r?
Wmm
B Ü LE N T BUKRE
rşıv aaam
di
S E M İH İNCE O Z
: • ürkive’de kaliteli h i e; b i r şe yin bulunm adığı, hali vakti yerinde olanların bir kaç kişi ye taşıttık ları ağzına kadar dolu b avullarla Avrupa'dan dön dükleri ve Avrupa turlarının yalnız ca alış veriş için düzenlendiği y ıl lar... Avrupa görmüş olmanın bir stattı sembolü olduğu o yıllarda bir genç de Moskova hariç —çünkü ora ya gitmek şimdiki gibi kolay değil d ir— lum Avrupa’yı baştan aşağı dolaşır. Bu gezilerden dönüşte getir diği toplam 17 sandığı görenler,
"Ki mbi l i r n e l e r g e t i r m i ş t i r ' ” diye
meraklanadursunlar sandıklar açıl dığında kimse gördüklerine inana maz. Çünkü bu sandıklar teknoloji nin son harikaları, modanın son çiz gileri ile değil, binlerce belge ve tab lo ile doludur. Avrupa'nın merkez şehirleri bir tarafa kıyısını.köşesin dahi gezme imkânı bulan bu gene herkes aptallıkla suçlar, ama o bun lara aldırmaz. Getirdiklerine sa hip olduğu en değerli miras gö züyle b akar. İle rid e Türk ta r ih iy le ilg ili hemen hiç kimsede olm ayan belge ve tablolara sahip ol manın keyfini ya şayacağından e-
mindir. Bundan 85
vı 1 önce.
1912 yılın d a Adana’nın sayfiyesi sinde de tarihe karşı bir merak u- T oroslar'da dün yaya gelen 1 aha yandırmış.
l otus, arşivini daha u ç u k lu ğ u n d a ^ Üniversite eğitimini yaptığı Istan-olusturmaya başlamış. Yerli ve Ya
bancı toplam 74 tablo, 85 bin belge, 6 bin kitap. 10 bine yakın fotoğraf ve gravürden oluşan, gerçek ablam da tarihin, özellikle de Türk târihi nin en önemli belgelerini büıiyesin- de bulunduran bir arşiv bu. Bir za m anlar b iriktirm iş olduğu parayı kâğıt parçalarına yatırdığı için çok kişi tarafından hayretle karşılanan Ta ha Toros, simdi yaptığından hiç de pişman değil. Türklerın yanısıra, yerli ve yabancı bir çok kişi nin arşivinde gelip ça lışması onun en bü yük mutluluğu.
Sık r a s tla n mayan bir ikiz vakası yüzün den tam dör| bobrek^sahT bi olarak do-*' ğan Ta ha Toros ilk öğ renim ini o- i
zel bir okul o- lan Tarsus İt tih at M ekte- bi'nde tamamla mış. Atatürk Latife H anım da e v le n d ik ten sonra Ç u ku ro va'ya düzenlediği bir gezi sırasında bu o- ' kula da uğramış, j'oros. ezberlediği şiiri Atatürk’ün karşısında okumuş. Bu olayın fotoğraf evinin baş köşe sinde bulunuyor. Cbmhüriyet ilan e- dildiğinde ifkokuf 4\uıcu sınıfta o- lan Taha Toros. ilkokulçTbitirdikten sonra, o yıl Tarsus'ta ilk defa açılan Orta Mekteb'e gitmiş. Ardından da Adana Lisesİ'nde yatılı olarak oku muş. Soyadını, o yıllarda yazdığı ve Türkiye’de venı harflerle yazılan ilk kitap olma özelliğini taşıyan “Toros Demetleri" adlı kitabından almış.
Lise hayatı mahalli gazetelerde yazı yazmakla geçmiş.
“Çok k ü ltü rlü ve tarih m eraklısı bir müftü" ola rak tanım ladığı babası nın o çok geniş, tarih ve seyahat k ita p la rıyla dolu kütüp hanesinde karış t ır d ığ ı “ R e sim li T arih '*İvA- ‘ v '■ Mecmua l a r ı " k e n d
i-Yüzyıla
yaklaşan ömründe hiçbir gunu bos geçirmemeye çalışan Taka Toros, bütün yaşamınıadayâralToUısturdögu arşivini * şimdilerde bilgiye ihtiyacı dian*
insanların hizmetine * * * acıyor
bul Ü niversitesi Hukuk F ak ü lte sin d e k i yarım J ö n lü k öğretim in geri kalan ufm kısmını kütüphane lerde ve efüdlcrde, özellikle de şim diki Başbakanlık Arşivi olan Bab—ı Ali IPazincsi’nde geçirmiş. Bir çok el yazması eser okumuş. Okul bittik ten sonra İstanbul'da kalma arzu suyla. Maliye Teşkilatı’nm o yıl ilk kez yaptığı bir değişiklik soncu Mül kiye, Hukuk ve Yüksek Ticaret Oku lu mezunlarını bünyesine almasıyla, burada çalışmaya başlamış. K ütüphanelere olan sevgisinin bu karar- i. * . da ne kadar etkili olduğu ortada. Beyoğlu tahsil m ü fettişliğ i, a r d ı n d a n kendi mem leketi Ada- n a ’da y a p tığı a sk e rli ği, bu sırada eşi —Atatürk döneminin ilk ceza h ak im le rinden— M eliha Hanımda gerçekle şen evliliği de yaşamı-
i nın önemli kesitlerinden.
Zengin bir arşiv
Taha Toros’un bütün yaşamını a- dadığı arşivinde neler yok kir Örneğin öğrenciliğinde pansiyon olarak kaldığı şimdiki Aşivan Müzesi olan Tevfik Fikret'in evindeki.kendi masası. Ev den eskici Yahudilere satılan bu masa yı okul dönüşünde yokuştan indirilir ken görmüş ve babasının yeni yolladığı harçlığından hemen satın almış. Ata türk’ün Latife Hanımda evli olduğu yıllarda evi için yaptırdığı koltuklar dan birisi de her tarafı tarih kokan evi nin bir odasında duruyor. O zamanlar ünlü ressam Prof. Albert M ile’nin yapması için görevlendirdiği, onun da saray mefruşatçısı Kaiinikos aracılığıy la İtalya’ya sipariş ettiği bu takım, Haydarpaşa’dan Ankara'ya gönderi lirken iki parçası vagonlara sığmayınca ;bu parçalar sonra yollanır’ diyerek bırakılmış. Ertesi gün gazetelerde.Ata türk’le Latife Hanım'm boşandığı haberini okuyan Kaiinikos kalan kol tukları göndermekten vazgeçmiş. Taha Bey de zorlu ikna yollarından sonra sa tın almış Kaiinikos'un bürosunda göz koyduğu koltuğu.
A K S İY O N 13 10 16 OCAK ‘ 998
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi