Siyasal iletişim araştırmalarının geleceği: Japon perspektifi

Marmara lletiSimDergisi, _{Sayt:7, TemmuT 1994}

siyASAL

irnrigiu

ARA$TTRMALARTNTN

_GELECEdi:

JAPON

PERSPEKTiFi

ito

youlcHl

*

Qev:

yrd.

Dog.

Dr.

Melda Cinman

_$iM$ItK

MARMARA

LNVENSITSSI

Iletigim Faktiltesi

Batrda geligen

yeni

kitle

iletigim

reorileri, genellikle

geng ara$trmacllar tarafindan krsa siirede Japonya'ya tanrtrlmrglar; ama her zaman

aynr hrzla kabul

gOrmemiglerdir. Nedenine

gelince... Bunlarrn

bazr varsayrmlanrun, trpkr kitle toplumu teorisinin "atomize bireyler"

x*

fikinde

oldulu

gibi,

Japonya'ya

uymadrfr gdriilmiigtiir.

Japonya'nrn pekgok

dahili

sosyal, siyasal

ve

ekonomik problemleri veya

uluslararasr

kiiltiirel

temaslanna, _{Japonlann atomize olmalan deEil; bilakis ziyadesiyle birleqik}

olmalan

sebebiyet

vermigtir,

Daha da

otesi, pekgok amprik

araqtrma, Japonlann

difer

insanlarla farkh veya karqrt

fikirde

olmak isiemedikleri igin,

0zel

sohbetlerde

siyasi konularr

konuqmaktan kagrnma

eliliminde

olduklannr gOsterir.

(ito

ve

Kohei,

1990;

Nishihira,l9g7;

okamoto,

oda

Shiga, Toga ve Hata, 1986).

Bu kiilttirel

cizellikler, bailnrn

kamuoyunun olugumuyla

ilgili

teorilerini

Japonya'ya _{uygulamayr veya sessizlik}

_{spirali hipotezlerini}

_test

etmeyi

giigleqrirmektedir.

(ikeda,

19g9;

Iwabuchi,

_{19g9; Okamoto v.d.,}

1986;

Tokinoya,

1989). Japon

bilimadamlan

rarafindan

kabul

edilen brr yaklagrm,

kitle iletigim

araglannm enformasyon ortamrmizl olu$turduklan

iqin

giiglii

etkiye

sahip

olduktan

fikridir. Giigtii

etkiler modelinin

Japon yorumuna gore bireyler, gevrelerini kugatan ve

kitle iletigim

uagluttarafrn-dan yOnlendirilen enformasyon ortamlna

dolal

olarak-adapte

olurlar.

Bu enformasyon ortamlan _{"semboller (den yaprlmrg) dtinyasr"} (Shimizu, 1951) veya "Pseudo ortamr" (Fujitake, 1968) olarak

adlandrilrr.

-

Bu

fikirler

Japonya'da

hayti kabul g0rmii$tiir; giinkii,

Japonlar enformasyon kaynafr olarak bilhassa kitle iletiqim araglarrn-a agrrhk

virirler.

ABD,

Almanya

_ve

_{Hong Kong'la}

_{kryaslayrnca, Japon}

_deneklerin

_kitie

iletigim araglanna (gazeteler,

TV,

dergiler, ve haftahk

kitle

dergileri) daha

go(

kigilerarasr iletigim ve _{kiqisel gozleme ise daha azitibw ettikleri ednilijr.} 219

(Bkz. Edelstein, Ito ve Kepplinger, 1989, s'206)'

Eler

insanlar enformasyon

igin

agrri,r.rr olarak

kitle itetifim

araqlanna

balrmhlarsa

ve

efer

siyasal

iietigiirO"

bireysel

etki

giiEsiizse, o zaman

kitle iletiqim

araqlannrn etkisi baskrn gtkablir.

Joho

Kohdo @nformasyon

Davramqr)

Modeli

1970'lerin baqrnda,

bireylerin

enformasyon ortamlanndan sadece

pasif

bir

qekilde

.oio.rnuryon

almakla kalmayrp;

aynr zamanda' gerek

en fo.masyon ot

nmlut

g e r etse fi ziksel ortamlafl ndan gelen en formasyonu

segtikterini

iddia

eden

bir

grup

ara$tlrmacl ortaya qrkmrgtrr'

Bu

aragtrrmacrlar,

bireylerin fiziksel

ortamlartndan gelen

enformasyonu

,rgitttrrt

siirece,

hig

kimsenin enformasyon

ortaml

ile

fiziksel

ortam

arasrndaki farkr kolayca ayrdedemeyece[ini

ileri

siirmiiqlerdir.

(Kato,1972:

Kitamura, 1970; Nakano, 1980)'

Segilmisenformasyo4Japonlarrnkiqilerarasriletigimindeonemlibir

rololmar.Japonlar,bireyselolarakbirilerinekargtqrkmaktankagrnmakve

grup

ahengini devam

ettirmek

igin

geqitli

dolambaqh

yollan

ve dolaylt

iraoeterl kullanma

elilimindedirler. Bu

nedenle

insanla'n,

miiphem

ve dolambaglr ifadelerden

veyatatemalden

(prensipler ya da

resmi

gOrtig)

dofruanlamlat(honne)Etkarmastdaimabeklenir'(Ito'1989'1992:

Midooka,1990;Minami,1911),Enformasyonsegimindehassaslrkhayli

Japon iqi olmakla

birlikte,

aynt zamanda

iiniverseldir'

ikinci

Diinya

Savagr sonrastnda pekgok ulus Japonya'ya dtigmandt'

Do[al

olarak Japonlar bilhassa,

hiikiimet

organlafl, kitle

iletigim

qirketleri'

ozel

aragtrrma

kuruluqlarr ve i.iniversitelerin

yabancr

iilkelerdeki

geqitli

araqtrrmilarla olqiimledikleri

fakir

imajlartnr diizeltme

konusuna

egir-ige.oi

(ornefin Kawarake, 19gg; Tsujimura, Furuhara ve Akuto, 1987; T"sujimura,

Kim

vi

Ikuta, 1982). G6zlem sonuglanna g6re kitle iletigiminden elde edilen enformasyon, Japonya ve Japonlara yonelik tutumlan ve imajlan destekleyici gegitli faktorlerden sadece

biriydi.

