FATMA KOÇ*
S üslem e; b ir y ap ıy ı, b ir eşy ay ı k u llan ılış am a cıy la b irlik te d a h a g ü z e l g ö s te rm e k için çeşitli obje v e te k n ik le rle y a p ıla n este tik ç a lışm a la rın tü m ü şe k lin d e ta n ım lan ab ilir.
Süs c an lıların ta b ia tın d a n k a y n a k la n a n b ir o lg u d u r. Bu in sa n ın s a n a ta y ö n e lm e sin d e en b ü y ü k e tk e n o lm u ştu r. Süs u n s u rla rın ın este tik ö lç ü le r içeri sin d e , asıl n e sn e n in g ü z e lle şm e sin i d e stek ley ec ek b ir u y u m la y a p ılm a sı s ü s lem ey i s a n a ta d a h a çok y a k la ştıra c ak tır (Koç 1997:149) .
İlk çağ lard a, in s a n o ğ lu n u n sü sle m e y e d a y a n ılm a z b ir tu tk u ile sa rılm ış olm asın ı, b a z ı P re h isto ry a u z m a n la rı "İn san d a y a şa m a iste ğ in in b ir g ö ste rg e si" o la ra k d e ğ e rle n d irm e k te d irle r.
T abiî çev re sin d e izled iğ i m o rt, a m o rt d eğişim ler, in sa n la rın in an ç d ü n y a la rın ı,k o rk u la rın ı u m u tla rın ı ve sosyal h a y a tta k i y e rle rin in sim g e le n m e sin i sa ğ la y a ra k y a ra tıc ılık la rın ı e tk iley erek y ö n le n d irirle r (Ö z p u la t 1994:159).
D iğ e r g e len ek li sa n a t d a lla rın d a o ld u ğ u gibi gelen ek li g iy siler ü z e rin d e k i s ü sle m e le r g en ellik le cinsellik, d o ğ u rg a n lık , nazar, b e rek et, u m u t, özlem , k o rk u , sev g i gibi d u y g u la rın v e in a n ç la rın d o ğ ru ltu s u n d a şe k illen m iştir.
İn sa n ın ta b iî çevresi o lu ş tu rd u ğ u e ste tik v e in an ç k ü ltü rü gelen ek li g iy si le rim iz e d e yan sım ıştır. O rta A s y a 'd a n A n a d o lu 'y a g elen T ü rk le rin çeşitli sa n a t d a lla rın d a k u lla n d ık la rı sü sle m e le ri ç e v re lerin d ek i k ü ltü rle rd e n e tk ile n e rek g eliştird ik le ri ve O sm a n lı sa n a tın a y a n sıttık la rı b ilin m e k te d ir. B öylece T ü rk le r A n a d o lu 'n u n b in le rce yıllık ta rih in d e n g elen çeşitli u y g a rlık la rın k ü ltü r m irası ile k e n d i ö z d e ğ e rle rin i b irle ştire re k z e n g in b ir s a n a t m o zaiğ i o lu ş tu rm u ş tu r.
T ü rk g iy im k u şa m ı m o d el, k a lıp b irle ştirm e a sta rla m a ö z e llik le rin in y an ı- sıra sü sle m e ve işlem e tek n ik leri ile g en iş b ir alan ı k a p s a m a k ta d ır (B arışta 1992:491).
K eten p a m u k gibi b itk i k ö kenli, y ü n , ip ek , d e ri gibi h a y v a n k ö k en li ve m e tal gibi tü m ü d o ğ a l k ö k en li m a lz e m e le rin farklı te k n ik le rle işlen m esi
so-Dr., Gazi Üniversitesi, Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi, Giyim Yaygın Eğitimi Bölümü Araştırma Görevlisi.
n u c u o lu şa n d o k u m a ü rü n le rin in z a m a n la s ü sle m e n in v a z g e ç ilm ez tem el ö ğ eleri h a lin e g eld iğ i b ilin m ek ted ir.
