İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
1:1.000.000 ÖLÇEKLİ TÜRKİYE COĞRAFİ VERİ TABANININ AVRUPA COĞRAFİ VERİ TABANINA UYARLANMASI VE İNTERNET /
İNTRANET ORTAMINDA SUNUMU
YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Özlem SİMAV
HAZİRAN 2007
Anabilim Dalı : JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MÜHENDİSLİĞİ Programı : GEOMATİK MÜHENDİSLİĞİ
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
1:1.000.000 ÖLÇEKLİ TÜRKİYE COĞRAFİ VERİ TABANININ AVRUPA COĞRAFİ VERİ TABANINA UYARLANMASI VE
İNTERNET/İNTRANET ORTAMINDA SUNUMU
YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Özlem SİMAV Enstitü No : 501051640
HAZİRAN 2007
Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 04 Mayıs 2007 Tezin Savunulduğu Tarih : 11 Haziran 2007
Tez Danışmanı : Prof.Dr. Dursun Zafer ŞEKER Diğer Jüri Üyeleri Prof.Dr. Nebiye MUSAOĞLU
ÖNSÖZ
“1/1000000 Ölçekli Türkiye Coğrafi Veri Tabanının Avrupa Coğrafi Veri Tabanına Uyarlanması ve İnternet / İntranet Ortamında Sunumu” konulu tez çalışmasında, bana yol gösteren ve desteklerini esirgemeyen danışman hocam Sayın Prof. Dr. Dursun Zafer ŞEKER’e, tez konusunun belirlenmesi konusunda yardımcı olan, tez çalışması boyunca desteğini sürdüren ve tezimi okuyarak daha anlaşılır hale gelmesine yardımcı olan Müh. Bnb. Mehmet ÜSTÜN’e ve Müh. Yzb. H. Polat DALKIRAN ile uygulama sırasında AspMap kullanımı konusunda yardımlarından dolayı Müh. Ütğm. Mehmet ERBAŞ’a şükranlarımı sunarım. Ayrıca, çalışmam süresince özveriyle sabreden ve benden manevi desteğini hiç esirgemeyen sevgili eşim Müh.Ütğm. Mehmet SİMAV’a teşekkür ederim.
Özlem SİMAV Mayıs 2007
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR vii
TABLO LİSTESİ viii
ŞEKİL LİSTESİ ix
ÖZET xi
SUMMARY xii
1. GİRİŞ 1
2. KÜÇÜK ÖLÇEKLİ AVRUPA COĞRAFİ VERİ TABANININ
OLUŞTURULMASI 4
2.1. Genel 4
2.2. EGM Veri Tabanının Oluşturulması ve Verilerin Toplanması 15
2.2.1.Verilerin Kapsama Alanı 15
2.2.2. Verilerin Toplanması 16
2.2.3. Eksik Öznitelik Verilerinin Kullanımı 17
2.2.4. Veri Transferi 17
2.3. Veri Tabanının Genel Yapısı 18
2.3.1. Ölçek ve Genelleştirme Seviyesi 18
2.3.2. Koordinat Sistemi ve Jeodezik Datum 19
2.3.3. Düşey Datum 19
2.3.4. Konumsal Doğruluk 19
2.3.5. Koordinat Hassasiyeti ve Toleransı 19
2.3.6. Detay ve Öznitelik Kodlama Yapısı 20
2.3.7. Verilerin Düzenlenmesi 20
2.3.8. Teorik Veri Modeli 21
2.3.9. Topoloji 21
2.3.10. EGM için Tanımlanan Topolojik Kurallar 21 2.4. Detay Sınıflarına Ait Özelliklerin Tanımlanması 23
2.4.1. İdari Bölümleme (BND) 23 2.4.2. Hidrografya (HYDRO) 24 2.4.3. Ulaşım (TRANS) 25 2.4.4. Yerleşim (POP) 28 2.4.5. Yükseklik (ELEV) 29 2.4.6. Yazılar (NAME) 30 2.5. Metaverilerin Tanımlanması 31
3. TÜRKİYE COĞRAFİ VERİ TABANININ AVRUPA COĞRAFİ VERİ
TABANI İLE BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ 32
3.1. Veri Tabanı ile İlgili Genel Bilgiler 32
3.1.1. Veri Tabanı Yönetim Sistemi 33
3.1.2. Veri Tabanı Modelleri 34
3.1.2.1. Hiyerarşik model 34
3.1.2.2. Ağ modeli 34
3.1.2.3. İlişkisel model 35
3.1.2.4. Nesneye dayalı model 35
3.1.2.5. Nesne-İlişkisel model 36
3.1.3. Coğrafi Veri Tabanı 36
3.1.4. Coğrafi Veri Tabanı Temelleri 37
3.2. Türkiye Coğrafi Veri Tabanının Yapılandırılması 38 4. TÜRKİYE COĞRAFİ VERİ TABANININ INTERNET/INTRANET
ÜZERİNDEN SUNUMU 44
4.1. Türkiye Coğrafi Veri Tabanının Sunum Amaçlı Yapılandırılması 44
4.2. İnternet Haritalaması ile İlgili Terimler 44
4.2.1. TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) 44
4.2.2. İnternet/İntranet 45
4.2.3. WWW (World Wide Web) 45
4.2.4. İnternet Bilgi Servisi 45
4.2.5. FTP (File Transfer Protocol) 45
4.2.6. URL (Universal Resource Locator) 45
4.2.7. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) 46
4.2.8. HTML (Hyper Text Markup Language) 46
4.2.9. DNS (Domain Name System) 46
4.2.10. Gateway 46
4.2.11. NFS (Network File System) 47
4.3. İnternet Haritalaması 47
4.3.1. İnternet Harita Sunum Türleri 47
4.3.1.1. İnternet Üzerinden Yalnızca Veri Sunumu 48 4.3.1.2. İnternet Üzerinden Uygulama Sunumu 49
4.3.1.3. Hem Veri Hem Uygulama Sunumu 50
4.3.2. Haritalama Türleri 50
4.3.2.1. Durağan Haritalama 51
4.3.2.2. Dinamik Haritalama 51
4.3.2.3. CBS Yönelimli ve Analiz Amaçlı Haritalama 51
4.4. Internet Haritalaması Bileşenleri 52
4.4.1.1. Sunucu Tipleri 53 4.4.1.2. İstemci Tipleri 53 4.4.2. Yazılım 54 4.4.3. Donanım 54 4.4.4. Ağ 54 4.4.5. Kullanıcılar 55
4.5. Internet Bağımlı Özellikler 55
4.5.1. Bağlantı Hızı 55 4.5.2. Yer Darlığı 56 4.5.3. Arayüz 56 4.5.4. İstemci/Sunucu Etkileşimi 56 4.5.5. Tarayıcı Uyuşumu 57 4.5.6. İçerik 57 4.5.7. Genelleştirme 57
4.6. İnternet Ortamında CBS Uygulamaları 58
4.6.1. Coğrafi Veri Sunumu 58
4.6.2. İnteraktif Harita Sunumu 60
4.6.3. CBS Fonksiyonlarının Sunumu 62
4.6.4. CBS Uygulamalarının Karşılaştırılması 63
5. UYGULAMA 65
5.1. Uygulamada Kullanılan Yazılımlar 66
5.1.1. ASP (Active Server Pages) 66
5.1.2. AspMap 69
5.1.3. ArcGIS 70
5.1.3.1 ArcMap 71
5.1.3.2 ArcCatalog 71
5.1.3.3 ArcToolbox 73
5.2. Hazırlanan İnteraktif Haritanın Tanıtılması 73
5.2.1. Katman Yönetimi Bölümü 75
5.2.2. Harita Bölümü 76
5.2.3. Harita Görüntüleme Araçları 78
5.2.4. Lejant Bölümü 80
5.2.5. 1:25.000 Ölçekli Pafta Sorgulama Bölümü 80
5.2.6. Yol Tayini Sayfası 81
5.2.7. Karayolu Analiz Sayfası 84
6. SONUÇ VE ÖNERİLER 86
EK A 92
EK B 94
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birliği
ASP : Active Server Pages
BND : Boundry
CBS : Coğrafi Bilgi Sistemleri
CERCO : Comité Européen des Responsables de la Cartographie Officielle
CGI : Common Gateway Interface
DIGEST : Digital Geographic Information Exchange Standart
DNS : Domain Name System
EG : EuroGeographics
EGM : EuroGlobalMap
ELEV : Elevation
ESDI : Earth Science Data Interface
ESRI : Enviromental Systems Research Institude EVRS : European Vertical Reference System FACC : Feature and Attribute Coding Catalogue FTP : File Transfer Protocol
HTML : Hyper Text Markup Language HTTP : Hyper Text Transfer Protocol HYDRO : Hydrology
INSPIRE : The INfrastructure for Spatial InfoRmation in Europe IIS : Internet Information Server
LAN : Local Area Network
MEGRIN : Multi-purpose European Ground Related Information Network NFS : Network File System
NLS : National Land Survey NMA : National Mapping Agency
POP : Population
RISE Referance Information Specifications for Europe SABE Seamless Administrative Boundaries of Europe SMTP : Simple Mail Transfer Protocol
SQL : The Structured Query Language SSL Secure Sockets Layer
TCP/IP : Transmission Control Protocol/Internet Protocol TRANS : Transportation
UHK : Ulusal Haritacılık Kuruluşları UML : Unified Modeling Language URL : Universal Resource Locator VB : Visual Basic
WWW : World Wide Web
WYSIWYG : What You See Is What You Get
TABLO LİSTESİ
Sayfa No
Tablo 2.1 Birinci grup veri seti... 6
Tablo 2.2 İkinci grup veri seti... 7
Tablo 2.3 Üçüncü grup veri seti...………... 7
Tablo 2.4 Tema ve detay sınıfları tablosu...………. 13
Tablo 2.5 EGM verisi kapsam alanı...………... 16
Tablo 2.6 İdari bölümlere ait topolojik kurallar .………... 22
Tablo 2.7 BND temasına ait öznitelik bilgileri... 23
Tablo 2.8 HDRO temasına ait öznitelik bilgileri... 24
Tablo 2.9 TRANS temasına ait öznitelik bilgileri... 25
Tablo 2.10 POP temasına ait öznitelik bilgileri... 27
Tablo 2.11 ELEV temasına ait öznitelik bilgileri... 28
Tablo 2.12 NAME temasına ait öznitelik bilgileri... 29
Tablo 3.1 Tema ve detay sınıfları... 38
Tablo 4.1 CBS uygulamalarının veri yönetimi, görsellik ve CBS analizleri imkanlarına göre karşılaştırılması... 62
Tablo 4.2 Kullanıcıdan gelen isteklere göre CBS uygulamalarının karşılaştırılması... 62