Difer

temel faktdrler, siyasal

ve

ekonomit

iligki

durumunu, kiqisel ilegkileri, Japonya'ya seyahati, Japon endi,istri

iirtinleri

ve Japon geleneksel

kiilttiriinii

tanlmayl kapsamaktay&'

Kitle iletigimi yoluyla

elde edilen enformasyonun'

giipheye yer

brrakmayacak gekilde Jip ony a hakkrndaki enformasyonun en

btyiik

b.oliimii

oiu*t

O.g"rf

"nditil."tine

ra[men;

bazt aragttrmactlartn onun etkilerine

dair

giipheye

diiqtiikleri gorultr.

ornelin

Birlegik

Kralhk'ta

yaprlan

bir

ara$tlrmaya gdre (Sugiyama ve

Kimura,

1988)

televizyon

ve

gazetelerin Japonya hakkrndaki temel enformasyon

kaynaklan

oldugunu belirtenler, Japonya'ya dair fazla birqey

bilmediklerini

sOyleme

efilimindedirler.

Buna

mukabil,

temel

enformasyon

kaynalr

olarak

arkadaglannr

ve

Japonya

seyahatini g6sterenler, Japonya hakkrnda

yeterli miktarda

birgeyler

bildiklerini

sdyleme

efiliminde

olmuqlardrr. Hatra,

temel

enformasyon

kaynalr

olarak Japon

iiriinlerini ileri

siirenler

bile,

televizyon ve gazetelere

dayananlara

kryasla,

Japonya

hakkrnda daha fazla

gey

bildiklerini

diigiinmiiglerdir.

Tablo

I'deki veriler,

insanlarrn,

kitle ileti$im

araglanndan gelen enformasyona kryasla, kendi deneyim ve gOzlemlerinden yola grkarak elde

ettikleri

enformasyona, Japon

iiriinlerini

tanlma

faktorii

de

dahil

olmak iizere, daha fazla onem

verdiklerini

diisiindiirmektedir.

Tablo I. Temel enformasyon kaynaklan ve Japonya hakkrndakr bil$ dtizeyi.

TcTemel

enformasyon

Japonya hakkrndaki

bilgi

kaynafr

olarak adlandrrrm. diizeyine dair. Deneklerin

kendi delerlendirmeleri.b

Enformasyon Tiim

denekler a

kayna[r.

(N=2,267)

iyi

bilme

veya

iyi bilrnemc veya yeterlice

bilme

hiq bilmeme.

T,V.

56

Okul

16

Gazeteler

16

Kitaplar

15

Dergiler

4

Arkadaqlar

4

Uriinler

4

Seyahat

I

93 94 92 82 90

t8

90 45 7 6 8 18 10 22 10 55

Kaynak : Sugiyama ve Kimura (1988, s.41), TTablotar

I-5

ve

I-6

ve

dolrudan

Sugiyama tarafindan elde edilen ek

bilgiler.

a. Oranlar 7o100 toplamrna egit

delildir,

giinkii deneklerin gok sayrda cevap vermesine

izin

verilmiqtir.

b. O kaynagr, kendilerinin temel enformasyon kayna[r olarak segmig oian deneklerin oranr.

Birleqik

Devletler, Japonya, Almanya ve HogKong'da yaptlmtg

bir

aragtrmada araqttrmactlar, deneklerin en faydah

oldulunu

dilgiindiikleri

kitle

iletiqim araclnln nedenfaydah

oldu{unu

sormuqlardr. Japon denekler

arasrnda 7o73',i

dofrudan

gozlemin neden

en

faydalt

oldulunu

diigiindiiklerini belirtirken,

sebep olarak

inaniltrhfa deliniglerdir'

Bunlar arasmda %9'u kigilerarasr iletigime giivenirken,

inantnrhk

nedeniyle gazete

ve dergileri tercih

eden

sadece

vo6'dr.

Diler

t19

iilkedeki

neticeler

Japonya'daki

kadar

belirgin

olmamakla

birlikte,

benzer efilimlere

rastlanrlmqtr

(Edelstein v.d., 1989, s.114).

Ashnda Homma

(1975)

1960'larda

ve

1970'lerin baqmda Japonya

imajrnda miithiq

bir

geliqme

sa[layan en dnemli olgunun

ne

oldulunu

tafilqmlq ve Japon sanayi

iiriinlerinin

kalitesi

oldufu

sonucuna

vafml$tr.

Yabancrlar sava$ sonrasr Japon sanayi

iirtinlerini

tanlmrqlarl bunlardan

enformasyon

ve

gahskanltk, zeka,

ilerleme, bilimsellik,

rasyonellik,

temizlik, sofrstiketik,

gtivenitirlik

ve

parlak

gelecek

gibi

imajlar

elde

etmi$lerdt.

Eler

kitle

itetigim araglanndan gelen enformasyon, insanlarm kendi deneyim ve gozlemlerinden elde

ettikleri

enformasyonla geliqirse ne olur? 1u61o 2'deki

verilern

de

gosterdili gibi'

insanlann yabanct

iilkeleri

veya

fark!

etnik

gruplal

deferlendirirken, bireysel

iligki

ve seyahat gibi dolrudan deneyim ve gozlemleri sonucu elde

ettikleri

enformasyona

kitle

iletigimi

yoluyla

aldrklal

enformasyona, ktyasla daha fazla inandtklan gdriilmiigtilr.

