EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
UYGULAMALI SANATLAR ANABİLİM DALI GRAFİK EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
REKLAM AJANSLARINDAKİ SANAT YÖNETMENİNİN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ
VE
BİR TASLAK PROGRAM ÖNERİSİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Mehmet Emin KAHRAMAN
Ankara Haziran, 2012
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
UYGULAMALI SANATLAR ANABİLİM DALI GRAFİK EĞİTİMİ BİLİM DALI
REKLAM AJANSLARINDAKİ SANAT YÖNETMENİNİN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ
VE
BİR TASLAK PROGRAM ÖNERİSİ
DOKTORA TEZİ
Mehmet Emin KAHRAMAN
Danışman: Prof. Ahmet ATAN
Ankara Haziran, 2012
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI
...‘ın ... ... ... başlıklı tezi ...tarihinde, jürimiz tarafından ... ... Ana Bilim / Ana Sanat Dalında Yüksek Lisans / Doktora / Sanatta Yeterlik Tezi olarak kabul edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Başkan: ... ... Üye (Tez Danışmanı): ... ... Üye : ... ... Üye : ... ... Üye : ... ...
ÖN SÖZ
Sanat yönetmenlerinin yetiştirilmesi için ihtiyaç duyulan eğitim programının oluşturulmasına yönelik “Reklam Ajanslarındaki Sanat Yönetmeninin Özelliklerinin Belirlenmesi ve Bir Lisansüstü Taslak Program Önerisi” tez konusu seçilmiştir.
Tezimi araştırmamda ve hazırlamamda sağlık sorunlarına rağmen her konuda yardımlarını esirgemeyen, her zaman moral vererek destekleyen değerli hocam ve tez danışmanım Sayın Prof. Ahmet ATAN’a, tezimde emekleri geçen Prof. Hasan PEKMEZCİ, Prof. Atilla İLKYAZ, Prof. Dr. Canan DELİDUMAN, Doç. Dr. Birsen ÇEKEN ve Yrd. Doç. Dr. Birsen GİDERER’e teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca öğrenim yaşamımda maddi ve manevi desteğiyle varlığını her zaman yanımda hissettiğim en değerlim olan annem Remziye GENÇ’e, abim Murat, ablam Ayşegül ve kardeşim Kâmil’e, ailemizin baş tacı olan ve nurlar içinde uyuyan anneannem Raife Genç’e, tezi hazırlarken benden bilgi ve yardımlarını esirgemeyen değerli arkadaşlarım İsmail Erim GÜLAÇTI ve Dilek PEKİNCE’ye arkadaşlarıma ve hocalarıma sonsuz teşekkür ve saygılarımı sunarım.
ÖZET
REKLAM AJANSLARINDAKİ SANAT YÖNETMENİN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE TASLAK PROGRAM ÖNERİSİ
KAHRAMAN, Mehmet Emin Doktora, Grafik Eğitimi Ana Bilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Ahmet ATAN
Masaüstü yayıncılıkta hizmet veren sanat yönetmenlerinin yetiştirilmesine yönelik araştırma yapılmıştır. Bünyesinde sanat yönetmeni bulunan İstanbul’da ki reklam ajanslarıyla iletişime geçilerek anket uygulanmıştır. Anket sonrası sanat yönetmenlerinin bilgi, beceri, görev ve sorumlulukları belirlenmiştir. Ayrıca anket ile ajans içindeki görev dağılımı, ajans yönetiminin yetki ve sorumlulukları öğrenilmiştir. Taslak program hazırlanırken ülkemizde sanat yönetmeni yetiştiren lisans ve lisansüstü programlar da incelenmiştir. Tüm veriler toparlanarak bir taslak program geliştirilmiştir.
1. akademik yıl ders süreci olup 6 zorunlu, 6 seçmeli ders içermekte, 2. akademik yılda ise bitirme tezi hazırlanmaktadır. Taslak programın ders içeriklerinde uygulamalı eğitime önem verilmiştir. Taslak programda ayrıca, program açabilme ön koşulları, öğrenci alım yöntemleri, ders anlatım teknikleri ve değerlendirme süreciyle ilgili önerilerde bulunulmuştur.
ABSTRACT
DETERMINING THE FEATURES OF ART DIRECTORS WORKING AT ADVERTISING AGENCIES AND A SUGGESTED CURRICULUM PROGRAM
KAHRAMAN, Mehmet Emin
Doctorate, Department of Graphics Education Supervisor: Prof. Ahmet ATAN
This is a study aimed at training artistic directors who work in desktop publishing. A survey was administered to 200 advertising agencies in Istanbul which have artistic directors in their organization. Following the administration of the survey, the knowledge, skills and responsibilities of artistic directors were determined. Furthermore, the delegation of responsibilities in the agency and the clearance of the administration of the advertising agency was found out. During the preparation of the curriculum, the programs of the under-graduate and graduate institutions in Turkey that train artistic directors were also analyzed. After all this process a suggested curriculum was finally developed.
Being the course phase, the first academic year consists of six selective courses while the second academic year is the dissertation period. Applied training was given extra importance in the content of the suggested curriculum. Moreover, several suggestions were made in this suggested curriculum regarding the prerequisites for opening an education program for artistic directors, the methods and procedures for the selection of students, the techniques for courses and the process of assessment and evalution.
İÇİNDEKİLER
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI……….….i
ÖN SÖZ……….ii ÖZET………....iii ABSTRACT……….……iv TABLOLAR LİSTESİ………...………..xv ŞEKİLLER LİSTESİ ……….……….xx KISALTMALAR LİSTESİ…...……….………xxi 1. GİRİŞ………...……….1 1.1. Problem………1 1.2. Amaç………3 1.2.1. Alt Amaçlar………...3 1.3. Önem………4 1.4. Varsayımlar ………...…….4 1.5. Sınırlılıklar ………..5 1.6. Tanımlar ………..5
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR………...6
2.1. Eğitim ……….6
2.1.1. Eğitim ve Öğretim Sistemlerinin Planlaması ………..…...7
2.2. Sanat Eğitimi ……….……….7
2.2.1. Sanat Eğitiminin Ön koşulları ………13
2.2.1.1. Yazılı sınav ………..13
2.2.1.2. Sözlü Sınav (Mülakat) ……….14
2.3. Program Geliştirme ………...18
2.3.1. Program Tasarımı Yaklaşımları ………..18
2.3.1.1. Konu Merkezli Program Yöntemleri ………19
2.3.1.2. Öğrenen Merkezli Yöntemler ………...19
2.3.2.3. Sorun Merkezli Yöntemler ………...20
2.3.2. Program Geliştirme Modelleri ………21
2.3.2.1. Tyler Modeli ……….………22
2.3.2.2. Taba Modeli ………..…24
2.3.2.3. Taba-Tyler Modeli ……….……….…..…25
2.3.2.5. Goodlad Modeli ……….………...…28
2.3.2.6. Wulf ve Schave Modeli ……….………...29
2.3.2.7. White Modeli ……….………..30
2.3.2.8. Hunkins Modeli ……….………...31
2.3.2.9. Miller ve Seller Modeli ……….……….………...…33
2.3.2.10. Kerr Modeli ……….………...34
2.3.2.11. Davies Modeli ……….………35
2.3.2.12. Oliva Modeli ……….……….……….36
2.3.2.13. Wheeler Modeli ……….……….37
2.3.2.14. Tanner ve Tanner Modeli ……….………..38
2.3.2.15. Yeterliğe Dayalı Program Geliştirme Modeli ……….39
2.2.2.17. Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme Modeli ……….40
2.3.2.18. Mesleki ve Teknik Eğitimde Mahiroğlu Modeli ………...41
2.3.2.19. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Modeli …………43
2.3.2.20. Demirel Modeli ………...45
2.3.3. Program Geliştirmede Bologna Süreci ………...45
2.4. Reklam Ajansı………...48
2.4.1. Reklam Ajansının Evrimi ………...50
2.4.1.1. Cumhuriyet Dönemi Öncesi ……….………....50
2.4.1.2. Cumhuriyet Dönemi ……….………....52
2.4.2. Reklam Ajansının Örgüt Yapısı………...…………53
2.4.2.1. Matriks Örgüt Yapısı ………..…………..54
2.4.3. Reklam Ajansı Türleri ………..…………..56
2.4.3.1. Tam Hizmet Ajansı ………...…………57
2.4.3.2. Butik Ajanslar ………...60
2.4.3.3. Modüler Hizmet Ajansı (A-la Carte Ajanslar) ……….60
2.4.3.4. Kurum İçi Reklam Birimleri ……….60
2.4.3.5.Uzman Ajans ……….61
2.4.3.6. Rolodeks Ajans ……….62
2.5. Masaüstü Yayıncılık ……….62
2.5.1. Açık Hava Reklamları ………63
2.5.2. Basılı Reklam Türleri ……….66
2.5.2.1. Gazeteler ………...67
2.5.2.3. Broşür, Katalog ………..…………...71
2.5.2.4. El ilanı, Afiş ve Davetiye ………..………72
2.5.3. Radyo/TV Reklamları ………..73
2.5.3.1. Durağan Reklam Türleri ………...74
2.5.3.2. Hareketli Reklam Türleri ………..74
2.5.3.3. Sabit Reklam Türleri ………75
2.5.3.4. Örtülü Reklam Türleri ………..75
2.5.4. Sanal Reklamlar ………..76
2.5.5. Yüksek Öğretim Kurumlarında Masaüstü Yayıncılık ………...79
2.5.6. Lisans Üstü Eğitimde Masaüstü Yayıncılık………80
2.6. Sanat Yönetmenliği ………..81
2.6.1. Sanat Yönetmenliğinin Tanımı ………...………....81