T ürkler, A n a d o lu 'y a g e lm e d e n önce ve A n a d o lu 'y a g e ld ik te n so n ra k i d ö n e m le rin d e ç e v re le rin d e k i u y g a rlık la rın k ü ltü rle r in d e n e tk ile n m işle rd ir. A n a d o lu 'd a y a p ıla n ark eo lo jik k a z ıla rd a eld e ed ile n giysi p a rç a la rın ın çeşit li şe k ille rd e te k n ik v e m a lz e m e le rle sü sle n d iğ i b e lirle n m iştir (B arışta 1995:1- 14).
1860'lı y ılla rd a A n a d o lu 'd a çeşitli a ra ş tırm a la r y a p a n C h a rle s Texier, B ur- s a 'd a k i ip ek li d o k u m a c ılığ ın ı a n la tırk e n "Z aten d ü n y a d a b u n la r k a d a r k a d ın la rın s ü s ü n e m a sra f e d e n b ir m illet o lm a d ığ ı m a lu m d u r" (U ğ u rlu 1994:94) d iy e re k T ü rk le rin sü sle n m e y e v e rd ik le ri ö n em i belirtm iştir.
G elenekli o rta m d a A n a d o lu in san ı b a şla rın ı altın , g ü m ü ş tak ı v e re n g â re n k ö rtü le rle sü slem iş, g ü m ü ş ve a ltın k e m e rle r ta k m ış v e y a k u ş a k b a ğ la m ış b o y u n la rın ı v e k o lların ı çeşitli ta k ıla rla b ezem iştir. E n g in b ir ta rih î geçm işi v e y erel çeşitlem eleri b u lu n a n T ü rk g iy im k u şa m ın ın farklı y ö n te m , tek n ik , özellik v e m alz e m e le rle h a z ırla n m ış ö rn e k le ri b a z ı b ö lg e le rim iz d e h â lâ g e çerliliğini s ü rd ü rm e k te d ir.
G elenekli T ü rk g iy sile rin in s ü sle m e le rin d e k u lla n ıla n m a lz e m e le rin h a m m a d d e le ri ve çeşitleri şu şek ild e g ru p la n d ırıla b ilir:
I. H ayvan K ö k en li M a lzem eler
îp e k v e y ü n d e n e ld e edilen; ip e k v e y ü n iplik, d o k u m a v e k u m aşlar, ip e k v e y ü n d e n h a z ırla n m ış k o rd o n , h a rç v e şeritler, çeşitli h a y v a n k a b u k la rı (çıl- kak, işçil), k u ş tü y le ri (telek), h a y v a n d işleri (fildişi, k u r t dişi, tırn a k la rı, b a lık k u y ru ğ u ), h a y v a n h a m m a d d e li d ü ğ m e ler, d e ri v e k ü rk ler, inciler, m e rc a n lar.
II. B itki K ö k en li M alzem eler
K eten v e p a m u k ta n e ld e e d ile n iplik, d o k u m a v e k u m aşlar, p a m u k v e k e te n d e n h a z ırla n a n harç, şe rit ve k o rd o n lar, çeşitli b itk i to h u m la rı (A k şam se fası, y a y la b itk isi, ek in o tu , çitlenbik), m e y v e ç e k ird ek le ri (İğde, b a d e m , k a h ve, zey tin ), çeşitli m e y v e le r (Ç am kozalağı, k aran fil), b itk i k ö k en li b o yalar.
III. M ad en K ö k en li M a lzem eler
A ltın, g ü m ü ş, b a k ır vb. m a d e n le rd e n h a z ırla n m ış p a ra , p u l, tak ı v e d ü ğ m eler, altın, g ü m ü ş vb. m a d e n le rd e n h a z ırla n m ış alaşım lı iplik, tel, k o rd o n ve harçlar, çeşitli ta ş la rd a n h a z ırla n m ış b o n c u k , d ü ğ m e v e takılar.
IV. S en tetik K ö k en li M a lzem eler
S e n te tik ip lik ve k u m a şlar, se n te tik b o n c u k p a ra ve p u llar, se n te tik b o y a lar.
