A. tl. Vet. Fak. Derg.
40 (1): 49-63 1993
DÖNEN (REPEAT BREEDER) İNEKLERDE İNTRAUTERİN UYGULAMALARIN SEKSUEL SİKLUS UZUNLuliUNA VE FERTİLİTEYE ETKİSİ
Şükrü Küplülüı
çetin Kılıçoğlu4
Rıfat Vuraıı Bülent Güven3
Hakkı İzgür!
The effec:t of intrauterine infusions on the sexuel cycle and fertillty in repeat breeder cows
Suınınary: In this study, the effect of intrauterine infusion of lugol
and antibiotic solutions on the oestrus, the fourth and the fifth days of the cycLeon the sexuel cycLelength andjertility in repeat breeder cows waı investigated.
Sixtynine, multiparous, holstein cows were used as material. The aniT1Ulls were not pregnant despite of being inseminated three times and no detectable abnormality has been found during rectal palpation. The mean mi/k yields of these animals were approximately 7460 kg during 305 lactation dO:.ys.Cows were divided into three groı.pr as control, group I (introuterine antibiotic infusion) and group II (intrauterine lugol infusion). Group I and group II were also sepa-rated into three subgroups accordi"g to their sexuel cycLe days (oestrus, 4 and 15 d of cycle). All animals in group I and group II exeept control group were i,ıfzjsed 50 ml combination of oxtetracycline and chroloramphenicol for 3 day.f and 100 ml lugol solution (Iode
ı
gr, KI 5 gr, EG.udisti/ee 400 cc) as a single dose oia intrauterine route. Intrauterine infusions in group I andgroup II were carried out on oestrus (Day O), 4 andı
5 d of cycle. Thm. cows in cll groupswere inseminated on the next oestrus. Milk samples for progesterone ass,!y were collected once every 3 days from the application days (oestrus, 4 and
ı
5 d ofcycle) until the next standing oestnıs in group I and group II and once every
3 d'!'Ys from oestrus until the next oestrus in control group. Cows were tested for
pregnan~y by' using RIA (Radio Immino Assay) technique in mi/k samples
2
ı
-24 days af ter aruricial insemination (AI) and by reetal palpation 60 M..YS af ter AI.! Doç. Dr., A.Ü. Veteriner Fak., Do~um ve Rep. Hast. Bilim Dalı, Ankara. 2 Yrd. Doç. Dr., A.Ü. Veteriner Fak., Do~um ve Rep. Hast. Bilim Dalı, Ankara 3 Doç. Dr., T.A.E.K. Lalahan Hay. Sa~. Nük. Arş. Enst., Lalahan, Ankara. 4 Prof. Dr., A.Ü. Veteriner Fak., Doğum ve Rep. Hast. Bilim Dalı, Ankara.
50 Ş. KOPLOLO-R. VURAL-B. GOVEN-Ç. KıuÇOOLU-H. tZGOR
As far as the results of tMs stu1y is con~erned, when intaruterine infusions were admistrated to uterus during oestrus (day O) rıo sign(ficant alterations on the length (if oestrus ~ycle has occured, Jt'hen intrauterine infusions were car-ried out on day 4 the length of sexııel rycle wa.l' slıortened. ln the applications at the 15 day, expected oestrııs extcnded.
The high jJregnancy rate was observed at the intraulerine infusion on da,Y4 and the second AI in group i and group II and third AT in control group. , WheTeas inboth .the study groups and the control group suspected posifive preg-nancy were detected in 60 cows by using RIA teclınique at 21-24 d. af ter AI, while in 53 cows by rect.ıl opalpatio17at 60 d.
As a result, it is (oncluded that, intrcuterine iı~fusions of irritan solutions on day 4 of oestms cycLe were shorlened the cycLeperiod fJnd could be obtain.ed higher pregnan.cy rate in repeat breeder cows.
Öz~t: Bu çalışmada repeat breeder ineklere seksüel siklusun değişik evrelerinde yapılan intrauterin lugol ve antibiyotik uygulc malannın siklus uzunluğuna ve fertilitC)'e etkisi IJ.raştırıldı.