MakitaveUemura(1985)deneklere,siyasetvesosyalkonular

dikkate afundrfrnda, en

fayda[

aracrn (medium) hangisi oldu[unu sormuqlar;

ve

Vo46'snn gazeteleriTo43'ininT.V.'u, 7o2'sinin radyoyu segtifini; %l'den azrnrn ise diper medya

tiplerini

sraladtltnt

gormiiglerdir. Siyasal ve sosyal konularla

ilgili

olarak kamuoyu iizerinde engok hangi alacln

etki

yaptlgr soruldu[unda ,%o48'itelevizyonu,

vo43'i

gazetelei, vo2'si haftaltk dergileri, vo2,siradyoy',tsegmigler; vol'den azr ise

di[er

medya trplerini sfalamrglardr. Bununla

birlikte "Kitle

iletigim

araglartntn

bildirdiklerinin

temelde

do!ru

oldulunu dtgiiniir

miisiiniiz?" diye soruldupunda,

deneklein

%37'si "evet",

4o43'

i

" hay rc" diye cevap vermiglerdir' 222

Tablo 2.

Enformasyon Kaynaklarr

ve

yabancr

_Ulkelerle

_Ernik

Gruplarrn

Deperlendirilmeleri.

Aqagrdaki soruya verilen cevaplar:

"E!er

kitle iletiqim araglan ile _{aqalrdaki enformasyon kaynaklan arasrnda} geligki olursa, yabancr

iilkeleri

ve

diler

etnik gruplan deferlendirme hususunda hangisine inanrrdrnz?"

Alternatif

enformasyon

kaynalr

Alternatif

kayna[a inanma

Kitle iletigim

araglarrna inanma

Bilmiyor

veya Cevap yok. o

tilke

ya da etnik gruba ait insanlarla bireysel

iligki

Saiya

Seyahat deneyimi

o

iilkenin

iiriinleri

ve sanayi mallan.

Not:

Denekler (N=170),

Keid

Universitesi

o[rencileriydiler.

Bu gahgma, yabancr

iilke

ve

diler

etnik grup imajlan ile

ilgili

olup, uluslararasr

igbirli[iyle

hazrrlanan

bir

araqtrrma projesinin

bir

bOliimii olarak 1992'de

hazrlanmrqtr.

Makita

ve Uemura'nin (1985) _{araqttrmasl aynr zamanda, insanlann} enformasyon sallamak igin

kitle

iletigim araglanna dayanmakla

birlikte,

bu enformasyonun igerigine dogrulufunu aragbrmadan 6nem atfetmediklerini gostermektedir.

_{Yukanda deginilen}

_gahqmalar,

_kitle

_iletiqim

_araglannrn

insanlann

bagka kaynaklardan elde

ettikleriyle

geligen

bir

enformasyon

vermeyi

siirdtirmesi durumunda,

kitle

iletiqiminin inanrlrrh[rnrn

daha da bozulacalr

fikrini

uyandrmaktadrr.

Banh pekgok bilimadamr kigilerarasr

iletigimin

veya kigisel etkinin, kitle iletigimine nazaran onemini vurgulamrglardr. (Brouwer, 1967

_;Katz

ve

Lazarsfeld,

1955;

wiebe,

1955).

Fakat onlar

kigilerarasr

iletigimi kitle

a^a

zz)

)n

45 10 -)z 50 29 73 78 39

iletiqiminin

etkisini

golaltan

veyaazaltanbir faktor olarak dikkate almtqlar

u"

onu,

kitle

iletiqiminin

inanrrhItnr

azaltabilen

bir

olgu

olarak

de!erlendirmemi qlerdir.

Batldakiinanrlrrlrklgiiven]aragtrmalannlnuzuntarihiboyunca(bir

miilakat igin bkz.

Edelstein

v'd',

1989, ss'155-183)'

inanthrhk'

ikna

edicili[in

"g"nl.o

faktorii olarak ele ahnmrq veya

farklt kitle iletigim araglart

arasrridati

inantltrltk

dereceleri

mukayese

edilmigtir'

Fakat

batrl

bilimadamlarr,nekitleiletiqimaraglarrenformasyonuylabuaraglardtqmdan sallanan enformasyon arasrndaki inanrlrdrk derecelerini kryaslamrg; ne de

tiite

iletigim

araqlartntn,

kiqilerin

kendi

deney

ve

gdzlemlerinden elde ertikleri biigiye geliqmesi durumunda

dolan

ve

inamlrh[r

giderek yok eden mekanizma hakkrnda teori geliqtirmiqlerdir'

Leon Festinger'in biligsel uyumsuzluk teorisi (cognitive dissonance

theory)(Festinger,1957),kitleiletigiminininantrhltntyokettirenprosesi

anlamamtza

yardrm

eder.

Kitle iletiqim

enformasyonuyla'

sair

qekilde

edinilmiq

enformasyon arastndaki

geligki

ve

yalanlama' psikolojik

uyu.ruiluk

yararlr.