2.6.2. Sanat Yönetmenliğinin Alt Disiplinleri ………..83
2.6.2.1. Plastik Sanatlarda Sanat Yönetmenliği ……….85
2.6.2.1.1. Galericilikte Sanat Yönetmenliği ………...87
2.6.2.1.2. Bienal ve Trienalde Sanat Yönetmenliği ………...…….94
2.6.2.1.3. Koleksiyonerlik ve Müzayedecilikte Sanat Yönetmenliği…………..96
2.6.2.1.4. Müzecilikte Sanat Yönetmenliği ………..……..97
2.6.2.1.5. Fuarcılıkta Sanat Yönetmenliği ………...…….100
2.6.2.2. Fonetik ve Sahne Sanatlarında Sanat Yönetmenliği …………..……….101
2.6.2.2.1. Tiyatro’da Sanat Yönetmenliği………..106
2.6.2.2.2. Bale ve Opera’da Sanat Yönetmenliği ………...……..106
2.6.2.2.3. Konser ve Festivalde Sanat Yönetmenliği ………...……….107
2.6.2.2.4. Sinema-TV’de Sanat Yönetmenliği ………...……...107
2.6.2.3. Masaüstü Yayıncılıkta Sanat Yönetmenliği ……….…….108
2.6.2.3.1. Basılı Reklamlarda Sanat Yönetmenliği ……….…….111
2.6.2.3.2. Radyo ve Televizyon Reklamcılığında Sanat Yönetmenliği ………...118
2.6.2.3.3. İnternet Reklamcılığında Sanat Yönetmenliği ……….………122
2.6.4.6. Sanat Yönetimi Hukuku ………...………..123
3. YÖNTEM………...………..130
3.1. Araştırmanın Modeli ………...130
3.2. Çalışma Grubu ………130
3.3. Verilerin Toplama Teknikleri ……….130
3.3.2. Anketlerin Uygulanması ………...131
3.4. Verilerin Analizi ……….131
4. BULGULAR ve YORUMLAR ………..……132
4.1. Yazılı Materyallerin Analizi ………...132
4.1.1. Yıldız Teknik Üniversitesi ………132
4.1.2. İstanbul Kültür Üniversitesi ………..133
4.1.3. Yeditepe Üniversitesi ………134
4.1.4. İstanbul Bilgi Üniversitesi ………136
4.1.5. Okan Üniversitesi ……….137
4.1.6. Diğer Üniversiteler ………...138
4.2. Yurt Dışı Sanat Yönetimi Bölümü Programları ……….139
4.2.1. Sotheby’s Sanat Enstitüsü (Londra, New York, Singapur) ………..140
4.2.2. Kraliyet Sanat Akademisi (Royal College Of Art) ………...140
4.2.3. Moore Sanat ve Tasarım Koleji (Moore College of Art And Design)……..141
4.2.4. San Fernando Güzel Sanatlar Kraliyet Akademisi ………..142
4.3. Ölçek Yargılarının İstatistikleri ………..142
4.3.1. Katılımcıların Meslek ve Deneyim Yıllarının Analizi ……….143
4.3.2. Yargıların Analizleri ……….144
4.3.2.1. Ajans Kadrosunun Mesleki Yeterliliğini Belirten Yargının Analizi ….144 4.3.2.2. Takım Çalışması Hedef Tanımlamalarını Belirten Yargının Analizi ..145
4.3.2.3. Takım İçinde Gerçekleşen Bilgi Akışını Belirten Yargının Analizi …145 4.3.2.4. Takım İçi Düşünce Özgürlüğünü Belirten Yargının Analizi …………146
4.3.2.5. Ajans Kadrosunun Mesleki Alanlarına Göre Yeterliliklerinin Analizi147 4.3.2.6. Tasarım Ekibinin Reklam Projesinin Detaylarını Planlamasını Belirten Yargının Analizi ………..147
4.3.2.7. Grafik Tasarımcının Reklam Projesinin Tasarımını Planlanmasını Belirten Yargının Analizi ………….……….…………148
4.3.2.8. Tasarım Ekibinin Reklam Projesinin Metin İçeriğini Planlanmasını Belirten Yargının Analizi ………..………....149
4.3.2.9. Metin Yazarının Reklam Projesinin Metin İçeriğini Planlanmasını Belirten Yargının Analizi ………..……149
4.3.2.10. Görüntü Yönetmeninin Reklam Projesinin Görüntülerini Planlanmasını Belirten Yargının Analizi ………..….…150 4.3.2.11. Fotoğraf Sanatçısının Reklam Projesinin Görüntülerini Planlandığını
Belirten Yargının Analizi ………...………..…151 4.3.2.12. Tasarım Ekibinin Reklam Projesinin Görüntülerini Planlamasını Belirten Yargının Analizi ………151 4.3.2.13. Grafik Tasarımcının Reklam Projesinin Baskı Aşamalarını Takibini Belirten Yargının Analizi ……….…152 4.3.2.14. Matbaa Uzmanının Reklam Projesinde Baskı Aşamalarını Takibini Belirten Yargının Analizi………...………153
4.3.2.15. Tasarım Ofisinin Tamamlanan Reklam Çalışmasının Medyaya
Sunumunu Belirten Yargının Analizi ………….……….…153 4.3.2.16. Ajans Yönetiminin Reklam Projesini Açıklamasını Belirten Yargının Analizi ………..……….……….…154 4.3.2.17. Ajans Yönetiminin Reklam Projesinin İçeriğinin Planlamasını Belirten Yargının Analizi ………...……….…155 4.3.2.18. Ajans yönetiminin Reklam Projesinin İçeriğini Planladığını Belirten Yargının Analizi ……….………...…155 4.3.2.19. Ajans Yönetiminin Reklam Projesindeki Görüntüleri Planlamasını Belirten Yargının Analizi ………..…156 4.3.2.20. Ajans Yönetiminin Reklam Projesinin Tasarımını Planladığını Belirten Yargının Analizi ………...……….…157 4.3.2.21. Ajans Yönetiminin Projeye Müdahale Sürecini Belirten Yargının
Analizi...157 4.3.2.22. Ajans Yönetiminin Tasarımın Aşamalarını Kontrol Ettiğini Belirten Yargının Analizi ………..……….…158 4.3.2.23. Ajans Yönetimi Reklam Projesinin Detaylarını Planladığını Belirten Yargının Analizi ………158 4.3.2.24. Ajans Yönetiminin Reklam Projesinin Masraflarını Karşılamasını
Belirten Yargının Analizi ………..………159 4.3.2.25. Ajans Yöneticilerinin Çalışanlara Yardım Ettiğini Belirten Yargının Analizi ………160 4.3.2.26. Üst Yöneticilerin Takım İçinde Eleştiri Yaptıklarını Belirten Yargının Analizi ……….…160 4.3.2.27. Takımın Yeni Metotlar İçin Cesaretlendirilmesini Belirten Yargının Analizi ………161 4.3.2.28. Takım Liderinin Destekleyici Çalışma Ortamı Yaratmasını Belirten
Yargının Analizi ……….………..………162 4.3.2.29. Takım Liderinin Yönetim Becerisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizi ………..….…162 4.3.2.30. Ajans Yönetiminin Tamamlanan Reklam Çalışmasının Sunumunu
Belirten Yargının Analizi ………..……...……….…163 4.3.2.31. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesini Açıklamasını Belirten Yargının Analizi ………..……….………….…164 4.3.2.32. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin İçeriğini Planladığını Belirten Yargının Analizi ………...…………...…….…164 4.3.2.33. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Tasarımını Planladığını Belirten Yargının Analizi ………..……….…165 4.3.2.34. Sanat yönetmeninin Reklam Projesindeki Görüntüleri Planladığını Belirten Yargının Analizi……….……….…………166 4.3.2.35. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin İçeriğini Planladığını Belirten Yargının Analizi………...……….…166 4.3.2.36. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Aşamalarını Kontrol Ettiğini Belirten Yargının Analizi ………..……..………….…167 4.3.2.37. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Detaylarını Planladığını Belirten Yargının Analizi ………...……….…168 4.3.2.38. Sanat Yönetmeninin Tasarım Becerisine Sahip Olduğunu Belirten
Yargının Analizi ………..………….….…168 4.3.2.39. Sanat Yönetmeninin Grafik Tasarım Programları Kullanabildiğini
Belirten Yargının Analizi ………..………...…169 4.3.2.40. Sanat Yönetmeninin Fotoğraf Çekebildiğini Belirten Yargının
Analizi ………..……….…170 4.3.2.41. Sanat Yönetmeninin Moda Bilgisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizi ………...…170 4.3.2.42. Sanat Yönetmeninin Çizim Yapabildiğini Belirten Yargının Analizi 171 4.3.2.43. Sanat Yönetmeninin Matbaa Bilgisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizi………..………..…172 4.3.2.44. Sanat Yönetmeninin Baskı Aşamaları Bilgisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizi ………..………..…172 4.3.2.45. Sanat Yönetmenin Projenin Maliyetini Hesaplayabildiğini Belirten Yargının Analizi ………..………..…173
4.3.2.46. Sanat Yönetmeninin Görüntü Mekanını Tasarlayabildiğini Belirten Yargının Analizi ……….………...174 4.3.2.47. Sanat Yönetmeninin Tasarım Ekibinden Sorumlu Olduğunu Belirten Yargının Analizi ………...……….…174 4.3.2.48. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Tümünden Sorumlu Olduğunu Belirten Yargının Analizi ………...………...…175 4.3.2.49. Sanat Yönetmeninin Ajans Yönetimine Bağlı Çalıştığını Belirten
Yargının Analizi ………...……….…176 4.3.2.50. Sanat Yönetmeninin Tasarım Ekibini Yönettiğini Belirten Yargının Analizi ………176 4.4.3. Ölçekte Yer Alan ve Benzer Olan Yargılar Arası Analizler ………177