Çalışmada enaz bir doğum ),apnış, 305 günlük laktasyonda ortlJ.lamJ 74.64 kg süt verimi olan klinik herhangi bir bulgu saptanamqvan ve 3 defa ard arda tohumlandığı halde gebe kalmayan holstein ırkı 69 inek kullanıldı. lnekler tesadüfen kontrol (n =1O), grup i (antib(yotik grubu, n =29) ve grup ,LI (lugol grubu, n =30) olmak üzere üçe ayrıldı. Grup 1 ve grup II seksüel siklus günlerine (östrus, 4 ve 15. gün) gö're 3 alt gruba ayrıldı. Grup l'e 3 gün
'süre ile intr:ıuterin 50ml antib(yotik (30 ml oksitetrasiklin
+
20 mlkloram-fenikol), gmp II' e ise siklus günlerine göre intrauterin 100 mllugol (I 1gr, KI 5gr, distile su 400cc- tek el~füszyon) u;vgulaması)'apıldı. Kontrol grubuna hiçbir uygulama yapılmadı. Kontrol grubunda ö'strustan, uygulama gruplarında ise uygulamanın yapıldığı günden başlayarak ve 3 gün aralıklarla 10 ml silt . örneği, gözlenen ilk östruslara kadar ı'e lJ1ıumlamo:yi izleyen 21-24. günlerde alındı. Ça!ı"ma.ya alıncm tüm hqyvanlara tohumlamayı izleyen 60. günde .,rekta/ palpas..yon ile gebelik muayenesi yapıldı.
Çalışrna bulgularına göre, reksüel siklusun östrus evresinde .yapılan an-tib(yctik ııe lugol uygulamalarının siklus süresine etkisi olmadığı, siklusun 4.. günü yapılan u;ygu!amaların seksüel siklusu kısalttığı, 15. günü yapılan
intrau.-terin uygulamalarda ise sik[usun uzadığı belirlendi. En fada gebelik, kontrol grubunda 3. tohumtamada gerçekleşirken, uygulama gruplarında 4. günde
yapılan i~füzyonlarda ve 2. tohumlamada elde edildi. Ayrıca, gerek u;ygulama gerekse kontrol grubunda t:Jhumlamayı id~yen 21-24. günlerde RTA yöntemi
tNEKLERDE tNTRAUTERİN UYGULAMALAR!. .. 51
ile alınan süt örneklerinde _yapılan progesteron ö1çümleri ile 60 inek gebe şüp-heli bulunurken, tohumlama sonrası 60. gÜ1UÜ .J'apılan rektal muayenede 53
ineğin gebe olduğu tesbit edildi.
Sonuç olarak, repeat breeder ineklerde seksiiel siklusun 4. günü 'yapılan intrauterin irritan soluryonların, seksiiel siklusları kısalttığı gibi gebelik oran-larını yiikselterek .fertilit~yi artırahihctği kanısına ı'arılmıştır.
Giriş
Düzenli scksüel siklus gösterip, gtnital orgc,nlarınd?, klinik yön-temlerle herhangi bir bozukluk saptanmadığı halde gebe kalmayan ineklerin varlığı bir çok araştırıcı tarafından belirtilmiştir (1,6,7,14 20, 22).
Fertil bir boğa veya yeterli miktarda aktif spermatozoa içeren sperma ile üç defa tohumlanıpt? geb<" kalm?yan inek1cr Ang10 S".k-sonl?,r tara.fından "REPEAT BREEDER" olarak i~iiınlcndirilmekte-dir (1, 13,14,20,22).
Lagneau'e göre (15), ineklerde infertilite nedenlerinin
%
10 nu h2.t~ ta bazı işletmelerde%
50 sini, repeat breederler oluşturmaktadır. Bir-çok araştırıcı (I, 7,8,13,14); repe?t breeder olgula,ının multi eti-yolojik f".ktöre bağlı clduğunu ve bu faktörler arasında embriyonik ölümler, beslenme, mevsim, yaş, genetik bozukluklar, ırk, tohumlama koşulları, endokrinolojik bozuklukl2.r olduğu belirtilmekte ve tanı ları-nın ise oldukça güç olduğu bildirilmektedir. Bu etiyobjik faktörlerin dışında, rep<"at breeder ineklerin inferti1ite nedeni olarak gcnitc.l k;~na1ın enfeksiyonları da göz önüEde bulundurulması gerektiği aynı araştırıcl12.r t2.rafından vurgu1anma.kta.dır.Lafı ve Kaneene (14), repeat breeder olgularda uterus enfeksi-yonunun subklinik düzeyde olduğunu, bakteriyolojik muayenelerde herhangi bir patojen etkl'nin izolasyonıın'ııı güç olacz,ğını belirtmiş. lerdir. Araştırıcılz.r (13, 15,16,22), bu enfeksiyonların utcrusta olu~-turdukları PH değişikliği sonucu spermatozoitlerin dölleme yeteneğini d iişürcrek veya zigotun implantasyonunu etkileyerek infertiliteye neden, olduğunu vurgulamışlardır.