Kitle

iletiqim

araglarr kanahyla elde

edilmig

"nfo.*u,yonakryasla,sairgekildeeldeedilmiqenformasyonuninanrrlrlr

genellikle"daha yiiksek

oldu[u

igin, insanlar kitle iletiqim araglanna daha az

6tguo.

gtiven

atfederek,

uyumsuzlulu

ortadan

kaldrnrlar.

loho

Kohdo

u-ooeti,nin

en

onemli noktast

asltnda

bu psikolojik

mekanizma

defil;

insanlann enformasyonu kendi deney ve gozlemlerinden elde etmeleri ve

bunu

kitle

iletigim

araqlart

kanahyla elde

ettikleri

enformasyonun

dofrulufunu

kontrol igin kullanmalarr

gerqefidir'

UqkutuPlu

Bir Kuuki Modeli

Japonya'yaegemenparadigmauygulandrlrnda(Ornefinkitleiletiqim

,ugtu.ioin irattrn

einformisyon ortamlarlna egemen

olduklarr igin giiqlii

erkiye sahip

olduktan

fiki)

dofan

ikinci

problem, Japon

halkr

iizerinde

hiikimetin

dolrudan

etkisini

hesaba katmada yetersiz

kahqrdrr. Demokasinin klasik veya ideal modeli-ki bu demokasi iqinde insaniar 6nce kitle iletigim araglaflndan enformasyon altr, sonra kamuoyu oluqturur ve son

olarat

hiiktimet karadannt

etkilerler,-belki

de asla mevcut olmamrqtu. 20'

yiizyrldakitledemokasisiigindesegimbOlgeleriparlamentoveyakongre

igin'Oetegeterini

birtakrm

standartlarla segtikten

sonra,

"zor

konularda"

kararalmaiqinidelegelerineveyahiikiimetliderlerinebrakrlar.Bu

e[ilim

6zellikle Japonyada

giigliidiil'

Bu nedenle, eger kitle iletigim aract bir

aa A

baqkasrnrn konugmasrnr yayrnhyorsa, aracrn konugmayr nasrl

sergilediline

bakrlmakszm -hatta ba$yazarlarca elegtirilirse bile-, bunun Oziinrin

kitleler

iizerinde

giiglii

etkiye sahip

oldulu

gOriitiir.

Ancak, bu, Japon halkrnrn her zaman hiikiimete itaat

ettili

anlamrnr taglmaz.

Kitlelerin

ekonomik

gekrlannrn

do!rudan tehlikede

oldu[u

kimi

durummlarda

inat ve

giddetle

hiikiimete

isyan eder.

(0rne!in

hiiktimetle

giftgiler

arasrnda, Narita Havaalanrnrn genigletilmesine dair eski gatrqma).

Japonlar en

iyi

kendilerinin

bitdilini

diigtindiikleri

v e

bizzat

kar ar verebilecekleri konularda konugup

fikiderini

beyan ededer. Bu

tiir

alanlar

hiikiimetin

yozlaqmasr

ve

hiikiimet gOrevlileri

arasrndaki

yOnetsel

yanhgl*lan

da ihtiva eder.

Kitle

iletiqim araglan ile kitleler arasmdaki

giiglii

koalisyon,

Bagbakan

Tanaka'yr

1974'te,

Bagbakan

Uno'yu

19g9'da, Bagbakan

Takeshita'yr

1989'da

ve

Bagbakan yardrmcrsr Kanemaru'yu 1992'de -ve

herbiri

skandallan silsilesi iginde- istifaya zorlaml$trr.

Tersine,

bazen

hiikiimet ve kitle iletiqim

araglarr

koalisyonlar

kurmuglardrr

ki,

bunlar

Japon

halkrnr,

baqlangrgtaki

direncine rigmen

(Ornefin demokatiklegme, _{gahqma saatlerinin diizenlenmesi ve}

_ka&nlann

sosyal

karhmr gibi

konularda) arzulanan

do!rulniya

sevkedebilmiqlerdir.

Bu koalisyonlar

nasil gahgrr? Nakano (1977) ve

Tsujimura (197e), Vitte

iletigim

uagran,

hiikiimet

ve

halk

arasrnda

tig kutuplu

bir

iligki

tespit etmiqlerdir. Bulgulan, kirle iletiqi araElannrn

hiikiimeti

ve siyasi karar-alma

mekanizmalannr

sadece sdzkonusu medya

kitlelerce

desteklendiginde

etkiledigi

yOniindedir (hiikiimer gctrevlilerinin

k6tii

yOnetimi orneklerinde

oldulu

gibi). Ancak, kitle

iletigim

uaglur, drq politika ve savunma politikasr

gibi

karmagrk

konularda

htiktmetin

karar-alma prosesini etkileyemez; giinkti kitleler bu tiir kararlan hiiktimet liderlerine brakma

efilimindedirler.

Ito

(1990) bu

fikri

daha da geligtirmigtir. gOyle

ki,

siyasal uzlagma (consensus) formasyonunun

iig

temel

Ogesinden

ikisi birbiriyle

mutabrk kalrrsa, Ito'nun kuukidiye adlandrrdrgr

(fikir

istemeye uygun

iklim,

atmosfer veya hava anlamrnr ta$r$an

bir

_{Qin, Japon,} Kore kavramry' ortaya glkar ve

iigiincti

Oge iizerinde

bir

sosyal baskr olarak iglev gortir.

Bukuuki

baskrsr yeterince

giiglii

olunca, i.igiincii oge teslim olur ve consensus oluqur. Fakat

genellikle

bu

iig

0geden

herbiri, destekleyici

ve

karytlara b0liinmiigtiir.

BOylece Ito (1993, baskrda) egentfnkuuki(dominant kuuki) modelini ortaya atml$t1r (Bkz.

_$ekil

I).

$ekilI'dekiherkiitii,osektOrigindekiirkrin(kanaatin)ytizdeyiiziinii

u"yu o

Lk

ortin yaptlgl toplam etki miktaflnr gosterir (Kitleler, kitle iletiqim araqtan ve irUkUmet; bu

iig

sektdr arasrndaki toplam

etki miktannln

aynt

;ldrE

varsayrlarak)' Uq kutudaki b0len gizgiler, a) Kamuoyu araqtrmalarl' b) Ki-tle iletiqim

aragla'

igerik analizieri ve c) ulusal meclis tiyelerine sorulu uruqtrrlnutu.ia

(miimkiin

oldufunca) eide edilmiq

bil

gilere

dayantlarak

glriimiqleroir.

