T T— SS^tÎUI
1906
-1954
Sait Faik
Abasıyanık
"
_______________________________________
çok k ü çü k yaşta b aşlam ıştır. Sarı o kul d e fte rin e y a zı ya zm a k a lışk a n lığ ın d a n hiç va zg e çm e d i. Y a zıla rı çok k o la y y a z ılm ış, ö zen siz ve p ü rü zlü g ö ründü ğü halde sanatçı bu sadeliğe b ü yü k b ir g ü çlü k le u la şa b ilm iştir. A slın d a çok güç ya z a rd ı. A m a h ik â y e d i li için e s k ile rin ya p tığ ı gib i «Şu k e lim e le ri k u lla n m alı, b u n ları ku lla n m a m a lı» yo llu b ir a y ırım y a p m adığı için insan tip le ri, b ilhassa k o n u şm aların d a, olanca c a n lılığ ıy le ya şar. Şiirle h ik â y e y i anlatım b a k ım ın d an da, d u y g u b akım ın d an da karıştırd ığ ı çok o lm uştur (M e n e k ş e li V â d i, D ü lg e rb alığ ın ın Ö lü m ü g ib i) .
GÜNÜMÜZÜN ünlü hikâyecilerindendir. Adapaza- rı'nda doğdu, İstanbul'da öldü. Orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesi'yle Bursa Lisesinde ta mamladı. Ekonomi tahsili için İsviçre'ye gittiyse de devam etmedi. Fransa’ya geçti ve memlekete dönerek hikâye yazmağa başladı. Geçimini sağla - mış olduğu için rahat çalışabiliyordu. Burgaz Ada- sı’nda annesiyle oturdu. Hiç evlenmedi. Şiir, hikâ ye ve roman türlerinde değerli eserler verdi.
re on altı tan e d ir. B u n la r, sonradan g ru p la ştırıla ra k da b asılm ıştır. M edar-ı M aişet M otoru (1 9 4 4 ) ve K a y ıp A ra n ıy o r (1 9 5 3 ) rom an, Şim di Sevişm e V a k ti (1 9 5 3 ) ise şiir k ita b ıd ır. Ş iirle ri serbest nazım la y a z ılm ıştır. H ik â y e le ri ise ilk in şu ciltle rd e to p lan m ıştı: Se m aver (1 9 3 6 ), Sarnıç (1 9 3 9 ), Şahm erdan (1 9 4 0 ), Lüzum suz A dam (1 9 4 8 ), M ahalle K ah v e si (1 9 5 0 ), H avada B u lu t (1 9 5 1 ), K um p anya (1 9 5 1 ), H avu z Başı (1 9 5 2 ), Son K u şla r (1 9 5 2 ), A le m d ağ ı'n - da V a r B ir Y ıla n (1 9 5 4 ), A z Se k e rli (1 9 5 4 ), T ü n e l d e k i Ç o cu k (1 9 5 5 ), M ahkem e K ap ısı (A d liy e Rö p o rta jla rı, 1 9 5 6 ), Son üç eser, ö lüm ü nden sonra y a yın la n m ıştır.
Sait Fa ik, s o k a k la rın , d e n iz k ıy ıla rın ın , b a lık ç ı la rın , m artıların ve h alk ço cu kların ın h ik â y e c isid ir. Ç e v re sin e son d erece b ağ lı, a lışk a n lık la rın d a son d e rece ısra rlıd ır. O kadar k i, Paris'e ik in ci se yah atin d e onb eş gün b ile kalm adan uçağa atladığı gib i İstan b ul'a d ö nm ü ştü r.
D aim a se vd iğ i ç e v re d e , se v e b ild iğ i in san ların arasında ya şam ay ı tercih eden Sait F a ik 'in , o kul h a ya tın d a da bu d u y g u la r h â kim d i. N ite kim , 1931'de, b ab asının b ü y ü k a rzu su y le y ü k s e k ticaret öğrenim i ya p m a k ü zere Lozan'a g itm iş, fa k a t İsv iç re lile ri çok sık ıcı b u ld u ğ u için , on beş gün sonra o kula veda
ed e re k Fransa'da G re n o b le şe h rin e geçm işti. G re- no b le, Lozan g ib i olm am ış, ünlü h ik â y e c iy i pek sa r m ıştı. Ö n ce G re n o b le 'd a , sonra M arsilya'd a epey kalan Sait Fa ik, 1935'te yu rd a d ö n d ü . Bab asını 1939' da k a yb e d in ce , b ir süre onun İstan b u l'd a ki c e v iz k ü tüğü ticaretine d evam etm ek isted i. Fakat, b e ce re m e y e c e ğ in i, ticaret h a yatın ın m izacına uyg un b ir iş o lm ad ığ ın ı çok geçm eden an lad ı. V a zg e çti. Y in e k e n d in i kale m in e v e rd i.