Tablo 5.1 Harita görüntüleme araçları ve işlevleri 76 Tablo A.1 Öznitelik değerleri ve açıklamaları...………... 89
ŞEKİL LİSTESİ Sayfa No Şekil 3.1 Şekil 3.2 Şekil 3.3 Şekil 3.4 Şekil 3.5 Şekil 3.6 Şekil 3.7 Şekil 3.8 Şekil 3.9 Şekil 3.10 Şekil 3.11 Şekil 3.12 Şekil 3.13 Şekil 4.1 Şekil 4.2 Şekil 4.3 Şekil 4.4 Şekil 5.1 Şekil 5.2 Şekil 5.3 Şekil 5.4 Şekil 5.5 Şekil 5.6 Şekil 5.7 Şekil 5.8 Şekil 5.9 Şekil 5.10 Şekil 5.11 Şekil 5.12 Şekil 5.13 Şekil 5.14 Şekil 5.15 Şekil 5.16 Şekil 5.17 Şekil 5.18
: Veri tabanı şematik tanımı………... : Veri tabanı tasarım aşamaları... : Veri tabanının sağladığı avantajlar………... : Coğrafi veri tabanı temelleri……….... : Nokta, çizgi ve alan nesne örnekleri………... : Veri modelleme aşamaları………... : ArcCatalog ortamında Türkiye.mdb’nin oluşturulması………... : Detay sınıflarının veri tabanı içerisinde isimlendirilmesi……… : Veri tabanı içerisinde RTT(Yol kullanım durumu) özniteliğine ait kod değerleri ve açıklaması……….... : Detay sınıfı özelliklerinden veri tabanı içerisine girilen özniteliğin eşleştirilmesi………... : Tüm detay sınıflarının 1:1.000.000 ölçeğinde ArcMap
ortamında gösterimi... : Karayolu detay sınıfına ait öznitelik tablosu... : Karayolu detay sınıfının RTT (yol kullanım durumu)
özniteliğine göre alt sınıflara ayrılarak gösterimi... : Veri sunumunda sunucu istemci ilişkisi... : Uygulama sunumunda sunucu istemci ilişkisi... : Sunucu istemci ilişkisi ……….
: Görüntünün hazırlamasından sunumuna kadar olan işlem adımları... : Notpad ortamında VBScript kod örneği... : Microsoft Visual Interdev6.0 ortamında VBScript kod örneği... : Frontpage ortamında VBScript kod örneğ………... : Dreamweaver ortamında VBScript kod örneğ………... : ArcMap arayüz örneği………... : ArcCatalog arayüz örneği...………. : ArcToolbox arayüz örneği...…… : Uygulama için tasarlanan klasör yapısı………... : Bilgisayar yönetimi penceresinden tanımlanan “tez” sanal dizini……… : İnteraktif harita giriş sayfası………
: Katman yönetimi bölümü………
: Harita bölümü………..
: Tanımlama bilgileri……….
: Harita lejantı………
: 1:25.000 ölçekli pafta sorgulama bölümü………... : Karayolu.rtn dosyasının yol ağı kurulum uygulaması ile
üretimi……….
: Örnek yol ağı………...
: Yeniden etiketleme……….. 31 31 36 36 37 38 39 39 39 40 41 41 42 47 48 51 60 66 66 67 67 69 70 71 72 72 73 73 74 76 78 79 80 81 81
Şekil 5.19 Şekil 5.20 Şekil 5.21 Şekil 5.22
: Dijkstra’s Algoritmasına göre seçilen en kısa güzergâh………..
: Yol tayini sayfası……….
: Yol tayini detaylı tablosu………. : Karayolu analiz sayfası………
81 82 82 83
ÖZET
Son yıllarda, konumsal bilgilerin bireylerin yaşamındaki öneminin artışı, devletlerin de bu konuda ortak çalışmalar yapmasına neden olmaktadır. Özellikle dünya çapında (GlobalMapping) ya da aynı örgüt içinde yer alan birçok devlet tarafından ortak çalışmalar ve projeler şeklinde yürütülmektedir. Bu projelerin temel hedefi, ortak bir veri altyapısı kurmak ve bunu ilgili devletlerin kurum ve kuruluşları yanında bireylerin de hizmetine sunmaktır. Bu çalışmaların ticari amaçlı konumsal veri kümelerinden farklılığı, devletlerin ulusal haritacılık kuruluşları tarafından, başka bir ifade ile birinci elden toplanan konumsal verilerde istenilen özelliklerin (doğruluk, tamlık, güncellik ve güvenilirlik) sağlanabilmesidir. Bu projelerden biri, Avrupa Ulusal Haritacılık Kuruluşları Birliği (EuroGeographics – EG) bünyesinde yer alan ve 1:1.000.000 ölçekte Avrupa Temel Veri Altyapısını kurmayı ve sonrasında bunun sunulmasını amaçlayan EuroGlobalMap (EGM)’dir. Bu çalışmada; EGM kapsamında verilerin toplanması, yapılandırılması ve veri tabanı yapısı ile Türkiye’nin bu yapıya uyumlandırılması süreci araştırılmıştır.
Vektör veri modeli kullanılan bu çalışmada, bu modelin temelini oluşturan nokta, çizgi ve alan detaylar, çalışma ölçeğine ve çalışılan alanının coğrafyasına uygun olarak tekrardan ele alınmış ve yine EGM standartlarına göre düzenlenmiştir. Ayrıca öznitelik bilgilerinin veri tabanı içerisinde nasıl kullanıldıkları ve sonuç ürüne yansımaları incelenmiştir. Veri tabanı genel yapısı; ölçek bilgilerini, koordinat sistemi ve datum bilgilerini, detay ve öznitelik kodlama bilgilerini ve açıklamalarını, topolojik kurallar ile metaveri yapısını içermektedir.
Tüm bu işlemlerden sonra, oluşturulan haritanın internet üzerinden sunumu tasarlanmış ve uygulama istemci/sunucu mimarisinde ASP teknolojisinin kullanımı ile gerçekleştirilmiştir. EGM veri yapısının özelliklerini ortaya koymak ve bu verilerin harita ortamına taşınarak sunumunu gerçekleştirmek amacıyla, dinamik harita sunum yöntemi kullanılmıştır.
ADAPTATION OF TURKISH GEOGRAPHICAL DATABASE AT THE 1:1 MILLION SCALE TO EUROPEAN GEOGRAPHICAL DATABASE AND PUBLISHING ON THE INTERNET/INTRANET ENVIRONMENT
SUMMARY
Since necessity of the spatial information in human life has been increasing, governments are encouraged to make cooperation with each other in order to form geographical data structure and standardize the collected data. Particularly, joint studies are carried out by various organizations or governments worldwide (as GlobalMapping). The main objective of these projects is to construct a common data structure and present it for the benefit of associated organizations and societies. The distinction between the common data structure constructed within these kinds of projects and commercial spatial data sets is that the common data structure is validated on accuracy, completeness, up-to-dateness and reliability. One of these projects is EuroGlobalMap (EGM) which takes part under the frame of EuroGeographics (EG) and aims to construct 1: 1M (1:1.000.000) scaled European Spatial Data Infrastructure and thereafter present it.
Point, line and polygon features built up the basis of the vector data model used in this study are edited properly with respect to EGM standardization, scale and the geography of the study area. Besides, it is investigated that how the attribute information is used in the data base and reflection to the final product.
General structure of the database includes scale information, coordinate system and datum information, coding information and explanation of the features and attributes, topological rules and metadata structure.
The generated is presented on the internet by using ASP technology on client/server architecture. Dynamic map service is used in order to show the properties of EGM data structure and present them.
1. GİRİŞ
Yaşadığımız yeryüzünü keşfetmek, üzerinde planlama yapabilmek ve verimli olarak kullanabilmek ile yeryüzü-insan etkileşimini daha iyi sürdürebilmek gibi amaçlar için kullanılan haritalar, kısaca konumsal bilgi iletişim aracı olarak da tanımlanabilmektedir.
Harita ile ilgili her şey kartografya bilim alanını oluşturmaktadır. Bilgi çağındaki gelişmeler, tüm disiplinlerde olduğu gibi harita ve konumsal bilgiler ile gelişmekte olan teknolojilerin kullanımını kaçınılmaz kılmaktadır. Buna paralel olarak, haritacılık ve konumsal bilgi alanında mevcut kavramlar ve teknikler hızla gelişmektedir.
Özellikle kartografya alanındaki otomasyon çalışmaları ile başlayan, bilgisayar bilimleri ve elektronikten yararlanarak gelişen konumsal bilgiler ve teknolojiler, sayısal haritalarla bağdaşarak iki disiplinin bütünleşik olarak yapılanmasına neden olmuştur.
Günümüzde sayısal haritalar ile CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) kullanımı, farklı disiplinlerden, farklı amaç ve isteklere gereksinim duyan kullanıcılarla yaygınlaşmaktadır. Bununla birlikte hızla gelişen internet hizmetleri ile CBS fonksiyonlarına erişim hızı ve bunlardan maksimum düzeyde yararlanma seviyesi de gün geçtikçe artmaktadır.