X,

y

ve

Z'yi

ba[lantrlandrrmak suretiyle yaratllan alan, bu

betirli

konu dikkate

ahndilrnda

temel

fikri

ve sosyal baskr kuuki

yi

temsil eder. Bu alan genigledikge, bu temel alana ait olmayanlar iizerindeki sosyal baskr giiglenir.

$ekil

l.

Siyasal Uzlaqma olugumunun iiq kutuplu

kuuki

modeli

Ito(1993,baskrda)bumodeli,1930'lardaJaponya'dakisiyasi

geliqmeleri, 1989'da

Tiiketim vergisi

Yasastntn defiigtirilmesini ve 1990',da

i.fyi.

e'giqUirlili

S6zleqmesi

teklifinin

geri gekilmesi

olaynt

agrklamak

igin

uygulamtqtrt.

itt

ornekte

kitle

iletigim

araqlan, 1931'deki Manqurya iraoisesi zamanrndaki qovenist

konulan

ortaya

dokmii$tiil Bu,

qovenist

kuuki'yi

giiglendirmeye yaraml$,

militaristlerin

Japon

hiikiimetini

ele

gegirmesi-nave

ABD

ve

Biiyiik

Britanya

ile

savaqtn baglamastna neden orr

oq,*.

ikinci

6rnekte, yeni tanrtrlan Tiiketim vergisi'ne kargr halkrn

giiglii

diigmanhfr,kitleiletiqimaraglanntetkilemigve"Tiiketimvergisikarqttt

iiutci

V

i

qlOOettenOtrmi qtir. S onugta hiikiimet-1

9 8 9

tua1k

ayrn da

Tiiketim

uergi

iaiasrnr

defigtirmeye karar vermiqtir.

Uqiincii

.rnekte

halhn

giiglii

KITLE ILETI9IM

savag kar$ltl

duygula'

(halkrn anrrarrndaki

ikinci

Drinya Savagr deneyiminin neticesi olarak) 1990'daki

Krizi

srasmda savag

ka$ft

Kuuki'yi yar.t'nrqu..

P:.1*O.rrl,Japon

banq gtiglerini Ortadofu'ya sevkedecek olan B.M. Bang

Iqbirlili

sozlegmesi'ni geri _{gekmeye zorlamrgrrr. Her}

_bir

_drnekre

_ito

_(1993), baskrda)

Kuuki'nin

iglev ve

etkirerini

gcistermek

igin,

kamuoyu arastlrma

verilerini,

gazetelerin _{igerik analizlerini, segim sonuglannr, kabineye destek} ve muhalefet oranlannr ve

ulusal

Meclis

uyelerinin (miimkiin

oldufunca) kanaat aragtrmalan sonuglannr

kullanmrg[r.

Bu

vaka gahgmalarrnrn

belirledi[ine

gOre,

hiikiimetin

daima

kitle

iletigim

araglarma egemen olup

ydnettifini,

ya da

kitle iletigim

araglarrnm hep griglu bir etkiye sahip oldulunu _{iddia ermek, iqi fazta}

_{basiitegtirmlt}

_orur.

Kitle iletigim

araglannrn

etkisi,

bir

olaydan

digerine

defigir. Bu

araglar sadece

gofunlufa,

ya da azrnkk iizerinde

bir

sosyal baskr

aricr

olarak iglev

goren

_kuuklyi

_{yaratrp destekleyen}

_iiglii

_iligki

_igindeki

_temel

unsura dayandrklarr zaman

etkiye sahiptirler.

Gergekte,

"kitleler, kitte

iletisim

araglan ve hatta hiikiimet ", destekleyiciler ve muhaliflere boliinebilmekte ve sadece _{[iglerindeki]} en

giiglii

unsumn olugumuna katrlan

kitle

iletigim aracr

etkili

olmaktadrr.

Bu model, sessizlik

spirali

teorisine benzer. (Bkz. Noell-Neumann, 1984). _{Fakat sessizlik spirali teorisinden ve}

_di[er

_{basmakahp tek kutuplu} modellerden (sadece

verici,

ahcr ve aracl

deligkenleri

olan) fu],.^,

kuiki,

modelininiig kutuplu olugudur. Sessizlik spirali teorisinde, eylem igin sosyal baskryr sadece

kitle

iletigim

araglan

yaratrlar.

Bu

nedenle

kitle

iletisim

araglan igerigindeki veya

_{hiikiimet politikalanndaki deligimlerin}

_{izahi ve} cinceden tahmini asla

mtmktin defildir. Kuuki'

modeli, htikiimetle kitlelerin (ya da

kitle iletigim

araglanyla

kitlelerin)

koalisyonu

rarafindan yaratrhp siirdiiriilen

kuuki"yi

uygulama anlamrnda,

kitle

iletigim araglan

igerifindeki

(veya

hiikiimet politikalarrndaki)

_{deligiklikleri}

_{agrklayabilir ve}

_Onceden

tahmin edebilir.

Modellerin

Srnanrnasr

Bu makale, kitle iletigim araglannm etkisiyle

ilgili

iki

Japon modelini

agrklamaktadr.

ilki

olan

Joho Kohdo

(enform"asyon

_davrairp)

_modeli,

insanlarrn,

kitle iletigip

araglanndan

elde

ettikleri

enformasyonun

giivenirlilini

konrrol

amacryla,

sair

gekilde elde edilmig bilgiye

bagvurduklarmr g0stermektedir.

