rrrseniler
ve
rmenı
meselesi
Bazı defalar yazmış ve söyle mişimdir; yine memnuniyetle tekrar edeceğim: Bir memleke tin en düşünceli kafaları ve en verimli kalemleri, her gün ga zetelerde bir çok şamatası du yulan sütun yaygaracıları ara sında bulunmaz. Tam aksi! Bir mevzuu, en geniş ölçüde fikir iffeti ve her türlü pürüzü görüp seçer bir zekâ pertavsızı altında yıllarca evirip çevir mekten bıkmayan ilim ve cehit sahibi varlıklardır ki, memle ketlerin irfan hâzinesine en yararlıklı eserleri ihda ederler. Fakat okuyucuların
talihsizli-jektor halindeki eseri ben iyi niyet sahibi her Türk için, ha yırlı bir zekâ kılavuzu sayarım. Hayatım ciddî bir gayeye bağlayıp onun uğurunda ömür eskiten insanların ruhiyatı ma lûmdur. Böyle seçkin insanlar, kendilerine tevcih edilen bir çok alelade komplimandan çok defa müstağnidirler. Şahısları na ödenmesi bir memleket için borç olan şükran vazifesi ifa edilirken bu gibiler tatlı ve mutedil bir tecessümle güler, tevazu gösterir; hattâ gördüğü işin ehemmiyetini takdirde kendisi bile şüpheli görünür. O ğine bakınız, her gün bir çok başka! Fakat okuyucu için, dedikodu öksesine tutulup kal- ilmi seven, ve şarlatanlık sev- mak bedbahtlığındaki (okuyu- mez insanlar için yukarıda cu) gözü hayli zaman, asıl de- işaret ettiğim teşekkür borcu ğerli eserlere konmak zevkin- behemehal yerine getirilmesi den mahruin bulunur! Ne ya-¡iktiza eden bir vazife olmak zık ki bu iş her yerde az çok hassasiyetini kaybetmez. Ben boyledir. Bizde ise büsbütün' üe bugün böyle bir ödevi sağ-göniıl paslatıcı bir ölçü alır.
Şu mukaddeme ile varmak istediğim ilk neticeyi
lamaga çalışacağım:
Sayın Esat Uras, kitabını arzcde-; gayet esaslı bir özenle çerçeve yim: Son ayların malûm olan1 lemiş ve anlattığı hususları,, bir çok patırdısı arasında mem- . pek dikkatli bir tasnifle göz leket kütüphanesine — pek ı göz bahis mevzuu etmiştir. Ip- îarkına varılmadan — gayet tida bütün mazi boyunca sayın ciddi — ve son derece fayda- Ermeni milletinin tarihi ile h — bir eser intikal etti: Sabık ( meşgul olmuş, eserler ortaya milletvekili sayın Esat Üras’ın koymuş, kimseleri öğrenmekle
(Tarihte Ermeniler ve Ermeni esere başlıyoruz. Bunların için- meseîesiî unvanını taşıyan bü- j de eski Şark müellifleri gibi, yük kitabı. Gerçi yıllardır bili- son devirlere kadar yetişmiş yorduk; biliyorduk ki daima Avrupa muharrirlerinin de ki- sekinet vc tevazu içinde, en tapları, incelemeleri vesaire derin tetebbularm içine dalmış, göze çarpıyor. Daha sonra yine yeni eski her türlü esaslı bilgi-¡eski ve yeni anlayışlara göre ye, tam bir tasarruf ile m uta-. coğrafya ve tarih malûmatı ile sarrıf olmuş olan Esat Ûras. karşılaşıyoruz. Gayet açık, ay- Ermeni tarihini, her köşesinde! dm veciz bir ifade kadrosu bucağında araştırmağa ve içinde canlanan malûmat, gö- — Ermeni meselesi — dediği- , zümiızün önünde, Ermeni ta- miz mevzuun gayet objektif bir rihini müphemiyet içinden çı- görüşie her perdesini kaldırma- kararak ayduüık altına getiri- ğa ömrünü vakfetmiş bir yor- Ondan sonra da kitabın üstattır. Yıllardır memleketin bugün ve yarın için gerek Er- ldarî ve İlmî hayatı, onun bu meni vatandaşlarımıza, gerek sahadaki geniş bilgisinden ışık Türk yurttaşlarımız İle millî aldı. Şimdi de bağlandığı ko- meselelerimizi dürüst surette nuya asil ve feyyaz bir vefa- mütalâa etmek isteyen herkese karlıkla sadık kalarak vücuda yarayacak bölümlerine geçiyo- getirdiği cazibeli kitabı Türk ruz- Eserin umumi karakterin- basınına temiz ve matbu bir şe- üe iki vasıf bilhassa, dikkatimi kilde armağan etmiş bulunu- çekmiştir:
yor. i 1 — Gayet objektif olmak Eir dakika duralım; tarihte arzusu.
Ermeniler ve Ermeni mesele- \ 2 — Meselenin mümkün
ol-eİ_. Aşıtlar ve asırlar boyunca, duğu kadar her köşesini iyi yenyana ve başbaşa yaşadığı-'aydınlatmak endişesi,
mız ve istikbal boyunca yine! pek meydanda bir hakikat- beıabcr yaşamağa namzet bu-Tir. Ben şahsen Ermeni tarihi Umduğumuz bir unsurun, bir mütehassısı değilim. Şu sebep- yurttas kütlesinin hayatı, ma- ıe, Esat Ürastan uzun uzun ceraM. idealleri ve dâvaları ka- sai ve feragat yılları isteyen bu dar mühim bir konu şimdiye kitabın şurasında burasında bir kadar kim tarafından lâyık ol- takını küçük zühuller filân ol duğu önemle mütalâa edildi?: muş mudur? Bunu vukuf ve Kac siyaset ve idare adamımız ihtisas içinde belirtmekten â- Ernıeııi meselesi dediğimiz çizim. Ancak büyük memnuni- muğlak dâvanın hakiki mahi- yet ve iftihar ile iddia edebile- yetine bilgisini ulaştırdı.. Hal- ceğim bir nokta görüyorum. O buki bu dâva, gerek -diplomasi, nokta eserin hakikaten vâkıfa- gerek iç siyasi tarihimizde bi- ne, âlimane ve kusursuz bir su- ***n Ç»i; ehemmiyetli meşgale- rette tamamlanması için muh terimizden biri olmuştur ve öy- terem arkadaşımızın ne kadar te olmak mahiyetini muhafaza ciddi bir himmet sarfetmiş ol- etmekte bulunmuştur. Şu se- duğunun her sahifede bir çok bepledir ki adını, çocukluğu- j deliline rasgelinmiştir. İşte muzdan beri sık sık duyduğu- beni en ziyade sevindiren ve şu muz, fakat ne olduğunu adam satırlarla, hislerimi ifadeye akıllı öğrenmeğe * üşendiğimiz sevkeden müşahede budur. K i bir İç meselemiz hakkında tabın, lâyık olduğu ehemmiyet- bize en zengin ışığı veren pro- te mütalâa ve tenkid edilmesi
ni, bu hususu benden pek iyij yapacak kalemlerden bekleriz ve beklemek de hakkımızdır. Zira, müellif, bir müellif ola rak, çok esaslı bir mevzu hak kında tahkikatını, tetebbuatını elinden gelen en büyük İhti mam İle bir yere toplamış bu lunuyor. Himmeti var olsun. Kendisine müteşekkir ve min nettar bir Türk karlı olarak tebriklerimi ve sevgilerimi su-! narım.
Fazıl Ahmet AYKAÇ
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
