23 ARALIK 2001 PAZAR CUMHURİYET
KULTUR
kultur@cumhuriyet.com.trÎT
-SAYFA
15
YENİ KOREOGRAFİLER - Çağdaş Bale Topluluğu, bu sezon Theodorakis’ten ‘Litany’, Mahler’den ‘Üçleme’, Villa Yobos’tan ‘Ana, Piazzolla’dan ‘Tango Ballet’i (üstte) sunuyor. HAYATİ ASILYAZICI__________________
Çağdaş Bale Topluluğu, yeni dönemi Cem Ertekin’in dört yeni koreografisiyle açtı.
Çalışmalar şu dansları içeriyor: MÜds The
odorakis’ten “Litany”, Mahler’den “Üçle me” (10. Senfoni-Adagio bölümü), Vılla- Lobos’tan “Aria”, Astor Piazzolla’dan “Tan go Ballet”...
Topluluğun kurucusu ve başkoreograf ola rak gerçekleştirdiği renkli çalışmalar, Erte kin’in başarılarını sergilemektedir. Ülke mizde bir sanat topluluğunun otuz yıl ayak ta kalması kuşkusuz kolay değildir.
Topluluğun tüm dansçıları, konservatuvar eğitimli gençler. Otuz yıla ulaşma soluğu nun, genç dansçılarla iyi diyalogun kurul masından kaynaklandığı söylenebilir. Kore ograf olarak seçtiği nitelikli bestecilerin par çalan, kuruluş yıllanndan bu yana ilginç ve özgün koreografilerle dikkati çeken Çağdaş Bale Topluluğu’nun günümüz dansıyla ör- tüşmesini de sağlamaktadır. Birkaç örnek vermemiz gerekirse; “Banşa Doğru, 1978”,
“Prometheus, 1979”, “Carmina Burana, 1979”, “İlkyaz Ayini”, “Ferhat Ue Şirin, 1980” gibi bale yapıtlannı sayabiliriz.
Nâzım Hikmet’in “Ferhat ile Şirin” bale
sinin Arif Melikov’un ölümsüz müziğiyle dünyadaki ilk gösterimi 23 Mart 1961 yılın da M oskova’daki ünlü Bolşoy Balesi’nde gerçekleştirildi. Koreografisini, Bolşoy Opera ve Balesi’nin başkoreografı Yuri Gri-
goroviç yapmıştı. Dünya prömiyerinden on
dokuz yıl sonra Ankara Devlet Opera ve Ba lesi’nde, Kiev Devlet Balesi koreograflann- dan Anatoii Shakerea’nın koreografisiyle sahneye kondu, birkaç gösterimden sonra
da sansür nedeniyle kaldırıldı. Üstelik afişe de Nâzım Hikmet’in adı yazılmamıştı. Ay nı yıl Cem Ertekin, A rif Melikov’un müzi ğiyle Ferhat ile Şirin balesinin ilk koreogra fisini yaptı ve Çağdaş Bale Topluluğu tara fından oynandı. Ertekin’in daha birçok öz gün çalışmasını saymak olası. Ancak yüze yakın koreografi çalışmasının tümünü bura ya sığdırmak olanaksız.
Önceki yıl, Theodorakis’in müziğiyle
“Zorba” adlı balenin koreografisini yaptı,
aynı dansçıların sunduğu bu yapıt büyük il gi gördü. Geçen yaz, Macar Devlet Balesi, Pamukbank’ın çağrılısı olarak İstanbul’a
geldi ve Açıkhava Tiyatrosu’nda “Zorba” balesini oynadı. Bu yaz, Aspendos Festiva lin d e , bu kez Yunan Devlet Balesi, aynı ya pıt başka koreografiyle oynandı. Theodora kis’in ölümsüz müziğinin koreografisinin ülkemizde de yapılmasından yanayız. İstan bul Devlet Opera ve Balesi’nde Zorba bale si Cem Ertekin’in koreografisiyle oynana bilir diye düşünüyorum. Türk koreografla rın sayıca çok olduklan söylenemez. Altı yıl çalıştığı İDOB’da Cem Ertekin’in koreogra fi yapması denli doğal ne olabilir? İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin Müdürü ve Ge nel Sanat Yönetmeni değerli sanatçı Mesut
Ik tu ’nun böyle bir öneriye sıcak bakacağı nı düşünüyorum.
Dört özgün bale genç dansçılar tarafından başarıyla oynanıyor. Koreograf Ertekin’in önem verdiği Theodorakis’in müziğiyle
“Litany”, besteciye özgü müziğin ayrıntıla
rını yansıtan bir çalışmaydı. Diğer dansla rın da aynı düzeyde birbirlerini tamamla dıklarını, estetik ve birlikteliğin özenli bi çimde gerçekleştiğini belirtmeliyim. Müzik ve dansla kurulmuş iyi bir sahne düzeni gö rülüyordu. Müziğin koreografiyle betimlen mesi, balenin görselliğiyle uyum sağlıyor du. Birbirinden farklı müzik türlerini prog ramın akışı içerisinde bütünleştirmek de ko reografın görevidir. Sahneye konuşu da ay nı koreograf gerçekleştirmişse o zaman dan sın söylemi ortaya çıkar.
Villa-Lobos’un “A ria”sı gibi, diğer dans lar da yoğunluk kazanıyordu. Sözgelimi, Mahler’in müziğiyle “Üçlem”de dansla mü ziğin ayrışması olayını izledik. Tangonun üzünç, tutkulu duyarlılığını, Piazzolla’nın müziğinde aramamak olası mı? M ar Del Plata kentinde doğmuş olması, İtalyan ana ve babadan olması, Piazzolla’yı ‘Porteno’lu- dan ayırt etmeyi olanaksız kılıyordu. Tango müziğinin tüm ayrıntıları vardı bu yapıtta. Ne ki, tango müziğinde yaptığı yenilik ola ğanüstü güzellikteydi. Klasik müziğin ol duğu denli modern müziğin de ezgilerini duyumsuyor, tangonun vazgeçilmez bando neón gibi yöresel bir çalgısının da bulundu ğunu anımsıyoruz. Ne ki, bestecinin değişi minin tangosunu “Tango BaUet”de görebi liyordunuz.
Kadıköy Halk Eğitim Merkezi’ndeki gös terimlerin ilgi gördüğünü belirtmeliyim.
TANGO BALLET - Topluluk, Kadıköy Halk Eğitim Mer- kezi’ndc Astor Piazzolla’nm ‘Tango Ballet’inde dans ediyor.