Infertilite nedeni olan diğer faktörlnin gözetilmesinın yanısıra intra uterin yolla antiseptiklerin veya antibiyotiklcrin verilmesini öneren birçok arcı.ştıncı vardır (5,7,13,16,22).
52 Ş. KÜPLÜLÜ-R. VURAL-B. GÜVEN-.Ç KIUÇOGLU-H. İZGÜR
Gong ve ark. (ll), 9 repeat breeder lı inekte östrus evresinde LH pikini (2.7l:J::
ı.
00 ng (ml) normal ineklerden (4. 70:J::ı.
71 ng ( ml) düşük bulmuşlar ve LH eksikliğinin infertilite nedeni olabileceği-ni savunmuşlardıLrnekl!':r, infantil çağ, gebelik ve patolojik durumların dışında 18-24 günlük (ortalama 21 gün) seksüel siklus gösterirler (6, 19, 21). İneklerde seksüel sikluslcmn süreleri, sağıtım amacı ile intrauterin ve-rilen irritan antiseptik (lugol, lotagen) ve taşıt maddesi propylene glycol gibi irritan madde içeren antibiyotikler verildiğinde değişmek-tedir (2, 4,2 I). Seksüd siklusun değişik evrelerinde yapılan intra utc-rİn sağaltımların fertilite üzerine etkikrini belirten veya açıklayan bir çok çalışma mevcuttur (2,4, iO,i8,21).
İneklcrde süt ve kan progesteron düzeyleri ölçülerek, ovaryum aktivİtesi izlenebilmekte ve erken gebeliklerin tanısı yapılabilmek-tedir (1,3,6,7,9,17,19).
Bu çalışma ile, re peat breeder ineklere seksüel sikluslarının deği-şik evrelerinde intrauterin yolla yapılan lugol ve antibiyotik uygula-malarının seksiicl siklusa etkileri, ilk üç tohumlamada elde edilen gebelik oranları ve bu bulguların süt progcsteron değerleri ile karşı-laştırılması amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Bu çalışma Ankara Şeker Fabrikaları Çiftliğine ait 69 adet, hols-tein inek üzerinde yapıldı. Çalışmaya, enaz birdefe. doğum yapmış, doğum öncesi ve sonrası herhangi bir reprodüksiyon hastalığı görül-meyen (güç doğum, retensiyo sekondinarum, septik metritis, mastitis, prolapsus uteri ve vagina, metabolizma hastalıkları gibi), düzenli aralıklarla östrus gösterip en az 3 defa tohumlandığı halde gebe kal-mayan inekler dahil edildi. İneklerin östrusları günde iki defa (sabah ve akşam) deneyimli suni tohumlama teknisyenlerince izlenerek sap-ıanmakta ve dondurulmuş sperma ile tohumlamalar yapılmaktadır. rnekJer kış aylarında geceleri, yaz aylarında ise sadece sağım esnasında kapalı barınaklara alınmakta ve yeterli ekzersiz yapabilmektedir. rneklerden 305 gün süren laktasyon evresinde elde edilen süt ve-rimleri, 5 -9 ton arasında (ortalama 7450 kg) bulunmakta, işletmede rasyon düzenlemeleri ineklerin laktasyon dönemine göre yapılmak-tadır.
INEKLERDE INTRAUTERIN U'rGULAMALARI. .. 53
Çalışmada kullanılan lugol solusyonu, iyot 1 gr, potasyum iyo-dür 5 gr. distile su 400 cc oranlarında uygulamadan hemen önce ha?:ırlandı. Antibiyotik grubunu oluşturan hayvanlara ise oksitet-rasiklin (50 mg / ml, Primam )'cine, Pfizer) ve kloramfcnikol (50 mg
ımı,
Yenikol, DIF) verildi.Çalışmaya alınan 69 adet inek Grup i (29 adet inek), grup II (30 adet inek) ve Kontrol (lOadet inek) olmak üzree 3 gruba ayrıldı. Grup i ve Grup II seksüd siklusun evrelerine göre (östrus, siklusun 4. günü ve siklusun 15. günü) alt gruplara ayrıldı.
