Sayfa: 2
A c i f ) ,
/ » ’ alarm Istanbuldan bir görünüşü..
Istanbulun 50 0. Y ıld ö n ü m ü M ünasebetile :
DÖNKÜ VE BUGÜNKÜ İSTANBUL
Hazırlayan : R A K IM Z İY A O Ğ L U
n
G A L A T A :
Bizarısın 14 daireye ayrıldığım ve her dairenin bir Kurator tarafından idare edildiğini söylemiştik. Galata da şehrin 14 da iresinden biri idi. İncir ağaçlarlyle meskûn olduğu için “ Skoi” denilirdi. İmparator Jüstinien burasım imar ettirdiğinden, İm paratoru anmak maksadiyle Galataya Justiniana adı verilmiş tir. Bizans devrinde Venedikliler, Cinevizliler, Pizaliler gibi Lâ tin milletlerinden bir kısmı Galataya ticaret maksadiyle yerleş mişlerdir. Böylece Galata bir Lâtin şehri halini almış, Bizansın zayıf zamanında bir gaile olmuş ve zaman zaman Bizanstan bir çok imtiyazlar da koparmışlardır. Cinevizliler tarafından Ga letada bir de sur inşa edilmişti. Bunlar Bizans trihmde ve ıç meselelerinde mühim roller oynadılar. 1453 yılında şehrin Fatih tarafından zaptı üzerine nüfuzlarına son verilmiş oldu. Galata- da Türklerin eline geçti. Galata Haliçin kuzey sahilinde kurul muştur.
v r TT •
Galata ile Beyoğlu aynı toprak sahası İçindedir. H ü "y M İl- tlbariyle birbirinden ayrılmaz. Fakat bugünkü sosyal tak kabataslak bir halde Cinevizliler zamamndan kalmıştır. Bu taksi mata göre Kuzeyden Tophane mahallesi, kuleden itibaren Beyoğ Iıı ciheti baslar Beyoğlu 14 üncü Yüzyılda tamamen bağ ve bah çe halinde bir saha idi. Fatih îstanbulu M p t e t t ^ n sonra Ga- latadaki CinevizlUerin surların, yıktırdı. Surların
lenin hemen yakınındaki izler müstesna olmak üzere tamamiyle k a i*U^L1ydında da Fatih Trabzondakl Pontos hükümetine ni hayet vererek, Pontoslulann bir kısmını îstanbulda iskân etti. Gelenler arasında bir de prens bulunuyordu İd i™na lrafetle sem te Beyoğlu denildi. Semt eski değildir ve burada tarih eserleri y° k C f t üzerinde ve bir hat halinde geçen meşhur caddesi Tünelden başlıyarak Taksim Cumhuriyet meydanında nihayet bUİnÎstiklâl Caddesi diye anılan cadde Taksimden Galatasaray Lisesi önüne kadar ve buradan da Tünel meydanına kadar İki bü yük kısım teşkil eder. Birinci kısmın uzunluğu takriben 600 met re, ikinci kısmın uzunluğu da yanm kilometredir Beyoğlu 1876 da yanmış ve bugünkü halini sonradan almıştır. Taksimden iti baren şehir mütemadiyen uzamakta ve yayılmaktadır.
Bizanstan^ d a ta eskldtn Finikelilerin bir sömürgesi idi. Eski adma Kalkedonya denilirdi. Sonradan B i^ s h la r ın eline geç miştir. Istanbulun Rumeliyakası karşısındadır. t’ sküdarın ta- riiıi de cok eskidir. îlk zamanlarda Kalkedonyaya yakın Kadı L ^ ü n e U bi k £ ü k bir köydü. Sonra ^ ^ ^ o c T ^ S n ^ n Hrisopolis adı ile anıldı. Bunun da sebebi ^atarten son ışık huzmelerinin Üsküdara vurması, evlerin Istanbuldan altı pırıltılı bir halde görülmesidir. , , /A l .. T
Üsküdar vapur iskelesinin bulunduğu mevkie (ök ü z Limanı), Kız Kulesinin karşısına gelen kıyılara da D 'a m » U a burnu denilirdi. Damalis Bizansı muhasara eden Atinalı g e n e rallerden Haresdn karısı idi. Muhasara esnasında vetet edince, bu kıyılara gömüldüğünden, bu ismin verilmiş olduğu rivayet edilmektedir .Üsküdar 7 nci yüzyılda îranlılar, 8 İnci y ü zy ıld a A - raplar tarafından zaptedüdl. Sonra tekrar BizanslIların ehne ^ Bizans askerlerinin Sküdaryon namı verilen kışlalarının Üs küdarda bulunması dolayısiyle Üsküdann adı da bu kelimeye bağlanmaktadır. Mevkiin ismi hangi tarihten ve sebepten menşe ahrsa alsın, Üsküdar Osmanlı Türklerinin yeni baştan kurduğu ve genişlettiği bir mmtakadır. ik i kıtanın geçid noktasında bu lunması birçok tarihi vakalara sahne teşkil etmesine sebep ol muştur. Üsküdarda kıymetli Türk ve Islâm eserleri vardır.
A D A L A R : , . _ . .
Istanbulun Giiney-doğu cihetinde Marmara denizi üzerinde gruplanmış dokuz parçadan ibarettir. Bunlardan ancak dört ta nesi meskûndur. Diğer ikisi Hayırsız ada ismi altındadır, geri kalan üçü iskân edilmeye elverişli değildir.
Vaktiyle Demonlsya (Halk Adaları), sonradan Papadonisya (Papas Adaları) olarak isimlendirilmişti.
Dizans devrinde rahip ve rahibeler bu adalarda ikamet edi yorlardı. Sonradan bilhassa Bizansın çöküntü yıllarında taçlan gasbedilen, tahtlanndan attınlan, gözleri oyulan imparatorlar, Saray ve aşk entrikası geçiren prens ve Imparatorfçeler bu ada lardald manastırlara sürüldüklerinden (Prens Adalan)
denil-miştir. _ M .
Bugün Adalar Marmara denizi üzerinde en zarif ve sakın, grüzel, temiz sayfiye mahalleridlr. . . . ,
YARIN __ Coğrafya, Topografya ve tarih bakımından ki-sa ve toplu bir şekilde izah ettiğimiz Istanbulun topraklan ilze rinde kurulan medeniyet eserlerini, tarihi ve vakaları, Emmonün deki büyük Türk ve Islâm eseri (Yeni camı) hareket noktamız olarak yazmağa bağlıyacağız.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği T a h a Toros Arşivi