Tüm bu anlatılanların ışığında Dünya genelinde harita üretimine yönelik çeşitli maksatlarla çeşitli kurumların ya da kuruluşların yürüttükleri projeler bulunmaktadır. Bu çalışmada özellikle ikinci bölümde, Ulusal Haritacılık ve Kadastral Kurumların birbirleri ile iletişimini ve işbirliğini geliştirmek, güçlendirmek amacıyla ve ortaklığının temelleri CERCO (Comité Européen des Responsables de la Cartographie Officielle) ve MEGRIN (Multi-purpose European Ground Related Information Network) projeleri ile atılan, şimdilik 42 ülkeden 49 organizasyon ile çalışmalarını sürdürmekte olan EuroGeographics kuruluşu açıklanmıştır. Daha sonra,
EuroGeographics referans veri üretimi ve bunun dağıtımı için tüm aktivitelerinin birleştiği yeni bir yapı oluşturmuş ve buna da EuraSpec Programı adını vermiştir. EuroSpec Programı tüm Ulusal Haritacılık Kurumlarının katılımı ile Avrupa Konumsal Veri Altyapı Sistemi’nin (ESDI) kurulmasını amaçlamış, bununla birlikte Avrupa Parlamentosu tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde Avrupa Birliği Coğrafi Veri Altyapısı (INSPIRE) yönergesi onaylanmıştır. INSPIRE yönergesinin amacı, Avrupa’da herhangi bir kullanıcının, gerçek zamanlı olarak güncel coğrafi bilgiye erişimini sağlamaktır.
EuroSpec programı çerçevesinde yapılan projelerden bu çalışma için seçilen, tüm Avrupa’yı kapsayan 1:1.000.000 ölçekli topografik veri tabanının oluşumunu ve Avrupa’nın 1:1.000.000 ölçeğinde çeşitli temaları içeren sayısal bir haritasının üretilmesini hedefleyen, EuroGlobalMap (EGM) projesidir.
EGM projesi kapsamında verilerin toplanma süreci, veri tabanının oluşturulması açıklanmış, projenin kapladığı bölge, veri tabanı genel yapısı ile ilgili olan ölçek bilgileri, koordinat sistemi ve datum bilgileri, detay ve öznitelik kodlama bilgileri ve açıklamaları, topolojik kurallar ile metaveri yapısı devamında belirtilmiştir.
Üçüncü bölümde, veri tabanı ile ilgili genel hususlardan bahsedilerek, veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanı modelleri, veri tabanının CBS içinde kullanımı açıklanmıştır. Vektör veri modeli kullanılan bu çalışmada, bu modelin temelini oluşturan nokta, çizgi ve alan detaylar çalışma ölçeğine ve çalışılan alanının coğrafyasına uygun olarak tekrardan anlatılmış ve yine EGM standartlarına uygun olarak bir önceki bölümde belirtilen öznitelik bilgilerinin veri tabanı içerisinde nasıl kullanıldıkları, değiştirildikleri ve sonuç ürüne yansımaları araştırılmıştır.
Bu işlemden sonra oluşturulan haritanın internet üzerinden sunumunun nasıl yapılacağı ön plana çıkmaktadır. Buna geçmeden önce internet haritalaması, bu ortamda harita sunum tekniklerinin ve türlerinin ne olduğunu açıklamak gerekmektedir. Dördüncü bölümde, bu konularla beraber internet haritalamasının bileşenleri, internet bağımlı özellikler ve son olarak internet ortamında CBS uygulama türlerinden bahsedilmiştir.
Beşinci bölüm olarak ele alınan uygulama bölümünde, öncelikle çalışma için kullanılan tüm programlar hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Uygulama için
kullanılan veriler AspMap uyumlu ESRI Shape formatına çevrilip, Lambert Konformal Konik projeksiyonuna dönüştürülmüştür. Bu işlemlerden sonra interaktif harita sayfası çeşitli bölümlere ayrılarak yapılandırılmış ve bu bölümlerin işlevleri uygulama bölümünde açıklanmıştır.
2. KÜÇÜK ÖLÇEKLİ AVRUPA COĞRAFİ VERİ TABANININ OLUŞTURULMASI
2.1. Genel
Ulusal Haritacılık Kurumlarının (NMA-National Mapping Agency) birbirleri ile iletişimini ve işbirliğini geliştirmek, güçlendirmek amacıyla kurulan EuroGeographics, 42 ülkeden 49 organizasyon ile çalışmalarını sürdürmektedir (Tablo A.1). EuroGeographics ortaklığının temelleri CERCO (Comité Européen des Responsables de la Cartographie Officielle) ve MEGRIN (Multi-purpose European Ground Related Information Network) ortaklıkları ile atılmıştır.
CERCO yaklaşık 20 yıldan daha uzun bir süre önce Avrupa Ulusal Haritacılık Kurumlarını temsil etmek için kurulmuş ve 2000 yılı itibari ile üye sayısı 37 ülkeye ulaşmıştır. Kurumun amacı Ulusal Haritacılık Kurumları arasında karşılıklı yarar sağlayarak tecrübelerin paylaşımı ve genel problemlerin çözümü için bir ortam hazırlamaktır. 1993 yılında ise CERCO’nun yarıya yakın üyesi tarafından yine onun bir kolu olan MEGRIN projesi hayata geçirilmiştir. Bu projenin amacı ise, katılımcı ülkelerin coğrafi veri tabanlarını derlemek ve internet tabanlı bir metaveri servisi geliştirmektir.
Tüm bunlarla beraber ortaya çıkması muhtemel karışıklıklar ve bu iki ortaklığın maddi boyutunun birleştirilmesi 2000 yılının Eylül ayında İsveç’te yapılan toplantıda dile getirilmiş ve ortaklıkların birleştirilip, EuroGeographics adını almasına karar verilmiştir. Böylece kuruluş, eskisinden daha güçlü ve etkili bir duruma gelmiştir. Avrupa Birliği’nin resmi haritacılık kurumu olma yolunda hızla ilerlemekte olan EuroGeographics, referans veri üretimi ve bunun dağıtımı için tüm aktivitelerinin birleştiği yeni bir yapı oluşturmuş ve buna da EuraSpec Programı adını vermiştir. EuroSpec Projesi tüm Ulusal Haritacılık Kurumlarının katılımı ile Avrupa Konumsal Veri Altyapı Sistemi’nin (ESDI) kurulmasını amaçlamış, bununla birlikte Avrupa
Parlamentosu tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde Avrupa Birliği Coğrafi Veri Altyapısı (INSPIRE) yönergesi onaylanmıştır. Bu yönerge ile Avrupa Birliğindeki coğrafi altyapı faaliyetlerinin yasal zemine oturtulması ve birliğe üye ülkelerin uyması gereken teknik ve idari düzenlemeler belirlenmiştir. INSPIRE yönergesi, Avrupa boyutunda tüm Ulusal Haritacılık Kurumlarını etkilemiş ve bu kurumlar faaliyetlerini INSPIRE yönergelerine uygun olacak şekilde yönlendirmektedirler. Bunun yanı sıra Avrupa Ulusal Haritacılık Kurumları Birliği (EuroGeographics – EG), INSPIRE içerisinde temel rol üstlenmeyi amaçlamakta ve faaliyetlerini INSPIRE yönergelerinde yer alan hususlar paralelinde gerçekleştirmeyi öngörmektedir.
INSPIRE ile, Avrupa’da herhangi bir kullanıcının, gerçek zamanlı olarak güncel coğrafi bilgiye erişimi amaçlanmaktadır. Projenin yasal altyapısı (INSPIRE Yönergesi) ve teknik altyapısı (INSPIRE Uygulama Esasları) dokümanları 2006 sonlarında tamamlanmış ve Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanarak yürürlüğe koyulmuştur.
INSPIRE Yönergesi yedi ana bölümden oluşmaktadır. a. Genel Hükümler:
Yönerge, Avrupa Birliği (AB)’nin çevre politikaları ve çevre ile ilgili doğrudan ve dolaylı faaliyetlere yönelik olarak, Birliğin coğrafi veri altyapısının oluşturulması için gerekli kuralları içermektedir. Bu altyapının temel elemanları; metaveri, coğrafi veri setleri ve servisleri, ağ servisleri ve teknolojileri, paylaşım, erişim ve kullanıma ilişkin anlaşmalar, koordinasyon ve izleme faaliyetleri, işlem ve prosedürlerdir. Coğrafi veri setleri; bir AB üyesi ülkenin hükümranlık alanı veya özel ekonomik, arama ve kurtarma bölgesini kapsayacak, elektronik formatta; kamu otoritesi, kamu adına gerçek ve tüzel kişilik ve üçüncü şahıslar sahipliğinde ve Tablo 2.1, Tablo 2.2 ve Tablo 2.3‘te belirtilen katmanlarla ilgili olacaktır.
b. Metaveriler:
Üye ülkelerden oluşan komisyon, coğrafi veri setleri ve hizmetleri için metaverileri hazırlayacaklar ve güncel olarak muhafaza edecekler, metaverilerin kaliteli ve eksiksiz olması için gerekli tedbirleri alacaklardır. Söz konusu metaverilerin aşağıdaki hususları içermeleri beklenmektedir;
1) Coğrafi veri setlerinin belirlenen standartlara uyumu,
2) Veri setlerinin ve hizmetlerinin kullanılmasına ilişkin haklar, 3) Coğrafi verilerin kalitesi ve geçerliliği,
4) Veri setleri ve hizmetlerinin oluşturulması, yönetimi, bakımı ve sunumundan sorumlu kurumlar,
5) Veriye erişimdeki kısıtlamalar ve bu kısıtlamaların nedenleri c. Coğrafi Veri Setleri ve Servisleri:
Komisyon, coğrafi verinin özelliklerini, birbiri ile ilişkilerini ve değişimi için gereken düzenlemeleri içeren uygulama kurallarını, bu yönergelerin yürürlüğe girmesini takip eden 2 yıl içerisinde söz konusu veriler için belirleyecektir.