4.4.3.1. Reklam Projesinin İçeriğinin Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizleri ………..………...…..177 4.4.3.2. Reklam Projesinin Detaylarının Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizleri ………...180 4.4.3.3. Reklam Projesinin Tasarımının Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizleri ……….…….………..182 4.4.3.4. Reklam Projesinin Detaylarının Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizleri ………184 4.4.3.5. Reklam Projesine Ait Görüntülerin Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizleri ………....189 4.4.3.6. Tamamlanan Reklam Projesinin Medyaya Kimin Sunduğunu Belirten Yargıların Analizleri ……….………...193 4.4.3.7. Reklam Projesini Ajans Çalışanlarına Kimin Açıkladığını Belirten
Yargıların Analizleri ……….………...194 4.5. Verilerin Yorumu……….……195 4.5.1. Çalışanların Meslek ve Eğitim Düzeylerine İlişkin Bulguların Yorumu …195 4.3.2. Ajans Kadrosunun Mesleki Yeterliliğinin Analizine İlişkin Bulguların
Yorumu ..………..196 4.3.3. Takım Çalışması Hedef Tanımlamalarının Analizine İlişkin Bulguların Yorumu ………...…196 4.3.4. Takım İçinde Gerçekleşen Bilgi Akışı Yargısının Analizine İlişkin Bulguların Yorumu ……….………197 4.3.5. Takım İçi Düşünce Özgürlüğünü Belirten Yargının Analizine İlişkin
Yorumu………..197 4.3.6. Reklam Projesinin İçeriğinin Kim Tarafından Planlandığını Belirten
Yargıların Analizlerine İlişkin Bulguların Yorumu……….198 4.3.7. Reklam Projesinin Detaylarının Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu……...……….198 4.3.8. Reklam Projesinin Tasarımının Kim Tarafından Planlandığını Belirten
Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu.……...……….199 4.3.9. Reklam Projesinin Metin İçeriğinin Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu………200 4.3.10. Reklam Projesine Ait Görüntülerin Kim Tarafından Planlandığını Belirten Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu………...201 4.3.11. Tasarım Ekibinin Reklam Projesinin Görüntülerini Planlamasını Belirten Yargının Analizine Ait Bulguların Yorumu ………202 4.3.12. Tasarım Ekibinin Reklam Projesinin Görüntülerini Planlamasını Belirten Yargının Analizine Ait Bulguların Yorumu..……….202 4.5.13. Reklam Projesinin Medyaya Sunumuna Ait Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu……….…………...203 4.3.14. Reklam Projesinin Çalışanlara Açıklanmasına Ait Yargıların Analizlerine İlişkin Verilerin Yorumu……….203 4.3.15. Ajans Yönetiminin Projeye Müdahale Sürecini Belirten Yargının Analizine İlişkin Verilerin Yorumu……….…………204 4.3.16. Ajans Yönetiminin Tasarımın Aşamalarını Kontrol Ettiğini Belirten
Yargının Analizine İlişkin Verilerin Yorumu………..…………204 4.3.17. Ajans Yönetiminin Reklam Projesinin Masraflarını Karşılamasını
Belirten Yargının Analizine İlişkin Verilerin Yorumu ……….….205 4.3.18. Ajans Yöneticilerinin Çalışanlara Yardım Ettiğini Belirten Yargının
Analizine İlişkin Verilerin Yorumu ……….….205 4.3.19. Üst Yöneticilerin Takım İçinde Eleştiri Yaptıklarını Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu……….………..205
4.3.20. Takımın Yeni Metotlar İçin Cesaretlendirilmesini Belirten Yargının
Analizine Ait Verilerin Yorumu ………..206 4.3.21. Takım Liderinin Destekleyici Çalışma Ortamı Yaratmasını Belirten
Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu……….………206 4.3.22. Takım Liderinin Yönetim Becerisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının
Analizine Ait Verilerin Yorumu………...…..206
4.3.23. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Aşamalarını Kontrol Ettiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………207
4.3.24. Sanat Yönetmeninin Tasarım Becerisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu……….207
4.3.25. Sanat Yönetmeninin Grafik Tasarım Programları Kullanabildiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..……208
4.3.26. Sanat Yönetmeninin Fotoğraf Çekebildiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu ………..……….208
4.3.27. Sanat Yönetmeninin Moda Bilgisine Sahip Olduğunu Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..………….209
4.3.28. Sanat Yönetmeninin Çizim Yapabildiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………...……….209
4.3.29. Sanat Yönetmenin Projenin Maliyetini Hesaplayabildiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..209
4.3.30. Sanat Yönetmeninin Görüntü Mekanını Tasarlayabildiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu ………...………..210
4.3.31. Sanat Yönetmeninin Tasarım Ekibinden Sorumlu Olduğunu Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..210
4.3.32. Sanat Yönetmeninin Reklam Projesinin Tümünden Sorumlu Olduğunu Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………211
4.3.33. Sanat Yönetmeninin Ajans Yönetimine Bağlı Çalıştığını Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..……211
4.3.34. Sanat Yönetmeninin Tasarım Ekibini Yönettiğini Belirten Yargının Analizine Ait Verilerin Yorumu………..……….211
4.3.35. Tüm Bulguların Ortak Yorumu……….………211
5. TASLAK MODEL ………...…………...212
5.1. Programın Adının Belirlenmesi ……….…….212
5.2. Programın Eğitim Dili……….………213
5.3. Programda Kazanılacak Derece ………..213
5.4. Programa Kabul ve Kayıt Koşulları ………..….214
5.5. Yeterlilik Koşulları ve Kuralları ……….215
5.6. Program Modelinin Hazırlanması ………..…….215
5.6.2. Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi ……….……217
5.6.2.1. Eğitim Hedeflerinin Belirlenmesi ………...220
5.7. Eğitim Durumunun Belirlenmesi ………221
5.8. Eğitim-Öğretim Süresinin Belirlenmesi ……….222
5.9. Eğitim-Öğretim Süresinde Değerlendirilme Yöntemlerinin Belirlenmesi ….…222 5.10. Eğitim-Öğretim Sonucunun Belirlenmesi (Program Çıktıları) ………..…….. 223
5.11. Eğitim-Öğretim Mezununun İstihdamının Belirlenmesi ………..224
5.12. Eğitim Programının Oluşturulması ………..….224
5.13. Masaüstü Yayıncılıkta Sanat Yönetmenliği Lisansüstü Programı Ders Tanımları Önerisi ………366 6. SONUÇ VE ÖNERİLER ………...………370 6.1. Sonuç ………..370 6.2. Öneriler ………..373 KAYNAKÇA………...……….377 EKLER……….…….382
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Yüksek Öğretim Kurumlarında Sanat Eğitimi Veren Bölümler…….………11
Tablo 2. Program Tasarımı Yaklaşımları……….………….18
Tablo 3: Program Geliştirmede Tyler Modeli………...23
Tablo 4: Taba-Tyler’ın Program Geliştirme Modeli………...……..…..26
Tablo 5: Taba, Tyler ve Taba-Tyler Modelleri Karşılaştırılması………27
Tablo 6: Saylor, Alexander & Lewis Modeli Uygulama Aşamaları………...……28
Tablo 7: Goodlad Eğitim Modeli………..….……….29
Tablo 8: Wulf ve Schave Modeli Aşamaları………...………29
Tablo 9: White Modelinde Bulunan Alt Modeller………..……..….30
Tablo 10: Hunkins Modeli………..……….32
Tablo 11: Program Geliştirmede Miller ve Seller Modeli……….………33
Tablo 12: Kerr Modeli……….………34
Tablo 13: Program Geliştirmede Davies Modeli……….………..35
Tablo 14: Wheeler Modeli………..………….38
Tablo 15: Program Geliştirmede Tanner ve Tanner Modeli……….39
Tablo 16: Mahiroğlu Modeli………..……….42
Tablo 17: MEB Program Geliştirme Modeli………..44
Tablo 18: Reklam Ajansı Yapısı………..49
Tablo 19: Tam Hizmet Reklam Ajansı Yapısı………58
Tablo 20: Bir Reklam Ajansı Organizasyon Yapısı………..59
Tablo 21: Reklam Ajansı ve Kurum İçi reklam ajansı Karşılaştırması……..……….61
Tablo 22: 2010-2011 Eğitim-Öğretim Yılı Masaüstü Yayıncılığa Eleman Yetiştiren Bölümler………..79
Tablo 23: Sanat Yönetmenliğinin Alt Disiplinleri………..89
Tablo 24: 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılı Plastik Sanatlar Alt Disiplinleri…………..85
Tablo 25: 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılı Müzik ve Sahne Sanatları Alt Disiplinleri.103 Tablo 26: Sanat yönetmenine bağlı olan birimler………109
Tablo 27: Hareketli çekimlerde görev dağılımı………121
Tablo 28: İnternet Reklamı Türleri ………..………123
Tablo 29: Fikri Mülkiyet Hakları Hak Kategorileri……….….……127
Tablo 30: Yurt İçi Sanat Yönetimi Bölümü Programları Ortak Tablosu…….……..139 Tablo 31: Ölçeği Cevaplayanların Meslekleri, Sayıları, Eğitim Durumları ve Deneyim
Yılları………..………143 Tablo 32: “Ajans kadrosu, mesleki alanlarına yönelik yeterli düzeye sahiptir”
Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..……….144 Tablo 33: “Takım çalışmasının hedefleri açık olarak tanımlanmıştır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….…………145 Tablo 34: “Takım içinde zamanında gerçekleşen bilgi akışı mevcuttur” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………….146 Tablo 35: “Takım üyeleri birbirlerinin düşüncelerine saygı gösterir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….………..146 Tablo36: “Ajans kadrosu, mesleki alanlarına yönelik yeterli düzeye sahiptir”
Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..……147 Tablo 37: “Reklam projesinin detayları tasarım ekibi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları…….………148 Tablo 38: “Reklam projesinin tasarımı grafik tasarımcı tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………148 Tablo 39: “Reklam projesinin metin içeriği tasarım ekibi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….…….149 Tablo 40: “Reklam projesinin metin içeriği metin yazarı tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………..150 Tablo 41: “Reklam projesinin metin içeriği metin yazarı tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..………..………….150 Tablo 42: “Reklam projesindeki görüntüler fotoğraf sanatçısı tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları…….………..151 Tablo 43: “Reklam projesindeki görüntüler tasarım ekibi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….…………152 Tablo 44: “Reklam projesinin baskı aşamaları grafik tasarımcı tarafından takip edilir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….…..152 Tablo 45: “Reklam projesinin baskı aşamaları matbaa uzmanı tarafından uygulanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………153 Tablo 46: “Tamamlanan reklam çalışması, tasarım ofisi tarafından medyaya sunulur” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ………...…….154 Tablo 47: “Reklam projesi ajans yönetimi tarafından açıklanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….154 Tablo 48: “Reklam projesinin içeriği ajans yönetimi tarafından planlanır” Yargısına Ait
Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………..155 Tablo 49: “Reklam projesinin metin içeriği, ajans yönetimi tarafından planlanır”
Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….……..156 Tablo 50: “Reklam projesindeki görüntüler ajans yönetimi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………156 Tablo 51: “Reklam projesinin tasarımı ajans yönetimi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………157 Tablo 52: “Ajans yönetimi projenin her aşamasına müdahale etmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………...……157 Tablo 53: “Ajans yönetimi tasarımının aşamalarını kontrol etmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………...…….158 Tablo 54: “Reklam projesinin detayları ajans yönetimi tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları…….………...159 Tablo 55: “Reklam projesinin masrafları ajans yönetimi tarafından karşılanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….160 Tablo 56: “Ajans yöneticileri ihtiyaç anında çalışanlara yardım etmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları…….………161 Tablo 57: “Takım içerisinde eleştiriler üst yöneticiler tarafından yapılmaktadır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………161 Tablo 58: “Takım, çalışmaya yönelik yeni metotlar deneme yönünde
cesaretlendirilmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları .161 Tablo 59: “Takım lideri, destekleyici bir çalışma ortamı yaratmaktadır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..…………..162 Tablo 60: “Takım lideri, yönetim becerisine sahiptir” Yargısına Ait Puanların
Frekansları ve Ortalamaları ……….163 Tablo 61: “Tamamlanan reklam çalışması, ajans yönetimi tarafından medyaya sunulur” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları …………..…………163 Tablo 62: “Hazırlanacak reklam projesi, sanat yönetmeni tarafından açıklanır”
Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………164 Tablo 63: “Reklam projesinin içeriği sanat yönetmeni tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..165 Tablo 64: “Reklam projesinin tasarımı sanat yönetmeni tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..165 Tablo 65: “Reklam projesindeki görüntüler sanat yönetmeni tarafından planlanır”
Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………166 Tablo 66: “Reklam projesinin metin içeriği sanat yönetmeni tarafından planlanır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………...167 Tablo 67: “Reklam projesinin aşamaları sanat yönetmeni tarafından takip edilir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………...………167 Tablo 68: “Reklam projesinin detayları sanat yönetmeni tarafından planlanmaktadır” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….….168 Tablo 69: “Sanat yönetmeni tasarım becerisine sahiptir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ………...…………169 Tablo 70: “Sanat yönetmeni grafik tasarım programlarını kullanabilme bilgisine
sahiptir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları …….……….169 Tablo 71: “Sanat yönetmeni fotoğraf çekebilme bilgisine sahiptir” Yargısına Ait
Puanların Frekansları ve Ortalamaları………170 Tablo 72: “Sanat yönetmeni moda tasarımı bilgisine sahiptir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….………….………….171 Tablo 73: “Sanat yönetmeni çizim yapabilme becerisine sahiptir.” Yargısına Ait
Puanların Frekansları ve Ortalamaları………171 Tablo 74: “Sanat yönetmeni matbaa bilgisi ve becerisine sahiptir” Yargısına Ait
Puanların Frekansları ve Ortalamaları ………..………172 Tablo 75: “Sanat yönetmeni baskı aşamaları bilgisine sahiptir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ………..…………..173 Tablo 76: “Sanat yönetmeni projenin maliyetini hesaplayabilmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..………..173 Tablo 77: “Sanat yönetmeni görüntü mekânını tasarlama becerisine sahiptir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….…………174 Tablo 78: “Sanat yönetmeni tasarım ekibinin çalışmalarından sorumludur” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..…...……….175 Tablo 79: “Sanat yönetmeni reklam projesinin tüm aşamalarından soruludur” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları……….………175 Tablo 80: “Sanat yönetmeni ajans yönetimine bağlı çalışmaktadır” Yargısına Ait
Puanların Frekansları ve Ortalamaları………..………..176 Tablo 81: “Sanat yönetmeni tasarım ekibini yönetmektedir” Yargısına Ait Puanların Frekansları ve Ortalamaları ……….………..177 Tablo 82: 5. ve 17. Yargıların Çapraz Tablosu……….………178
Tablo 83: 5. ve 32. Yargıların Çapraz Tablosu ………...……….179
Tablo 84: 17. ve 32. Yargıların Çapraz Tablosu………...…179
Tablo 85: 6. ve 23. Yargıların Çapraz Tablosu ..……….….180
Tablo 86: 6. ve 37. Yargıların Çapraz Tablosu ………181
Tablo 87: 23. ve 37. Yargıların Çapraz Tablosu ………..182
Tablo 88: 7. ve 20. Yargıların Çapraz Tablosu ………183
Tablo 89: 7. ve 33. Yargıların Çapraz Tablosu ..………..183
Tablo 90: 20. ve 33. Yargıların Çapraz Tablosu…….………..184
Tablo 91: 8. ve 9. Yargıların Çapraz Tablosu………..………185
Tablo 92: 8. ve 18. Yargıların Çapraz Tablosu……..………..186
Tablo 93: 8. ve 35. Yargıların Çapraz Tablosu………186
Tablo 94: 9. ve 35. Yargıların Çapraz Tablosu ………….………..187
Tablo 95: 9. ve 18. Yargıların Çapraz Tablosu………188
Tablo 96: 18. ve 35. Yargıların Çapraz Tablosu ……….188
Tablo 97: 10. ve 11. Yargıların Çapraz Tablosu…………..…….………189
Tablo 98: 10. ve 19. Yargının Çapraz Tablosu……….190
Tablo 99: “10. ve 34. Yargının Çapraz Tablosu……….………..191
Tablo 100: 11. ve 19. Yargının Çapraz Tablosu………191
Tablo 101: 11. ve 34. Yargının Çapraz Tablosu………..192
Tablo 102: 19. ve 34. Yargının Çapraz Tablosu………...……….193
Tablo 103: 15. ve 30. Yargının Çapraz Tablosu ...………194
Tablo 104: 16. ve 31. Yargının Çapraz Tablosu .………..195
Tablo 105: Eğitim Amaçlarının Hiyerarşik Düzeni………..…...219