G elenekli T ü rk g iy sile rin in sü sle m e le rin d e k u lla n ıla n y ö n te m v e te k n ik le r g iy sin in k u lla n ıld ığ ı b ö lg elere g ö re d eğ işik lik g ö ste rd iğ i g ibi g iy sin in g iy in iş şekli ve k u lla n ılış a m a c ın a u y g u n o la ra k çeşitlilik g ö ste rm e k te d ir.
D ok u n arak Y apılan G iy im S ü slem eleri
G iy im in a n a u n s u r u n u k u m a ş v e d o k u m a la r o lu ştu rm a k ta d ır. A n a d o lu in san ı ipek, y ü n , p a m u k v e k e te n lifle rin d e n eld e e ttik leri ip lik leri d o k u y a ra k çok z e n g in b ir k u m a ş çeşitliliği eld e etm iştir. G iy im v e ev d e k o r a s y o n u n d a k u lla n ıla n d o k u m a v e k u m a ş la r d esen li v ey a d ü z o la ra k d o k u n m u ş tu r.
Ö rtü n m e k ve g iy in m e k gibi ih tiy a ç la rd a n d o ğ a n k u m a ş d o k u m a c ılığ ı ev te z g â h la rın d a ve d o k u m a c ı esn a fın ın lo n c a la rın d a ipekli, y ü n lü , p a m u k lu v e y a ip e k p a m u k , ip e k y ü n k arışım ı o la ra k ü re tilm iştir (A n o n im 1993:11) .
T ü rk te k stilin d e b ü y ü k b ir g ru p k u m a ş m o n o k ro m (tek ren k li) v e y a b e y a z v e bej gibi ta b iî re n k le rle d o k u n m u ş tu r (B arışta 1988:98). A tlas, canfes, k u t n u , m o n tin , k ad ife, çu h a, şay ak , sof, k ıv ra tm a , b ü rü m c ü k , m ü slin , m elez, o r g an ze, p a tisk a , tü lb e n t gibi k u m a ş la r b u g ru b u o lu ştu rm a k ta d ır.
Bazı k u m a ş la r p o lik ro m (çok renkli) o la ra k d o k u n u p sü slen m iştir. A laca, k u tn u , çitari, sevai, yolaklı, İzm irli, a ltıp a rm a k , b a s m a b u g ru p ta k i k u m a ş la ra ö rn e k o la ra k verilebilir.
P o lik ro m d ü z e n le m e le rin y a p ıld ığ ı k u m a ş la r a ra s ın d a altın , g ü m ü ş b ü k ü m lü ip e k ip lik le r v e b a k ır alaşım ı y ü k s e k o la n m eta l ip lik le r ve ip e k ip lik lerle d o k u n m u ş b ro k a rla r (k em h a ,seraser), atlaslar, ç atm a o la ra k b ilin e n k a d ife le r d ik k a ti ç e k m e k te d ir (B arışta 1988:99) .
A yrıca g iy sile rin k u lla n ıld ığ ı y ö re v e y a g iy sin in a d ı ile a n ıla n K ü ta h y a Si m a v 'd a "A ltıp arm ak ", K a h ra m a n m a ra ş 'ta "Aba", Ş ırn a k 'ta "Şal Şepik", Si v a s 'ta "T rablus K uşağı", T o k a t'ta "A lm alı" vb. gibi d o k u m a la r k u lla n ılm a k ta dır.
B irçok b ö lg e d e k u lla n ıla n ö n lü k le rin b a z ıla rı d o k u n u rk e n d e se n le n d iril- m iştir. Farklı n ite lik ve nicelik te y e rleştirilm iş m o tiflerle d e s e n le n d irile n ö n lü k le r b a zı b ö lg e le rd e n ak ış te k n ik le ri g ö rü n ü m ü v e rile re k d o k u n m u ş tu r (Si vas). Ö n lü k le rin b ele b a ğ la n m a s ın d a v e b ele b a ğ la n a n k u şa k la rın tu ttu r u l m a s ın d a k u lla n ıla n k o lo n la rın farklı p e k çok çeşid in e v e d e se n in e ra s tla m a k m ü m k ü n d ü r.