Kitle

iletiqim araglanna giiven kaybr, hangi sonuglan doluracaktrr?

Kitle

iletigim araglannrn hiikiimetten ba$msrz ozel

isletmeler olarak

iqledigi

toplumtarda' giiven kaybr' rating. sisteminde

blr

"1i.''i"".

-it"""""r

totrn"Haru

ve

kitle

iletiqim girketlerinin

iflasma.

yol

;;;;kir;.

B^it

aruq,,r*u.'lur.

kapitalist toplumlarda

kitle

iletilim

araclar,n,nkitlelerielit(kapil'aliSt)slnlfaerilmehedellnemanlpuleetuglnl

iuoi"

"i*it.to"

tnalt,

198i, ss.87-88; Nordenstreng ve

Varis' 1993' s'403)'

ari.O"iO.

Vurytlda kitleler,

l8

ytizyrhn kdylulerine

benzemezler'

DenizasLrr seyahaieder ve yabancr ijlkelerden arkada;lar edinirler' EEer kitle

il*';;;t

kitleleri

aldatrsa ' kitle destegini yiUecek ve alter.natifleri

-imii.Jvu;;,

_{uorg.sel veya yerel gazete ve} dergiler' ve katrltm saglaylcl

iki

p,rrr^i"uiJ,i

rv"-

onuvu

qiLu.ut,

gelisecek ve

kitle

ileti$iminin yerini

alacakur.

Kitle

iletiqim

araglaflnrn do[rudan devlet taraflndan

kontrol edilip

isfetifOili

ve ozet reEebbiistin serbest gid$ine

izin

verilmeyen toplularda

il.r.Jo.'iso"y.,r.t

eirtili

ve pet<got< Dogu

A\rupa

iilkesi 6rneginde oldugu

niliJ

ti,r.lt",lqi-

taglanna

guven

kaybr, hiikiimetin

kaybrna ve sonra da irim

rejimin

giivenili

iginin

kayblna yol aSabilir'

Joho Kohdo (enformasyon dawantqt)

modelini

srnayan

tatminkal

arastlrmaIar'kitleile|'i|imaraElartntngiivenirliginingiderekkayboldu!u

esil

SouyeUet

eittigi

ve

Dolu

Avrupa iilkelerindeki gah$malan da kapsar'

S;1."k1.t0",

yuu*cl

iilkelerden

yap

an yaym ve ithal yabancr mallardan "rO"

.Oii"n

"niot*.syon,

drl

Seziler, yabancr i.ilkelerden gelen mektuplar ve Uenzerteti, Oeutet

-fontollii

kitle iletigim araElarmln' hiikiimetin ve.nihayet tiirn

rejimin giivenirliginin

erozyona ugramasma sebebiyet vermiqtir'

Giiclii

kiUe

iledlim

e*isine

inanan kitle iletigim araSfrmac afl' kit]e iledSim araglannrn

guvenidilinin

daima

yiiksek

ve sabit olduEuna

iiarete-J"ri"t.

f*at

Uu uutsaym uygun olmayabilir'

Ara$trmacllafln'

ki

e

ilet\im

araqlafl

gi.ivenidilini

iiirdi.iren veya sona erdten koqullafl daha fazla dikkate almalafl

gerekt

ikinci

moclel olan lligkutuplu kuuki modeli,

kitle

lleti$im araglarmln sadece, Ktleter, kitle ileti$im araElarl ve

hiikiimet

arasrndaki

iiglii

iliEkideki temel giiE unsurunu yanslt[kla.n takdtde e&iye sahip olablleceklerini ortaya atat.

,{ncat,

sadece

iig

ornek olay araqurmasmda bu model stnanmrqtlr ve

iunlafln

tumli,

hiitumet

programlannln

kitle iletiqim

araqlar ve

kitlelerin

ya-:arulr

kuuki

tarafindan

etkilendigi

Orneklerdir' Bu modell srnamak igrn daha fa'zta ornek olay gahqmasrna -ozellikle

kitle

iletiEim araglannln (ya da

taratrndan yaratrlan

_[rrti'etkisi

_{ahnda deEiEtigi itmenere_ gerek vardrr.}

Son olarak,

bu modelleri

kullanarak

ne

tiil

gelecek tahminleri

yaprlabilt?

_{Joho Kohdo modeline dayanan}

_bir

_Ongijrii;

_Dolu

Avrupa,da

ol.ala:n,

propoganda

_{srratejilerini kesin}

_bir

_gekilde

_{degiitirmeditten}

takdirde, en sonunda

diler

sosyalisr iilkelerde de olacak

_{gibl lorunoligt}

_n"

qaret eder_ Nedeni halkln yalam srandardrm

yiikeltmedeioryrtir_in

6nO"

geldigini iddia

eden

_{devlet-konfollii kitle}

_iletiSim

_{araglannrn yiiruttiiEU}

propoganda kampanyalannrn,

_kitlelerin

_{yabancr arkadagla}

_,

_yabancr

iirtinler,

drq seyahatler ve sair

kaynaklardal

elde

ettikleri

enforrnasyonla geligmesidir.

Ugkutuplu

_t&ati'

_{modeline dayanan miitevaz}

_{i bir}

_{gelecek tahminr,} $oyle

birw

ifade edecektir :

Japonlar galdag _Japonya

_yr

',rating,in

_ilk

srasrnda

bir

ekonomi, ve

tiguncii

sfada

siyasete sahip

bir

iilke,,

olarak

tanlmlamaktadrrlar.

_Aslnda

_en

_azrndan

_1970'lerin

_bagrndan

_beri,

kitte

iletiEim araglaflyla

kitleler

arasmdaki

itrifak, y[ksek

_de;let

g6revliierinin

Igtu {d::d.nunin

}/e siyasat yozlaqmaarn sergilenmesinde

etkili

olmuqtur.