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1-2: Osmanlı Dönemi Reklam Örnekleri………...51 Şekil 3-4: Gazete Reklamları (Kömür (1931) ve Sigara (1938) Reklamları)…….…..52 Şekil 5: 1936 Yılında Yayınlanmış Motosiklet Reklamı………...…52 Şekil 6: Levis Firmasının Açık Hava Reklam Örneği………...…..65 Şekil 7: Bionade Firmasının Araç Kaplama Reklam Örneği………...…..66 Şekil 8-9 : Los Angeles Times ve Cumhuriyet Gazeteleri Reklam Örnekleri……..…..68 Şekil 10 Dergi Reklamı Örnekleri………...70 Şekil 11: Dergi Reklamı Örneği………..70 Şekil 12: Katalog Örneği……….…71 Şekil 13: Reklam Afiş Örneği………....72 Şekil 14: Sosyal Afiş Örneği………..72 Şekil 15: Kültürel Afiş Örneği………...72 Şekil 16: Sergi Davetiyesi Örneği………..73 Şekil 17: Dergi Reklamı Örneği...……….112 Şekil 18: Dergi Reklamı Örneği .……….112 Şekil 19: Kitap Kapağı Tasarımı Örneği ..………..113 Şekil 20: Reklam Örneği………..113 Şekil 21: Eşantiyon Tasarımı Örneği ...………..114 Şekil 22: Kitap Tasarımı Örneği ..………..114 Şekil 23: Afiş Reklamı Örneği .………..115 Şekil 24: Reklam Örneği………..115 Şekil 25: Ambalaj Reklamı Örneği ..………..115 Şekil 26: Afiş Reklamı Örneği…..………..116 Şekil 27: Animasyon Reklamı Örneği.………...117 Şekil 28: İllüstratör Reklamı Örneği………...117 Şekil 29: Kitap Tasarımı Örneği….………...118
KISALTMALAR
MYSY: Masaüstü Yayıncılıkta Sanat Yönetmenliği AGSL: Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi
AKTS: Avrupa Kredi Transferi Sistemi
ECTS: Avrupa Kredi Transfer Sistemini (European Credit Transfer System) EHEA: Avrupa Yükseköğretim Alanı (European Higher Education Area) ERA: Avrupa Araştırma Alanı (European Research Area)
RYD: Reklam Yaratıcıları Derneği
ARED: Reklam verenler Derneği ve Açık Hava Reklamcıları Derneği IAA: Uluslar arası Reklamcılık Derneği
BÖLÜM 1
GİRİŞ
1.1 Problem
Reklam, ihtiyaca yönelik hazırlanmış tanıtım sürecidir. Tanıtılan ürün ya da hizmetin özelliğini vurgulamak reklamcının görevidir. Tanıtım sürecinin tamamı reklamın bütünüdür. Yani reklam süreci, ürünün tanıtım aşaması olarak ürünün özelliklerini vurgulama işlemlerinin bütünüdür. Reklâm, malların, hizmetlerin veya insan faaliyetlerinin herhangi bir yönü ile ilgili mesajların veya enformasyonun sağlanması işlemidir (Ekelund ve Saurman, 1999:9). Reklam, ürünü markalaştırma aşamasıdır. Marka ise ürünün kimliğidir. Kotler’e göre marka, bir firmanın mal ve hizmetlerini tanımlayan ve onları rakiplerinden ayırt etmeye ve farklılaştırmaya yarayan isim, sembol, tasarım veya bunların bileşimidir. (Kotler, 1997:443). Günümüzde firmalar açısından markanın önemli olması, bilinen işlevlerinden farklı olarak, artık markanın kendisinin bir ‘değer’ haline gelmesinden ileri gelmektedir. Güçlü bir markanın değeri, firmanın maddi varlıklarından bile yüksek olabilmektedir (Lamp, 1994:286). Ürünün markalaşması ürüne ait imajın sağlam olmasına bağlıdır. İmaj ise, bir kişi veya grubun, herhangi bir firma, ürün, marka, kişi ya da ülke hakkındaki inanç, tutum ve izlenimlerinin bütünüdür (Barich, 1991:94). Peltekoğlu, ürünün kişiye çağrıştırdığı duygu ve düşünceler bütününe marka imajı demektedir (Peltekoğlu, 1998:369). Ürünü markalaştıracak ve imaj oluşturacak reklamı hazırlamak ise reklam ajanslarının görevidir. Diğer bir değişle reklam ajansının iş yükü tanımı; ürün ya da hizmete marka oluşturmak ve güçlü imaj yaratmaktır.
Reklam ajansları üreticiden bağımsız olarak hizmet veren kuruluşlardır. Başka bir ifade ile reklam ajansı, reklamın üretildiği fabrikadır. Ajans, üretici firmaların ihtiyacı olan reklamı yapmakla yükümlüdür. Çivrilli, reklamcılığı bir bilim değil, bir ikna etme işi olarak tanımlamakta ve ikna etmenin de bir sanat olduğunu vurgulamaktadır (Çivrilli,1993:12). Reklam ajansının amacı, tüketicilerin zihninde marka inşa etmektir. Becer, reklam ajansları için, “Bir ürün ya da hizmetin tanıtım faaliyetini yürütecek bilgi ve yeteneğe sahip uzmanların oluşturduğu topluluklardır.” demektedir (Becer, 1997:225).
Reklam ajansı, yönetici ve yöneticiye bağlı çalışan alt gruplardan oluşmaktadır. Ajans yapılarında genel olarak yöneticiye bağlı olarak dört birim hizmet etmektedir. Bu birimler; medya, pazar araştırma, yaratıcı grup ve müşteri temsilcisidir. Ayrıca reklam ajansı, matris örgüt yapısına sahiptir. Reklam ajanslarının yaratıcı grup biriminde reklamın tasarım ve oluşturma aşamaları düzenlenmektedir. Tepecik’e göre ise; grafik tasarım, önceden işlenebilir duruma getirilmiş metinler, fotoğraflar ve başlıkların daha önce taslak şekli belirlenen ürünü oluşturmak için uygun masaüstü yayıncılık programları kullanılarak veya el çalışmasıyla grafik tasarımcı tarafından estetik beğeni kazandırılıp meydana getirilmiş baskı öncesi asıl ürün” olarak tanımlanmaktadır (Tepecik, 2002:98). Sanat yönetmeninin başkanlığını sürdürdüğü yaratıcı grup birimi, kendi içinde bölümlere ayrılmaktadır. Fotoğraf, dizgi, grafik uygulama, illüstrasyon ve endüstri tasarımcılarından oluşan yaratıcı gruplar, ihtiyaca göre kozmetik, moda, resim gibi daha fazla alt birime de sahip olabilmektedir. Sanat yönetmeninin görevi, başarılı reklam yapabilmek için alt birimleri doğru yönlendirmektir. Her alt birim bağlı oldukları sanat yönetmeninin isteğiyle hareket ederek ortaya çıkarılacak reklam malzemesine hizmet etmektedir.
Sanat yönetmeninin uzmanlık alanları oldukça geniştir. Çünkü kendisine bağlı olan her alt birimi yönetebilmesi için o iş grubunun gerekli özelliklerini bilmesi gerekmektedir. Örneğin reklamda ya da afişte kullanılacak fotoğraf için çekilen fotoğraflardan uygun olanı seçebilmelidir. Doğru fotoğrafı seçebilme ise fotoğraf çekim bilgisine sahip olmayı ve fotoğraf analizinden anlamayı gerekmektedir. Kısacası sanat yönetmeni, kendisine bağlı her alt birimin iş gücünü yapabilecek bilgiye de sahiptir. Mesleğinde başarılı kişilerin yetişebilmesi için eğitimini başarıyla tamamlama şartı arandığı düşünülürse başarılı sanat yönetmenlerinin yetişebilmesi içinde kaliteli ve yeterli eğitim programlarının bulunması gerekmektedir. Ülkemizdeki sanat yönetmeni yetiştiren eğitim programları incelendiğinde bunun plastik ve sahne sanatlarıyla sınırlı olduğu görülmektedir. Masaüstü yayıncılıkta görev alabilecek sanat yönetmeni yetiştiren eğitim programları bulunmamaktadır. Böyle eğitim programının olmaması nedeniyle genç sanat yönetmenlerinin varlığından da söz edilememektedir. Reklam ajansları ise sanat yönetmeni ihtiyacını kendi imkânlarınca karşılama yöntemine gitmektedir. Yaygın yöntem ise ajansta farklı birimlerde görev almış deneyimli elemanlardan sanat yönetmenini seçmektir. Özellikle de grafik tasarım uzmanları ilerleyen yıllarda sanat yönetmeni olarak görev almaktadır. Bunun nedeni sanat
yönetmeninin tasarım bilgisine sahip olması gerekliliği ve tasarım birimini yönetebilmesidir. Fakat reklam ajanslarının sayıca hızlı bir artış göstermesi, ajans bünyesinde görev alacak sanat yönetmenlerine ihtiyaç duyulmasına neden olmaktadır. Bu ihtiyacı karşılayacak eğitim kurumlarının açılması gereklilik arz etmektedir.
Bilgili, konusunda uzman, görev ve sorumluluklarının bilincinde olan sanat yönetmeninin yetişebileceği eğitim programının hizmete girmesi ve genç sanat yönetmenleri yetiştirmesi gerekmektedir. Bu eğitim kurumlarından mezun olacak sanat yönetmenlerinin reklam ajanslarının masaüstü yayıncılık biriminde hizmet verebilmesi planlanmalıdır.
1.2. Amaç
Bu araştırmanın genel amacı; reklam ajansında görev alan sanat yönetmeninin bilgi ve becerilerini araştırma, ajans yapısındaki görev ve yetkilerini belirlemektir. Edinilen bilgiler doğrultusunda mesleğe yeni başlayacak sanat yönetmeninin ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir lisansüstü taslak programı oluşturulmuştur. Bu genel amacı gerçekleştirmek için aşağıdaki alt problemlere cevap aranmıştır.