Üye ülkeler, uygulama kurallarının onaylanmasından 2 yıl sonra, toplanan veya güncelleştirilen coğrafi veri setlerinin belirlenen yönergelere uygun olmasını sağlayacaktır. Aynı zamanda, uygulama kuralları için ihtiyaç duyulan her türlü bilgiyi veya veriyi söz konusu amaçlara yönelik kullanımı için sağlayacaklardır. İki üye ülkeyi ilgilendiren konularda ülkeler birlikte ortaklaşa karar vereceklerdir.
Tablo 2.1: Birinci Grup Veri Setleri
TANIMI AÇIKLAMA
Coğrafi Referans Sistemi
Coğrafi bilgilerin jeodezik yatay ve düşey datumlara dayalı olarak jeosentrik dik koordinatlar (X,Y,Z) ve/veya enlem, boylam ve yükseklik cinsinden tek anlamlı olarak tanımlanması için gerekli olan sistemlerdir. Coğrafi Grid
Sistemleri Ortak orjin, standart konum ve büyüklükte grid hücrelerinden oluşan metrik sistem ile ilgili bilgiler ve metrik sistemi tanımlayıcı bilgilerdir. Coğrafi Yer
İsimleri
Alanlar, bölgeler, yöreler, şehirler, mahalleler, kasabalar veya küçük yerleşimler ile kamuya ait herhangi bir coğrafik ve topografik detayların ve tarihi yerlerin isimleridir.
İdari Birimler
Yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde idari sınırlar ile belirlenmiş idari bölümlemeler olup, aynı zamanda ulusal sınırlar ve kıyıları da içermektedir.
Ulaşım Ağları Karayolu, demiryolu, havayolu ve deniz yolu ağları ve ilgili altyapılar olup, ayrıca farklı ağlar arasındaki bağlantılar ile Avrupa Taşımacılık Ağını da içermektedir.
Hidrografya Uygun ağ yapısında ve diğer ağlarla bağlantılı nehirler, göller, geçiş suları, sarnıçlar, yer altı su kaynakları, kanallar veya diğer su kitleleri gibi doğal ve yapay hidrografik elemanlardır.
Koruma Altına
Tablo 2.2: İkinci Grup Veri Setleri
TANIMI AÇIKLAMA
Yükseklik Sayısal yükseklik modelleri (kara, buzul ve okyanus yüzeyi), topografik yükseklikler, deniz derinlik değerleri (batimetri) ve kıyılardır. Adres Verileri Mülklerin cobilgileri içeren adres tanımlayıcı bilgilerdir. ğrafi konumları ile cadde adı, bina numarası ve posta kodu vb.
Kadastral
Parseller Sahibinin özel yasal durumu ile birlikte kadastro sınırları ile tanımlanmış alanlardır. Arazi Örtüsü Yer yüzeyinin fiziksel ve biyolojik örtüsü, yapay örtü, tarım alanları, ormanlar, yarı doğal alanlar, sulak alanlar ve su kitleleridir.
Orto-Görüntüler Uydular veya uçaklardan alınmış yer yüzeyinin koordinatlandırılmış görüntü verileridir. Tablo 2.3: Üçüncü Grup Veri Setleri
TANIMI AÇIKLAMA
İstatistik Veriler Nüfus sayımı ve diğer istatistiki bilgilerdir. Binalar Binaların coğrafi konumlarıdır.
Toprak Uygun ana eğim ve su tutma kapasitesine sahip toprağın; derinlik, sertlik, yapısı, organik madde içeriği, taşlık durumuna göre sınıflandırılmasıdır. Jeoloji Yer kabuğunun bileşimi ve yapısına göre karakteri, kayalık durumu ve yer şekilleridir. Arazi Kullanımı Mevcut ve gelecekteki fonksiyonel boyutu veya sosyo-ekonomik amacıdır (örneğin, yerleşme, endüstriyel, ticari, tarım, orman, dinlenme alanları).
İnsan Sağlığı ve Güvenliği
Kaliteli bir çevre açısından, doğrudan (salgın hastalığın yayılması, çevresel stresin sağlığa etkisi, hava kirliliği, kimyasal atıklar, ozon tabakasının delinmesi, gürültü vb.) veya dolaylı (yiyecek, genetiği değiştirilmiş organizmalar, stres vb.)olarak bağlantılı hastalıkların oluşumunun coğrafi dağılımı bilgileridir.
Kamu Hizmetleri Tesisleri ve Çevre İzleme Faaliyetleri
Kamu hizmeti yerleri, hastaneler ve tıbbi tedavi merkezleri, okullar vb. kanalizasyon, atık tesisleri, enerji tesisleri, kamu için veya kamu tarafından işletilen çevre izleme tesisleridir.
Üretim ve Endüstri Tesisleri Endüstriyel üretim bölgeleri, su arıtma tesisleri, madencilik bölgeleri ve depolama sahalarıdır. Tarım ve Su Ürünleri Tesisleri Zirai aletler ve üretim tesisleridir (sulama sistemleri, seralar, ahırlar). Nüfus Dağılımı (Demografi) Nüfusun coğrafi dağılımı (grid, bölge, idari birim veya diğer tahlil edilebilir birim bazında) bilgilerdir.
Tablo 2.3: Üçüncü Grup Veri Setleri (Devamı)
TANIMI AÇIKLAMA
Sınırlandırılan/Düzenlenen/Yönetilen Alanlar ve Raporlama
Avrupa, ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde bildirimi yapılan; belirli amaçlara düzenlenen ve kullanılan alanlar; çöp dökme yerleri, içme suyu kaynakları civarındaki sınırlı alanlar, nitrata hassas bölgeler, deniz ve büyük iç sulardaki düzenli su yolları, gürültü sınırlama alanları, petrol ve maden arama iznine sahip alanlar, nehirlerin havzaları ve kıyı yönetim bölgeleri.
Doğal Risk Bölgeleri
Sel, toprak kaymaları, çığ, orman yangınları, depremler, volkanik patlamalar gibi doğal afetlere hassas bölgelerdir (toplumu ciddi olarak etkileme potansiyeline sahip, konumu, şiddeti ve oluş sıklığı açısından tüm atmosferik, hidrolojik, sismik, volkanik ve çok hızlı yayılan etkiler).
Atmosferik Şartlar Atmosferin fiziksel durumu, ölçmelere, modellere veya bunların birleşimine dayalı olarak ölçü alınan noktalardır.
Coğrafi Meteorolojik Bilgiler Hava durumları ve ölçü değerleri; yağış, sıcaklık, buharlaşma, rüzgar hızı ve yönü bilgileridir. Coğrafi Oşinografik Bilgiler Okyanusların fiziksel durumu (akıntılar, tuzluluk, dalga yüksekliği vb.) ile ilgili verilerdir. Deniz Bölgeleri Denizlerin ve tuzlu su kitlelerinin fiziksel durumu ile ilgili verilerdir. Bio-Coğrafi Bölgeler Ortak özellikteki homojen ekolojik nitelikteki bölgelerdir.
Habitat
Özel ekolojik niteliğe sahip ve küçük canlıların yaşamasını destekleyici özellikteki coğrafi bölgeler; coğrafi, organizmaların yaşamasına uygun olan ve olmayan özellikte tamamıyla doğal veya yarı doğal kara ve deniz alanları; kırsal bölgeler, çalılar, dereler vb. alanlardır.
Hayvan ve Bitki Türlerinin Dağılımı Bitki ve hayvan türlerinin coğrafi dağılımı (grid, bölge, idari birim veya diğer tahlil edilebilir birimde) bilgileridir.
ç. Ağ servisleri:
Metaveri ve coğrafi veri setlerine ulaşım için veri yükleme (upload) servisleri üye ülkeler tarafından kurulacaktır. Bu hizmetler kamu hizmetlerine açık olacak, ayrıca üçüncü şahısların talebi halinde, kendi verilerinin yüklemeye uygun nitelikte olması durumunda bunlara da açık olacaktır. Yine bu ülkeler, coğrafi veri setleri ve hizmetleri için internet veya herhangi bir iletişim altyapısı vasıtasıyla; coğrafi veri ve hizmetlerini bulma ve metaverilerini görüntüleme, verileri görüntüleme, büyütme-küçültme-kaydırma, lejand gösterimi, verileri indirme (download), verilerin dönüşümü, coğrafi veri bildirim hizmetleri gibi hususları gerçekleştirecek bir ağ
oluşturacak ve işletecektir. Ancak belirtilen hususları etkileyen durumlarda, coğrafi verilere ulaşmada bazı sınırlamalar koyulabilecektir. Örneğin, yasal olarak gizliliği belirlenmiş olan kamu faaliyetlerinde, uluslararası ilişkiler, kamu güvenliği ve ulusal savunma, mahkemelerde yargılama ve soruşturma işlemlerinde, ulusal/AB yasaları ile düzenlenmiş ve ekonomik yararı korumak için gizliliği olan ticari ve endüstriyel bilgilerde, yine ulusal/AB yasaları ile güvence altına alınmış ve ilgili kişi tarafından açıklanması istenmeyen bilgilerde, çevrenin korunması amacıyla soyu azalan türlerin bulunduğu bölgelerde sınırlamalar getirilmiştir.
