Cumhuriyet
70. Y*
SAYI24711
S A N A T K Ü L T Ü R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O NKapalıçarşı’da altının ayrıştırılması için kullanılan ilkel yöntemler esnafın ve çevre halkının sağlığını tehdit ediyor
Kapalıçarşı’nın tozu dum anı altın
DİLEK GİRGİN CAN_________
Kapalıçarşı civarında altının ayrıştırılması için kullanılan son de rece ilkel metodlar, esnafın ve çevre halkının sağlığını tehdit ediyor. AynşUrma işlemi Kapakçarşı’mn hemen yanıbaşındaki Kalcılar Hanı’nda, haftada iki-üç gün, genel likle saat 19.00’dan sonra yapılıyor. Kuyumculara gelen, kırılmış, bozul muş, herhangi bir nedenden dolayı kullanılmaz hale gelmiş olan ve “hurda” olarak adlandırılan takılar toplanıyor, ocaklarda eritiliyor. Da ha sonra içindeki gümüş, bakır gibi madenler, nitrik asit (kezzap) kulla nılarak ayrıştırılıyor. İşte bu aynşür- ma işlemi sırasında etrafı kötü bir koku ve turuncuya çalan bir duman kaplıyor. Boğazda yanma meydana geliyor. Nefes almaksa pek mümkün olamıyor.
Bu durumdan son derece rahatsız olan esnaf, “Göz göre göre zehirle niyoruz” diyor. Çevre esnafı, aynş- tırma başladığında hemen kapıları nı kapatuklannı, dumanın boğazla rına dolduğunu ve yaktığını söylü yor.
Yıllardır yapılan aynşürma işle minin pek çok kişiyi hastaneye dü şürdüğü de ifade ediliyor. Bu böl gedeki işyeri sahipleri, kurumuş ağaçlan göstererek, çevre kirlenme sinin de kimsenin umurunda olma dığım belirtiyorlar ve “Bu işlem şe hirde, açık alanda yapılmamak, mo dem metodlar kullanılmalı” diyor lar. Aynşürma işlemi, Kalcılar Hanı’nın yamsıra Büyükvalide Hanı’nda ve Bayrampaşa’da da ya pılıyor.
Kimya Mühendisleri Odası, bu iş lemde kullanılan nitrik asitin, boğu cu bir gaz olduğunu ve kanserojen etkisi bulunduğunu belirtiyor. Bu
iş-Y
±
İlli
ıllardır
yapılan ayrıştırma
işleminin pek çok
kişiyi hastaneye
düşürdüğü ifade
ediliyor.
lemin kesinlikle kapalı sistemde ya pılması gerektiğini de vurgulayan Kimya Mühendisleri Odası, “aynş ürma işlemi ocak alünda emici terti- baü olan bir yerde yapılmak, duma nı direkt havaya verilmemeli, önce- Ukle su banyosundan geçirilmeli” açıklamasını yapıyor.
Kuyumcular Odası Başkanı
Mustafa Yılmaz öztepe de işlemin son derece sağkksız koşullarda yapıldığım kabulediyor. “K uyumcu- lar Toplu İşyeri Kooperatifi” kur- duklannı, aynşürma işleminin daha sağkkk koşullarda yapılması için ta leplerde bulunduklannı belirterek, “ Belediyeden de gelip incelemeler yaptılar. Gezdikleri atölyeleri sağ lıksız buldular. Biz de, taleplerimizi dile getirdik ve tesislerin kurulacağı bir arsa istedik. Ancak 4 yıldır, bu konuda hiçbir gelişme olmadı. Ayn- ca, şunu da bekrtmek isterim ki, ku yumculuk sektörü yalnızca bu ko nuda değil, tüm olarak sağlıksız şartlarda çalışıyor” diyor.
Aynşürma işlemini yapanlardan Nadir Tütüncü ise, kendi fırmala- nnda kapak kabin ve filtreler kullan- dıklannı, en kısa zamanda da daha gehşmiş teknikler kullanacaklannı belirtiyor. Ama genelde ilkel koşul larda çalışıldığını da açıklıyor.
Ayrıştırma işleminde modem metodlar kullanılması ve şehirlerde açık alanda yapılmaması öneriliyor. (Fotoğraf: G A R B İS Ö ZA TA Y )
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a To ros Arşivi