Alt Amaçlar
1. Sanat yönetimi bölümü yükseköğretim programların içeriği nasıldır?
2. Sanat yönetmeninin sahip olması gereken (davranışsal, duyusal ve bilişsel) özellikler nelerdir?
3. Reklam ajansında sanat yönetmeninin yetki ve sorumlulukları nelerdir? 4. Taslak programın içeriği nasıl olmalıdır?
1.3. Önem
Günümüzde reklam sektörü parlak dönemini yaşamaktadır. Teknolojiyle birlikte kitle iletişim araçlarında görülen gelişmelerle reklam sektörü gelişmekte ve hizmet yelpazesini genişletmektedir. Ülkemizde ise reklam sektörü çağdaşlarının gelişmelerini hızla takip ederek, yeni teknolojik ürünleri hizmete sunmaktadır. Reklam ajansları, hazırladıkları reklam senaryolarıyla ürün satışını arttıracak yöntem ve teknikler uygulamaktadır. Reklam ajanslarının örgüt yapısındaki ihtiyaca dönük gelişme ve oluşumlar ise farklı birimlerin kurulmasına neden olmaktadır. Her yeni birim, ajans içinde farklı sorumlulukları üstlenmektedir. Yeni birimlerin artmasıyla ajans içi yönetim ve iletişim zorlaşmakta ve yeni üst birimlerin kurulmasına ya da yönetim bölümünün iş yükünün artmasına neden olmaktadır. Günümüzde reklam ajanslarında yöneticiye bağlı dört birim bulunmaktadır. Bunlar; medya, pazar araştırma, yaratıcı grup ve müşteri temsilcisi birimleridir. Daha önce de vurguladığımız gibi yaratıcı grup, reklam ajansının kalbi ve mutfağı konumundadır. Çünkü yaratıcı grup sayesinde müşterinin istediği işler üretilmektedir. Yaratıcı grup biriminin yöneticisi ise sanat yönetmenidir. Böyle önemli bir görevde yer alacak kişinin taşıması gereken misyon ve vizyonun araştırılması ve mesleğe ilişkin olumlu gelişmeler sağlanması gerekmektedir.
Bu araştırma, konuyla ilgili yeni araştırmalarda kaynak olarak kullanılabilecektir. Araştırmada hazırlanacak anket geliştirilerek sonuçları doğrultusunda daha kapsamlı ve yeterli müfredat programları hazırlanabilecektir. Bu araştırmada elde edilecek bulgu ve sonuçlar sanat yönetmeni yetiştiren yükseköğretim kurumlarında ya da lisansüstü eğitim sürecinde daha iyi eğitim-öğretim ortamları hazırlanmasına katkı sağlayabilecektir. Bu bakımdan da bu araştırmanın benzerleri içinde önemli bir yere sahip olacağı düşünülmektedir.
1.4. Varsayımlar
Ülkemizde yükseköğretim kurumlarında ilgili bölümlerin, masaüstü yayıncılıkta görev alacak sanat yönetmeni yetiştirme konusunda ders müfredatı içeriklerinin meslek ihtiyacı karşılayamayacakları ve sayıca da yetersiz oldukları düşünülmektedir. Bu olgular dikkate alınarak bu çalışma aşağıdaki sayıltılara bağlı olarak yapılmıştır.
1. Araştırmada kullanılan ve geliştirilen ölçüm aracı amaca hizmet edecek niteliktedir.
2. Ankete katılan sanat yönetmenlerinin ve ekip arkadaşlarının objektif cevaplar verdikleri varsayılmaktadır.
1.5. Sınırlılıklar
İstanbul’da bulunan ve ekibinde sanat yönetmeni bulunan ajanslardan elde edilen bilgilerle sınırlıdır.
1.6. Tanımlar
Reklam Ajansı: Bir ürün ya da hizmetin tanıtım faaliyetlerini yürütebilecek bilgi ve yeteneğe sahip uzmanların oluşturduğu topluluk.
Sanat Yönetmeni: Reklam ajanslarında metin yazarı, fotoğrafçı, uygulamacı grafiker, müşteri temsilcisi vb. elemanlarla çalışan, etkili reklam üretimi ve tasarımından sorumlu kimse.
2. BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Araştırma ve program oluşturma aşamasına geçmeden önce belli kavramlar ve tanımlar üzerine incelemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kavramlar ortak tanım, anlam ve kazanımlar oluşturarak taslak program içerisinde yer almaktadır. İncelenen kavramların, geçmiş anlam ve içerikleriyle birlikte, güncel değişimlerine de değinilmektedir. İnsanla birlikte var olan ve gelişmelerle birlikte sürekli değişim yaşayan dil, içerdiği özelliklerde de değişiklik yaşamaktadır. İnsanlarla birlikte yaşayan ve anlamları değiştirilen kavramlar, gelişmeye hazır ve güncellenebilen özellik taşımaktadırlar.
2.1. Eğitim
Düşünürler tarafından günümüze kadar farklı yorumlanan eğitim, her tanımla ve incelemeyle birlikte farklı özelliklerde kazanmaktadır. Ortak tanım olarak; yaşam süreci boyunca istendik yönde davranış değiştirme ya da oluşturma süreci olarak vurgulanmaktadır. Eğitim, kişinin yaşam boyu öğrenme sürecini kapsamaktadır. Bu süreç yaşam boyu olarak ele alındığından kişinin doğumla birlikte başlayıp ölüme kadar geçen zamanı vurgulanmaktadır. Bazı kaynak ve kişilerce okul süreci olarak düşünülmesine karşın eğitim dönemi tüm yaşamı kapsamaktadır. Kişinin eğitim-öğretim süreci olarak düşünülen okul dönemi sadece yoğunlaştırılmış temel eğitim süreci olmaktadır. Uzmanlar kişinin eğitim sürecini iki dönemde ele almaktadır. Okulda yapılan kasıtlı, planlı ve kontrollü olarak yapılan eğitime “formal” eğitim, planlı olmayan, gelişigüzel ve bireyin içinde yaşadığı tüm çevrede yapılan ve plansız olan eğitime ise “informal” eğitim şeklinde gruplanmaktadır. Bireylerin okulda aldığı bilgiler formal eğitimin, arkadaş grubunda aldığı bilgiler ise informal eğitimin ürünüdür. Kültürel miras aktarma, toplumsallaşma sağlama, araştırıcı ve üretici nitelikteki bireyleri yetiştirme, bireylerin sağlıklı gelişiminde katkıda bulunma, bireyleri ilgi ve yetenekleri doğrultusunda geliştirme, eğitimin başlıca genel amaçları olmaktadır.
2.1.1 Eğitim ve Öğretim Sistemlerinin Planlaması
Kişinin formal eğitim sürecinde geçirdiği sistematik dönem, eğitim-öğretim süreci olarak görülmektedir. Bu süreç aşamalı olup, belli disiplin ve program içermektedir. Uzmanlar tarafından oluşturulan program, kişiyi toplum içinde yaşayabilme ve yaşamını sürdürebilme konusunda hazırlamaktadır. Hesapcıoğlu, şöyle düşünmektedir; “Eğitimde yetkililerce program ve yönetmeliklerde saptanan ve öğrencilerin davranışlarında gerçekleştirilmesi düşünülen davranış değişiklikleri gibi, bir başka deyişle bir toplumun sosyo-kültürel normlarından, eğitim süreci için bilinçli olarak konmuş, bir zaman akımı içinde bilinçli olarak erişilmek istenen normlara eğitim ya da öğrenim amaçları denir.” (Hesapcıoğlu, 1994:35)
Eğitim planı, bir toplumun gelecekte ihtiyaç duyacağı eğitim gereksinmeleri, toplumsal, kültürel, ekonomik gibi çeşitli açılar göz önünde tutularak yapılan ön hazırlık ya da tasarı süreci olmaktadır. Yetkili bir örgüt ya da kümenin somut verilere, gerçekçi ve akılcı bir yönteme dayalı olarak hazırlayacağı böyle bir planda, yapılacak işler, eldeki olanaklara göre bir öncelik sırasına konmakta ve alınacak önlemler belli bir süre içinde, adım adım düzenlenmektedir. Bu tür planlar ana çizgileri ile uygulanıp, gerekirse bir süre denenir, değerlendirilmesi yapılıp, gereken düzenlemelerle tamamlanmaktadır.
2.2. Sanat Eğitimi
Felsefecilerin tartışma konusu olan sanatın tanımı ve insanın sanata olan duyarlılığı, bu konuda araştırma yapmalarına neden olmuştur. Günümüze kadar yapılan araştırmalar ve tanımlamalar, sanatın önemini ortaya koymuştur. Eğitimin tanımında; kişinin, yaşam süreci boyunca istendik yönde davranış değiştirme ya da oluşturma süreci olduğu belirtmektedir. Eğitimin gerekliliği, eğitim süreci ve eğitim programı oluşturma aşamalarında ise sanatın önemine değinilmektedir. Sanat eğitimi, kişinin duygu, düşünce ve izlenimlerini anlatabilmek; yetenek ve yaratıcılığını estetik bir seviyeye ulaştırmak amacıyla yapılan eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsamaktadır. Sanat eğitimi de diğer disiplinler gibi kişinin kendini geliştirmesi ve istendik davranışlar edinmesi için gerekli ve geçerli koşullardan biri olmaktadır. Sanat eğitiminin amacı,
yapılmış olanları yineleyen değil, yeni şeyler yapabilme yeterlilikleri olan insanları yetiştirmektir.