5kandal J(okan yiiksek devlet

gorevlilerinin

_her

_iline

_{son veriliEinde, bazr}

siyasi

refofilara

yer verilmi$tir. B6ylece, Ugkrtuplu kuuki modeli gu andaki

gibi igediEi

takdirde, sonunda Japonya, polilikasr sralamada

Ugii;cii

gelen

bir

Ulke olmaktan,

ikinci

srrada gelen bir Ulke olmaya

yiikselecektir.

-DIPNOTLAR

*lto

_{Youichi, "The Future}

_ofpolirical

Communication Research: A Japanese

Perspective", Joumal

of

Cornmunication,

Vol.

43, No.4, (Autumn 1993), IggN 0021-9916, pp.69_79

Ito Youichi,

Shonan

Fujisawa'daki

Keio

Universiresi Kamu ybnerimr

Fakiiltesi'nde

_hofesor

_{ve siiz konusu Japon Universitesinin}

_lleti$im

Ara$rrmalafl

Enstitiisii'nde

miidiir

yardlmcrsrdrr.

Bu

makalenin yazzl-r _{olalak, Ohio Universitesi'nden Anne Cooper-Chen ve Ohio} State

_{Universitesi'nden Lee}

B.Becker,a,

_ilk

taslaklar

iizerindekr yararh ikazlart _{dolayrsryla teEekkiirti borg}

_bilir.

**

_{C.N.: "Atomize Bireyler"}

$eklinde

Titkgeleltirdigimiz

Aromized

Indivi-duals", geleneksel toplumdan modern topluma gegiEle

birlikte,

aka_ bahk,

hslmhk,

hem$ehdlik gibi

bteye

roplumsal

ililkilednde

tan_ ponluk yapan

ili$kilerin

yokolmasr sureti ile ortaya grkan

bir

olguyu ifade eder. Modern toplumun agrn yangmacr

ktiltiirii

ile

arkadaqliL,

sendika

iiyeli[i

yada

tiiketici

Orgiitlerine Uyelik gibi sistem karqtstnda dayanrqma ,ugl.yun organik baflanndan da uzaklaqttnlan btrey'

mut-luiula

erigmek igin

"rcl

kiqilik

hagh seferine" grkmayr grkar

yol

ola-rak iunan modern toplumun yeni, silzde-bireylegmiq, atomize insant

halinegelir.(Bukonudabakrnrz:UnsalOskay'KitleiletigimininKiil-to"iilj*f"tl,

Istanbul: Der

Yayrnlart

1993' Passim)

I Feodalizmin uzun gegmigine

balh

olarak Japonlar' dzellikle

krsal

kesimde

6nemli konutardaki

kaiarla.

okami'ye

(elit

ki$iler)

btrakma

epilimindeolup;budnemlikonularlailgiliolsada'kitleiletiEim

aiaglurndaki

yorumlardan etkilenmezler' Bu

kiqiler

siyasi sorulara

iliqkin

olarak $upheci ve

sinirlidirler'

Aragtrrma sorulann a. genellikle

do!ru

cevap vermezveya "Duruma

ba[h"'

"Blmiyorum"

gibi belirsiz

ceiaptar verirler'

(Stz'

Ito

ve

Kohei'

1990'

s'107'

veya

Nishihira'

1987, s.160)'

2 _{Japonya,da kuuki, Qin'deki} qi

_fengve

Kore'deki kong ki ile benzer ve

ile

iligkilidir.

Bu

modele

kuuki

kavramt

uygulanrken'

(yazar)' sosyal

eleqtirmen Yamamoto

Shichihei (Yamamoto'

1977)

tarafindan

yurit*

Kuuki

no Kenkyu

(Bir Kuuki

Qahqmasr) adh mijkemmel

bir

kitaptan

ilham almgur'

BiBLiYOGRAFYA

Brouwer,

M.(1967).

Prolegomena

to

a theory

of

mass communication' In

L.ttrayer

5ed.), Communication: concepts and perspectives (pp'227' 239). Washington,

DC:

Spafian'

Edelstein, a.S.,

Ito,

Y.'

&

Kepptinger'

H'm'

51989)'

Communication E

cultue:

a comparative approach' New

york:

Longman'

Festinger,L.(1957).Atheoryofcognitivedissonance'stanford'CA:

Stanford UniversitY Press'

Fujitake'a.(1968).cenoaimasukamyunikeishonnoriron[Contemporary

maSS

communication theories].

Tokyo

:

Nihon

Hoso

Shuppan KYokai'

Hall,

S.

0982).

The rediscovery

of

"ideology3: return

of

the repressed in

media studies. In M'Gurevitch,

T'

Bennett'

j'

Curran' &J' Wo-ollacott (Eds.), culture, society and the media

(pp'

56'907 ' london 0 Methuen'

ttomma,n,519757.Kot<usaikomyunikeishontoshitenomichibeikankei

[U.S.-Japan

relationship

from an

international

communication

perspectiuel.

In

Instituie

for

Communications

Research'

Keio

University (Ed.), Nihon,

Ajia,

Amerika; Kokusai komyunikeishon no

kenkyu

_[Japan,

Asia,

America:

A

study

of

international

communicationl (pp. 25-38).

Tokyo

: Institute for Communications Research, Keio University.

Ikeda, K. (1989). "Spiral of silence" hypothesis and voting intention:

A

test in the 1986 Japanese _{national election. Keio communication Review,} 10.51-62.

Ito,

Y.

(1989). Socio-cultural

backgrounds

of

Japanese inrerpersonal communicarion sryle. Civilisations, 39

(1),

101-121.

Ito'

Y.