Grup i i oluşturan 29 inekten 10 ineğe seksüd sİklusun, östrus günü (O. gün). 8 ineğc 4. günü, II ineğe ise 15. günü kloramfenikol
(20 ml)
+
oksitetrasiklin (30 ml) karışımı intra uterin yolla 3 gün süre ile uygulandı.Grup II de bulunan 30 adet inekten 9 na seksüel siklusun östrus günü (O. gün), II ne 4. günü, 10 İneğe ise i5. günü rektovaginaI yön-temle uterus içine 100 cr ml lugol solusyonu verildi.
Kontrol grubuna ait iO adet ineğc herhangi bir sağıtım uygula-ması yapılmadı.
Antibiyotik uygulaması yapılan Grup i ve lugol uygulaması yapı-lan grup II ye ait ineklere uygulamayı izleyen ilk östruslardan, kont-rol grubunada ise 2. östruslarından itibaren 1 ml sinde ıo-15 milyon aktif spermatozoit bulunan payetlerle 3 tohumlama yapıldı. Kontrol grubuna ait ineklere ise 2. östruslarından itibaren aynı yöntemle her hayvana enfazla 3 tohumlama yapıldı.
Grup I, Grup II ve kontrol grubundaki ineklerden, progesteron düzeylerini belirlemek amacı ilc, uygulama gününden itibaren baş-layarak 3 gün aralıklarla izlenen östruslara kadar, tohumlama günü ve tohumlamayı izleyen 21-24. günleri arasında, 10 ar ml süt örnek-leri alındı (dört meme lobundan). Alınan süt örnekleri; soğuk zincir-le Lalahan Hayvan Sağlığı ve Nükleer Araştırma Enstitüsü Fizyoloji Laboratuvarına iletiIdi. Hormon analizleri (süt progesteron ölçümleri), Özsar ve ark( 19) nın tanımladığı RIA yöntemine göre yapıldı.
Tohumlamayı izleyen 60 gün içinde östrus göstermeyen ineklere rektal palpasyon uygunlandı. Gebe olan ve olmayanlar belirlendi.
Gruplar
54 Ş. KÜPLÜLÜ-R. VURAL-B. GÜVEN-Ç. KIUÇOGLU-H. lZGÜR
Bulgular
Çalışmaya. a.it bulgular şekil ve tablo olarak sunulmuştur. Seksüc1 siklusun değişik evrelerinde antibiyotik (grup I) ve lugol (grup II) cnfüzyonu yapılan ve intra uterin enfuzyon yapılmayan kontrol grubundaki rneklerin seksüd sıklus uzunlukları ve gruplara gö-re elde edilen dağılım tablo i de sunulmuştur.
Tablo I. Seksüel siklusun değişik evrelerinde intra uterin uygulamaların seksüel siklus uzunluğuna etkisi
Hayvan
ı
Seksiiel Siklus Saym Uzunlukları Toplam (n= 69). (Ortalama) Kontrol Grubu Antibiyotik Grubu Grup i Östrus Günü Enfüzyon 4. Günü Enfüzyon 15. Günü Enfüzyon Lugol Grubu Grup II 10 Toplam (n =,29) Grup i 10 8 11 (Toplam (n= 30) Grup II 20.3 gün 21.2 gün l:i.(i2 gün 2G.27 gün ---.-.---.-1--- - ---Östrus Günü Enfüzvon 4. Günü Enfüzyo~ ıs. Günü Enfüzyon 9 11 10 ll.S gün 12.'J gün 2:;.2 günSeksüel siklusun östrus evresinde, cnfüzyon v~pılm?yc.ıı kontrol grubu ile antibiyotik (grup I) ve lugol (grup II) s ,lu;yr'n'.l uygulanan ineklerin seksüel siklus uzunluklarında değişiklik görülmeyip, siklus uzunlukları sırası ile ortalama, 20. 3,21. 2 ve 21.5 gün olar2.k bu-lundu.
Seksüd siklusun 4. günü antihiyotik ve bg',)l s.:>111syon'1uygulanan hayvanlarda beklenen östrusla.r kontrol grubuna. göre erkr'n görülüp, sİklus uzunlukları ortalama, grup ide 15.62, grup II ele 12.9 gün olduğu belirlendi.
Seksiiel siklusun i5. günü c.ntibiyotik \T hıgoll1lfGzyon'.l yapılan ineklerde beklenen östruslarda gecikme gözlendi ve seksüel siklus uzunlukları, grup i de ortalama 26.27 gün, grup II de ortalama 25.2 gün olarak bulundu.