Sanat eğitiminin bireyin gelişiminde gerekli olduğunu düşünen düşünürler, eğitim sürecinde fertlerin kişilik gelişiminin olumlu tamamlaması için erken dönemden sanat eğitimi almalarının zorunlu olduğunu savunmaktadırlar. Gençaydın’a göre; “İnsanın genel eğitimini bir bütünlük içerisinde düşünürsek, sanat eğitimini genel eğitimin bir parçası olarak kabul etmek zorundayız” (Gençaydın, 1990:99). Günümüz sanat eğitimcileri ise sanat eğitiminin önemini araştırmakta ve bulgular elde etmek için bireyin gelişme sürecini yakından incelemektedir. Özellikle okul öncesi dönemde, düşünceleri, sanat yoluyla ifade edebilme özelliğini keşfetmişlerdir. Çocukların aile içinde karşılaştıkları olumlu olumsuz davranışları resimlerine aktardıkları yapılan araştırmalar sonucunda ortaya konulmaktadır. Sanatın insan yaşamındaki yerini vurgulayan Atan ise; “İnsanın olduğu her yerde estetik, estetiğin olduğu her yerde insan, ikisinin olduğu yerde de o büyük sanatçı vardır. Sanat insandan bağımsız düşünülemez, estetik sanattan bağımsız düşünülemez, bu anlayıştan hareketle estetik de sanattan ve insandan bağımsız düşünülemez.” (Atan, 2010).
Sanatın öneminin kavrandığı toplumlarda, sanat eğitimi bireylerin eğitim sürecine yansıtılmıştır. Sanat eğitiminin önemini kavrayan Avrupa toplumları eğitim kurumlarında uygulanabilir düzenlemeler yapılmıştır. Osmanlı’da ise sanat eğitiminin tarihçesine bakıldığında okul bünyesinde resim dersine, 1773 yılında kurulan “Mühendishane-i Bahr-i Humayun” adlı okulda, saraydan gizli olarak başlandığı görülmektedir. Askeri amaçlı olarak kurulan bu okulda, resim dersleri de yine askeri amaçlara hizmet etmekteydi. III. Selim zamanında ıslahat hareketleri çerçevesinde, 1794 yılında kurulan Mühendishane-i Berr-i Hümayun Mektebi programında resim derslerine de yer verildiği görülmektedir (Katoğlu, 2009:27). Mühendishanede resim derslerinin amacı subaylara askerlikle ilgili teknik çizimleri, arazi krokilerini, harita çizimlerini yapabilme yeteneği kazandırmaktı. Askeri amaçla kurulan bu okullardan sonra sivil alanlar için bir teknik öğretim kurumlarına da gereksinim duyulmaya başlanınca 1869’da Hendese-i Mülkeye Mektebi kuruldu (Erol, 2003:100). Galatasaray ve Darüşşafaka çıkışlı gençlerin sınavla alındığı bu okulun öğretim programında, dört sınıfta da okutulmak üzere resim derslerine yer verilmiştir.
Katoğlu, Osmanlı dönemi sanat eğitimi için “Unutmayalım ki o döneme kadar (19. yy dönemi) mevcut olan sanat türleri, esas itibariyle el sanatlarından ibaretti” şeklinde özetlemektedir (Katoğlu, 2009:27). El sanatlarından kastedilen; tekstil, ahşap işçiliği, hakkaklik, metal ve seramik eşya, metal ve seramik eşya, ciltçilik, tezhip, taş işçiliği, nakış ve minyatür ustalığıdır. Plastik sanatlarda gelişmenin olmamasına rağmen, el sanatlarında özgün ürünler üretildiği de görülmektedir. Ürünlerin kullanım işlevleriyle birlikte estetik kaygılar güdülerek üretilmesi de sanatın temelinin atıldığının işaretidir. Her ürün sanat eseri olamayacağı gibi, bu dönemde hiç sanat eseri üretilmediği de söylenememektedir. Aynı şekilde fonetik sanatlarda da yakın geçmişe kadar ciddi bir gelişme görülmemektedir. Katoğlu, “sanat alanında ilk yenilik, kısmen askeri alandaki modernleşme ve okullaşma sürecine bağlı olarak müzik alanında kendini gösterdi. Bir yandan yenilenen ordu ve modern askeri eğitimin gereği olarak bandoculuk, öte yandan saray çevresindeki yenileşmeler içinde çok sesli müziğin kuruluşları olan orkestra, koro, opera, operet, oda müziği, konser kavramıyla, doğal olarak yeni enstrümanlarla tanışılmış, Avrupa’dan sanatçı ve hocalar getirilmiş, bütün bunlar yaklaşık 1830’larda olmuştu” şeklinde açıklamaktadır (Katoğlu, 2009:27).
Osmanlı döneminde fonetik sanat eğitimi, görsel sanatlarla paralel oluşumlar ve gelişimler göstermektedir. Fonetik ve plastik sanatlarda eğitim usta-çırak ilişkisiyle sürdürülürken, okul sınırları içinde düzenli eğitim süreci bir türlü oluşmamıştır. Bunun nedenlerinden en önemlisi saray çevresinin uygun görmemesidir. Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine kadar sanat eğitimi baskı altında tutulup eğitim kurumlarına sokulmamıştır. Saray çevresiyle sınırlı kalan sanat, yaşadığı yavaş gelişmelerle Tanzimat dönemine kadar sürebilmiştir. Tanzimat dönemiyle birlikte kanunlaşarak eğitim kurumlarına girebilen sanat eğitimi, programlanıp düzenlenerek hizmet yelpazesi genişletilmiştir. Tanzimat dönemiyle birlikte açılan tek kalıcı üniversite Darülfünun olmuştur. Darülfünun özellikle maddi durumu iyi olan ailelere sahip öğrencilerin okutulduğu bir okul olduğu görülmektedir. Çünkü öğrenciler yıl içinde belli dönemlerde günümüz üniversite harç mantığıyla ücret ödedikleri görülmektedir.
Cumhuriyet dönemine kadar sanat eğitimi bakımından en önemli gelişmenin kuşkusuz, Osman Hamdi Bey’in 1883’te kurduğu ve 1910’a kadar müdürlüğünü yaptığı Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi) dir. Turani, bu okul ile ilgili olarak
“sivil yaşama daha yakın bir sanatçı heyecanı görülmeye başlandı.” derken, “Figürlü düzenlere ve portrelere yönelmekle özgünlüğünü kanıtlayan Osman Hamdi Bey’in kuruculuğunu yaptığı bu mektep, bir anlamda artık resim sanatının askerlerden sivillerin ellerine geçmesi demekti” şeklinde açıklamaktadır (Turani, 1992:67). Katoğlu ise; “bir üniversiteye kavuşamayan yorgun ve düşkün imparatorluğun, mimarlık, resim, heykel gibi sanatlar için bir eğitim kurumuna ve bir de tarihi eserler müzesine (Müze-i Hümayun: İstanbul Arkeoloji Müzesi) kavuşmasıdır” demektedir (Katoğlu, 2009:29). Ayrıca müzik hayatının ilk kamu eğitim kuruluşu ise, 1916’da yine İstanbul Belediyesi’ne bağlı olarak kurulan ‘Darulelhan’, yani konservatuardır (Katoğlu, 2009:33).
Sanat eğitiminin Cumhuriyet’le birlikte değer kazanmasıyla sanat kurumlarıda açılmıştır. Öncelikle Sanayi-i Nefise Mektebi 1923 yılında Ankara hükümetince tanındı. 1926 ‘da ise Fındıklı’daki Mebusan dairesinde Güzel Sanatlar Akademisi kuruldu. Eğitim kurumlarını İstanbul’la sınırlı tutmayan Ankara Hükümeti, sanat kurumlarını başkentte ve İzmir gibi diğer büyük şehirlerde açmıştır. Cumhuriyet döneminde sanata ve sanatçıya verilen değeri vurgulayan Katoğlu, 1938 yılında düzenlenen ‘yurdu gezen Türk ressamları’ kampanyasıyla 48 ressamın 1943 yılına kadar ülkenin her köşesine gönderilerek yedi yüze yakın eserle yirminci yüzyılın resim sanatının özgün bir koleksiyonunu meydana getirdiklerini belirtmektedir (Katoğlu, 2009:78). Ayrıca bu dönemde Milli Eğitim Bakanlığı’nca ‘Devlet Resim ve Heykel Sergileri’ düzenlendiği de bilinmektedir.
1930’lara kadar Ankara, İstanbul, İzmir, Konya ve Afyon kentlerinin meydanlarına konan anıtsal heykeller, Avrupalı heykeltıraşların elinden çıkmıştır. Bu işleri başaracak Türk heykeltıraşlar ancak 1935’lerden sonra ortaya çıkmıştır (Katoğlu, 2009:76). 1950 sonlarına kadar sanat eğitiminde ilerleme görülmektedir. Dönemin eğitim kurumlarından köy enstitülerinde keman, piyano, resim, tiyatro gibi eğitimler içeren ders içeriklerinin olduğu bilinmektedir. Bu döneme kadar birçok başarılı öğrenci devlet bursuyla Avrupa’ya gönderilmiştir. Daha sonra 1980 yılına kadar devletin siyasi çalkantılı süreci sanat eğitimine de yansımıştır. Sanat eğitiminde gelişmelerin yavaşlaması, yeni kuruluşların açılmasını engellemiştir. 1980 sonrası Hacettepe Üniversitesi gibi yükseköğretim kurumları güzel sanatlar fakülteleri ve konservatuarlar açarak sanat eğitimi hizmeti sunmaya başlanmıştır.
