İş Bankası Kültür Yayınları ve Ümit Yaşar Oğuzcan:"Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu değişmelidir"

(1)

SAYFA ALTI

_CUMHURİYET

İ Ş B A N K A S I K Ü L T Ü R Y A Y I N L A R I

V E Ü M İ T Y A Ş A R O Ğ U Z C A N

“Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

değişmelidir,,

• İş Bankası K ü l t ü r T ayın ları ne zaman kurulda?

— K ü ltü r Y ayın la rı Îş -Türk Limited Şirketi, 1957 yılında 250.000 lira se rm aye ile T ü rk i ye İş Bankası A. Ş. tarafından k urulm uştur. Bu sermaye ge çen yıl 500.000 liraya çıkarılmış b ulu nm akta dır.

K urulu şunda o zam anki İş Bankası Genel M üdürü ra h metli A hm et Dallı ile yine rah m etli H aşan Âli Yücel’in b ü y ü k katkıları vardır.

• Ne zamandan be ri İş Bankası K ü ltü r Tayın ların da görevli siniz ve bu görevi niz nedir?

— îş Bankası’r*a bir m e m u r olar ak ilk defa 1947 yılında gir miştim. O günden bu yana Bankanın çeşitli kadem elerinde görev aldım. K ü ltü r Yayınla- rılya ilgili görevim yenidir. Birbuçuk yıldan beri K ü ltü r Yayınları Müvaşirliği görevin-

deyim.

• K ültür Tay ın ları şimdiye k a d a r kaç eser yayınladı? — Mart 1972 sonuna k a d a r yayınlanan eser sayısı 116’dır. Bunlardan 20 kadarının ikinci ve üçüncü baskıları da y ap ıl mıştır.

• Yayınlanan eser lerden en çok satış yapan la rı hangileri dir?

— Dostlar Beni Hatırlasın, Problemli Çocuklar, Anne F r a n k ’ın Hatıra Defteri, tyi Vatandaş, İyi İnsan çok satıs yapan kitaplarımızın başmda gelmektedir. • En az ve en çok tirajlarınız ne k a d a r dır? — Yayınladığımız eserlerin ti rajları en az 2.000, en çok 10.000’dir. • 1971 de kaç eser yayınladınız?

— Geçen yıl yayınladığımız ese r sayısı 16’dır. Bunlar a ra sında büyük boy 600/700’er say fa tu t a n San atta Batıya Açı lış ve Osman Hamdi ile Dün ya Sanat Tarihi de var.

41 Kâğıtlarımızın ka litesi, fiyatları h a k kında ne düşü nüyor sunuz?

— Bizde kâğıt maalesef hem kalitesiz hem de pahalıdır. Hü kümetimizin Dünya Kitap Yı lı dolayısiyle kâğıt fiyatların da kitap yayınlayanlar İçin bir indirim yapmasının yerin de olacağı kanaatmdayım.

• Peki, va posta üc retleri?

— Maalesef o da çok pahalı. Hele dış ülkelşre gönderilirse... Posta ücretlerinin hazan kitap fiyatını bulduğu hattâ aştığı bir gerçektir.

• Yurdumuzda daha kaliteli ve güzel ki tap çıkmasının ş a r t ları nelerdir sizce? — Bu, öz bakımından daha çok sayıda yazar yetişmesine bağlı. Biçim bakımındansa h e r- şeyden önce kaliteli kâğıt ge reklid ir diyeceğim Baskı tesis leri ne ka dar mükemmel o lu r sa olsun kaliteli kâğıt olma dıkça daha güzel kitap yayın lamak imkânsızdır.

• Kaç tip kitap alı cısı vardır?