Sait Faik A b a s ıy a n ık , so luk sarı b e n iz li, çizg ili y ü z lü , fırla k ça açık m avi gözlü b ir in san d ı. Bazı h i k â y e le rin d e ken d in d e n de söz e tm iştir.B u n la r da e sa sen b aşlang ıç ve sonla biten b e lirli bir konu y o ktu r. B ir ânın h ik â y e c is id ir. Ya b ir ruh b u n alım ın ı a n la tır, ya da ç e v re y le ilg ili b ir tasvir yap ar. Bizim h ik â ye c iliğ im iz i kü çü ltü lm ü ş rom an ö rneğ ind en k u rta rıp onu tasvird e n ib aret, ama d in am ik b ir hâle g e ti ren ilk önem li yazar odur.
A b a s ıy a n ık 'ın kita p ları, ilk y a yın tarih le rin e g ö
Sait Faik A b a s ıy a n ık , sağlığın da A m e rik a B ir leşik D e v le tle ri'n d e k i M ille tle rara sı M ark T w ain Der- n e ğ i'n e şe re f ü yesi seçilen tek sa natçım ızd ır. O ysa ken d isi şidd etle A m e rik a n a le y h ta rıy d ı.
H ik â y e le rin d e n 41 tanesi, P ro f. Sabri Esat Si- y a v u ş g il tara fın d a n Fransızcaya ç e v rile re k «Un Point sur la Carte (H aritad a Bir N o k ta )» a d iyle H o llan d a' da y a y ın la n m ış tır (L e id e n , 1 9 6 2 ). Bu rgaz A d ası'n - d aki e v i, ö lüm ü nden sonra an n e sin in te şe b b ü sü yle m üze h a lin e g e tirilm iştir. Â ş iy a n 'd a , T e v fik F ik re t' in e vin d e ku ru lan «Tanzim at M üzesi» ve Çem b erli- taş'taki m edresede b ulu nan « Y ah ya Kem al M ü ze s i y l e b erab er, İstan b u l'd a ki e d eb iyatla ilg ili üç m ü zeden b iri de ona tahsis e d ilm işti. A y rıc a , Sait Faik A rm a ğ an ı ad iyle bir de h ik ây e arm ağanı k u ru l m uştur.
Bu kadar önem v e rile n d e ğ erli h ik â y e cin in sa natını m eydana getiren ö z e llik le r n e le rd i? Bu ö ze l lik le rin en ö n e m lisi, yazarın hem son derece y e rli, hem son d erece e vre n se l o la b ilm e siyd i. Sait Faik A b a s ıy a n ık , h ik â y e le rin d e , İstanbul h a lkın ı ya şat m ıştır. Bu h a lkın her katından insanları ele alm ış, b ir fo to ğ ra f m akin e si tab iiliğ i içinde o nları b ire r b i rer d ile g e tirm iştir. Bilhassa b alıkçıla r, fa k ir sokak ço cu kları, so kak k a d ın ları, iş güç sahib i insanlar, rastgele d e n e b ile ce k bir seçim le onun h ik â y e le rin d e k e n d ile rin i b u lu rla r. Bu in san ların d a v ra n ışla rı, bir insan d a vra n ışın ın bütün g e re k le rin e u yg u n d u r. G ü n lü k konuşm a d iliy le ya zılm ış olan bu h ik â y e le r de b ir şehri ve o şehrin d ü n ya çe vre sin d e g ö rü le b i lecek olan d u yg u ve düşü nce sistem ini b u lu ru z.
—
Doğan Kardeş Koleksiyonundan SAİT FAİK ABASIYANIK
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