Ülkemizde 2010-2011 eğitim öğretim yılında toplam yüz üç kamu üniversitesi bulunmaktadır. Vakıf üniversiteleri ise altmış bir tanedir. Ayrıca yedi meslek yüksek okulu eğitim hizmeti vermektedir. Toplamda yüz altmış dört yüksek öğretim kurumu öğrenci yetiştirmektedir. Ülkemizde verilen sanat eğitimi şunlardır:
Edebi Sanatlar
Sahne Sanatları
Fonetik Sanatlar
Plastik Sanatlar
Yükseköğretim kurumlarından kamuya bağlı olanların otuz altı tanesinde güzel sanatlar fakültesi, iki tanesinde de sanat ve tasarım fakültesi, yirmi altı konservatuar bulunmaktadır. Vakıf üniversitelerinin on yedisinde ise güzel sanatlar fakültesi ile sanat ve tasarım fakültesi ve iki tane konservatuar bulunmaktadır. Ayrıca meslek yüksek okullarından üçünde sanat eğitimi içeren bölümler yer almaktadır (Tablo 1). Edebi sanatlar ise yurt genelinde tüm üniversitelerde mevcuttur.
Tablo 1: Yüksek Öğretim Kurumlarında Sanat Eğitimi Veren Bölümler
Plastik Sanatlar Sahne
Sanatları Fonetik Sanatlar
Edebi Sanatlar Resim-İş Öğretmenliği Resim Aksesuar Tasarımı Baskı Sanatları Cam Canlandırma Film Tasarımı ve Yönetimi Çini Çizgi Film El Sanatları Tasarımı ve Üretimi Endüstri Ürünleri Tasarımı
Eski Çini Onarımları Film Tasarım ve Yazarlık
Tiyatro Opera Bale Modern Dans Sahne Tasarımı Dekor Tasarımı Dans Drama ve Oyunculuk Dramatik Yazarlık, Dramaturji Klasik Bale Modern Dans Sahne Dekorları Müzik Öğretmenliği Müzik Arp Bando Şefliği Bileşik Sanatlar Caz Çalgı Çalgı Yapım Fagot Flüt Geleneksel Türk Müziği Genel Müzikoloji Gitar Keman Klarnet Türk Dili ve Edebiyatı Türkçe Öğretmenliği Türk Halk Bilimi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Dilbilim Halkbilim Sanat Tarihi
Film Tasarım ve Yönetmenliği Fotoğraf Fotoğraf ve Video Fotoğrafçılık ve Kameramanlık Geleneksel Türk El Sanatları
Giyim Üretim Teknolojisi Görsel Sanatlar
Grafik (Grafik Tasarımı) Halı kilim ve Eski Kumaş Desenleri
Heykel
İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı
İletişim Tasarımı (Görsel İletişim)
Kâğıt Teknolojisi Kurgu, Ses ve Görüntü Moda
Moda ve Tekstil Tasarımı Plastik Sanatlar
Sanat Tasarımı Seramik
Seramik ve Cam Tasarımı Takı Tasarımı (Kuyumculuk) Tekstil Tasarımı Tekstil Teknolojisi Tezhip (Süsleme) ve Kostümü Sahne Sanatları Sahne Tasarımı Sahne ve Dekor Tasarımı Sahne ve Gösteri Sanatları Teknolojisi Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetimi Tiyatro Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Türk Halk Oyunları Opera
Kompozisyon ve Müzik Teorisi Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Kontrbas Korno Koro Müzik Bilimleri Müzik Teknolojisi Müzikoloji
Nefesli Çalgılar ve Vurmalı Çalgılar Obua
Opera, Koro ve Popüler Müzik Şarkıcılığı
Orkestra Şefliği Piyano
Piyano, Arp, Gitar Saksafon
Ses Eğitimi
Ses Sanatları Tasarımı Şan Temel Bilimler Teori Trampet Trombon Tuba Türk Halk Müziği
Türk Halk Müziği Çalgı Eğitimi Türk Halk Müziği Ses Eğitimi Türk Musikisi
Türk Sanat Müziği
Türk Sanat Müziği Ses Eğitimi Türk Sanat Müziği Temel Bilimler Viyola
Viyolonsel Yaylı Çalgılar Yaylı Çalgılar Yapımı
Sanat eğitimi içeren bölümlerimizin sayısı oldukça fazladır. Bölüm müfredatları incelendiğinde özellikle ilk yıl temel sanat eğitimi dersleri içerdiği görülmektedir. Farklı sanat disiplinleri olmasına rağmen ortak olan şey sanatın kendisidir. Hangi disiplin olursa olsun sanatın temel bilgileri ders içeriklerine eklenmektedir. Temel eğitim olarak planlanan ve müfredata yerleştirilen bu dersler öğrencilere ilk yıl sunulmaktadır. İlk yılın ardından bölüm özelliklerini ve bilgilerini kavrayabilecekleri bilgiler içeren derslerin verilmesi aşaması başlamaktadır. Artık öğrenci, sanatın temel yapıtaşını kavramış olarak bölümü ve branşı hakkında bilgi kazanmaktadır.
2.2.1. Sanat Eğitiminin Ön koşulları
Sanat ve Tasarım Fakülteleri ile Konservatuara bağlı anabilim dalları ve bölümlerde öğrenci seçiminde uygulamaya yönelik aşamalı sınavlar uygulanmaktadır. Yetenek sınavları adıyla uygulanan bu sınavlar, çizim, imgesel, desen, enstrüman uygulaması, ses bilgisi ölçme, performans uygulamaları gibi çeşitlilik göstermektedir (Kahraman, 2010:112). Sanat ve Tasarım Fakültelerine bağlı; baskı sanatları, animasyon, endüstri ürünleri tasarımı, eski yazı, geleneksel Türk el sanatları, grafik tasarım, heykel, iç mimarlık ve çevre tasarımı, iletişim tasarımı, moda-tekstil tasarımı, plastik sanatlar, resim, sahne dekorları ve kostümü tasarımı, sanat tasarımı, seramik, cam, tekstil tasarımı, tezhip gibi bölümler bulunmaktadır. Konservatuara bağlı alt bölümlerinin sayısı da düşünülürse disiplinlerin fazla olması uygulamalı sınavlarının aşamalarını ve içeriklerini de farklılaştırmaktadır.
Uygulamalı olan bu yetenek sınavı sonrası eğitime uygun olduğu görülen adaylar seçilmektedir. Uygulamalı sınavda öğrencinin çizim yeteneği, enstrüman kullanabilme özelliği, bilgisayar bilgisi yada oyunculuk yeteneği ölçülebilmektedir.
2.2.1.1. Yazılı sınav
Yazılı sınavla adayın lisans sürecinde edindiği bilgiler ışığında sahip olduğu sanat eğitimi ölçülebilmektedir. Yazılı sınavda adaya, masaüstü yayıncılıkta sanat yönetmeni olacak bir adayın alacağı eğitim öncesi sahip olması gereken bilgileri ölçülebilmektedir. Lisansüstü eğitime başlayacak bir adayın sahip olması gereken bilgiler şunlardır;
Sanatın tanımlayabilen,
Sanat yönetmenliğini tanımlayabilen, Masaüstü yayıncılığı tanımlayabilen, Sanat tarihi hakkında bilgi sahibi olan, Tasarım tarihi hakkında bilgi sahibi olan, Tasarımın gerekliliğini bilen,
Reklamın önemini ifade edebilen,
Yazılı sınav sonucu değerlendirilerek adayın yeterliliğine karar verilebilmektedir. Yazılı sınav toplam 100 puan olarak değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Yazılı sınavda yer alacak her soru ise toplum soru sayısına göre ya da soruların önem sırasına göre puanlanabilir. Yazılı sınav değerlendirmesi sonuçlanarak sözlü sınava geçilmektedir.
2.2.1.2. Sözlü Sınav (Mülakat)
Yetenek sınavları adayların bilgisini ölçme ve değerlendirmeye yönelik olduğundan, adayın psikolojik yapısını ve bölümle ilgili bilgi düzeyini ölçmeye yönelik olmamaktadır. Öğrencilerin bölümden beklentilerinin öğrenilebileceği ve öğrenciyi bekleyen eğitim döneminin içeriğinin anlatılabileceği mülakat aşaması sayesinde daha bilinçli ve istekli öğrencilerin seçimi sağlanabilmektedir.
Bölümün seçici kurulu tarafından yöneltilecek sorularla öğrencinin kültürel durumu, bölüme ve sanata olan ilgisi öğrenilebilmektedir. Bu sayede lisansüstü eğitim görecek öğrencinin önceden tanınması ile alacağı eğitim sürecinde öğrenciye uygulanacak eğitim modellerinin hazırlanmasına da imkân vermektedir. Önceden eğitim alacağı öğrenim kurumunu yakından tanıyacak öğrenci adayları da doğru karar verebilecek ve eğitim sürecinde yüksek başarı gösterebilecektir. Ayrıca öğrenci seçiminde uygulamalı yetenek sınavı sonrası mülakat aşamasıyla yaşanılacak yanlış seçimlerin önüne geçilmektedir. Öğrencilerin lisansüstü eğitim sürecinde göstereceği başarı; genel kültür birikimi ve sanatsal aktivitelere olan ilgisiyle doğru orantılı gerçekleşeceği için mülakat aşamasında özellikle bu sorulara cevap aranmaktadır.