INEKLEROE INTRAUTERIN UYGULAMALARI •••
Seksüe1 5iklus uzunlukları aynı olan bireylerin her gruba,ait ortalama progesteron değerleri ve profilleri şekiller halinde sunul-muştur (şekil I,
n,
III, IV, V, VI, VII). Bütün gruplarda östrus evresinde -süt -progcsteron d.eğeri en alt seviyede (1 ng jml altı), iki östrus aralığında kontrol grubu ilc benzer artış ve azalışlar gözlenmiş-tir.Kontrol grubundaki ineklerin seksüe1 sikluslarına ait süt progcsteron profili
prog (ng/ml) 4 2 3 6 9 12 15 18 21 23 - Seksüel sik!. 18 d. . (n-3) -+-Seksüel sik!. 21 d. (n-6) --4- Seksüel aik!. 23 d. . (n-1)." gün
Şekil i. Kontrol Grubu ST: Suni ıohumlama
Grup I, grup II ve kontrol grubunda 1,2 ve 3. tohumlamada ge-be kalan hayvan sayısı ve tohumlamada elde edilen gebelik oranı. tab-lo
n
de sunulmuştur. Kontrol grubuna göre antibiyotik enfüsyonu yapıb.n grup i de gebelik oranl.nda artış görüldü. Lugol uygulaması yapılan grupn
de ise gebelik ore.m, diğer gruplardan daha yüksek bulundu. İkinci tohumlamada gebe kalan hayvan sayısında kontrol grubuna göre diğer iki grupta belirgin bir artış gözlendi.56 Ş. KÜPLÜLÜ-R. VURAL-B;GÜVEN-.Ç KıuÇOÖLU-H. tZGOR
Seksüe1siklusun östtus günü (O. gün) intta uterin enfüzyon yapılan inelderin süt progesteron profilleri
proo. (noımı)
5
Intra uterln antlbl)'otlk enfiiı)'onu
23gün 20 17 15 12 9 6 3
o
2 4 3 --..--_.-.o
1.--.,;;::----.---->
Şekil 2. Antibiyotik Grubu ST: Suni tohumlama 23 gün 20 17 15 12 9 6 3 O prog. (ng/ml) 5 Int.ııterln 2 1ı,~~_I_~~f_ii~~~u ... 3 1 O
Şekil 3: Lugol Grubu ST: Suni tohumlama
İNEKLERDE İNTRAUTERtN UYGULAMALAR!. .. 57
Seksüel siklIlSun 4. günü enfüsyon yapılan ineklerc ait süt progesteron profilleri
19 16 .._ ,._ ... _ .. ~,... "•.•. " •..•• v.-- .. __ . ~ 13 10 7 4 Intrı uterln
antibiotIk uygulaması (3 gün süreyle) 3 ._... --... O 2 1 .. 0.6 _._..- ;/:"-tr Prog. (ng/ml) 3,6
Şekil 4. Antibiyotik Grubu ST: Suni tohumlama prog. (ng/ml) 3 .2.5 2 1.6 1 .__.. 0,6
o
4 7 10 13 16 --61.- ...-~-J
19Şekil 5: Lugol Grubu ST: Suni tohumlama
58 Ş. KOPLOLO-'-R. VURAL--'-B, GOVEN...,....Ç. K1LIÇOÖLU~H. tzGOR
Scksücl siklusun 15. günü intra utcrincnfüzyon yapılan incklcrin süt progesteron profilleri
29 26
-.__
.----s,---
---ST
23 ---21 18 L15
1 2o
4 prog. (ng/ml)5 ntra utGrin antibiyotik enfüıyor,u
J
Şekil 6. Antibiyotik Grubu ST: Suni tohumlama prog. (ng/ml) 5
._-_.--
---_
...._
..-.-... 3 2 to
15 18 21 25 ____ 81 ._ 26gün
Şekil 7. Lugol Grubu ST: Suni tohumlama
lNEKLERDE İNrRAUIER'İN U\'GULAMALARI...
Tablo II. Kontrol ve uygula-na gruphrında i, 2 ve 3. tcıh,ınlamad 1elde edilen gebclik oranları
59
Gruplar Uygulama Hayvan ı.Tah.
ız.