— S öyliyeyim : Bir t ü r alıcı kitabı bir süs olarak düşünür. Bunlar daha çok gösterişli, ciltli kitap meraklısıdırlar. Ki tabı alır, şık kitaplıklar ına ko y arlar Çoğu zaman değil oku m ak sayfalarını bile açmazlar aldıkları kitabın tkinci tü r o- k u y u cu lar daha çok ihtiyaçları olan kitapları alır okurlar. Bun ların çoğunluğunu da öğrenci le r teşkil eder. Üçüncü t ü r o- k u y u cu lar bilinçli olarak kitap alanlar ve bunları mutla ka o- kuyanla rdır . Bu üç tü r ok u yucu kitap alıcılarının büyük bir çoğunluğunu meydana ge tirir. Bunun dışında övgüsünü duyduklar! bir kitabı alıp o- kuyanlarla. vakit geçirmek için kitap alan gelip geçici kitap okuyucuları da vardır

• Basımevlerinin tek nik imkânları sizce yeterli midir? — özellikle İs ta nbul’da ve A nkara ’da büyük teknik im - kânlara sahip basımevlerimiz var. Özendikleri zaman A vru p a ’daki emsallerini aratm ıy a- cak mükemmellikte kitap bas m aktadırla r

• Yayıncılarımız gra fik sanatçılarımızdan gereği kadar y a ra r la nıyor lar mı?

— Y ara rlananla r da var, ya- r a r la n m ıy a n la r da Kapak res samlığı şüphesiz apayrı bir iş. Bunda büyük başarıya ulaşan Sait Maden. Ozan Sağdıç, Men- gü Ertel, v b, gibi değerli sa natçılarımız var

• Bizde yazarların örgütlenmesi konu sunda ne dersiniz? — Bu çok özlediğim, istedi ğim bir şey. Ne yazık ki bu güne kadar gerçekleşmedi. K u rulan birlik ve dernekler ba şarılı olamadı Çoğuna politika girdi, küçük hesaplar girdi, senlik-benlik çekişmeleri girdi.

Ortak davalarımızı savuna cak, haklarımızı koruyacak bü yü k ve güçlü bir derneğin ku rulmasını isterim Bunun za manı gelmiş geçmiştir bile. Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı K ü ltü r Müsteşarlığımızın hu işe eğilmesini, ön ayak olma

sını diliyorum.

• Bizdcki kitap da ğıtımı yeterli midir sizce?

— Biz satışlarımızda iki ola n a k ta n yar arla nıyoruz: Biri genel bayimiz vasıtasıyla k i ta pçıla rda yaptığımız, diğeri de ad ed i 500’e yaklaşan şubeleri miz kanalıyla yaptığımız satış la rdır.

Genel bayimizin dağıtımı oldukça yeterlidir. F a k a t bu T ü rk iy e ’deki bütü n kitap da ğıtımının yeterli olduğu an la mına gelmez. Bizde sağlam ve modern dağıtım müesseseleri henüz yenidir ve adetleri de çok azdır. Yayın ev le rinin b ü y ü k bir çoğunluğu kendi dar imkânları içinde dağıtımlarını da bizzat kendileri y a p m a k t a dırlar. Bunun etkili ve verimli olduğu söylenemez. Türkiy e gi bi geniş bir yüzölçümü kap la yan ülkede iyi b ir dağıtım sis temi ancak b ü tü n yurdu t a r a yabilecek kitap kamyonları ve kamyonetleri ile gerçekleştiri lebilir. Bu kamyon ve kam yo netlerden taşıma k a d a r te şhir de de faydalanm ak m ü m k ü n dür. Anadolu kitapçıları genel likle çeşit yapmaz lar. Kitabı a - yaklarına götürmekle satışı a r tırmanın m üm kün olacağı k a nısındayım.

O Yurdumuzdaki ki- tabevleri sayı ve ka lite bakımından ye terli midir?

— Elbette değil. Birçok Ana dolu ilinde bile doğru dürü st bir kitabevi yoktur. Kitap, gazete bayilerinde, kırta siye cilerde, tuhafiyecilerde satılır. Yurdumuzda modern kitabev- lerinin artması kitapçılığımızı büyük ölçüde etkileyecektir.