İşlen erek Yapılan G iy im S ü slem eleri
İpek, y ü n , keten , p a m u k , m e ta l vb. ip lik le r k u lla n ıla ra k çeşitli iğ n e le r v e u y g u la m a biçim leri aracılığıyla, keçe, d eri, d o k u m a vb. ü z e rin e y a p ıla n b e z e m elere işlem e d e n ir (B arışta 1995:1).
İşlem eler h e r tü rlü m e k â n v e g iy sid e k u lla n ılm ış ö n em li sü sle m e te k n ik le rin d e n d ir. G elenekli T ü rk giy im k u ş a m ın d a işle m eler p e k ço k k a d ın , e rk e k v e ço cu k g iysileri ile a k se su a rla rın ı sü sle m e d e k u llan ılm ıştır.
O layları, kişileri ve objeleri c a n la n d ırm a d a k u lla n ıla n işle m e le r farklı m a lz e m e le rle y a p ıla n aplikeler, k u rd e le , fisto, su taşı, d a n te l, p ü s k ü l, p o n p o n , şerit, h a rç d ü ğ m e , taş vb. m e ta ry e lle rle sü sle m e k o m p o z isy o n la rı d e s te k le n m iştir.
G elenekli T ü rk g iy sile rin d e y e r a la n işlem e te k n ik le rin in g en ellik le sa y ı sız, d iğ e r b ir ifad e ile se rb e st stild e iğ n e le r u y g u la n d ığ ı b elirlen m iştir. B u n u A n a d o lu in s a n ın ın d u y g u la rın ı, d ü şü n c e le rin i, u m u tla rın ı ü z e rin d e k u lla n d ığ ı g iy sile rin e y a n sıtm a isteği o la ra k a çık lam a k m ü m k ü n d ü r.
Ö zellik le k a d ın g iy sile rin d e işlem e ile y a p ıla n sü sle m e le r z e n g in b ir re p e rtu a ra sah ip tir. Bazı y ö re le rim iz d e işlem eli giy silere çeşitli isim le r v e ril m iştir. D o m a n iç 'te y am şlı göy n ek , A fy o n Ç o b a n la r 'd a k a n a v iç e b ask ı, p u llu b ask ı, S iv a s'ta k a d a m a (sırm a işlem eli cepken), K ü ta h y a 'd a a ğ ır ferm en e, M araş, K a sta m o n u v e B e y p a z a rı’n d a b in d a llı gibi isim le r k u lla n ılm a k ta d ır.
G iy silerin iğ n e çeşitlem eleri ile y a p ıla n s ü sle m e le rin d e ip ek li, y ü n lü , o r lo n v e p a m u k lu ip lik le r v e d e ğ işik çok sa y ıd a sü sle m e m a lz e m e le rin in (pul, b o n c u k , taş, b o ru b o n c u k , p a ra , a y n a vb.) k u lla n ıld ığ ı g ö zlen m iştir.