Tah. 3. Tah. Gebe Kal-=-Günleri Sayısı lama lama lama may3n--- ---Kontrol Grubu Antibiyotik Grubu Grup i
o
4 15 lO Lo il ii 4 5 2 4 2 2 6 4 3 i ::i Lugol Grubu Grup II -~---O 9 i 5 i 2 4 ii - 6 4 i 15 10 i :> , 2 2Not: Gebdikler tohumlamayı izleyen 60. gün rektal palp3sy0n ilc sıptandı.
Tablo III ün incelenmcsiı"ldcn de anlaşılacağı gibi tohumlamayı izleyen 21-24. günler arasında alınan süt örneklerinde progesteron değerleri ölçülerek belirlenen gebe şüpheli hayvanlardan kontrol gru-bunda 2, grup i de 3 ve grup II'de 2 ineğin 60. günde yapılan rektal muayene ile gebe olmadıkları helirlendi.
Tablo III. Süt progesteron de~erlerine göre gebe şüpheli ineklerin palpasyon ile doğrulanması.
Hayvan Süt Progesteron De~erine 60. Gün Rektal Pal pas-Sayısı göre Gebe şüpheli yon ile gebe pozitif bul
u-Hayvan Sayısı nan Hayvan Saym
Kontrol Grubu LO 8 6 --- --_._---_._-- ---Antibiyotik Grubu Grup i 29 25 22 -_._--- ---- --- --- --_._---Lugol Grubu Grup II 30 27 25 - •.-.---
-
--- -'-- -"---_._._-----
---, Toplam' . 69' 60Not: Sadece gebe şüpheliler de~erlendirmeye alınmıştır.
53
Tartışma ve Sonuç
Seguin (21), düzenli siklik aktivitesi olan ineklere siklusun deği-şik evrelerinde intrauterin yolla yaptıkları
%
4 lük lugol uygulaması ile siklus uzunluğunda farklılıkların ortaya çıktığını açıklamıştır.60 Ş. KÜPLQLÜ--R. VURAL-B. GÜVEN-.Ç KILlÇOGLU-H. İZGÜR
Aynı araştırıcı,
%
4 lük lugolün seksücl siklusun östrus evresinde uy-gulandığında siklus uzunluğunun değişmediğini, siklusun 4. günü ya-pılan uygulamaların 9-15 günlük sikluslara neden olduğunu, siklusun i5. günü yapılan uygulamaların beklenen östrusları geciktirerek 29. güne kadar uzattığını belirtmiştir. Araştırıcılar (2, 4, 5,ı
O, 21), kısa siklusların, endometriyal irritasyonun neden olduğu PGF2 alfa salı-nımı, uzayan siklusların ise doğal PGF2 alfa salınımının endomet-riyal dejenerasyona bağlı olarak ortaya çıktığını belirtmişlerdir.Çalışmada, siklus uzunluğu ortalama 20.3 gün olan kontrol gru-buna göre, östrus evresinde intrauterin uygulama yapılan grup i ve gru p II de seksüel siklus uzunlukları sırası ile 2
ı
.2 ve 2i.5 gün ola-rak bulı'ndu. Siklusun 4. günü antibiyotik ve lugol uygulamalarının siklusu kısalttığı (seksüel siklus uzunluğu, grup i de 15.62 gün, grup II de 12.9 gün), seksüel siklusun i5. günü yapılan enfüzyonlarla gerek grup i gerekse grup II de siklilsun uzadığı (seksüel siklus uzun-luğu grup i de 26.27 gün, grup II de 25.2 gün) belirlendi.Bu çalışmadaelde edilen bulgular, Seguin (2 I), bulguları ile paralellik göstermiştir. Ayrıca seksüel siklusun değişik evrelerinde anti-biyotik uygulamalarının sikluslara etkisinin lugol solusyonu uygula-malarına benzerlik göstermesi antibiyotiğin taşıt maddesi olan pro-pylen glycol'ün irritan etkisinden dolayı ileri geldiği kanısına varıl-mıştır.