Birliğin Geo-portal’ı kurularak, üye ülkelerin bu portal veya kendi ulaşım adresleri vasıtası ile belirtilen hizmetlere ulaşılması sağlanacaktır.
d. Veri Paylaşımı ve Kullanımı:
Coğrafi veri setleri ve hizmetlerinin kamu idareleri arasında paylaşımı için gerekli tedbirler alınacaktır. Bu tedbirler, üye ülkelerin kamu otoritelerinin, Birliğin kurumları ve organlarının toplum yararı için çevre üzerinde doğrudan ve dolaylı etkisi olan söz konusu bilgi ve hizmetlere ulaşımını kapsar.
e. Koordinasyon ve Tamamlayıcı Tedbirler:
Üye ülkeler, kullanıcılar, üreticiler, hizmet sağlayıcılar vb. nin koordinasyonu ve katkılarının sağlanması için uygun yapı ve mekanizmaları oluşturacaklardır. Bu katkı kullanıcı ihtiyaçlarının belirlenmesi, mevcut duruma ilişkin bilginin sağlanması, bu yönergenin uygulanmasına ilişkin geri beslemelerin sağlanmasını içermektedir. Üye ülkeler, bu yönerge ile ilgili olarak sorumlu bir kamu otoritesi atayacaktır.
2004 yılında EuroGeographics stratejilerini yeniden gözden geçirmiş ve şu başlıklar altında toplamıştır.
• EuroSpec, INSPIRE yönergelerine uyarak, tüm üyelerin süreklilik arz eden verilerini toplamak ve sunmak, bununla beraber ESDI’nin temellerini oluşturmak,
• Üyeler için, veri setleri arasında sürekli erişimi mümkün kılan uygun bir yapı sağlamak,
• Kalite politikasını, veri seti kalite yönetimi için genel bir çalışma alanında tanımlamak,
• Ayrıca bu programla üretim, üretimi sürdürme, dağıtım ve referans veri kullanımı ile ilgili harcamalarını azaltmak.
EuroSpec, Avrupa’ya ait harmonize edilmiş, erişimi ve birleştirilmesi kolay ve yüksek kalitede veri isteği üzerine oluşturulmuştur. Bu veri, ülkeler için iyi bir yönetim ve devlet hizmetlerinin geliştirilmesi için büyük önem arz etmektedir. Bunun gibi projeler, kullanıcıların isteklerini belirler, pazarı analiz eder, dokümanları saptar ve harmonize edilmiş referans veriler ile bir ön model oluşturur. Böylece her proje EuroGeographics sorumluluğunda oluşturulan global veri modeline, üyelik sisteminin oluşmasına ve sistem yapısına katkıda bulunmaktadır.
Referans veri modelinin geliştirilmesi ile verinin sürekliliği ve dağıtımı belli bir ekonomik ölçekte başarılmıştır. Verinin maksimum tekrar kullanımı, veri denetim ve ardından da veri sürekliliğini sağlamak için gerçekçi bir hedef olmaktadır. Böylece üreticiler için harcamalar minimize edilmektedir.
Tüm EuroSpec projelerinde veri setleri için kalite modelleri belirlenmekte ve uzman bir grup tarafından kalite uygulama planı yönetilmektedir. Kalite politikası ve uygulama planı ISO 9000, ISO19100 gibi uluslararası standartları kullanmaktadır. Ulusal veri deposu ve esas referans bilgi kaynağı 1:10.000 ölçekli haritaya ait ayrıntılı bilgiye eşdeğer veridir. Sonuç olarak ise bu ölçek EuroSpec programının hassasiyet derecesini göstermektedir. İleriki zamanlarda bu temel bilgiler daha hassas belirlenerek hidrografya, ulaşım, yerleşim yerleri gibi bazı ortak topografik detayları ve bazen de kadastral sınırlar, sayısal yükseklik modelleri gibi farklı ve açıklayıcı detayları içerecektir.
Bahsedilen bu temel referans bilgi dışında birçok referans bilgi kavramı program kapsamında tanımlanmıştır. Bunlar; ortak referans bilgi, uygulama bilgisi, türetilmiş referans bilgisi ya da düşük çözünürlüklü bilgi ve son olarak EuroSpec referans bilgisidir.
Referans bilgilerin alt gruplarından biri olan ortak referans bilgisi tüm detaylı referans bilgilerini ve kullanıcı tarafından çabuk algılanan tüm topografik objelerle gerçek dünya detaylarını (okul, hastane, istasyon, ulaşım ağı, su ile ilgili detaylar, sınırlar, mülkiyetler vb.) kapsamaktadır.
Uygulama bilgisi, daha çok kullanıcı tarafından toplanmaktadır. Belirli bir amaç için kullanılan bu bilgiler genellikle birkaç referans bilgiden oluşabilir. Örneğin trafik akışı için yol bilgisine, adres bilgileri için ölüm ve doğum bilgilerine ihtiyaç vardır. Düşük çözünürlüklü bilgi, 1:250.000 ölçek hassasiyetinde toplanmış veya daha az maliyetle temel ya da ortak referans bilginin genelleştirilmesi ile elde edilmekte ve küçük ölçekli sunumlar için kullanılmaktadır.
ETRS89 referans koordinat sisteminde tanımlanan EuroSpec bilgisi ulusal referans bilgilerden türetilmiş ve genel bir dokümana dönüştürülmüştür ki bu, veri servisi veya veri tabanı olarak ulusal platformda kullanılabilmektedir.
EuroSpec, INSPIRE yönergelerine göre, Avrupa‘da kesintisiz veri kullanımını ve derlemesini geliştirerek aynı verinin sürekli üretimini azaltma politikasını izlemiş ve bu politika ile bilgi kalitesi ve etkinliği artmıştır.
Konumsal bilginin bu amaç doğrultusunda üstlendiği önemli bir rol daha vardır ki o da, bu bilginin çeşitli disiplinler tarafından ve yine çeşitli amaçlar için kullanılmasıdır.
Kullanılacak olan ve bu projenin alt yapısını oluşturan referans konumsal bilgi ile; Avrupa’ya ait kesintisiz bir referans bilgi kavramının oluşması amaçlanmış ve böylece küçük ölçekli bazı projelerin oluşumuna ve tamamlanmasına zemin hazırlanmıştır. Yine bu projelerden çıkan ürünlerin kullanımının artması için ve verilerde bir standardın yakalanabilmesi için veri ve ürün hakkında bir doküman hazırlanmıştır. Bu hazırlıklar sırasında DIGEST (Digital Geographic Information Exchange Standart) standartları ile FACC (Feature and Attribute Coding Catalogue) katalogundan yararlanılmıştır. Ayrıca EuroSpec’in yarattığı ortak çalışma alanı içinde veriye ulaşma maliyeti de düşmüş, veri ulaşımını ve dağıtımını sağlayan servisler kurulmuştur.
EG tarafından, EuroSpec programı çerçevesinde yapılan projeler iki başlık altında toplanabilir (http://www.eurogeographics.org). Bunlar,
1) Gelişmekte olan projeler
a. EuroRoadS: Avrupa’ya ait standartlaştırılmış, süreklilik arz eden, güncel ve kaliteli bir sayısal yol veri tabanı oluşturma projesidir.
b. RISE: Avrupa referans bilgi dokümanının oluşumunu hedefleyen EuroSpec altında çekirdek bir projedir.
c. EuroGeoNames: Avrupa için birden fazla dilde coğrafi isim veri ağını bulunduran bir projedir.
d. EuroBoundaries: Avrupa kesin ulusal sınırların tanımlandığı bir projedir.
e. Pricing & Licensing: EuroGeographics’in tüm üyelerinin katıldığı ve ortak veri politikası rehberliğinde uygulamaya konulan bir projedir.
f. Cadastre & Land Registry
2) Gerçekleştirilen ve sürdürülen projeler
a. EuroMapFinder: Bu proje ile metaveri portalı oluşturulması amaçlanmıştır.
b. EuroRegionalMap: Avrupa’yı kapsayan 1:250.000 ölçekli topografik veri tabanı oluşturulması amaçlanmıştır.
c. EuroGlobalMap: Tüm Avrupa’yı kapsayan 1:1.000.000 ölçekli topografik veri tabanının oluşumunu ve Avrupa’nın 1:1.000.000 ölçeğinde çeşitli temaları içeren sayısal bir haritasının üretilmesini hedefleyen bir projedir.
d. SABE: 1:100.000 ile 1:1.000.000 ölçekli Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile 10 Avrupa ülkesinin derlenmiş idari veri tabanlarını kapsayan bir projedir.
EuroGlobalMap projesinin yürütülmesinden ve yönetilmesinden, Finlandiya Harita Dairesi (NLS Finland–National Land Survey) sorumludur. Bu sorumluluk, EuroGeographics organizasyonu altında bir yönetim kurulu oluşturularak gerçekleştirilmektedir.
Proje sonucunda oluşacak Sayısal Avrupa Haritası, EuroGeographics kuruluşunca tüm dünyaya ticari bir ürün şeklinde pazarlanacaktır. Bu ürün içerisinde 6 tema ve bu temaların içerdiği toplam 22 katman yer almaktadır. Veriler, coğrafik koordinatlarda, ülkelere ait klasörlerde kullanıcılara sunulmaktadır. Veri ölçeği 1:1.000.000 olarak belirlenmiştir. Ülkelere ait veriler, kenarlaşmış durumdadır ve bu nedenle
EuroGlobalMap veri seti tüm Avrupa için kesintisiz bir yapıdadır. Verilere ait tema isimleri; • İdari Bölümleme (BND), • Hidrografya (HYDRO), • Ulaşım (TRANS), • Yerleşim (POP), • Yükseklik (ELEV),
• Yazılar (NAME) şeklindedir.
Altı tema altında toplanan EGM detayları ilk olarak 12 adet ArcInfo Coverage yapısında katmanlarla birlikte ilgili öznitelik tablolarına ayrılmıştır. Daha sonra katmanlar coverage yapısından geodatabase yapısına dönüştürülerek katman sayısı 12’den 22’ye çıkarılmıştır. Bu katmanlar ve açıklamaları Tablo 2.4’de verilmektedir.