G iy silerd e k u lla n ıla n işlem ele r m o d e l ve k u lla n ıld ık la rı y erle re g ö re d e ğ i şik lik g ö ste rm e k te d ir. P e k çok b ö lg e m iz d e g ü n lü k g iy sile rd e y a p ıla n işle m le r d a h a hafif, özel g ü n g iy sile rin d e d a h a y o ğ u n lu k ta k u lla n ıld ığ ı g ö z le n m iş tir. E n tari ve ü ç etek le rd e, m a ra ş işi, k u m iğnesi, çin iğnesi, z in c ir işi (ta m b u r işi), p u l b o n c u k işi, aplike, a n te p işi (d elik işi), k a n av içe (ça p ra z iğne), h e sa p işi, m a k in a nakışı vb., cep k en v e y e le k le rd e k o rd o n tu ttu rm a , d iv a l işi (m a ra ş işi, sim sarm a), ap lik e, k a p ito n (k ap lam a, sırım a) vb., g ö m le k ve işlik le r d e k an av içe, h e sa p işi, su z en i, a n te p işi (d elik işi), p u l b o n c u k işi, d iv a l işi (m ara ş işi, sim sarm a) vb., şa lv a r v e d o n la rd a k o rd o n tu ttu rm a , h e s a p işi, a n te p işi (d e lik işi), p u l b o n c u k işi, m a k in a n ak ışı vb., ö n lü k le rd e k an av içe, s u zeni, aplike, k o rd o n tu ttu rm a , m a k in a n ak ışı vb., d a h a y o ğ u n lu k lu o la ra k k u lla n ıla n işlem e y ö n te m v e tek n ik leri o la ra k belirlen m iştir.
Ö rülerek Yapılan G iy im S ü slem eleri
T ü rk el sa n a tla rın d a ince ve k alın ö rg ü le rd e n o lu şa n çok z e n g in b ir ö rg ü re p e rtu a rı b u lu n m a k ta d ır. Ö rg ü işleri şiş, iğne, tığ, filkete, m e k ik vb. a ra ç la r
v e y a araçsız o la ra k ip ek , p a m u k lu ve y ü n lü ip lik le r k u lla n ıla ra k u y g u la n m a k ta d ır (B arışta 1988:18) .
İnce ö rg ü le r g ru b u k a p s a m ın d a in c ele n en iğ n e oyası ( çiti), d a n te l (te n te ne), tığ o y aları, m e k ik v e filkete oy a ları g enellikle iç g ö m le k le rin y ak a, kol ve ete k u c u n d a ü ç e te k le rin k e n a rla rın d a , d a n e , y a zm a , tü lb e n t ve ö rtü o la ra k is im le n d irile n b a ş ö rtü le rin in k e n a rla rın d a d a h a y o ğ u n lu k lu o la ra k k u lla n ıl m ışlard ır. Y apılan o y a la rın b ir k ısm ın d a tam lay ıcı g ereç o la ra k b a z ı m a lz e m e le r d e y e r a lm ıştır (pul, b o n c u k , çeşitli bitki to h u m v e çek ird ek leri, b e z p a rç a la rı vb.). H e m e n h e m e n b ü tü n y ö re le rim iz d e k u lla n ıld ığ ın ı d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z , farklı şekil ve b o y u tla rd a h a z ırla n a n d a n te l v e o y a la r gelen ek li k a d ın , e rk e k ve ço cu k g iy sile rin in v a zg eçilm ez ö ğeleri h a lin e gelm iştir.
Ö rü le re k h a z ırla n a n ve ince ö rg ü le r g ru b u n a d a h il ed ileb ilece k d iğ e r b ir sü sle m e çeşidi d e d ü ğ m e le rd ir. G iy silerin y aka, kol v e ö n k a p a m a la rın d a k u lla n ıla n ö rg ü d ü ğ m e le r çeşitli k o rd o n la r ile h a z ırlan m ıştır. O sm a n lı sa ra y g iy sile rin d e d e çok s a y ıd a k u lla n ıld ığ ı b e lirle n e n (Koç 1997:134-140) ö rg ü d ü ğ m e le r özellik le k ad ın , erkek, ço cu k cepken, y e le k ve ü ç ete k le rin k a p a m a la rı ile sü sle m e le rin d e kullan ılm ıştır.
A yrıca g iy silerin k e n a r te m izle m ele ri g en ellik le e ld e ö rü le re k h a z ırla n a n şerit, k o rd o n v e m a k ro m e le r ile sü slen m iştir.