Ball ve Jackson (3), Güven ve ark. (12), Oltner ve Edqvıst (17), sütte RIA yöntemi ile progesteron hormonu ölçüm tekniklerini açıklamışlar ve yaptıkları çalışm'alarda ineklerde ovaryum fonksiyon-larının süt progesteron değerlerinin saptanması ile izlenebileceğini, seksücl siklusun östrus evresinde süt progesteron düzeylerinin Ingımı nin altında, luteal evrede ise i ng
ımı
nin üzerinde seyredebileceğini, Casetta(6) ise, 2 ngımı
nin altındaki süt progesteron değerlerinin luteolisisin başladığının, 2ngımı
nin üzerindeki süt progesteron değer-lerinin ise luteal fonksiyonların devam ettiğinin bir göstergesi olduğunu açıklamışlardır.Çalışmada, grup I, grup II ve kontrol grubunda östrus evresinde alınan süt numunelerinde progesteron düzeyi 0.3 ng
ımı
düzeyinde bulundu. Her grupta siklusun diöstrus döneminde süt progesteron değerleri düzenli bİr artış gösterİp 2ngımı
nİn üzerine çıkmakta, öst-ruslarda ise ingımı
nin altına düşmüştür. Elde edilen değerler yukarı-da belirtilen araştırıcıların bulgularına paralellik göstermiş olup,öst-İNEKLERDE İNTRAUTERİN UYGULAMALARL .. 61
rus evrelerinde minimum, lutcal evrede maksimum değerler ile siklik faaliyetlerin süt progcsteron düzeyinin ölçümleriyle de takip edile-bileceği kanısına varılmıştır.
Bir çok araştırıcı (9,17,19), tohumlamayı izleyen 21-21-. günlerde alınan süt örneklerinden ölçülen progestcron değerleri ilc gebeliklerin
%
85 - 89 oranında, gebe olmayanlann ise%
100 oranında doğrulukla saptanabileceğini öne sürmektedirler. Çalışmada sadece pozitif gebe-likler değerlendirilmiştir. Süt progesteron değerlerine göre gebe şüpheli kabul edilen 60 hayvandan 53 (% 88) ünün gebe olduğu tohumlamayı izleyen 60. günde yapılan rektal muayene ile doğru-landı. Bulgular bütün araştırıcıların bulguları ile paralellik göstermiş-tir. Süt progesteron düzeyinin ölçümü ve tohumlamayı izleyen 60. günde yapılan rektal palpa<;yon sonrası elde edilen gebclikler arasında ki farklılıkların muhtemelen gecikmiş embriyonik ölümlerden veya luteal patolojilerden (kistik olgular, beslenme, kalıcı korrus luteum, lutcostasis gibi) ileri geldiği görüşündeyiz.Yapılan çalışmada tablo II de görüldüğü gibi, en fazla gebclik kontrol gru bunda 3. tohuml:::mada gerçekleşirken, ç2.lışma grupların-da, seksücl siklusun 1.gününde yapılan enfüzyonlarda ve 2. tohumla-mada elde edilmiştir. Bu bulgular bir çok araştırıcının (2,4,7,20,2 J,23), bulguları iLCbenzerlik göstermiş olup, nedenlerini, seksüd siklusun 4. gününde yapılan enfüzyonlarla siklus,ın kısaltılarak doğal savunma sisteminin uyc.rılmasınô., kullanılan solusyonların irritan ve antibak-teriyel etkileri ilc utenıs dokusunun dcjcnerasyon ve rt"jenerasyonuna bağlamışlardıL
Sonuç olarak; re'peat breeder ineklcrde intrauterin uygulamalar-la gebelik oranının artırılabileceğini, sağıtırnda lugol solusyonlannın tercih edilmı~si ve uygulamaların siklusun 4. günü yapılmasının daha yararlı olacağı, süt progesteron değerlerinin saptanması ile siklik fa-aliyetlerin izlenerek gebcliklerin
%
38 oranında saptanabileceği ka-nısına varıldı.Kaynaklar
1. Albilin, A. (1991). Standing oestrus, ovarianfunction and early pregnan~y in Virgin and repeat breeder heifers.J.Vet. Med. A 38, 212-221.
2. Arif, Ş. (1987). Kronik endometritisli ineklerde intrauterin t!ygulamalarln seksüel sikluslar ile luteolisis olgusuna etkisi üzerinde çalışmalar. Doktora Tezi. Ank. Univ. Sağlık BiL. Ensl. 3. BaU, J.H. and Jackson, W. (1979). Tlze fertility of doiry cows insemiııated on the basis of
62 Ş. KOPLOLü-R. VURAL-B. GÜVEN-Ç. KıuÇOCLU-H. tZGOR
4. Bayer, S.N. (1971).A cli~ical evn/uation of o form intra utJri~e th~r,1py.Vet. Rec. 8B, 355-358.
5. Bretzla£C,K.N., Ott, R.S., Koritz, G.D. (1982),Distribution of oxyt~tracycline in the genital tract ofco:vs. Am.J. Vet. Res., 43(1),12-16
6. Casetta, J. (1991).The use of cowside milk prog~steron~ aSHY ns an effective management tool.
Bov. Pract., 26, 4-6.