(1990). Mass communication theories from a Japanese perspective. Media, Culrure and Society, 12 (4),423-464).

Ito, Y.

(1992).

Theories

on

_{interpersonal communication styles}

_from

a

Japanese perspective

:

A

sociological

approach.

In

J.

Blumler,

J.

Mcleod,&

K.E. Rosengren (Eds.), Comparaticvely speaking :

Communication and culture across space and

time (pp.23g-26g).

Newbury Park,

CA:

Sage.

Ito'

Y.

(1993). New directions in communication research from a Japanese perspective. In P. Gaunt (Ed.), Beyond agendas : New directions in communication research (pp. 119-135). Westport, CT: Greenwood. Ito, Y. (in press). From bipolar _{models of mass media influence to a}

_td-polar

model

rf

social

consensus

formation.

In W.B.

Gudykunst

(Ed.),

Communication

in

Japan and

the

United

States.

Albany:

State Universty

of

New

York

Press.

Ito,

Y.,&

Kohei, s. (1990). Partical problems in held research in Japan. In U.

Narula

&

W.

B.Pearce (Eds.) Cultures,

politics,

and research programs: An international assessment of practical problems

in field

research (pp. 89-121). Hillsdale, NJ

:LawrenceErlbaum.

Iwabuchi,

Y.

(1989).

Seijikei

ronso ro yoron keisei

katei

: Chimmoku no rasen riron no jisshouteki kenkyu

fpolitical

issues and the process

of

public opinion formation : An empirical study of ttre spiral of silence

theoryll.

Seigakuin Daigaku Ronso,

2,55-79.

Kato, h. (1912). Joho _{kohdo flnformation behavior]. Tokyo: Kohdan-sha.}

Kaa,E., &

Lazarsfeld, P.F. (1955). Personal influence. glencoe,IL: The Free Press.

Kawatake,

K.

(1988). Nippon no

imehji

: Masu media no kohka _[Images

of

Japan :Mass media effectsl.Tokyo:Nihon Hoso Shuppan Kyokai.

Kitamura,

H.

(1970). Joho kohdo

ron

[Information behavior].

Tokyo: Seibundo Shinkoh-sha.

television, 19851. Hoso Kenkyu to Chohsa' 35

(8)'

2-17 '70-'11

Midooka,

K,

(1990).

Characteristics

of

Japanese-style communication' Media, Culture and Society, 12

(4)'

41'7-489'

Minami, H. (1971)' Psychology of the Japanese people' Toronto: University

of Toronto Press'

Nakano, O. (1917). Shimbun to yoron [Newspapers and public opinion]' In

M.

Inaba

&

N. Arai

(Eds.),

Shimbungaku

(pp'

262-271)' Tokyo

Nihon

HYoron-sha'

Nakano,

O.

(1980). Gendaijin

no

joho

kohdo [Information behavior of

modern

individualsl.

Tokyo:

Nihon Hoso Shuppan

Kyokai'

Nishihira,

S. (1987).

Yoron

chohsa

ni

yoru dohjidaishi lChronology bv

public opinion

pollsl.

Tokyo:

Brehn Shuppan'

Noelle-Neumann,E'(1934).Thespiralofsilence:Publicopinion-oursocial

skin. Chicago

University

of Chicago Press'

Nordenstreng,

K',

&

Varis,

T.

itgl3)'

The nonhomogeneity of the national $ate and the international

flow

of communication' In G. gubner,

L'P'

Gross,

& W'

H. Melody

(Eds'), Communications Technology and

Social Policy

(pp.3%-aID'

New

York:

John

Wiley &

Sons' .

Okamoio, S., Oda, rur., Snigu, T., Toga, T',

&

Hata'

E'

(1986)' Nihon ni okeru supararu obu saireisu no jisJho _{!A-tg:t 9f} the spiral of silence theory

iniapanl

, Seijigaku Kenkyu, 16,79.9-210'

Shimizu r.

tigSll.

Sh:afu shinrigaku- (Social psychology)' Tokyo : Iwanami Shoten.

Sugiyama,M.,

&

Kimura,

Y.

(1988)' Igirisu no terebi ni egakareta-'Nippon"

"*-'l;,Nippon"

as described

in British

televisionl. Hoso Kenkyu

to Chohsa, 38

(4)'

36-53.

fonnoyu,

ff .

ii

g8q).

fesdng

the spiral o.f silence theory in East Asia' Keio

bommunication Review, 1'0, 35-49'

rsulimura,n.(1g76).YorontoseijirikigakuIPublicopinionandpolitical

-"-'----Jynu-i;sl.

In

Nihonjin

fenryu

fai

(Ed')'

Nihonjin

kenkyu'

No'

4 :

Yoron towa nanika (pp. 173-238)'

Tokyo:

Shiseido'

Tsujimura, A., Fumtrata, K., di Akuto,

H:

(4t')'

(1987)' Sekai wa nihon wo

'domiteiruka:TainichiimebjinokenkyuIHowdoesttre-worldview

iup.f'

A

ztudy of the images _9lJ.up-1.

Tokyo:

Nihon Hyoron-sha' Tsujimi.Ja,

A',

Kim,

K', &

Ikuta,

M'

(Eds')'

(1982)'

Nihon

to

kankokl

no

bunkamasatsutCulnrralfrictionsbetweenJapanandKorea].Tokyo: Idemitsu Shoten.

Wiebe, G.D. (1955)' Mass communications' In E'

L'

Hartley

&

B.E

H-artley @ds.), Fundamentals of social psychology (pp' 159-195)' New

York

: KnoPf.

Yamamoto, S. (1977)

"Kuuki"

no kenkyu I

A

study of

"Kuuki" ]'

Tokyo: Bungei Shuhju-sha'