K alın ö rg ü le r g ru b u iç erisin d e in celen en v e d a h a çok y elek (ö rg ü ) v e ço ra p la rd a k u lla n ıla n şiş ö rü c ü lü ğ ü ile h a z ırla n m ış giysi p a rç a la rın d a k i m o tif ler T ü rk in sa n ın ın y ara tıc ılığ ın ın b ir ifad esi şe k lin d e y o ru m la n a b ilir. H e m e n h e m e n tü m b ö lg e le rim iz d e u y g u la n d ığ ı d ü ş ü n ü le n şiş ö rü c ü lü ğ ü g elen ek sel g iy sile rim iz in sü sle n m e sin d e ö n em li b ir y ere sahiptir.
D ik iş Ö z e llik le r i İle Y apılan S ü slem eler
K u m a şın çeşitli d ik iş özellik leri k u lla n ıla ra k sü sle n e n g iy sile rd e e n çok k a p ito n e (k ap lam a, s ın m a ) pili, biye, n e rv ü r, m a k in a d ikişi, fırfır (farbela), en k rü s te (farklı k u m a şla rla sü slem e), m u sk a , b ü z g ü , o y u lg a m a d ik iş y ö n te m le rin in k u lla n ıld ığ ı g ö zlen m iştir. B ölgelere v e y ö relere g ö re fark lılık g ö ste re n d ik iş özellikli s ü sle m e le r g en ellik le c ep k e n lerd e, ö n lü k le rd e , e n tari, g ö m le k v e ü ç e te k le rd e k u lla n ılm ıştır. Ege bö lg esi ve M a rm a ra y ö re sin d e ren k li p a r ç a ların b irleştirilm e si ile h a z ırla n m ış ü ç e te k v e e n ta rile r o ld u k ç a d ik k a t çe kicidir.
Boyanarak v e R en k len d irilerek Y apılan S ü slem eler
El sa n a tla rım ız ın içerisin d e o ld u k ç a ö n em li b ir yeri o ld u ğ u d ü ş ü n ü le n y a z m a c ılık b o y a m a v e b ask ı tek n ik leri k u lla n ıla ra k u y g u la n m a k ta d ır.
B u rsa y ö re sin d e k u lla n ıla n g iy sin in ö n lü k le rin d e b a ğ la m a b a tik te k n iğ i n in k u lla n ıld ığ ı (A ltu n ta ş, Ş ahin, K ahveci 1993:8), a y rıca g ö y n ek , e n ta ri ile
ö n lü k le rin p ü s k ü l v e p o n p o n la rla y a p ıla n sü sle m e le rin d e re n k le n d irm e le rin çeşitli b o y a la r ile y a p ıld ığ ı g ö zlenm iştir.
G iy si Ü zerin e Tutturularak Yapılan S ü slem eler
G elenekli g iy sile rin ü z e rin d e u y g u la n a n p e k çok te k n ik ve ö zellik leri ta m a m la m a k am acı ile g iy silerin farklı p a rç a la rın a çeşitli şe k ille rd e h a z ırla n a n sü sley ici g ereçler b u g ru b u o lu ştu rm a k ta d ır.
H arç, su taşı, p o n p o n , p ü sk ü l, d ü ğ m e , çeşitli taşlar, h a y v a n k a b u k la rı, d iş leri, b itk i to h u m , m e y v a v e çek ird ek leri, n a z a r b o n c u k la rı, inciler, k o rd o n , oya, h a z ır d a n te l ve k u rd e le le r ve k o lo n la r g iysi ü z e rin e tu ttu r u la r a k y a p ıla n sü sle m e g e re ç le rin d e n b a z ıla rın ı o lu ştu rm a k ta d ır. Y örelerim ize göre g iy sile rin çeşitli b ö lü m v e p a rç a la rın a T ü rk in sa n ın ın yaratıcılığ ı d o ğ r u ltu s u n d a y e rle ştirile n b u g ereçler o ld u k ç a d ik k a t çekici özelliktedir.
G iy silerd e g ö rü le n sü sle m e y ö n te m ve tek n ik leri te k b a şın a y a p ıla b ild iğ i gibi b ir kaç te k n ik b ira ra d a d a k u lla n ıla ra k o ld u k ç a g ö ze çarpıcı v e s a n a t d e ğ erleri y ü k se k p e k çok g iy sin in sü sle n m e si sağ lan m ıştır.