7. Cha£Caux,St., L:»khande, S., Boui9set. S•• Daviaud, L., Humblot, P. (1981).£es metrites clıroniques de la vDche. RSHif dı tmtitem ..ıts. Rec. Me.:!. Vet., 157 (1), 105-115. 8. ChaC£aux,St., Lakhdi9gi, H., Fhibier, M. (1991).Etııde epidemiologique et clinique des
edJnJtrites pJr!.b:.mpJra!~r chız lervachees laitieres. Rec. Med. Vet., 167 (3/4), 349-358. 9. Dionysius, DA. (1991).Pregııancy diagnosis in dairy goat and cowr. using progesterone assay
kits. Aust. Vet.J., t68, 1, 14-16.
10. Ginther, O.J. and Meckiey, P.E. (1972). liffect of intra uterine infurion on length of di. estrus in cows & mares. Vet. Med. SmaIl Anim. Clinic. 751-754.
11. Gong, Z., Geng, S., An, Mo,Tong, K.Y. (1990).Changes in the serum luteiniông hormo-ııe (LH) /evel in dairy repeat breedırs in the eight days following oestrus. Act. Vet. Zoot. Sinica., 21 (1), 15-19.
12. Güven, B., Erkoç, F., Ozsar, S., Emre, Z., Ugrar, E., (1987). High-performance liquid chromatographic determiııatiOlI of progresterone. J. Liqu. Chrom., 10(10), 2247-2255. 13. Hussain, A.M. and D.lDiel, R.C.W. (1991).Bovin! endometritis: current andfuture
al-temative tlu:rapy.Review artiele, J. Vet. Med. A 38, 641-651.
14. LaCi, S.Q. and Kaneene, J.B. (1988).Risk facturs and associated ecollOmic effects of tlu: repeat breeder syndrome in dairy cattle. Vet. BuIlt., 58 (11), 891-902.
15. Lagneau, F. (1981).Infertilite des vaches a chaleurs normalesRec. Med. Vet. 157 (1), 117-131.
16. Murray, R.D., Allison, ÇJ.D., Gard, R.P. (1990).Bovine endometritis: Comparative efficacy of alfaprostol and intrauterine (fliirapies, and other factors influencing clinical success.
Vet. Rec. 127, 86-90.
17. Olmer, C. and Edqvist, E. (1981).Progesterone in defal/ed milk: /ts re/ation to inseminat-ion and pregr.ancy in normal cows as compared with cows on problem farms and individual problem animals. Br. Vet.J., 137, 78.
18. Ort, R.S. (1986).Tllii efficacy of ulerine treatment with antimicrobial druggs. in: Current therapy in theriogenology (ed. David Morrow). W.B. Saıınders Company, Philadelp-phia, 39-42.
19. Özsar, S., Güven, B., Etnre, Z. (1990).Süt ineklerinde fertilite kontrolu ve erken gebe/ik tefhisinde Radioimmunoassay (RIA) ile süt progesteron dii<eylerinin araftmlması. Doğa J. Vet. Anim. Sei., 14,263-270
İNEKLEROE İNTRAUTER'İN UYGULAMALARI ... 63
20. Schindler, H., Eger, S., Davidson, M., Ochowski, D., Schermerhom, E.C., Foote, R.H. (1991).Factors affteling response of groups of dairy eows managed for diffm:nt calvi/ıg - comeplion inlervals. Therio., 3ô (3),495-503.
21. Seguin, B. (1980).Altering eslrous eye/es in cows by i,ılrauleriııe irifusion. In: Current therapy in theriogenology (cd. David Morrow). W.B. Saunders Company, Philadclphia, 177-180.
22. Sharcla, R., Moghe, M.N. and Tanwani, S.K. (I 99 I). Antibiotic sensiliııity pattem ofbacluia isolatedrrom repeat breeding animals. Ind. Vet.]., 68,197-200.
23. Stolla, R., Hueckn'lann, F., Schnizer, G., Reibenwein, K., Mytzka, C. (1991).
Untersuchungen uber ursaclum und Iherapie de, symplomlosen steriliıaı beim rind. Wien Tierarztl. Mschr., 78, 337-339.