Tablo 2.4: Tema ve detay sınıfları tablosu TEMA İSMİ TEMA KISALTMASI DETAY SINIFLARI
(Katman) AÇIKLAMA
POLBNDL İçizgi detay olarak içerir. lgili ülkeye ait idari bölümleri İdari
Bölümleme BND POLBNDA İlgili ülkeye ait idari bölümleri alan detay olarak içerir.
COASTL Kıyı şeridini çizgi detay olarak içerir . COASTA Kıyı şeridini alan detay olarak içerir . ISLANDA Adaları alan detay olarak içerir. SEAA Denizleri alan detay olarak içerir. LAKERESA Gölleri alan detay olarak içerir. SPRINGC Su kaynaklarını nokta detay olarak içerir. WATRCRSL Nehirleri çizgi detay olarak içerir. WATRCRSA Nehirleri alan detay olarak içerir. DAML Baraj ve setleri çizgi detay olarak içerir. Hidrografya HYDRO
Tablo 2.4: Tema ve detay sınıfları tablosu (Devamı) TEMA İSMİ TEMA KISALTMASI DETAY SINIFLARI
(Katman) AÇIKLAMA
RAILRDL Demiryollarını çizgi detay olarak içerir. ROADL Karayollarını çizgi detay olarak içerir. FERRYL Feribot hatlarını çizgi detay olarak içerir. EXITC Giriş-çıkış noktalarını nokta detay olarak içerir. RAILRDC Demiryolu istasyonlarını nokta detay olarak içerir.
Ulaşım TRANS
AIRFLDP Havaalanlarını nokta detay olarak içerir. BUILDUPP Yerleşim yerlerini nokta detay olarak içerir. Yerleşim POP
BUILDUPA Yerleşim yerlerini alan detay olarak içerir. Yükseklik ELEV ELEVP Yükseklik noktalarını nokta detay olarak içerir. Yazılar NAME NAMET Nokta detaylar ile yazı detayı tablolarını içerir. EuroGlobalMap projesi içerisinde üç çeşit katılım imkânı vardır. Bunlar:
• Sadece veri sunucusu olarak • Bölge koordinatörü olarak • Alt bölge koordinatörü olarak
Her alt bölge koordinatörü, bir üstünde yer alan bölge koordinatörü ile uyum içerisinde ve onun yönetiminde çalışmak durumundadır. Özellikle, verilerin kenarlaştırılması işlemlerinde, bölge koordinatörlerinin yüklerinin artacağı bir gerçektir. Projede dokuz ülke, Bölge Koordinatörü ve Alt Bölge Koordinatörü olarak yer almaktadır. Projeye, Bölge Koordinatörü ya da Alt Bölge Koordinatörü şeklinde katılan ülkeler aşağıdadır.
Finlandiya : Proje Koordinatörü Almanya : Bölge Koordinatörü Fransa : Bölge Koordinatörü İrlanda : Bölge Koordinatörü Polonya : Bölge Koordinatörü İspanya : Alt Bölge Koordinatörü
Estonya : Alt Bölge Koordinatörü Türkiye : Alt Bölge Koordinatörü Yunanistan : Alt Bölge Koordinatörü
Şu an itibariyle, 36 Avrupa ülkesi EuroGlobalMap içerisinde yer almaktadır. Projede ülkeler, Veri Sunucusu, Alt Bölge Koordinatörü ve Bölge Koordinatörü olarak gruplara ayrılmışlardır. Türkiye, Yunanistan ile birlikte, Finlandiya’nın altında Alt Bölge Koordinatörü olarak görev almıştır.
EuroGeographics kurumu tarafından proje şu açılardan önemli olarak görülmektedir: • Proje ile kurum, ülkeler arasında ortak çalışmayı sağlayacak bir yapıda
olduğunu göstermek istemektedir.
• Kurum Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliğine kendini ispat etmek istemektedir.
• Proje ticari açıdan büyük önem taşımaktadır.
• Projenin altyapısı çok sağlam olarak hazırlanmıştır (Veri toplama standartları, veri özellikleri, ülkeler arasında işbirliği esasları, verinin üretilmesi ve pazarlanması, teknik ve idari konularda gösterilen etkili yaklaşım, son derece hızlı karar alma ve bunu üyelere duyurma vb.).
• Proje ile Avrupa Kıtasının resmi 1:1.000.000 ölçekli haritası hazırlanmaktadır. Bu projenin sonucunda kullanıcıların eline, ticari firmaların ürettiklerinden farklı olarak, ilk defa ulusal harita dairelerinin kendi ülkeleri için ürettiği ve onayladığı birleştirilmiş Avrupa verisi geçecektir.
EuroGlobalMap projesi ile amaçlanan Avrupa’nın 1:1.000.000 ölçeğinde, kesintisiz sayısal haritasının üretilmesidir. Veri standardı DIGEST, metaveri standardı ise ISO19115 ile paralellik göstermektedir. Verilerin güncellenmesi ortalama iki yıl ara ile yapılmaktadır.
2.2. EGM Veri Tabanının Oluşturulması ve Verilerin Toplanması
2.2.1. Verilerin Kapsama Alanı
BND katmanı, EGM verisi içerisinde bulunan ülkelere ait idari sınırları tanımlar. Katılımcı ülkelerin tüm verileri bu alan içindedir. Yine de bazı istisnalar söz konusudur. Bunlar;
• Uluslararası sınırları kıyı şeridi ile birleşen ülkelerin suyun çekildiği sırada oluşan kıyı şeridi verisini de toplaması gerekmektedir.
• İdari alanlar dışında kalan deniz isimleri gibi NAME katmanı içinde bulunması gereken isimler ile TRANS katmanı içinde bulunan feribot hatlarının toplanması gerekmektedir.
Genel amaç, EGM verisinin katılımcı ülkelerin tüm verisini kapsamasıdır. Bu ülkelerden yüzölçümü büyük olanlar (Rusya gibi) EGM veri tabanının içereceği gerçek alana karar vermelidirler. Bu alanda ulusal idari alanların bulunduğu idari sınırların olması gerekmektedir.
Katılımcı ülkelerden bazılarının ise denizaşırı bölgeleri bulunmaktadır (Norveç, Danimarka, Hollanda, Fransa, İspanya, Portekiz). Bu alanların ya da adaların EGM alanına dahil edilip edilmeyeceğine karar verilmiştir. Amaçlanan en azından aşağıda belirtilen (Tablo 2.5) enlem ve boylamlar arasında tüm coğrafik alanın gösterilmesidir.
Tablo 2.5 EGM verisi kapsam alanı
ENLEM/BOYLAM (Derece) BÖLGE
Minimum Boylam: -30 Asor Adaları
Maksimum Boylam: +70 Rusya, Novaya Zemlya
Minimum Enlem: +27 Kanarya Adaları
Maksimum Enlem: +82 Rusya, Novaya Fransa
EuroGeographics organizasyonuna dahil olmayan küçük ülkeler (Andora, Liechtenstein, Monako, San Marino, Vatikan) eğer uygun veriye sahiplerse bu ülkelerin verileri de dahil edilir. Eğer bir ülke başka bir ülke içerisine konumlanmış ise (San Marino gibi) çevresinde bulunan ülke veri toplama için sorumlu olur. İki komşu arasında konumlanmış ise (Andora gibi), bölge koordinatörleri ya da alt bölge koordinatörleri veri toplama için sorumludur.
2.2.2. Verilerin Toplanması
EGM projesi süresince Ulusal Haritacılık Kurumları (UHK) kendi bölgelerine ait veri üretiminden sorumludur. Ama eğer uygun veri kaynağı sağlamakta sıkıntı var ise diğer UHK ile işbirliği yapılabilmektedir.
Her UHK ulusal küçük ölçekli (1:1.000.000) veri tabanı ve ulusal veri toplama araçlarını EGM projesinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanmaktadır. Toplanan
bu ulusal veriler, EGM öznitelik değerleri eklenerek standartlaştırılmıştır. EGM yönergesinde, öznitelik verileri EGM veri tabanı içerisinde mutlaka bulunması gereken zorunlu detaylar, bulunması zorunlu olmayan seçmeli detaylar ve koşula bağlı detaylar olarak üçe ayrılmıştır. Bu detaylara ait öznitelik değerleri ve açıklamaları Tablo B.1’de gösterilmiştir.. Eğer öznitelik değeri mevcut değil ise; bunun için özel kodlar kullanılmaktadır (Boş, Tanımsız, Eklenmemiş gibi). Bu detaylar temalar içinde sırası geldikçe açıklanacaktır.
2.2.3. Eksik Öznitelik Verilerinin Kullanımı
Veri dağıtıcılarının eksik olan öznitelik verilerini belirtmeleri, sonuç olarak oluşan veri tabanının doğru kullanımı için çok önemlidir. Bu eksik değerler şu şekildedir:
• Bilinmiyor (Unknown) değeri: Veri üreticisi tarafından mevcut değeri bilinmeyen detaylar için kullanılır.
• Uygulanamaz (Not_applicable) değeri: Detaya ait mevcut olmayan özniteliklerin eksikliklerinde kullanılır (Detayın ikinci bir dilde tanımı gibi). • Çoğaltılmamış (Unpopulated) değeri: Öznitelik değeri tamamen eksik ise ya
da bir açıklamaya dayanarak veri eksikliği belirtilmiş ise (örneğin alanı 10km2 den küçük göl isimleri gösterilmemiştir gibi) kullanılır.
• Boş (Null/No) değeri: Bir detay için değeri anlamlı, diğer detay için anlamsız olan detaylarda (örneğin alan şeklinde nehirler için yükseklik değeri anlamsızken, göl için anlamlıdır) kullanılır.