• Bizde en çok hangi tür eserler yayınla nıyor?

— Hiç şüphesiz şiir kitapları. H er yıl heveskârların b ir yı ğın şiir kitabı çıkarıp hüsrana uğra dıkla rın ı yak ın dan biliyo ru m ve şaşıyorum. Çünkü ki tap çıkarmak, o konuda iddi alı olmaktır. Araların da hiç bir edebi değer ta şım avanları m a alesef çoğunlukta. Bu kit apla rı çıkaranla rın eşleri, dostları dışında kimse alm ıy or tabii. Yazarlarının, şairlerinin ellerin de kali'-or yüzlerce, binlerce kitap. Üstelik bu kitapla r çı karanların çoğunluğu fakir ya da orta halli kimseler. Çoğu zaman borç-harç y ap ıy o rlar bu işi. Sonra da genellikle h ü s r a na uğruyorlar.

• T elif ücretleri ko nusunda ne düşünü yorsunuz?

— Bu bence k ü ltü r hayatım ı zın en acı yönüdür. Bu k o n u da yurd um uzda hâlâ bir kap- kaç ve yutturm aca düzeni y ü rürlü kte dir. Sanatçı, genellikle yazar, emeğinin hakkını alama m akta, açıktan açığa söm ürü l mektedir. Bunun ıslahı İçin fi k ir ve sanat eserleri k a n u n u nun değişmesini gerekli b u l u yorum. K urulu şunu büyük ü - mitlerle karşıladığımız ve lağ vından aynı derecede teessür duyduğumuz K ü ltü r Bakanlı- ğı’nm öncelikle bu işi ele al masını dilerdim. Y ürü rlü k tek i kanun değişmedikçe sanatçının telif hakla rın ı ve h a tt â haysiye tini teminat altına alm aya im kân y oktu r

A öd ü ller ve arma ğanlar sizce yararlı ve yeterli midir?

— Bizdeki tatbikatıyla sadece yetersiz dep'l. ne yazık y a r a r sızdır da ö r n e ğ i n : Geçen yıl verilen T R T ödüllerinin bir ödül enflâsyonu varattığına ve varar lı olmadığına inanıyorum Y urdumuzdaki Sait Faik H ik â- ye Ödülü dışındaki ödüllerden hiç birini tutm uvorum .

• Dünya Kitap Yılı münasebetiyle dev letten neler bekliyor sunuz?

— Soruyu şahsım adına ce- vanlandıravım.

(T) Kaliteli ve ucuz kâğıt te mini

(2) İyi eserlerin, hatır, gönül dinlemeden devletçe satın alın ması.

(J) Büyük İllerimizde kitap sergileri açılması.

(T) Anadolu’da gezici kitap sergileri düzenlenmesi.

(5) Bir yıl çıkan ve çıkacak

eserlerden en değerlilerine dev letce büyük bir armağan veril mesi.

(?) Bazı ülk elerd e olduğu gi bi san at çılar için dinlenme ve çalışma siteleri vapılmSsı.

(T) H er yıl devlet eliyle be

lirli sayıda sanatçıların yurt dışına da gönderilmesi

(51 Ki bence en önemlisi bu: Çağın gerçeklerine vt> gere k lerine uygun veni bir fikir ve sanat eserleri k a n ununun bu

yıl mutlaka çıkarılması. • Yazarlık ve yayın, etlik havatınırds sizi en muthı eden bir olayı anlatır mısınız?

— Her kitabımın çıkışı be nim için ayrı bir m u t lu l u k tu r Yine de bir örnek vere yim : Be ni, en çok mutlu eden olavlar- dan biri, hazırladığım ve K ül tür. Yayınlarımız arasında ya yınladığım ünlü Halk Ozanı mız Asık Veysel’in Dostlar Be ni Hatırlasın adlı kitabının 19(100 adet bastığımız birinci baskısının İki av gibi çok kısa hir zamahda tükenmesi olm uş tur.