S onuç
G elenekli T ü rk g iy im k u şa m ı b izlere b ö lg e le r ve y ö reler a ra s ın d a o ld u k ça z e n g in b ir çeşitlilik s u n m a k ta d ır. Ü lke y ö re yöre, il il h a tta kö y k ö y ele a lın d ığ ın d a çok z e n g in b ir giy im k u şa m k ü ltü rü n e sa h ip o ld u ğ u o rta y a çık a caktır. A n a d o lu in san ı giysiyi sad ece ö rtü n m e am açlı o lm a k ta n çık artıp , b u g iy silere y ü re ğ in d e k i acılarını, u m u tla rın ı, sev in çlerin i, d ile k le rin i, sev g isin i, d o ğ u rg a n lığ ın ı, k o rk u la rın ı y an sıttığ ı, k u lla n d ığ ı b ilin m e k te d ir. B u n u y a p a r k en de, b elki d e b ilin çsiz o la ra k giy silerin i sü slem iş, o n la ra s a n a t d e ğ e rle ri a ç ısın d a n d a b ir a n la m k a z a n d ırm ıştır. S ü slem e te k n ik ve ö zellik lerin i u y g u la rk e n sosyal, co ğ rafî ve e k o n o m ik k o şu lla ra b ağ lı k a la ra k in an çları, g e le n e k leri, gö ren ek leri, m o d a gibi k a y n a k la rla g eliştirm iştir. G ü n ü m ü z d e h â lâ b a z ı b ö lg e le rd e k u lla n ıld ığ ın ı b elirle d iğ im iz ve z a m a n iç e risin d e y o k olacağı d ü ş ü n ü le n g e len ek li g iy sile rim iz d e k u lla n ıla n d e se n le ri ile sü sle m e le r T ü rk s a n a tın ın gelişim i a ç ısın d a n ö n em li b elg e le r n iteliğ in d ed ir. Bu a çıd an , b u n la rı k o ru m a k v e g elişm ele rin i sa ğ la m a k g elen ek li k ü ltü r ü m ü z ü n y o k o lm a sın ı en g elleyecektir.
KAYNAKÇA
ALTUNTAŞ,Yener; Y. ŞAH İN ve M.KAHVECİ, Sivas İli Halk Oyunları Kıyafetleri
Teknik Çizimleri, K ültür Bakanlığı HAGEM Genel M ü d ü rlü ğ ü Yayınlan, A nkara 1993.
BARIŞTA, H .Ö rcün, Türk El Sanatları, K ültür ve T urizm Bakanlığı, A n k ara 1988. BARIŞTA, H .Ö rcün, Türk İşleme Sanatı Tarihi, Gazi Ü niversitesi Yayınları, A nkara 1995.
BARIŞTA, H .Ö rcün, "B urdur Çeltikçi A rv a llı'd a n D am at Giyimi", Erdem, A tatü rk K ü ltü r Dil ve Tarih Y üksek K urum u, A tatü rk K ültür M erkezi Yayınları, A nkara 1992, s. 491-510.
KOÇ, Fatm a, O sm anlı İm p arato rlu k D önem i T ü rk Ç ocuk Giysileri Ü zerine Bir A raştırm a, Y ayım lanm am ış D oktora Tezi, A nkara 1997.
ÖZPULAT, F üsun, "K aybolm akta O lan G eleneksel G iyim K uşam ında D oğal O b jelerin Süs A m açlı Kullanımı", Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversiteler
de El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, İzm ir K asım 1992, s. 359-
365.
Türk El Sanatları, K ültür Bakanlığı, HAGEM Genel M ü d ü rlü ğ ü Yayınları, A nkara
1993.
UĞURLU, A ydın, "Osm anlı Saray D okum alarında İpek, Altın, G üm üş K ullanı mı", Antik-Dekor, sayı 24, 1994, s. 94-98.