2.2.4. Veri Transferi
Veri toplama işlemini organize etmek için bazı araçlar (ArcInfo, Intergraph, Mapinfo vb.) kullanılabilir. Asıl mesele, verileri ArcInfo sistemi içerisine transfer edecek metodu bulmaktadır. Çünkü sonuç işlemler (birleştirme) ArcInfo&ArcGIS ortamında yapılmaktadır.
Ulusal veri setleri, bölgesel koordinatörlerin öngördüğü aşağıdaki formatlardan birinde olabilir.
• ArcInfo Export dosyası, • ESRI Shape,
• Mapinfo MID/MIF dosyaları.
2.3. Veri Tabanının Genel Yapısı
2.3.1. Ölçek ve Genelleştirme Seviyesi
Bir işlem olarak genelleştirme, ölçek tanımlamalarına göre, bazı coğrafi verilere ya da coğrafi verilerin grafik gösterimlerine uygulanan işlemler olarak kabul edilebilir. Başka bir ifade ile genelleştirme; ayrıntılı, büyük ölçekli mekansal veri setinden, semantik ve geometrik dönüşümlerle istenen özelliklere uygun, sayısal ya da işaretsel olarak kodlanmış, daha az ayrıntıya sahip küçük ölçekli bir veri seti türetme işlemi olarak tanımlanabilir. CBS ortamında genelleştirme üç aşamalı olarak ele alınır (Başaraner, 2000); nesne (detay) genelleştirme, model (veri tabanı) genelleştirme ve kartografik genelleştirme.
Nesne genelleştirme, veri toplama aşamasında gereksiz ayrıntıların seçilmesi, elenmesi ve indirgenmesidir. Model genelleştirme, birincil coğrafi veri tabanından daha düşük geometrik ve semantik çözünürlüğe sahip ikincil coğrafi veri tabanı elde edilirken yapılan genelleştirme işlemleridir. Kartografik genelleştirme ise; ölçek ve amaca bağlı olarak harita nesnelerinin önemlilerine vurgu yapıp diğerlerini azaltarak, aralarındaki mantıksal ve belirli ilişkileri koruyarak ve estetik kaliteyi sürdürerek ölçek küçültme işleminde bir haritadaki karmaşıklığı azaltmayı amaçlar (Başaraner ve Selçuk, 2005) .
EGM veri tabanı 1:1.000.000 ölçeği için tasarlanmıştır. Bu da veri içeriğinde; haritada 1 cm’in 10 km’lik bir uzunluğa karşılık geldiği anlamına gelmektedir. Detaylar veritabanı içerisinde genelleştirilmiş olarak alan ya da çizgi şeklinde kaydedilir. Ayrıntılar; detay seçerek, çizgi sadeleştirerek, alanları birleştirerek, öteleme veya sınıflama yaparak azaltılır. Ya da abartma yaparak vurgulanmak istenir. Örneğin yakın paralel çizgiler arasındaki ortalama uzaklık 200-500 m den fazla ise, bir miktar uzağa çekerek bunları ayırmak kartografik sunum için iyi olacaktır. Detaylar eğer birbirinden ayrılırsa katman içindeki ve katmanlar arasındaki topoloji kurulmalı ve yapılan bu değişiklik konumsal doğruluk limitlerini geçmemelidir.
2.3.2. Koordinat Sistemi ve Jeodezik Datum
Koordinat sistemi ondalıklı derecelerin (enlem ve boylam) kullanıldığı coğrafi koordinat sistemidir. Ekvatorun kuzeyinde bulunan enlemler pozitif, güneyinde bulunanlar ise negatif değerler almaktadır. Değer aralığı +90 (kuzey kutbu) ile -90 (güney kutbu) arasındadır. Greenwich’in doğusunda kalan boylamlar pozitif, batısında kalanlar negatif değerler alır. Değer aralığı -180 ile +180 arasında değişmektedir.
Yatay datum EGM için ETRS89 (EUREF89) dur. 1:1.000.000 ölçekli harita için aslında WGS84, ITRF94 ve ETRS89 koordinat sistemleri arasındaki fark ihmal edilebilir düzeydedir. ETRS89 koordinat sistemine ilişkin elipsoid ise GRS80 dir.
2.3.3. Düşey Datum
Bazı detaylara ait yükseklik ve derinlik değeri vardır. EGM için düşey datum, European Vertical Reference System (EVRS) dir. Eğer ulusal düşey datum ile EVRS arasında dönüşüm mümkün değil ise ortalama deniz seviyesi referans alınır. Yükseklik verileri metre olarak kaydedilir.
2.3.4. Konumsal Doğruluk
Konumsal doğruluk bir detayın koordinatlarının gerçek dünya ile ne kadar uyumlu olduğunu gösteren bir özelliktir. Doğruluk seviyesi aşağıdaki süreçlere dayanmaktadır.
• Kaynak verilerin konumsal doğruluğu, • Veri dönüşümü sırasında oluşan hatalar, • Veri düzenleme sırasında oluşan hatalar.
Önerilen, yatay doğruluğun 2000m içerisinde olmasıdır.
2.3.5. Koordinat Hassasiyeti ve Toleransı
Koordinat hassasiyeti, koordinat değerlerinin matematiksel doğruluğunu gösterir. EGM verilerinde her bir koordinat, 7 haneli ondalıklı derece cinsinden toplanır. Tolerans, verinin çözünürlüğüne tesir eder ve verinin işlenmesi sürecinde kullanılır. Bazı tolerans değerleri şu şekildedir:
• Verteksler ve nokta detaylar arasındaki minimum mesafe 20 m. olmalıdır. • Tüm çizgi detaylara ait düğüm noktaları arasındaki minimum mesafe 5m.
olmalıdır.
• Kabul edilebilir minimum alan ya da minimum çizgi uzunluğu tanımlanmamıştır, fakat doğruluk ve hassasiyetler göz önünde tutulmalıdır.
2.3.6. Detay ve Öznitelik Kodlama Yapısı
Detay ve öznitelik kodlama yapısı Digital Geographic Information Exchange Standart (DIGEST), Feature and Attribute Coding Catalogue (FACC) ve bunlarla beraber ISOTC 221/19126 Geographic Information-Profile-FACC Data Dictionary standartlarına dayanmaktadır.
FACC katalogunda her bir detay 5 karakterli bir kod ile ayrı ayrı belirtilmiştir (ör AB123). İlk karakter detay kategorisi ile ilgili olup A’dan Z’ye kadar tüm alfabetik değerleri alabilir. Şu anda geçerli olan 10 adet detay kategorisi bulunmaktadır. Bunlardan EGM’de geçerli olanlar aşağıda verilmiştir.
A Kültürel (Culture)
B Hidrografya (Hydrography) C Hipsografya (Hypsography) F Sınırlar (Demarcation)
G Havacılık Bilgileri (Aeronautical Information) Z Genel (General)
Her bir ana kategori alt kategorilere bölünmüştür. Bu da ikinci karakter tarafından tayin edilir ve yine A dan Z ye kadar herhangi bir alfabetik değer alabilir.
Diğer üçüncü, dördüncü ve beşinci karakterler ise 000 ile 999 değer aralığındadır. Bu değer ise tek bir detayı tanımlar. Örneğin AP030 karayolu detayını gösteren koddur.
2.3.7. Verilerin Düzenlenmesi
EGM verisi 6 ana temaya ayrılmıştır ve detaylar mantıksal bir biçimde birbiri ile ilişkide olanlar aynı temaya ait olacak şekilde düzenlenmiştir. Örneğin göller, dereler ve buzullar HYDRO ana temasına dahil edilmiştir.
Veri yönetimini kolaylaştırmak için veri bölümlere ayrılmıştır. Temel bölüm ülke olarak düşünülmüştür. Küçük ülkeler komşu ülkeler ile birleştirilmiştir. Denizlere gelen bölümlendirmeler, enlem ve boylam değerleri göz önüne alınarak yapılmıştır. Bölümler içerisinde ya da arasında veri bindirme yapılmamıştır.
2.3.8. Teorik Veri Modeli
EGM vektör veri modeli DIGEST vektör veri modeline dayanmaktadır ve bu veri modeli coğrafi ilişkisel veri modeli tarafından desteklenmektedir. Detaylar yol, dere gibi gerçek coğrafi nesneler olabileceği gibi, feribot hatları gibi soyut nesneler de olabilir. Öznitelikler detaylara atanır. Detaylar nokta, çizgi, alan ya da yazı tipindedir. Bu detaylara ait konumsal bilgiler nokta, çizgi ve alan olarak adlandırılan bu elemanlarla tanımlanır. Bir detay çeşidi bu elemanlardan yalnızca birine sahiptir. Örneğin bir nokta detay sadece tek bir noktadan, bir çizgi detay tek bir kenardan, bir alan detay ise tek bir yüzeyden oluşmaktadır. Ancak çeşitli detaylar aynı elamanları paylaşabilir. Örneğin bir ada (tek alan detay), tamamen bir orman detayı ile (ya da başka bir alan detayla) kaplanmış olabilir ve ada ile bina aynı alanı paylaşabilir. Bu yüzden EGM veri modelinde, detaylar arasında çok yönlü bir ilişki bulunmaktadır.
2.3.9. Topoloji
Yazı detayı ise kartografik bir detaydır ve yazı bilgilerini içerir, topoloji kurulamaz.
2.3.10. EGM için Tanımlanan Topolojik Kurallar
Katman ya da temalar içerisinde bulunan topolojik elemanlar için bazı topoloji kuralları tanımlanmıştır.
• Aynı koordinat değerine sahip iki farklı nokta olamaz. • Aynı geometriye sahip iki ayrı çizgi olamaz.
• Bir nokta bir çizgiye sadece başlangıç ya da bitiş noktalarında dokunabilir. • Aynı katmanda bulunan hiçbir çizgi kendisi ya da başka bir çizgi ile kesişemez
ve üst üste gelemez.
