kkoorreellaassyyoonn kkaattssaayy››llaarr›› vvee pp ddee¤¤eerrlleerrii))..
