Geçmiş Zam an Olur ki / ONCE UPON A TIME
B y N E C D E T S A K A O Ğ L ULâle Devrine (1718-1730) kadar İstanbul’da anıtsal meydan çeşmesi yoktu. Sultan III. Ahıııed, dönemin bir yeniliği olmak üzere Topkapı Sarayı’nın önüne, Avrııpa’dakilerden daha gü zel bir çeşme yapılmasını emretti. En mahir taşçı, dökümcü, kurşuncu; çinici ve lülecilerle şebeke, ahşap, yaldız ustaları; nakkaşlar, hattatlar, olanca hünerlerini göstererek cephelerin de çeşmeleri, köşelerinde, sebilleri olan İstanbul’un bu ilk anıt çeşmesini 1729’da tamam
ladılar. Ünlü ozan Seyyid Veh bi, kitabeliklerdeki kasideyi, ta rih beyti olan “Aç besmeleyle iç suyu Han Ahmed’e eyle dua” dizelerini de III. Ahıııed yazdı. Lâle Devri sanatını simgeleyen ve Sultan III. Ahıııed Sebil-Çeş- ıııesi olarak anılan bu eserin baş mimarı Kayserili Mehmed Ağa olarak bilinir. Çeşmenin içinde sekizgen bir su haznesi vardır. Köşelerdeki yarım da- iremsi sebiller, tunçtan üçer şe bekelidir. ikişer niş arasında,
sığ bir kemerle çevrili cephe çeşmelerinin yukarısında kitabe- likler yer almıştır. Beş kubbeli ve kurşun kaplı çatının dilimli .geniş saçağı, yağmurdan ve güneşten koruyucu işlevdedir.
Çini, tunç, mermer ve ahşap malzemenin birbiriyle kaynaşmış olarak yansıttığı renkli, ışıltılı, özenli ve çok ince ayrıntılı de korasyon yorumu; bu çeşmeyi, Osmanlı eserlerinin başlıca- ları sırasına yükselttiği gibi, bu ilk örnekten sonra, Üskü dar’da, Azapkapı’da, Tophane’de de yeni meydan çeşmeleri yapılmıştır.
Until the Tulip Era (1718-1730) Istanbul had no mon umental fountains. During bis reign Sultan Ahmed III ordered a fountain in the form o f a miniature pavilion to be constructed outside the main gate o f Topkapi Palace. The most skilled stone masons, metal workers, tile makers, wood carvers, gilders, painters and callig
raphers all contributed to this exquisite structure. As
well as taps fo r filling con ta in ers in the fa ç a d e s, cups o f d r in k in g w ater were provided to passers- by through grilles. It was com pleted in 1729. The fam ous poet Seyyid Vehhi wrote the ode inscribed on panels, while the chrono gram , a couplet whose numerical values give the fo u n ta in ’s date, were writ
ten by Ahmed III:
‘Give thanks to God, drink the water, a n d sa y a prayer fo r Ahmed Han '.
The Sultan Ahmed III Fountain, which symbolises the art o f the Tulip Era, was designed by Mehmet Aga of Kayseri. Inside is an octagonal water tank. The curved grilles at each corner are made o f bronze. Between each pa ir o f niches is a wall fountain surmounted by a low arch and above are inscription panels. The leaded roof has five domes and broad eaves to protect those using the fountain from rain and sun.
Turkeys Loveliest Fountain
III. A limed
o
e s m e s i
2 4 8
S K Y L I F E H A Z İ R A N J U N E 1 9 9 8
Kişisel Arşivlerde Istanbul Belleği Taha Toros Arşivi