• Aynı katmanda bulunan hiçbir alan üst üste gelemez. • Bir alan birçok nokta içerebilir.
Yukarıdaki kuralların bir sonucu olarak, topolojik elmanlar, herhangi bir detayın bileşeni olmaksızın ele alınabilmektedir.
EGM verisi ve CBS veri tabanı analizleri ile sunumu için düşünülmesi gereken ilişkiler, fonksiyonel, konumsal ve mantıksal ilişkilerin birer örneğidir. Bu ilişkiler tema içerisinde bir detay seviyesinde ya da temalar arasında olabilmektedir Ana temalara ait topolojik ilişkilerden idari bölümlere ait olanlar örnek olarak Tablo 2.6’de gösterilmiştir.
Topolojik ilişki, bir detaya nasıl başka bir fonksiyon, konumsal ya da mantıksal nitelik kazandırılacağı konusunu belirler. Aynı geometriyi paylaşma durumu (dere aynı zamanda bir sınırı temsil ediyorsa) veya birbirleri ile mantıksal olarak üst üste gelmemesi (su alan detayı ile yerleşim teri alan detayının üst üste gelmemesi gibi) durumu örnek olarak verilebilir.
EGM veritabanının kullanımının devamlılık gösterebilmesi ve ileri düzeyde konumsal analizlerin yapılabilmesi için hidrografya ve ulaşım ağlarının ayrı ayrı geometrik ve topolojik devamlılığının sağlanması gerekmektedir.
Tablo 2.6: İdari Bölümlere Ait Topolojik Kurallar
NO DETAY SINIFI TOPOLOJİK KURAL İDETAY SINIFI LİŞKİSİ OLAN AÇIKLAMA
1 Sınırlar birbirini kapsamalı İidari sınırı kapsamalıdır dari alanın dış çerçevesi 2 Sınırlar üst üste binmemeli İüst üste gelmemelidir dari alanlar birbirleri ile 3
POLBNDA
Sınırlar arasında boşluk olmamalı
İdari alanlar birbirine bitişik olmalı, aralarında boşluk olmamalıdır 4 Çizgiler kendi kendini kesmemeli
İdari sınırlar sadece kendi bitiş noktalarına değebilir, diğerleri ile üst üste gelmemelidir
5 Tekil başlangıç ve bitiş düğüm noktaları olmamalı
Bazı uluslar arası sınırlar dışında tüm idari sınır çizgileri diğer idari sınır çizgileri ile birleşmelidir 6
POLBNDL
Yalancı düğüm noktaları olmamalı
POLBNDL
Çizgi bitiş noktası her zaman birden fazla sınır çizgisi ile birleşmelidir
2.4. Detay Sınıflarına Ait Özniteliklerin Tanımlanması
2.4.1. İdari Bölümleme (BND)
İlgili alanlar arasında sınır çizgilerinin tanımıdır. Detay kodu FA000’dır. Genellikle 1:1.000.000 ya da 1:2.000.000 gibi küçük ölçekli veri tabanlarından yaralanılarak üretilmektedir. Bu temaya ait iki adet detay sınıfı bulunmaktadır. Bunlar POLBNDL ve POLBNDA’dır (Tablo 2.7).
Tablo 2.7: BND Temasına ait öznitelik bilgileri DETAY
SINIFI ÖZNİTELİK ADI ÖZNİTELİK TİPİ
ÖZNİTELİK DEĞERLERİ
(DOMAİN) AÇIKLAMA
23 Uluslar arası sınırlar 26 Birinci derece sınırlar 30 İkinci derece sınırlar 31 Üçüncü derece sınırlar 111 Dördüncü derece sınırlar
USE Tam sayı
984 Üsttekilerden farklı idari birimler için düşünülmüş çizgiler 1 Belirli 2 Belirsiz 3 Tartışmalı POLBNDL BST Tam sayı -32768 Boş
0 Bilinmiyor (sadece tartışmalı bölgeler için)
1 Anakara
3
Ada ya da bir memleketin başka bir devlette
bulunan küçük toprak parçası
4 Bir ülke üzerinde birkaç devletin ortak hakimiyeti
TAA Tam sayı
7 Sadece deniz sınırı SHN0 SHN1 SHN2 SHN3 POLBNDA SHN4
Metin XXYY000 (örnek)
ISO 3166 Ulusal Kod ve yanına 7 haneyi
tamamlayacak kadar 0 eklenir.
2.4.2. Hidrografya (HYDRO)
HYDRO teması, birbirleri arasında bulunan semantik ilişkilere ve detay tiplerine göre bazı özel detay sınıflarına ayrılmış ve farklı isimler verilmiştir. Bunlar COASTL, COASTA, ISLANDA, SEAA, LAKERESA, SPRINGP, SPRINGC, WATRCRSL, WATRCRSA, DAML, LANDICEA’dır (Tablo 2.8).
Tablo 2.8: HYDRO Temasına ait öznitelik bilgileri DETAY
SINIFI ÖZNİTELİK ADI ÖZNİTELİK TİPİ
ÖZNİTELİK DEĞERLERİ (DOMAİN) AÇIKLAMA UNK Bilinmiyor N_A Eklenmemiş NAMN1 Metin N_P Çoğaltılmamış UNK Bilinmiyor N_A Eklenmemiş NAMN2 Metin N_P Çoğaltılmamış UNK Bilinmiyor N_A Eklenmemiş NAMA1 Metin N_P Çoğaltılmamış UNK Bilinmiyor N_A Eklenmemiş NAMA2 Metin N_P Çoğaltılmamış
NLN1 Metin N_A Eklenmemiş
COASTA, ISLANDA, LAKERESA, WATRCRSL, WATRCRSA, LANDICEA
NLN2 Metin N_A Eklenmemiş
0 Bilinmiyor
6 Sürekli olmayan
8 Sürekli
HYC Tam sayı
998 Eklenmemiş
N_A Eklenmemiş
NHI Metin N_P Çoğaltılmamış
-29999 Eklenmemiş LAKERESA
ZV2 Tam sayı -29997 Çoğaltılmamış
0 Bilinmiyor
1 Fışkıran sıcak su kaynağı
2 Sıcak su kaynağı
3 Volkanik krater
SPRINGP SWT Tam sayı
999 Diğerleri
0 Bilinmiyor
1 Fışkıran sıcak su kaynağı
2 Sıcak su kaynağı
3 Volkanik krater
SPRINGC SWT Tam sayı
Tablo 2.8: HYDRO Temasına ait öznitelik bilgileri (Devamı) DETAY
SINIFI ÖZNİTELİK ADI ÖZNİTELİK TİPİ
ÖZNİTELİK DEĞERLERİ
(DOMAİN) AÇIKLAMA
0 Bilinmiyor
3 Kuru
6 Ara sıra kuru
8 Sürekli sulu
HYC Tam sayı
997 Çoğaltılmamış
0 Bilinmiyor
8 Yer üstünde
25 Köprü üstü kanallar için
40 Yeraltında
984 Hayali sulak alan çizgileri
LOC Tam sayı
997 Çoğaltılmamış
0 Bilinmiyor
4 İnsan yapımı
5 Doğal
HOC Tam sayı
997 Çoğaltılmamış
0 Bilinmiyor
5 Yapım aşamasında
WATRCRSL, WATRCRSA
EXS Tam sayı
724 Kullanımda
2.4.3 Ulaşım (TRANS)
TRANS teması içerisinde bulunan çizgi detaylar birbirlerine düğüm noktaları ile bağlıdır. Aralarında çizgi-nokta topolojisi bulunmaktadır. RAILRDL, ROADL, FERRYL, EXITC, RAILRDC, AIRFLDP nokta ve çizgi detay sınıflarını (katmanları) barındırmaktadır (Tablo 2.9).
Tablo 2.9: TRANS Temasına ait öznitelik bilgileri DETAY
SINIFI ÖZNİTELİK ADI ÖZNİTELİK TİPİ
ÖZNİTELİK DEĞERLERİ (DOMAİN) AÇIKLAMA 0 Bilinmiyor 5 Yapılmakta 6 Kullanılmıyor
EXS Tam sayı
28 Kullanımda
0 Bilinmiyor
8 Yer üstünde
25 Uzunluğu 1 km olan köprü RAILRDL
LOC Tam sayı
Tablo 2.9: TRANS Temasına ait öznitelik bilgileri (Devamı) DETAY
SINIFI ÖZNİTELİK ADI ÖZNİTELİK TİPİ
ÖZNİTELİK DEĞERLERİ (DOMAİN) AÇIKLAMA 0 Bilinmiyor 1 Her zaman 2 Mevsimlik
RSU Tam sayı
997 Çoğaltılmamış
0 Bilinmiyor
2 Çift
FCO Tam sayı
3 Tek
0 Bilinmiyor
1 Yerden elektrikli
3 Üstten elektrikli
RRA Tam sayı
4 Elektriksiz
143 Örnek ray genişliği (cm) -29999 Bilinmiyor
-29997 Çoğaltılmamış
GAW Tam sayı
-29998 Tanımsız (tek raylar için)
0 Bilinmiyor 1 1435 mm den geniş 2 1435 mm den dar 3 Normal RAILRDL RGC Tam sayı
998 Tanımsız (tek raylar için)
0 Bilinmiyor
5 Yapılmakta
6 Kullanılmıyor
EXC Tam sayı
28 Kullanımda
0 Bilinmiyor
8 Yer üstünde
25 Uzunluğu 1 km olan köprü
LOC Tam sayı
40 Yeraltında
0 Bilinmiyor
1 Tüm yıl
2 Mevsimlik
RSU Tam sayı
997 Çoğaltılmamış 0 Bilinmiyor 14 Şehirlerarası yollar 15 Stabilize yollar 16 Otoyollar RTT Tam sayı 984 Patikalar 0 Bilinmiyor 1 Refüjlü ROADL
MED Tam sayı
